1881. N°. 110.
Zaterdag 17 September.
68ste jaargang.
-CJP
(iOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en "Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
COURANT.
De prijs der gewone advertentien is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald, 20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Zij, die zicli met 1 October op de
Goesche Courant abouueereu, ont
vangen de deze maand nog verschij
nende nommers kosteloos.
OPENBARE VERGADERING
van den
RAAD DER GEMEENTE GOES,
op MAANDAG den 19 SEPTEMBER 1881,
des namiddags te 2 uren.
Goes, den 16 September 1881.
De Secretaris,
HARTMAN.
Punten van behandeling
I. Mededeelingen, ingekomen stukken.
II. Benoeming van een leeraar aan de inrichtingen
van Middelbaar onderwijs voor jongens.
III. Benoeming van een lid der Commissie voor het
ontwerpen der verordeningen, tegen wier over
treding straf is bedreigd.
GOES, 16 SEPTEMBER 1881.
Mededeelingen op verschillend gebied.
Bij minist. beschikking ij de heer P. J. Waale,
leerling-telegrafist, met ingang van 15 November
a. s., verplaatst van Goes naar Rotterdam, teneinde
den cursus tot opleiding voor telegrafist 2e klasse
aldaar bijtewonen.
Eiland Tholen. De wenschen en verzuchtingen,
zoo dikwijls door de bewoners van dit eiland tot op
heffing van ons isolement en tot het verkrijgen eener
goede communicatie met Noord-Brabant geslaakt
schijnen vervuld te zullen worden. Naar ik althans
verneem is eene Amsterdamsche firma in onderhande
ling getreden met de betrokken gemeentebesturen,
teneinde een stoomtram te krijgen van Brouwersha
ven via Zierikzee en Tholen naar Bergen-op-Zoom.
Of er iets van komen zal Dat zal te bezien staan.
Maar enfin, er is een begin, en lukt het van daag
niet dan Lukt het morgen.
In een Zeeuwschen brief, voorkomende in het
Handelsblad van Vrijdag 16 Sept., lezen wij o. a.
»Het staat ons niet meer voor hoevele honderd
duizenden voor den houw der gevangenis te Goes zijn
uitgegeven, doch wij weten wel, dat een vluchtige
beschouwing dier localiteit geen indruk van buiten
sporige zuinigheid geeft. Wij ergeren ons daaraan
niet, omdat wij het gevoelen niet deelen, dat eene
gevangenis door somberheid en akeligheid zich moet
onderscheiden maar het smart ons als wij, tegenover
de uitgave van ruim een half millioen voor een ge
bouw, het feit moeten stellen, dat aan een der voor
naamste beambten in zoodanig gesticht slechts eene
bezoldiging van f 300 per jaar wordt toegekend.
Tegen dat salaris wordt te Goes een onderwijzer
voor de gevangenen gevraagd, en zeker behoeft men
niet van nabij met de werkzaamheden en verplichtin
gen van dien titularis bekend te zijn, om zulk eene
belooning beneden alle billijke verhouding te achten.
Zijn wij wel onderricht, dan is door regenten eene
poging bij de regeering aangewend tot het verkrijgen
van een hooger loon voor dien ambtenaar, maar is
deze afgestuit op de zuinigheid, laat ons liever zeg
gen de onredelijke karigheid, niet van den Minister,
maar van onze Staten-Generaal, die zich luchtkastee-
len bouwen van het verminderen van cijfers en zelfs
den moeielijksten arbeid liefst voor een koopje willen
verricht hebben. Onwillekeurig dringt zich de gedachte
aan ons op, dat het weinig consequent is, veel geld voor
den bouw eener gevangenis toe te staan en op het loon
den ambtenaren te beknibbelen. Misschien kon er wel
een ton, wat meer of wat minder, bespaard worden
op dien bouw en uit de renten van het daardoor ver
kregen kapitaal eene betere bezoldiging aan de ambtena
ren gegeven worden. Bijna zouden wij wenschen, dat men
te Goes vergeefs een onderwijzer zocht, opdat eindelijk
eens de noodzakelijkheid eener betere traktementsrege
ling wierd begrepen. Zeker is het, dat, zoo men al iemand
vindt, deze het werk in de gevangenis slechts als bij
werk zal kunnen beschouwen en zijn meesten tijd aan
anderen arbeid zal moeten geventeneinde in zijne
levensbehoeften te kunnen voorzien. En wat zal dan
het onderwijs in de gevangenis geven? Welke op-
pffoi iog ml men voor dien prijs kunnen vergenook
bij den meesten lust tot toewijding van een hoogst
gewichtige taak De onderwijzer is een der belang
rijkste personen om de vrucht van het cellulaire stelsel
te kunnen verkrijgenen juist hem behandelt men
zoo stiefmoederlijk, dat zijn tekortkomen reeds vooraf
verontschuldigd is. Hartelijk hopen wij daarom, dat,
als men in Goes niet slaagter een luide kreet zal
opgaandie tot in 's lands vergadering doordringt.
Maar ook al kan men ons eerlang zegevierend toe
voegen »Wij hebben onzen man gevonden," dan
zullen wij nog blijven volhoudendat er niet alleen
onrecht geschiedtmaar dat een hoog belang ver
waarloosd wordt, al deinst men voor geene te groote
opofferingen terug om schoone gebouwen te stichten.
Ook het Handelsblad dringt aan op afschaffing
der gebruikelijke schorsing der publieke vermakelijk
heden bij het overlijden van vorstelijke personen. Het
doet dit naar aanleiding van een korte bespreking
dezer quaestie in den Amsterdamschen gemeenteraad,
waarbij tevens bleek dat gedurende die dagen van
schorsing ook geene belasting van de tooneelgezel-
schappen wordt geheven.
Dat is dan ook niet meer dan billijk.
Het Handelsblad noemt den sterfdag en den be
grafenisdag als treurdagen. Op den laatstgenoemden
heetten ook wij schorsing gepastden eersten noem
den wij niet, omdat het moeielijk valt om bij de ver
schillende aanschrijvingen, die van hoogere tot lagere
autoriteiten moeten geschieden, op éen dag daarmee
gereed te komen. In ieder geval is het ons slechts
te doen geweest om opheffing of groote inkorting te
verkrijgen van de tegenwoordig daarbij van kracht
zijnde bepalingen.
Baron Van Lijnden van Sandenburg en jhr.
Rochussen hebben Woensdag op het buitenverblijf het
Loo in handen van Z. M. den Koning den eed af
gelegd, respectievelijk als Ministers van Financiën en
Buitenlandsche Zaken.
Het nieuwbenoemde hoofd van laatstgemeld depar
tement heeft de voor hem bestemde portefeuille van
zijn tijdelijken voorganger in ontvangst genomen.
Z. M. de Koning heeft thans bepaald, dat het
nieuwe zittingjaar van de Staten-Generaal door eene
commissie van ministers van Zijnentwege zal worden
geopend en wel op Maandag den 19 dezer, 's middags
te 1 uur.
De lotelingen, die in dit jaar zijn ingelijfd bij
de bereden korpsen en na hunne inlijving tot nadere
oproeping met verlof zijn gezonden, zullen op Maan
dag 3 October aanstaande in werkelijken dienst wor
den gesteld, teneinde te worden gekleed en geoefend.
Dr. Hartogh Heijs Van Zouteveente Assen
heeft nu weer een adres aan den Koning gezonden
waarin hij o. a. er op wijstdat naar zijn meening
de burgemeester, door de weigering om adressant de
belofte te laten afleggen, gehandeld heeft in strijd met
de gemeentewet, die den burgemeester gebiedt den eed
of de belofte af te nemen, terwijl de burgemeester de
bevoegdheid behield om, zoo hij meende, dat adressant
niet aan de wet had voldaanhem geen zitting te
laten nemen.
Dr. li. H. v. Z. meent verder dat zelfswanneer
gezindheid beteekent kerkgenootschaphij met een
belofte of verklaring had kunnen volstaanomdat
hij geen lid is van eenig kerkgenootschap.
Veel troost zal de heer Hartogh Heijs bij Z. M.
niet vinden.
De regeering toch heeft bij monde van den Mi
nister van Binnenlandsche Zaken uitdrukkelijk ver
klaard, dat in alle gevallen alleen het lidmaatschap
eener godsdienstige gezindte, welker leer de eeden ver
biedt, recht heeft om te volstaan met het afleggen
der belofte.
Volgens de Asser Ct- had echter de Raad van Staten,
over deze quaestie door de regeering om advies ge
vraagd, juist geantwoord dat in dit geval debetrok
ken persoon op belofte als raadslid kan worden toe
gelaten.
De regeering heeft zich aan dat advies dus al
weinig gestoord.
Het is te wenschen, dat de Tweede Kamer daarover
nu haar gevoelen nog eens doe blijken. De regeering
schijnt nog niet te weten, hoe deze over de eeds-
quaestie denkt of liever een uitspraak in haar eigen
geest te willen behouden. Op de onlangs opgegeven
gronden vinden wij baar beslissing zonderling, on
verdedigbaar, onlogisch en niet bevorderlijk aan eer
lijkheid en oprechtheid.
De Heldring-gestichten te Zetten zullen zoo mo
gelijk met éen vermeerderd worden, en wel met het
Magdalena-huis, dat strekken zal om de ongehuwde
moeder, die éénmaal voor de verzoeking is bezweken,
met haar kind een onderkomen te verschaffen en haar
voor verderen val te bewaren.
Door de commissie van oprichters, de heeren II.
Piersonte Zetten, J. L. Heldringte Amsterdam,
mr. O. W. Star Numan, te 's-Hage en mr. G. W. graaf
Van Rechteren van Appeltern, te Renkum, is bereids
een bouwterrein aangekocht, maar de gelden zijn nog
lang niet voldoende om het gebouw zonder schulden
last voltooid te krijgen, en de toegezegde jaarlijksche
giften zijn nog niet overvloedig genoeg voor het on
derhoud. Mej. C. W. Swellengrebel, te Rotterdam,
heeft zich bereid verklaard de taak van directrice te
aanvaarden. Het Zuiden.)
Hieronder volgt een recapitulatie van de uit-
komsten~der laatst gehouden examens voor candidaat-
notaris.
Van de 206 adspiranten, die tot het examen wer
den toegelaten, hebben 30 zich onderworpen aan het
geheele examen, 13 aan het eerste en tweede gedeelte,
92 aan het eerste gedeelte alleen, 42 aan het tweede
en derde gedeelte 6 aan het tweede gedeelte alleen,
23 aan het derde gedeelte alleen.
Onder hen bevinden zich 13, die den graad van
doctor in de rechten of in de rechtswetenschap had
den verworven8 daarvan hadden zich aangemeld
voor het tweede en derde gedeelte1 voor het tweede
gedeelte alleen en 4 voor het derde gedeelte alleen.
De einduitslag was, dat van de 135 adspiranten
die het eerste gedeelte van het examen hebben afge
legd, 66 geslaagd en 68 afgewezen zijn, terwijl éen
zich tijdens het afleggen van dat gedeelte terugtrok
dat van de 71 adspiranten, die het tweede gedeelte
hebben afgelegd, 54 geslaagd en 17 afgewezen zijn,
en dat van de 70 adspiranten, die het derde gedeelte
hebben afgelegd, 37 geslaagd en 32 afgewezen zijn,
terwijl éen zich tijdens het examen terugtrok.
Kerkelijke Zaken en Onderwijs.
-Niet de candidaat Rutter meldt Het Zuiden
thans maar de cand. M. C. Göpner is beroepen
te Wilhelminadorp.
Yerseke. Het kiescollege der Ned. Herv. gemeente
alhier heeft besloten een beroep uit te brengen op
ds. Rutgerste Genemuiden.
Kapelle. Door den gemeenteraad alhier is Woens
dag tot onderwijzeres in de handwerken aan de school
te Kapelle benoemd mejuffrouw J. M. Visser aldaar.
De 15e lijst der collecte voor de «Scholen met
den bijbel" geeft een totaal van (475 locale comité's)
f 80,195.77, reeds meer dan het totaal van het vorige
jaar. Daarop komen voor: Wemeldinge en Yerseke
(beiden Herv. kerk) respect, met ƒ27,60 en ƒ12,20,
Camperland (nagek. gift) ƒ5,
SPAREN OP DE FRANSCHE SCHOLEN.
Eindelijk begint men toch te begrijpen, schrijft Thomas
Grimm, bekend door de eigenaardige opstellen welke hij
dag aan dag in het Petit Journal schrijft, dat de sociale
quaestie vóór alles een opvoedingsquaestie is. Het ge
heim om in de wereld vooruit te komen en om ge
lukkig te zijn, is, evengoed voor een geheel volk als voor
een enkel individu, gelegen in de manier, waarop men
de middelen om voort te brengen, die men bezit, in
werking stelt en waarop men de vruchten van dien
arbeid gebruikt.
De goudmijnen der nieuwe wereld brachten het
Spaansche volk tot zijn val, terwijl met kennis, moed
en beleid de medeburgers van Penn en Franklin een
gelukkigerijke en steeds bloeiende natiede Ver-
eenigde Staten van Amerika, hebben gesticht.
Slechts opvoeding kan zulke wonderen teweeg bren
gen en vooral een opvoeding, die karaktervormend is.
Het sparen op school nu is iets, dat deze karakter
vorming sterk in de hand werkt. Wil het echter
goede vruchten afwerpen, dan moet de taak van den
onderwijzer gemakkelijk en eenvoudig zijn en moeten
de kinderen goed hegrijpendat zij, door zich dage
lijks kleine opofferingen te getroosten binnen korten
tijd in staat zullen zijn op eene degelijke manier
hunne spaarpenningen voor het een of ander doel te
gebruiken. Hebben zij dit goed begrepen dan kan
de onderwijzer hun het nut van andere inrichtingen
tot sparen leeren kennen en kan hij hun uitleggen,
hoe door zuinig sparen zij reeds op hun 16de jaar lid
kunnen worden van vereenigingen voor onderlinge hulp,
waardoor zij, tegen geregelde kleine betaling, ten tijde
van ziekten uit de kas geholpen kunnen Worden, of
kan hij hun vertellen hoe zij zich op dezelfde wijze
een ongestoorden ouden dag kunnen verzekeren.
Reeds sedert geruimen tijd hebben sommige ge
meentebesturen als prijzen kleine sommen op de spaar
bank aan de beste leerlingen afgegeven. Tegenwoordig
echter volgen sommigen een ander stelsel, dat reeds
goede vruchten schijnt afgeworpen te hebben.
Op een school met 100 leerlingen heeft men aan
den onderwijzer 200 francs ter hand gesteld om in
den loop van het jaar als goede marken (Bons-points-
centimes) rond te deelen. Het is onbegrijpelijk, welk
een uitstekenden invloed dat op de kinderen teweeg
brengt. In plaats dat de belooning eens per jaar werkt,
werkt zij elk oogenblik, en deze prikkel is veel grooter
dan de prikkel van een belooning, die nog ver weg is.
Daarbij wordt het totaal dier belooningen aan het
eind van ieder jaar bekend gemaakt, hetgeen den
prikkel natuurlijk nog grooter maakt.
Elke maand worden deze Bons-points-centimes in de
schoolspaarkas opgenomen.
Daarbij worden nog 200 frs. besteed, om onder de
besten van hen, die de school verlaten, te worden ver
deeld.
De helft dier som bestaat uit spaarbankboekjes
echter onder dit voorbehoud, dat het bedrag alleen,
wanneer de houder 16 jaar bereikt heeft en lid is
van een vereeniging tot onderlinge hulpzal mogen
worden opgeëischt.
Is dit niet het geval, dan moet hij tot zijn meer
derjarigheid wachten.
Bij het doen van deze gift laat de directeur den
beloonde de verklaring teekenen, dat hij, zoodra hij
den leeftijd van 16 jaar zal bereikt hebben, lid belooft
te worden van de eene of andere vereeniging van
onderlinge hulp en dat hij dan de gift zal gebruiken
om zijn lidmaatschap te betalen. (H.)
STATISTIEK
Comité tot wering van Schoolverzuim te Goes.
OVER AUGUSTUS 1881.
Op de School A waren gedurende dene maand
129 kinderen. Onder dezen waren:
83 kinderen, die geen enkelen schooltijd verzuimden,
37 van 110 verzuimen, en
9 meer dan 10 verzuimen hadden.
Het gemiddeld verzuim was 5"/io percent op het
geheele aantal scholieren en schooltijden, tegen 7
percent over dezelfde maand in 1880.
Op de School B waren 224 kinderen, waaronder
199 zonder eenig verzuim,
21 die van 110 verzuimen hadden en
4 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 18,'„ percent, tegen 2
percent over dezelfde maand in 1880.
Op de School C waren
167 kinderen, waaronder
101 zonder verzuim,
36 met 110 verzuimen,
30 met meer dan 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 12'/i„ percent, tegen
17s/,percent over dezelfde maand in 1880.
Op de School D waren
69 kinderen, waaronder
30 zonder eenig verzuim,
16 met 110 verzuimen,
23 hoven de 10 verzuimen.
Het gemiddeld verzuim was 23 percent, tegen
Ui*l>0 percent over dezelfde maand in 1880.
Op de bijzondere School waren 151 kinderen,
waarvan 95 zonder eenig verzuim,
46 met 110 verzuimen,
10 boven de 10
Het gemiddeld verzuim was 3 percent tegen 4'/io
over dezelfde maand in 1880.
Het verzuim op al de scholen te zamen van 1
Januari af tot ultimo Augustus 1881 bedroeg 5'/to
percent, tegen 5'/» percent over 't zelfde tijdvak in 1880.
Buitenlandsch Overzicht.
De Oo steur ij ksche keizer heeftzoo bericht men,
al is hij zelf daarbij niet tegenwoordig geweest, met
genoegen de bijeenkomsten zijner collega's te Dantzig
begroet. Zij zal strekken om het oude Driekeizers-
bond weer te doen herleven. De overeenstemming
'tusschen deze drie gekroonde hoofden handhaafde reeds
sedert jaren den vrede, waardoor aan de Europeesche
regeeringen mogelijk was gemaakt, hare gansche kracht
te wijden aan den vreedzamen arbeid en de gezonde
ontwikkeling van den binnenlandschen toestand. Zij
zal dien vrede ontwijfelbaar ook in de toekomst be
waren.
De heeren zullen nu het best doen hunnen blik eens
te slaan op de groote uitgaven, die de legers na zich
slecpen. Wat daarop bespaard wordt brengt dubbel
zegen en voorspoed aan. De overige staten volgen dat
voorbeeld en de gelden kunnen voor vreedzamer doel
einden worden besteed.
Rusland vooral heeft meer op dat terrein te doen.
Dezer dagen nam de Czaar een besluit, waarbij de be
noeming van plaatselijke commissies wordt bevolen tot
eene nadere behandeling der bekende Joden-quaestie.
Deze commissies hebben in last uit eigen aanschou
wing de feiten te verzamelen, aan het ministerie van
binnenlandsche zaken die takken van bedrijf der Joden
bekend te maken, welke een nadeeligen invloedopdeoor
spronkelijke bevolking uitoefenen en eindelijk aan de re
geering voorstellen te doen tot de opheffing der bestaande
grieven. Op velerlei gebied kan een dergelijk onderzoek
evenmin kwaad.
Ignatieff wordt, zegt men, minister van buitenland
sche, en Lobanoff, gezant te Londen, in zijne plaats
minister van binnenlandsche zaken.
De Egyptische opstand is uitgegaan als een nacht
kaars. De oproerige officieren hebben, te weinig oii-,
dersteuning bij de geestelijkheid een voorname
factor bij zulke quaestiën vindende, schriftelijk zich
onderworpen. De notabelen zijn voor hen borg ge
bleven en het ministerie is weer aangevuld.
