1881. N°. 80.
Zaterdag 9 Juli.
68sle jaargang.
De aanstaande Gemeenteraads
verkiezingen.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
MIDDELBAAR ONDERWIJS.
GOES, 8 JULI 1881.
Mededeelingen op verschillend gebied.
Gemeenteraadsverkiezingen.
GOESCHE
COURANT.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag, Woensdag en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, f 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
Agent voor het buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich: voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau
van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle Boekverkoopers en Postdirecteuren.
De prijs der gewone advertcntiën is van 15 regels 50 ct., elke regel meer 10 ets.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen worden van 18 regels a f 1,berekend.
Dienstaanbiedingenniet meer dan 4 regels beslaande en contant betaald20 ct.
Aanvragen om en vermelding van liefdegaven 5 cents per regel.
Nog slechts eenige dagen, en volgens de wet wor
den de kiezers nu een grooter aantal, wijl de census
bij deze gelegenheid den kring van uitverkoren stemge
rechtigden grooter maakt opgeroepen om hun oordeel
te zeggen over het beleid der woede mannen, die hun
stadsbelangen behartigden of, zoo zij vrijwillig voor
de verdere eer van die zorg bedankten, voor hen eene
goeden plaatsvervanger te kiezen.
Dinsdag 19 Juli heeft die verkiezing plaats.
In algemeenen zin zouden wij het met De Standaard
eens zijn, waar de redactie in het nommer van 30
Mei, naar aanleiding van verkiezingen voor provincie
en raad, schrijft«Eigenlijk moesten er niet eens
candidaten gesteld worden door een anti-revolutio
naire kiesvereeniging, of roomsche of radicale.
«Men moest gemengde kiesvereenigingen apart voor
dit doel hebben, die geen ander dan een practisch
program hadden, en uitsluitend met het oog op dat
program hun candidaten aanbevalen."
Dat practisch program klinkt voorzeker goed
er zijn onderscheidene quaestiën op gemeentebied, die
uit een practisch oogpunt beschouwd kunnen worden,
en waarvan de oplossing met politieke kleur zeer
weinig te maken heeft. Er zou dus op dat gebied
van practisch overleg zeer veel te eoncentreeren wezen,
waarover de heeren van verschillende richting het
spoedig eens zouden wezen of oneens ook, zonder dat
hunne politieke overtuiging in het spel komt.
Maar er zijn toch ook andere belangen aan de ge
meente toevertrouwd, die wel degelijk in verband
staan of gebracht worden met de z. g. politiek en,
volgens anderen, met den z. g. godsdienst, en wier be
hartiging, buiten dat om, moeielijk kan geschieden.
Wij denken aan onderwijs, aan het terrein der open
bare zedelijkheid, dat velen willen afbakenen of be
snoeien zoodanig dat het eerste niet goed wordt en
dat het tweede ons slechts verschaft schijn-zedelijken
met een waas van z. g. godsdienstigheid.
Dat zijn de teedere punten, die neutraliteit onmo
gelijk maken en ook bij gemeentebelangen altijd redenen
te over opleveren voor handhaving van een eigen, gepro
nonceerd standpunt.
Dit heeft de Standaard-redactie later ingezien of
liever: als men met aandacht de bestanddeelen na
gaat, die zij tot samenwerken geschikt acht om ge
mengde kiesvereenigingen te vormen, dan zal men
van liberalen geen woord zien gerept.
Zie, dat heeft een bedoeling gehad, eene bedoe
ling die duidelijk aan het licht is gekomentoen
zij in haar nommer van 29 Juni haar gevoelen over
die verkiezingen duidelijk omschreef en enkele punten
aanstipte een lief, zacht woordje, dat veel van zijn
lieflijkheid verliest als het van die zijde wordt gebezigd.
Zij wees »op den zedelijken burgerplicht om met alle
burgers, anti-revolutionairen, radicalen, roomschen
en conservatieven, die het liberalistisch drijven moe
zijn, voor deze verkiezingen trouw en hartelijk saam
te werken."
Men ziet dus de quaestie van gemengde kiesveree
nigingen komt onder een ander licht. Een der fac
toren om een waarlijk goed mengsel te verkrijgen
wordt voorgoed op zij gesteld niet alleen, maar voor
goed in den ban gedaan zelfs.
De eerste vriendschappelijke tint, van die zijde aan
de bedoeling gegevenzou wellicht deze of gene
hebben kunnen bedriegenthans is het niet meer
mogelijk aan iets anders te denken dan aan hetzelfde
spel tegenover de vrijzinnigen, dat bij andere verkie
zingen wordt gespeeld.
Men wil weer speculeeren op de hulp van al de
partijen, en ook van de Katholieken, die men zelf zoo
onaardig een neerlaag berokkende, om te trachten op
die wijze de overhand te bekomen.
En nog duidelijker komt die bedoeling uit bij de
opgave van de verschillende eischen, die gesteld moeten
worden bij die verkiezingen Ie. Beperking van de
uitgaven voor onderwijs tot het door de wet gestelde
minimum; 2e. bezuiniging van het financieel beheer
en daardoor mindering van lasten3e. intrekking van
subsidiën voor doeleinden, die niet van algemeen-bur-
gelijk belang zijn en 4e. tekeer gaan van verstoring
van de Zondagsrust en van de schending der publieke
eerbaarheid.
Omtrent dit laatste punt enkele opmerkingen.
Wij gelooven dat ieder, van welke richting op po
litiek gebied ookmet hart en ziel de publieke en
niet-publieke moraliteit zou willen verhoogen.
De quaestie is al zoo vaak aan de orde geweest,
maar telkens stuit men op het bepalen der middelen,
die daartoe bevorderlijk kunnen wezen. Voor een be
paalde leuze bij eene gemeenteraadsverkiezing is die
quaestie, dunkt ons, daarom totaal ongeschikt.
Het ioopen naar de kerk is bij ons evenmin een
deugd als het niet-gaan naar de kroeg. Wij bedoelen
daarmee, dat wezen en schijn bij deze zaak zoo
moeielijk te onderscheiden zijn. Niet zij liet is eene
oude waarheid die Heere, Heere roepen en tróuw
zich vertoonen in het huis des gebeds, zijn altijd de
waarlijk zedelijken, evenmin als zij, die met de kerk
niets te maken willen hebbenaltijd onzedelijk zijn.
Verre, zeer verre van dien.
Publieke moraliteit is nog volstrekt geen waarachtige
zedelijkheid. Al verschuilt men zich achter schuifgor-
dijntjes, en al ziet het er op de openbare straten nog
zoo kalm en stil uit, dat menig Bagijntje zich niet
geneeren zou erdoor te gaan, wat in de huizen
gebeurt kan zoo vaak getuigen van treurige contrasten.
De beste middelen om de onzedelijkheid te weren
stuiten wel eens af op armoede, natuur, slechte hui
selijke opvoeding en andere redenen, waartegen noch
kerk noch de beste pogingen tot heil der menschheid
iets kunnen verrichten.
Menige gemeente, waar de Zondagsrust door niets
wordt verstoord, waar velen trouw ter kerk gaan,
biedt 's avonds in hare hoofdstraten en kroegen de
duidelijkste doch bnwelsprekendste bewijzen van groote
immoraliteit, zelfs, ja vaak het meest, van hen, die
trouw de kerk bezoeken.
Er zijn maatregelen van orde te nemen, er zijn ver
ordeningen van kracht te makendie waken voor
schending der openbare eerbaarheid, maar men drijve
dit niet zooverdat men Engeland's voorbeeld gaat
volgen, want daar nog zijn bewijzen te over, dat al
die scheinheilige openbare vertooningen van Zondags
rust enz. van de innerlijke moraliteit niets getuigen.
Het derde punt, door De Standaard aangegeven
zou eenige nadere opheldering behoeven om de bedoe
ling ervan duidelijk te doen begrijpen.
De beide eerste punten zijn steeds op den voorgrond
getreden.
Die leuze van bezuiniging hebben wij in Goes wel
meer hooren klinken doch aan aanwijzingwaarop
bezuiging gebracht moest worden, ontbrak het steeds.
Zoo zal het wel overal wezen.
Wij willen geen overdreven lasten, geen overdrijving
op het gebied van onderwijs, maar evenmin vermin
dering ten koste van het goede, dat wij hebben.
Dit is ons gevoelen in het algemeen.
Goed onderwijs is bij ons hoofdzaakmen houde
zich niet aan liet minimum der wet. Waar dit on
derwijs goed is ingericht houde men het in waarde,
en waar dit niet het geval is, trachte men raadsleden
te verkrijgen welke dien weg op willen. Dat streven
werpt later dubbel interest af.
Maar evenmin verlangen wij zulk eene opdrijving,
dat de gemeente-uitgaven er te hoog door opgevoerd
worden.
Bij de a. s. gemeenteraadsverkiezingen herkieze of
kieze men dus hen, die de gemeente en de draagkracht
harer ingezetenen goed kennen; die niet opgaan in
theorieën, maar uit de practijk weten wat financieel
beheer wil zeggen, en die kunnen waken tevens tegen
die zuinigheid, welke de wijsheid bedriegt, vooral op
het gebied van het onderwijs. Het moeten mannen
wezen, die met hart en ziel de belangen der gemeente
zijn toegedaan, en tijd en lust hebben om daaraan
zich te wijden.
Het heeft in Goes niet ontbroken aan voortvarend
heid bij hen, die uit vrijzinnig oogpunt de a. s. ge
meenteraadsverkiezing beschouwen.
Reeds geruime tijd is weer verloopen sedert de
bewuste vergadering.
Die tijd is zeker nuttig geweest om kalm nadenken
te bevorderen over den uitslag dier bijeenkomst.
Ook op ons heeft het geen gunstigen indruk gemaakt,
dat over den heer J. M. Pilaar in die vergadering
de staf is gebroken. Wij vonden diens fout, waarop
werd gewezenniet van dien aard om daarvoor
zijne verdere houding in den tijd, dat hij raadslid
was, geheel over het hoofd te zien. De heer Pilaar
had zich van vrijzinnigen kant genoeg doen kennen
om hem opnieuw te kunnen aanbevelen en wij mee-
nen dat zelfs de stemming op die vergadering anders
zou geweest zijn, als er niet zoo iets ongedécideerds
was gezegd over het al of niet aannemen van een
hernieuwd mandaat.
De heer Pilaar heeft bovendien later bepaald te
kennen gegeven niet meer te willen in aanmerking
komen.
Dit spijt onshij is iemand van groot vertrou
wen, een der ingezetenen, wien een plaats in ons
stadsbestuur toekomt maar na zijne pertinente ver
klaring bestaat er geen enkele reden meer om ten
zijnen behoeve door tweedracht gevaar te doen ont
staan voor een nederlaag van hen, die wij steunen
om hunne beginselen.
Bij het spel, waarop wij wezen en dat De Standaard
w eer wonscht gespeeld te zienis dit dubbel ge
vaarlijk.
Al moge men nu ook over de personen soms in
gevoelen verschillen, de beginselen, die wij voorstaan,
zullen door hen, die op de bewuste vergadering candidaat
werden gesteld, getrouw gehandhaafd worden.
Be vrienden van den heer Pilaar hebben, nu zij
verzuimden op die bijeenkomst, voor alle belangstel
lenden opengesteld, een lans voor hem te breken, zeiven
meegeholpen om dien toestand in het leven te roepen
en mogen nu allerminst meewerken om dat gevaar,
waarvoor wij vreezen, te doen ontstaan.
Wij vereenigen ons daarom met de gedane keuze
en stellen ook de vier personen candidaatdie daar
werden geproclameerdn.l. de heeren G. Van der
HoekJ. J. RamondtL. M. Van Campen en dr. G.
A. Van Renterghem.
Ons plan is over die candidaten niet uit te wei
den, tenzij verdediging door provocatie wordt noo-
dig geacht.
In ieder geval, zelfs al zouden wij over de andere
candidaten schrijvenzouden wij toch zwijgen over
den heer J. J. Ramondt, om de nauwe betrekking,
waarin hij tot ons blad staat.
Een ieder kent in onzen kleinen kring de mannen
genoeg, die hier bedoeld worden, en elk voor zich
kan voldoende beoordeelen of hunne verkiezing wensche-
lijk is in het belang der gemeente en in dat der be
ginselen, die wij voorstaan.
Samenwerking is echter thans meer dan plicht.
Men rekene erop, dat onze tegenstander niet slaapt.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat de OVER»
GANGS-EXAMENS der leerlingen aan de Hoogere
Burgerschool voor jongens van den loopenden cursus in het
openbaar zullen gehouden worden op Donderdag en Vrijdag
den 14 en 1» Juli, terwijl op Woensdag den 13 Juli, des na
middags van een tot drie uren, eene openbare les in de gym
nastiek zal worden gegeven, waartoe alleen personen hoven
de 16 jaren toegang hebben.
Het programma' voor de overgangs-examens, zooals dit is.
vastgesteld, luidt als volgt
Donderdag 14 Juli.
V oorbercidingsklasse.
van 993/» uren Wiskunde.
9 */410\/2 Aardrijkskunde.
10 Vj11 Fransch.
Eerste klasse,
van 1111 *,'4 uren Nederlandseh.
li5/*l'J '/a Fransch.
1 Vv2 Hoogduitsch.
Tweede klasse,
van 221/* uren Geschiedenis.
21/,3 Wiskunde.
33l/2 Natuurlijke Historie.
31/,4 Engelsch.
Derde klasse,
van 99«/s uren Geschiedenis.
91/,10 Staatsinrichting.
1010 V, Natuurkunde.
10 «/f11 Aardrijkskunde.
1111 Vt Schèikundc.
11V»12 Hoogduitsch.
Vierde klasse,
van 1l*/a uren. Wiskunde.
Ityj2 Scheikunde.
22*/, Fransch:
2'/.3 Cosmographie.
33 Engelsch.
31/.;4 Boekhouden
Burgemeester eu Wethouders noodigen de ouders der leer
lingen en andere belangstellenden dringend tot bijwoning van
een en aftder uit.
Goes, den 6 Juli 1881.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
BURGEMEESTER cn WETHOUDERS van GOES
brongen ter openbare kennis, dat de
OVKUOASrOS-EXilHESS
voor de leerlingen der Meisjesschool van middelbaar onderwijs
zullen gehouden worden op Vrijdag ea Zaterdag den 22 en 23
Juli a. s in het gebouw dier school, en wel naar het onder
staand programma
Vrijdag 22 Juli.
Eerste klasse.
Van 991/, uren Nederlandseh.
0 */A10 Wiskunde.
1010 Va Fransch.
Vierde klasse.
Van 10'/aH uren Hoogduitsch.
1111'/a Geschiedenis.
11 l/j12 Natuurkunde.
Derde klasse.
Van 1l'/j uren Hoogduitsch.
1V,2 Nederlandseh.
22Vj Natuurkunde.
27,3 Engelsch.
Vierde klasse.
Van 83Va uren Aardrijkskunde.
37a--4 Wiskunde.
Zaterdag 23 Juli.
Tweede klasse.
Van 99'/, «ren Fransch.
97,-i-lO Wiskunde.
10101 a Geschiedenis.
Vierde klasse.
Van lOVa11 uren Nederlandseh.
II11 Vj Natuurlijke historie.
ll1/»12 Fransch.
11 f„ Engelsch.
l1/*2 Staatsinrichting.
221/.2 Boekhouden.
Burgemeester en AVethouders noodigen de ouders, voogden
of verzorgers der leerlingen uit tot bijwoning dezer examens,
met mededeeling, dat geene andere personen zullen worden
toegelaten.
Goes, den 6 Juli 1881.
Burgemeester en Wethouders Yooruoeind,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
In de Donderdagavond gehouden bestuursver
gadering der vereeniging Eigen Hulp," te Goes, is
besloten om in de volgende week eene openbare ver
gadering te houden, die voor een ieder toegankelijk
zal zijn. Het doel dier samenkomst is hoofdzakelijk,
om te trachten het ledental te versterken.
Bestuur en leden vleien zich niet ten onrechte met
een talrijke opkomst, daar zij overtuigd zijn, dat eene
vereeniging als deze uitstekend geschikt is om de
positie van den werkman te verbeteren, en eene die
in zieke dagen veel heil aanbrengt. In het afgeloo-
pen kwartaal van dit jaar zijn aan twee leden uit-
keeringen geschiednl. aan een die 18 dagen
(f 15,40) en aan een die 17 dagen (f 14,55) heeft
getrokken gedurende de ziekte, waardoor zij buiten
staat waren hunne werkzaamheden te verrichten.
En dit was het gevolg slechts van een enkel dub
beltje in de week aftezonderen 1
Ook wij dringen dus op een talrijke opkomst aan.
Op die vergadering zal een lijst ter teekening lig
gen voor een ieder, die lid der vereeniging wenscht
te worden.
De dag, waarop die bijeenkomst zal worden gehou
den, zal nader worden hekend gemaakt.
Yerseke. Eenige kiezers alhier hebben het voor
nemen opgevat eene kiesvereeniging opterichten, ten
einde candidaten te stellen voor de eerstvolgende
verkiezing van twee leden van den gemeenteraad.
Eene oestermaatschappij alhier zal de houten
bakken met ramen van hout en gegalvaniseerd ijzer
gaas, welke dienen- tot aankweeking en bewaring van
jonge oesters, vervangen door gemetselde bakken met
ijzeren ramen, in welke laatste het gaas door bam
boes zal vervangen worden.
Door den Minister van justitie is benoemd tot
bewaarder in het huis van. arrest te Middelburg J.
Rarentsen, gepensioneerd sergeant bij het O.-I. leger.
Tot gemeente-geneesheer te Buren is benoemd
de heer P. J. Van Dam, van Oost-Kapelle.
De inschrijvingen te Amsterdam op de Rijnvaart-
leening bedragen bijna vier millioen gulden.
Door de kiesvereeniging Burgerplicht aldaar
is o. a. de heer B. H. Heldt met 61 stemmen tot
candidaat voor lid van den gemeenteraad gesteld.
Te Amsterdam is het adres aan de Eerste Ka
mer, waarin deze met den meesten aandrang verzocht
wordt, om het door de Tweede Kamer op 27 Juni
11. aangenomen wetsontwerp, betreffende het Kanaal
van Amsterdam naar de Merwede, te verwerpen, reeds
van een massa handteekeningen voorzien.
Ook door de Kamer van koophandel te Amers
foort is aan de Eerste Kamer een adres gericht tegen
het ontwerp over de Keulsclie Vaart.
- Volgens een statistiek, onlangs door dr. Bucha
nan, te Londen, openbaar gemaakt, stierven aldaar
gedurende de laatste 52 weken 1532 menschen aan
de pokken; daarvan Waren 325 ingeënt, en 637 niet
ingeënt, terwijl van de overige 570 noch het een noch
het ander met zekerheid was te bepalen. Daar nu
te Londen 3,620,000 ingeente en 190,000 oningeënte
personen zijn, volgt daaruit, dat de sterfte der in-
geënten slechts 90 op een millioen bedraagt, en die
der oningeënten 3500 per millioen.
Nog moeten als leden aftreden te
St.-Annaland, de heeren A. Geluk Tz., wethouderj
en C. Steijn.
Sint-Maartensdijk, de heeren M. Groenewege, M.
Polderman en A. Noom.
Poortvliet, de heeren A. De Rijke, E. C. Van Rijs-
sel en J. Van der Bel.
Seherpenisse, de heeren M. Kievit Mz., C. de Wilde
en A. Hartog Sz.
Stavenisse, de heeren Dorst, burg emeester, De Rijke,
wethouder, en Steendijk.
Tholcn, de heeren N. D. Pache Augustijn, SI.
G. van Stapelo en J. C. Benteijn.
Oud-Vosmeerde heeren SI. Stootjes lijk. r. Maria
en W. H. van Gorsel.