1882. F.9.
Donderdag 19 Januari.
69ste jaargang.
„mm hïïIiF,"
lien ,,geloovige" Volksleider
aan hel woord.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agont voor bet buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aun het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGil Sc VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Aau lien «lie het ahoniieineiits-
of adverteutiegeld over liet afge-
loopeii jaar nog niet voldeden, word t
kennis gegeven dat na 1 Februari
over het bedrag «laarvan PER POST
zal worden beschikt.
DE ADMINISTRATIE.
GOES, 18 JANUARI 1882.
Mededeelingen op verschillend gebied.
In de N. Rott. Ct. van heden lezen wij 't volgende
«Naar aanleiding van een schrijven van Gedep.
Staten heeft de gemeentraad van Goes het
traktement der plaatsvervangende hoofden
van scholen met f 50 vermeerderd, en dat
der onderwijzeressen met f 100. Tevens is
in de verordering weggenomen de bepaling,
dat men eerst na twee jaren arbeid een
salaris van f 600 zou kunnen verkrijgen."
In meer bladen werd de zaak in denzelfden geest
voorgesteld, namelijk alsof de traktementen van enkele
onderwijzers verhoogd waren tengevolge van een schrij
ven van Gedep. Staten. Dit is echter niet het geval.
Gedep. Staten drongen eenvoudig aan op het opnieuw
vaststellen der verordeningen krachtens de nieuwe wet.
De traktementen waren reeds vóór de invoering dei-
nieuwe wet boven de minima in deze bepaald. Ook
plaatsvervangende hoofden bestonden hier reeds. De
nieuwe vaststelling der verordeningen was eenvoudig
vertraagd, omdat gebrek aan sollicitanten voor de
vervulling eener bestaande vacature voorkwam, welke
omstandigheid deed vooruitzien, dat eerlang verhooging
der jaarwedde van de laagste categorie onderwijzers
noodzakelijk zou zijn. Dit is nu geschied door de
bepaling van tweejarige werkzaamheid, alvorens het
traktement f 600 zou bedragen, te doen vervallen,
terwijl nu door ons gemeente-bestuur uit eigen bewe
ging tot gelijkstelling der onderwijzeressen met de
onderwijzers en tot verhooging der jaarwedde van de
plaatsvervangende hoofden, op grond van de verhoogde
basis voor de mindere onderwijzers, besloten is.
De afdeeling Middelburg der vereeniging tot
bevordering van Fabriek- en Handwerksnij verheid in
Nederland heeft besloten de door haar gedurende een
jaar bij wijze van proef gehouden huisvlijtschool, bij
gebrek aan genoegzame deelneming, niet verder voort
te zetten.
Te Zierikzee is op 63jarigen leeftijd overleden
de heer mr. B. C. Cauoud-burgemeester van Zie
rikzee, oud-voorzitter van het bestuur van den polder
Schouwen, oud-adviseerend lid van Gedeputeerde Sta
ten van Zeeland, ridder der orde van den Ned. Leeuw
en officier der orde van de Eikenkroon, een man,
die om zijn degelijk karakter, uitgebreide administra
tieve kennis en veelzijdige verdiensten, in een werk
zaam leven ruimschoots aan den dag gelegd ten nutte
van gewest, gemeente en velerlei bijzondere belangen,
algemeen geacht en geëerd was. (IV. li. Ct.)
In de avondzitting der Eerste Kamer van Maan
dag werd, na mededeeling van eenige ingekomen re-
geeringsstukken, overgegaan tot het trekken van de
afdeelingen.
Dinsdag is het onderzoek van de staatsbegrooting
in de afdeelingen aangevangen.
De N. Rott. Ct. meldt, dat van een vervroeg
den terugkeer van het oefenings-eskader geen sprake is,
terwijl volgens het Vaderland de Koning en de
Koningin nu waarschijnlijk de reis naar Londen zullen
maken over de lijn VlissingenQueensboro.
Dinsdag a. s. zal mej. Catliarina Beersmans
in den Grooten schouwburg te Rotterdam als Maria
Stuart optreden en daarmede hare twintigjarige loop
baan op het tooneel vieren.
De onlangs overleden gewezen president der
Transvaalsche republiek Theod. Burgers heeft een
schrijven nagelaten, dat in het licht verschenen is.
Daarin wijt hij de inlijving van Transvaal aan de vol
gende oorzaken: do. dat de hoofdlieden der Boeren
hem in den steek lieten; 2o. aan de lafhartigheid
des volks, en 3o. aan den particulieren invloed van
Th. Shepstone.
Verder weert hij met verontwaardiging de betich
ting af, dat hij een pensioen zou aangenomen hebben
als loon voor zijne onderwerping. Hij bewaarde, zegt
hij, op die betichting het stilzwijgen, omdat hij de
zaak des volks niet wilde benadcelen.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Bedankt voor: het beroep naar Baarland door
ds. C Reijerste Nieuw-Helvoet; voor dat naar
Middelburg door ds. P. Van Son, te Amsterdam;
voor dat naar Rotterdam door ds. K. W. Vethakete
Leeuwarden.
Te Westkapelle is beroepen ds. Van Steiti Cal-
lenfelste St.-Laurens.
Zondagvoormiddag werd ds. Schot bij de herv.
gemeente te Tholen bevestigd door ds. J. P. Nonhebei
uit Dordrecht. Des namiddags deed hij zijne intrede.
Op het drietal te Alkmaar staat no. 2 ds. Oort
huiste Woudrichem.
Aangenomen het beroep naar Heenvliet door
ds. JF. L. Mullerte Oosterend.
Tot onderwijzeres aan de eerste openbare school
te Nieuw-Beierland is benoemd mej. A. Huneman,
aldaar.
In de onder wijzers-vergadering van het arron
dissement Roermond van welke vergadering de aan
de kweekschool te Maastricht benoemde onderwijzer
Van de Kamp sinds 20 jaar voorzitter was is met
algemeene stemmen besloten aan Van de Kamp bij zijn
vertrek uit Roermond een geschenk aan te bieden,
om hem een bewijs te geven van de onverdeelde sym
pathie, die hij bij de onderwijzers geniet.
Scheepvaartberichten.
Hansweert. Met het lichten van de in de maand
November te Rammekens gezonken Spaansche bark
«Amigos", die, zooals men weet, de lading aan boord
had van de destijds te Borssele gestrande Spaansche
bark «Augustina", is men niet gelukkig. Maandag
avond werd nl. beproefd met 5 schepen de «Amigos"
te lichten, doch na vlot te zijn gekomen, is zij, ter
wijl zij in ijzeren kluisters hing en de sleepboot «Ter
Neuzen" reeds gereed lag haar naar eene veilige plaats
te sleepen, door het breken der kettingen weder in
de diepte verdwenen. Men vreest thans, dat alle
kans op lichting verkeken zal zijn.
-De afdeeling Sint Annaland der vereeniging Schut-
tevaer heeft besloten pogingen aan te wenden tot het
verkrijgen van de volgende verbeteringen in de vaar
water^: lo. op de doelmatigste plaats der noordkust
van Noord-Beveland een kustlicht te plaatsen: 2o.
betonning van het vaarwater de Hammen, van het
2) EERSTE JAARVERSLAG
der Werklleden-vereeniging
te GOES.
1881-1882.
In de vergadering, gehouden op 29 Aug. 1 880, werd
de vereeniging gevestigd verklaard, en werden tot bestuur
ders gekozen P. W. Stortenbeeker, voorzitter, W. J. Za
delhof vice-v., L. Sampan, secretaris. F. Af. De Witt,
vice-s., en W. J. Zadelhoff, penningmeester, waaraan
later werden toegevoegd F. Van Hoorn en W. De
Keijzer, als commissarissen.
Maar wie had kunnen vermoeden dat der jeugdige
vereeniging een slag stond te wachten, die haar dreigde
ten gronde te doen gaan, en wel door een slapte in de
werkzaamheden, waardoor vele leden de stad moesten
verlaten, (hierbij zij opgemerkt dat de leden meest
allen werkzaam waren op de fabriek van dhr. Larsen)
zoodat er nagenoeg geen leden meer overbleven? Maar
toen kwam de spreuk «Luctor et Emergo" hun voor
oogen, en ofschoon het worstelen was tegen stroom,
mochten zij toch het hoofd boven houden. Men wilde
den moed nog niet opgevende vereeniging was een
maal gevestigdmen zou trachten haar in 't leven te
houden, al moest men ook nog zoo worstelen.
Doch er schoot een lichtstraal door die donkere
nevelen. In het "Volksblad van 27 October nl. werd ge
meld van de Kralingsche Werk lieden-vereeniging, dat
daaraan verbonden was een ziekenfonds, en nu in die da
gen een weduwenfonds, en dat die vereeniging goed
werkte, terwijl tevens werd gevraagd of zoo iets hier
niet tot stand kon komen, terwijl men bereid was met
raad en daad bij te staan? Door 't bestuur werden
inlichtingen gevraagd en na eenigen tijd werd een
openbare vergadering uitgeschreven, waarbij alle werk
lieden en belangstellenden werden opgeroepen. Op
genoemde vergadering, gehouden op 30 November in
de «Prins van Oranje", legde de voorz. in duidelijke
woorden uit, wat het doel dezer vergadering was, en
werd tevens gelegenheid gegeven om, voorloopig als
lid te teekenen. Op dien avond traden een 20tal toe
door verschillende aanwezige lieeren werden blijken
van sympathie gegeven, terwijl een hunner, Dr. A.
W. Van Campen, verzocht als buitengewoon lid te
worden ingeschreven. In twee op elkaar volgende
vergaderingen werden de statuten gewijzigd en vast
gesteld. In die vergaderingen werden nog ingeschre
ven als buitengewoon lid jhr. M. J. De Marees Van
Swinderen, P. C. F. Frowein, Joh. L. Van der
Zierikzeesche ha venhoofd tot Burghsluis3o. een kust
licht te verkrijgen op den dijk van den Prinsenpolder,
nabij Strienham, gemeente Poortvliet, dewijl het vaar
water van Gorishoek naar de Eendracht des nachts
onbevaarbaar is voor zwaar geladen schepen, omdat
op dat punt de Ooster-Schelde volstrekt niet verlicht is.
Landbouw en Veeteelt.
Naar aanleiding van het bericht, dat een werk
man verminkt is door een stroo-snijmachine, maakt
mr. Amersfoordl, van de Badhoeve, in 't IV. v. d. D.
bekend dat hii sedert eenige jaren, ter voorkoming
van dergelijke ongelukken, een middel aanwendt. Hij
heeft namelijk den mond van het werktuig, die het
stroo moet opnemen, zoodanig laten verlengen, dat
de werkman de handen niet meer bij de pakrollen kan
brengen.
Het schijnt wenschelijk, datlandbouw-maatschappijen
geen stroo-snijwerktuigen voortaan mogen bekronen,
tenzij de monden zoodanig zijn ingericht, dat de
handen der arbeiders daar niet in kunnen geraken.
Rechtzaken.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Dinsdag 17 Jan. zijn door de rechtbank de volgende
vonnissen gewezen tegen
lo. R. S., 28 j., schoenmaker, zonder vaste woon
plaats, thans te Middelburg gedetineerd, wegens diefstal
veroordeeld tot 183 dagen cell, gev.straf c. e.
2o. K. H., 45 j.. koopman; W. H., 22 j., werk
man, beiden te Middelburg, beschuldigd van diefstal.
Vrijgesproken.
3o. J. S., 42 j., straatwieder, te Middelburg,
wegens bedelarij veroordeeld tot eene maand cell,
gev.straf, met bevel om na bet uiteinde dier straf naar
een bedelaarsgesticht te worden overgebracht.
4o. A. S., 12 j.; J. A. K., 11 j., en J. J., 14 j.,
allen te Vlissingen, wegens diefstallen door middel van
braak en inklimming, en zulks ;bij nacht, veroordeeld
de twee eerstgenoemden tot opsluiting in een verbe
terhuis voor vijf jaren ieder, en de derde tot eene
maand cell, gev.straf c. e.
VERSLAG van de voordracht, gehouden door
den heer K. Kater van Amsterdam
president van het Nederlandsch Werk
liedenverbond Patrimonium"op Maan
dagavond 11. in het gebouw der Bijzon
dere Christelijke School over:
DE WERKLIEDENBEWEGING IN NEDERLAND.
Nadat de heer Kater door ds. Post was binnenge
leid, opende deze de zeer talrijke vergadering met ge
bed en voorlezing van het zesde hoofdstuk van den
eersten brief aan Timotheus en art. I en 2 van de
statuten van «Patrimonium", om daarna het woord
te geven aan den heer Kater, president van het Algem.
Nederl. Werkliedenverbond «Patrimonium".
De spreker begon zijn taak met eene vergissing,
door ds. Post begaan, te herstellenniet de heer
Kater, president van het A. N. W. V. «Patrimonium",
maar Kater, metselaar, voorzitter van genoemd ver
bond, zou optreden om in slechts breede trekken het
gekozen onderwerp te behandelen en te trachten de
stichting van eene afdeeling van «Patrimonium" al-
Pauivr.rt en Mr. M. J. De Witt Hamer, van Middel
burg. In de laatste vergadering werd gevraagd wie
nu wenschte als gewoon lid toe te treden, waarop
door 17 toestemmend werd geantwoord, terwijl uit
hen 7 bestuursleden werden gekozen, zijnde: P. W.
Stortenbeeker, M. J. Van Houten, L. Sampon, F. J.
Frenks, B. C. Gresquièrre, C. Rijn en H'. De Keijzer;
daarna werd vastgesteld dat de vereeniging «Eigen
Hulp" onder deze statuten met 1 Januari 1881 in
werking zou treden.
En nu 'tjaar 1881 met al zijn lief en leed behoort
tot 't verledennu de vereeniging «Eigen Hulp" haar
lste jaarfeest viert, kan 't zijn nut hebben om eens
te herinneren wat die jeugdige vereeniging in haar
eerste levensjaar heeft verricht.
Kort na de oprichting werden strooibiljetten onder
de werklieden verspreid waarin werd vermeld
dat de 'vereeniging tot stand gekomen wasen
waar men zich kon aanmelden om lid te worden, het
welk geen gevolg had. Waarom Ik betreur het, maar
weet het nog nietook werden circulaires verspreid
bij de meer gegoeden teneinde hen in de gelegenheid
te stellen het buitengewoon lidmaatschap te aanvaar
den. Over den uitslag daarvan mag ik mij verblij
den, daar van de honderd verspreide 41 van een
handteekening waren voorzien. Zoo telde de ver
loer te beproeven
Wat is tegenwoordig bij velen de eigenlijke quaestie
van de werkliedenbeweging? Het is den vierden
stand te doen om de erkenning dat hij alleen het
volk, het geheele volk uitmaakt, dat hij is het volk
bij uitnemendheid. En dat 's een leugen
Deze meening is het gevolg van den revolutionairen
geest, die ook in Nederland tracht invloed uitteoefenen
de werklieden-vereenigingen op dezen grondslag
gebouwd dienen slechts om het volk in partijen
te verdeelen. Daaromer moet eene keuze gedaan
worden rechts of links. Jezus of Bar-abbas1)
Nu 12 jaren geleden hield de «Internationale" haar
Pinkster-congres 2), dat door het gemeentebestuur
terecht niet belet werdwat onwaar is, sterft van
zelf weg. De «Internationale" dan wat was hare
leuze
Vrijheid, alias bandeloosheid. Gelijkheid, alias ver-
dooving van geestkracht en denkvermogen. Broeder
schap, och alles slechts sehij nleuze.
Al zesduizend jaren wordt dat liedje gezongen
en al zesduizend jaren bestrijden de broeders van
hetzelfde vaderland elkander. Na eenige afwijking 3)
keerde spreker weer tot de «Internationale" terug.
Wat wil zij Eene algemeene hutspot, opvoeding
van de kinderen niet in huis onder ouderlijk opzicht,
neen, die zouden den ouders ontrukt worden en in
groote gestichten door den staat opgevoed worden
gebruik van stoommachines voor iedereen enz. 4).
De «Internationale" is dan ook gelukkig mislukt, trots
de vele volhardende werkzaamheid van Hartman. 5)
Maar, spreker moet ook het goede erkennen. De
«Internationale" heeft toch eene goede vrucht afge
worpen; allerlei soort van werkliedenvereenigingen,
als; productieve, coöperatieve, enz., die alle trachtten
lotsverbetering van den werkman te bevorderen. En
die was noodig; sedert 25 jaar toch had er geene
algemeene loonsverhooging plaats, terwijl de levens
middelen en de huishuren steeds stijgende zijn. Loons
verhooging is daarom dan ook zeer gewenseht, maar
om deze te verkrijgen behoeft geen standenhaat aan
gekweekt te worden. 6) De patroons moeten steeds
begrijpen, dat zij de werklieden evenmin kunnen missen
als de arbeiders de bazen kunnen ontberen. Zij be-
hooren te breken met de leer van de Manchester-school,
nl. dat het loon door vraag en aanbod alleen kan en
behoort geregeld te worden 7)veel werk stijging der
loonen; weinig drukte: dalingder loonen, evenals groen
ten en visch rijzen en dalen op de markt en de Oos-
tenrijksche papiertjes dagelijks op de beurs naar hoven
en beneden gaan. Daardoor wordt de betrekking tus-
sclien ondernemers en werklieden geschokt en ontstaan
allerlei wanverhoudingen. Werkstakingen blijven dan
niet uit, hoewel ze toch sterk af te keuren zijn;
zij treffen als een tweesnijdend zwaard èn patroons
èn werklieden. 8) En laten we toch hegrijpen, dat
aanhoudende loonsverhooging onmogelijk is, dat's on
bereikbaar. Weet ge, Goesche werklieden, wat daar
van het gevolg zou zijn? Dat een gulden slechts een
dubbeltje waard werd, zoodat 't zou kunnen zijn dat
't «jonge Holland" f 1,per uur verdiende en van
honger omkwam 1 8) Applaus van het publiek
In 1871 vereenigden zich eenige werklieden om te
trachten de billijke lotsverbetering van den werkman
te bevorderen; zij wilden dat echter doen zonder re
kening te houden met een andere Macht; 1 October
1871 kwam te Utrecht het A. N. W. V. tot stand,
dat eigenlijk slechts door den naam van de «Inter
nationale" verschilde 9) 't Nam leden van de «In
ternationale" in zich op, niet om hen te bekeeren,
maar om eindelijk hun programma ter hand te nemen.
eeniging hij 't begin van 't jaar 19 gewone en 46
buitengewone leden.
Om nu in 't vervolg te zorgen, dat geen der leden
behoefde weg te blijven van de vergadering, wijl men
in de zalen, waar men altijd vergaderd had, verte
ringen moest maken, werd door 't bestuur aan 't Ge
meentebestuur verzocht om te mogen vergaderen op
de zaal, waar wij ons thans bevinden, en welke, zooals
gij allen ziet, is toegestaan.
In de vergadering van 4 Februari werd tot bode
benoemd I. IV. Van Kogelenberg, en maakte de
voorzitter bekend dat hij door vertrek naar elders de
vereeniging moest verlaten, waardoor eene verandering
in 't bestuur plaats had. In den loop van 't jaar is
een voorstel aanhangig geweest om e.en afdeeling te
vormen van het A. N. W. V., waartoe door dhr. De
Rot van Rotterdam in een lezing inlichting werd ge
geven van de werking van dien bond doch het voor
stel tot toetreding werd later verwerpen. Ook is in
den loop van ons eerste jaar een adres van a lhaesie
gezonden aan de afgevaardigden der Goesche afdee
ling van de Mij. tot N. van 't A., om op de alge
meene vergadering te Amsterdam het voorstel ter
oprichting van een pensioenfonds voor tyer'.tüe lea te
steunen.
(Slot volgt.)
