1881. N°. 147.
Dinsdag 13 December.
68ste jaargang.
AANBESTEDING.
COESOIE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voer hel buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan bet Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der gemeente
GOES zijn voornemens op Zaterdag den 24 December
1881, des namiddags te 1 nur, in het Raadhuis
liiiii te besteden
a. het tariefwerk voor gewoon onderhoud in 1882,
te weten
lo. het timmerwerk en de levering van touwwerk
2o. het metsel-, stukadoors- en steenhouwwerk
3o. het leidekkers-, lood-, zink- en pompmakerswerk
4o. het smidswerk
5o. schilder- en behangerswerk
6o. stoifeerderswerk
7o. glazenmakerswerk
8o. aard-, kram-, rijs- en glooiingswerk
9o. de levering van maljenierswaren;
lOo. i> grint en grintzand-,
11 o. borstel- en mandewerk;
terwijl de leveringen der artt. 27 en 28 van het
tarief niet afzonderlijk worden aanbesteed, maar aan
verschillende aannemers zullen kunnen worden opge
dragen.
b. de levering van banken voor de laagste klasse
van school C
c. het maken van een riool in een gedeelte der
St-Jacobstraat en de Korte Nieuwstraat; en
d. idem in de Oude Vischmnrkt.
De bestekken liggen op de gewone uren in het Raad
huis ter inzage.
Niet ingevulde tarieven zijn aldaar verkrijgbaar a
f 0,05 per exemplaar.
Aanwijzing van de werken c en d geschiedt Woens
dag 21 December, 's morgens te 9 uren, te beginnen
in de Korte Nieuwstraat.
Inlichtingen geeft de gemeente-bouwmeester.
Goes, 10 Deeember 1881.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
GOES, 12 DECEMBER 1881.
Mededeelingen op verschillend gebied.
De heden alhier gehouden nieuwjaars-collecte
heeft opgebracht f 272,35%. Verleden jaar bedroeg
de geheele opbrengst, met later nog ingekomen giften
erbij, f 273,57%, en wel f 251,57% bij de collecte
zelve en f 22 aan nagiften.
Het is te hopendat er nu ook nog de noodige
giften mogen nakomen om de commissie in staat te
stellen haar taak naar behooren uit te voeren.
Yzendijke. Vrijdagavond hield de heer W. H.
Pieterdirecteur van ons post- en telegraafkantoor
zijn eerste lezing op natuurkundig gebied, door proeven
opgehelderd en toegelicht. Hij behandelde de phono-
graaf, terwijl hij door eene, naar de nieuwste verbe
teringen vervaardigd, de toehoorders in de gelegenheid
stelde zich van de goede werking te overtuigen.
Gezongen en gesproken woorden nagebootste ge
luiden van dieren de tonen van muziekinstrumenten
enz. werden alle getrouw weergegeven.
Zondagavond zal hij de phonograaf te Biervliet ver-
toonen en behandelen.
Velen zouden van zijne lezingen profiteeren, mocht
de heer Pieter de entree iets lager stellen. Zijn
succes, zoo zeer verdiend, zou te grooter zijn.
Het goedkeuringsmerk, gedurende het jaar 1882
te bezigen, zal zijn: bij den ijk en herijk der maten
en gewichtende letter H. in den gewonen druk
vorm, schuin gesteldbij den ijk van gasmeters de
koninklijke kroon. Het merk van het kantoor,jwaar
de eerste stempeling heeft plaats gevonden, is voor
Middelburg het cijfer 12.
Als apothekers-bediende is Zaterdag te Middel
burg geslaagd de heer A. A. J. Schotten, te Breda. 3
candidaten werden afgewezen.
Tengevolge van het overlijden van dr. XV. H.
Idzerda, zal eene verkiezing van een lid van de Tweede
Kamer moeten plaatshebben in het hoofdkiesdistrict
Sneek, die bepaald is op Dinsdag 3 Januari a. s. en
de herstemming, indien noodig, op Dinsdag 17 Januari
d. a. v.
Op 11 April e. k. en volgende dagen zal een
vergelijkend examen worden gehouden voor de betrek
king van surnumerair der registratie en domeinen,
waarvoor twaalf plaatsen ter vervulling worden open
gesteld.
Op het graf van den in Augustus te Zwolle over
leden heer XV. J. Schuttevaer, den stichter van de
naar zijn naam genoemde vereeniging, wordt door de
spjijppers een prachtig monument met opschrift ge-
bouvyd. liet gedenkteeken zal bij de a. s. algemeene
Vergadering, aanvang 1882, op plechtige wijze wor
den onthuld-
Door eenige fabrikanten van en handelaren in
landbouwwerktuigen worden volgens de Landb.-Ct
pogingen aangewend tot oprichting eener vereeniging,
welke zich ten doet stelt om de onderlinge belangen,
voornamelijk met betrekking tot de in Nederland te
houden landbou ^tentoonstellingen, te bevorderen. Reeds
hebben eenige firma's haar medewerking daartoe toe
gezegd.
Bij kon. besluit is aan XV. A. De Laat de
Kanter op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
kantonrechter-plaatsverv. te Heerenveen.
O.-Indie. Geplaatstt de off. van gezondh. De Graag
te Sumatra's-Westkust.
Staten-Generaal.
TWEEDE KAMER.
In de zitting -van Zaterdag -werd de eeds-inter-
pellatie-Fan Houten voortgezet. De heer Van Blom
achtte volgens de bestaande wetgeving het standpunt
der Regeering volkomen gerechtvaardigd, maar drong
sterk aan op wetswijziging. De heer Bastert wilde
den bestaanden toestand behouden, met het oog op
de behoefte aan God voor den staat. Ook de heer'
Lokman stelde die behoefte op den voorgrond, en
verweet den liberalen, nooit anders dan de gemoeds
bezwaren der geloovigen bespot te hebben.
De heer Cremers stelde met de heeren Borgesius
Van GennepMees, Kool, De VosVan de Werk en
Sickesz een motie voor, uitsprekende de meening, dat
de wet niet verbiedt de toelating van een gemeente
raadslid, die tot geen kerkgenootschap behoort, tot af
legging der belofte bij de aanvaarding zijner betrekking.
De heeren Bastert en Lohman verdedigden het
tegenovergestelde stelsel. Ons stellig recht is gegrond
op een geloovigen staat. Daaraan moeten wij ons
onderwerpen, en zeker hebben, zeide de heer Lohman,
de liberalen geen recht om voor de ongeloovige min
derheid op te komen, zoolang zij de geloovigen stelsel
matig onderdrukken.
De heeren Van der Hoeven en Heydenrijck betoog
den, dat alles wordt beheerscht door het groote belang
der maatschappij. Daarvoor moet de zienswijze of de
inbeelding van enkelen wijken. Dat belang eischt het
behoud van den eed en weegt zwaarder dan eene in
terpretatie der wet.
De heer Borgesius eischte echter ook recht voor
het ongeloof, en dat recht ontleenen de ongeloovigen
aan de wet. In het belang der godsdienstige verdraag
zaamheid beval hij de aanneming der motie aan, welke
door den heer Uaffmans een rechts-quaestie, maar geen
wets-quaestie genoemd werd. Deze wil wel den poli-
tieken eed afschaffen, maar daartoe moet de gemeente
wet worden gewijzigd.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
Heinkenszand. Tot predikant bij de Hervormde
gemeente alhier is beroepen ds. L. Overman, te Spij-
kenisse, broeder van den vertrokken predikant.
Wilhelminadorp. Zondag 11. is des voormiddags de
heer J. II. Gunning J.Hz. door zijnen vader, den heer
J. 11. Gunning Jr., bevestigd met de woorden uit
Lukas 510, laatste gedeelte.
Bij de oplegging der handen werd nog een harte
lijk en treffend woord gesproken door een 80jarig
grijsaard, grootvader van den bevestigde, den heer
J. H. Gunning, rustend predikant te Leeuwarden.
Des namiddags trad de nieuwe predikant op en
had tot tekst zijner leerrede gekozen Jeremia 169.
Eene groote schare woonde beide godsdienstoefenin
gen bij.
Hoedekenskerice. Door stemgerechtigden werden
Vrijdag jl. herbenoemd tot ouderling H. Leijs en tot
diaken Joh. De Back, die zich deze benoeming lieten
welgevallen.
De gemeente heeft daarmede wederom getoond prijs
te stellen op eene moderne meerderheid met vertegen
woordiging der orthodoxie in den kerkeraad. Merk
waardig mag wel genoemd worden, dat, op éene uit
zondering na, nooit eenig geschil van ernstigen aard
plaats had en dat alle besluiten met algemeene stem
men werden genomen van af 12 Maart 1865.
Beroepen te Rilland-Bath de heer J. Rijnenberg,
candidaat te Haarlemmermeer.
Op het zestal te Schiedam zijn ook geplaatst
de predikanten J. C. Montijn, te Zierikzee; J. Post,
te Goes en K. XV. Vethake, te Leeuwarden.
De N. Rott. Ct. verneemt, dat de regeering ein
delijk een beslissing heeft genomen in de zaak van
het kruisbeeld in de openbare school te Slenaken
(Limburg). De Min. van hinn. zaken moet aan het
Limburgsche schooltoezicht hebben te kennen gegeven,
dat de zaak, in het belang van het openbaar onder
wijs, behoort te blijven rusten.
Benoemd tot onderwijzers te Alkmaar de hee
ren J. Stampcrius te Haarlem en M. M. Kakebeeke,
te Helder.
Scheepvaartberichten.
IIansweert. Vrijdagavond kwam alhier aan het
Belgische Rijnsehip vüeinrich Bieddrwolff", kapitein
A. De Klein, geladen met 137 last staaiblokken en
115 last ijzer, komende van Rulirort, bestemd naar
Antwerpen.
Dit schip, vóór de geslotene spoorbrug bij Vlake
komende en aldaar moetende vastmeeren, is door den
wind tegen een der dukdalven aangedrongen, waar
door de stuurboord-zwaardklamp afsprong, zoodat het
schip, hier komende, reeds 15 c.M. water maakte.
Men is dadelijk begonnen de lading in lichters over
te slaan. Een duiker zal het lek dichtmaken.
Schip en lading zijn verzekerd.
Dit is reeds liet vierde schip, dat tengevolge der
ondoelmatige inrichting dier dukdalven schade wordt
toegebracht, en men koestert dan ook de hoop dat
eindelijk eens met het oude stelsel zal gebroken wor
den, door dukdalven te plaatsen, die meer aan de
eischen des tijds, vooral met het oog op den bouw
der schepen, zullen beantwoorden.
Rechtzaken.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Zaterdag 10 December zijn de volgende vonnissen
door de rechtbank gewezen tegen
lo. M. Van de M., 14 j., te Ovezand, wegens dief
stal veroordeeld tot 3 dagen cell. gev. straf c. e.
2o. C. B., koopman te Colijnsplaat, wegens laster
veroordeeld tot f 25 boete, subs. 7 dagen cell. gev.
straf c. e.
3o. J. H., 51 j., arbeider te Camperland, wegens
diefstallen veroordeeld tot 1 maand cell. gev. straf c. e.
4o. J. W., bijgenaamd J. N., 44 j., arbeider te
Ter Neuzen, wegens het onbevoegd uitoefenen der
geneeskunde veroordeeld tot 8 dagen cell. gev. straf c. e.
5o. M. C. Van de W., 42 j., arbeidster te Koe
wacht, wegens bedelarij veroordeeld tot 3 dagen cell,
gev. straf c. e.
Buitenlandsch Overzicht.
De eerste ontmoeting met den Franschen Senaat
is voor Gambetta aangenamer geweest dan de erva
ring, in de kamer opgedaan bij de behandeling der
kredieten voor de twee nieuwe ministeries. Toen
toch toonden de kamerleden hem voldoende, dat hij
niet alles kon doen en schikken naar eigen willekeur.
Terloops melden wij, dat die zelfde kamer besloot
tot het in overweging nemen van het wetsontwerp
op de echtscheiding en tot ongeldigverklaring dei-
verkiezing van den abt Dagorme, dit laatste met 316
tegen 94 stemmen.
In den Senaat nu werd Zaterdag beraadslaagd over
de gevraagde kredieten voor Tunis. De gewezen mi
nister De Broglie bestreed de plannen der regeering,
die hij meer zou hebben willen blootgelegd. Hij ver
klaarde zich niet voldaan met de ophelderingen, in
de kamer gegeven, en de politiek van het kabinet
achtte hij gevaarlijk.
Gambetta was zoo politiek slim om zijne rede te
beginnen met den lof van den Senaat als instelling
uittebazuinen. Ilij bestreed de aanvallen tegen dit
hooge college en verklaarde, dat hij den Senaat on
misbaar achtte voor het republikeinsch regeerings-
stelsel en dat hij tracht de positie van den Senaat
te versterken.
Zoo sloeg hij al dadelijk de goede snaar aan, en
de leden juichten hem dan ook toe.
Wat Tunis betreft, hij wierp het denkbeeld van
zich, dat hij solidair zou zijn met het vorig kabinet
en zeide, dat hij de ontwerpen betreffende Tunis in
het begin van Februari zal indienen. Hij zou voor
de Tuniseesche schuld accoord willen maken met de
belanghebbende mogendheden, evenals voor Egypte's
financiën is geschied. Wat de diplomatieke quaestie
betreft, hij hoopt dat de vreemde mogendheden geen
moeilijkheden in den weg zullen stellen. Engeland
heeft het Bardo-tractaat erkend; met Italië zal men
ook wel tot een overeenkomst kunnen geraken. Gam-
betta voegde erbij, dat de vreemde mogendheden weten
welke vriendschappelijke gezindheid jegens haar de
regeering bezielt. Ook mag men hopen, dat zij met
geduld en gematigdheid erin zal slagen de conilieten
te ontknoopen, welk over deze quaestie zijn ontstaan.
Hij verzekerde dat het verlies, in Tunis geleden, niet
grooter is dan 1100 man en eindigde met te zeggen,
dat het Bardo-tractaat Frankrijk bindt totdat men
een ordentelijk middel zal hebben gevonden om zich
vrij te maken jegens den Bey, zonder het tractaat
te verscheuren. Duidelijker gesprokenhij gelooft
dat het mogelijk is Tunis te reorganiseeren, zonder
het van zijn onafhankelijkheid te berooven.
De Minister van financiën deelde mee, dat op de
begrooting van 1881 alle uitgaven voor de expeditie
naar Tunis geheel en al zijn gevonden en dat er nog
een batig saldo van 20 a 25 millioen zal zijn.
Een lid verlangde meer eontrhle op de uitgaven
en stelde een amendement voor om de controle aan
het parlement te verzekeren.
Dit werd, na bestrijding door den Minister van
financiën, verworpen met 170 tegen 35 stemmen.
Volgens bericht uit Tunis zijn de opstandelingen door
generaal Logerol met sterk verlies geslagen.
Vorst Von Bismarck schreef aan den Italiaan-
schen minister Mancini, dat men volstrekt niet be
hoeft-te twijfelen aan de welwillende gezindheid van
Duitschland tegenover Italië.
Het St. George-feest in Petersburg is zonder on
gelukken afgeloopen. De Czaar zond een telegram
aan keizer Wilhelm om dezen, den oudsten en meest
gevierden ridder van St. George, geluk te wensehen.
De Lord-mayor van Londen ontvangt veel giften
ten behoeve van dames-landbezitsters in Ierland, die
thans, daar de pachters niet betalen, alle inkomsten
missen. Thans heeft hij het plan geopend voor eene
nationale inschrijving tot bescherming van het eigen
domsrecht in Ierland.
De Schouwburgbrand te Weenen.
I-Iet telegram in ons vorig no. heeft onze lezers reeds
in kennis gebracht met de allerontzettende ramp
waardoor die stad der weelde is getroffen.
De navolgende bijzonderheden ontleenen wij hoofd
zakelijk aan de N. R. Ct.
Volgens diens bekenden particulieren correspondent
is de oorzaak van dit onheil hieraan toe te schrijven:
Ongeveer tien minuten vóór 7 uur, terwijl de galerijen
reeds geheel bezet waren, werd een der bedienden ge
last om de lichten tusschen de coulissen aan te steken.
Dit geschiedt door middel van een pitdie in een
busje met spiritus geplaatst is, dat wederom aan een
langen stok bevestigd is. De brandende pit kwam
door onvoorzichtigheid in aanraking met de coulissen,
die direct vuur vattenzoodat in een oogenhlik het
geheele tooneel in vlammen stond.
Dat zoo talloos velen zijn omgekomen is in de
eerste plaats toe te schrijven aan de buitengewone
snelheid, waarmede het vuur om zich greep, doch
ongelukkig niet daaraan alleen. Blijkbaar waren ook
hier weder de voorzorgsmaatregelen, die men behoorde
in acht te nemen, verzuimd en was aan deze groote
nalatigheid de verwarring en de ontsteltenis toe te
schrijven, waardoor velen, die anders gered hadden
kunnen worden, het leven hebben verloren. Zoodra
het vuur zich vertoonde, werd de hoofdkraan der
gasleiding dicht gedraaid naar liet voorschrift der
politie, maar de verplichtingom de veiligheids-olielampen
aan te steken was men niet nagekomen, wat ten
gevolge had, dat er volslagen duisternis heerschte.
Het spreekt van zelf, dat hierdoor het gedrang en de
onzekerheid, waarheen zich te wenden, ten zeerste
bevorderd werden, en dat velen elkander tegenhielden
en vertrapten, die, als zij hadden kunnen zien, wellicht
een uitweg hadden gevonden. In de tweede plaats
was de verwarring op het tooneel zoo groot, dat
niemand eraan dacht het ijzeren gordijn neer te laten,
dat in geval van brand dienen moet om het tooneel
van de zaal te scheiden. Wie kan zeggen, tot hoe
kleinen omvang misschien het ongeluk beperkt had
kunnen worden, als deze voorzorg niet was verzuimd?
En ten derde heeft men nagelaten de vijl vergaarbakken
vol water, die zich boven het tooneel bevonden, open
te zetten.
Bij het later ingesteld onderzoek zijn al die ver
zuimen geconstateerd; bovendien is gebleken dat de
voordeuren gesloten waren en het sein voor de brand
weer te laat kwam.
Toen de brand uitbarstte waren de plaatsen be
neden nog weinig of niet bezetmaar op de bo
venste galerij waren 900 menschen. Zooveel kaartjes
waren afgegeven. Een honderdtal redde het leven
door uit de ramen te springen en langs de lad
ders. Nog een honderdtal ontkwam langs den ge
wonen weg. De overigen zijn waarschijnlijk, in doods
angst vechtend, elkander verdringend en vertrappend,
gestikt. Spoedig stond het dak in vlammen. Toen
de brandweer in 't gebouw drong, werden de lampen
en fakkels door den rook uitgedoofd. Op hun geroep
werd niet geantwoord, zoodat men dacht dat er niemand
meer in de zaal was. De geredden wisten dat heter
en nogmaals drong de brandweer naar binnen. Nu
bleek, dat de bovenste galerij was ingestort en dat
de menschen, welke zich daai bevonden, in den bak
waren gevallen, in een zee van vlammen, 't Is te
hopen, dat zij toen reeds door den rook belwelmd
of gestikt waren. Welk een dooi zou 't an Iers zijn
1 ge-veest! In den bak werd niets gevonden d.u kleine
