1881 N°. 39.
Donderdag 31 Maart.
68sle Jaargang.
Ministerie van Waterstaat, Handel
en Nijverheid.
RIJKS-WATERSTAAT.
•Aanbesteding.
Mededeeliogen op verschillend gebied.
Wat de werklieden zelven moeten doen
om liu» toestand te verbeteren, en
wat van andere zijde gedaan be
hoort te worden.
GOESCHE
O* uitgave deaer Courant geschiedt Maamdao-, Woznsdao- en PaiiDAiuvoTOt
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, aoo binnen als buiten Goes, 1.76.
Ataoniarlijïo nummert 5 et. met bijblad 10 ct.
COURANT.
De prijs van gewone advertentiën is van 1—5 regels 50 ct., elke regel meer 10 cis.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking heb n
dankbetuigingen woiden van 18 regels a 1.berekend..
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 c
Aanvragen om en vermelding van lieldegaven 5 cents per'regel.
Agent voor het buitenland: A. STEINER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Botterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAB en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
PROVINCIE ZEELAND.
Op Vrijdag 8 April 1881,
des voormiddags te 10 uren, zal, onder nadere goed
keuring, door den Commissaris des Konings in de
provincie Zeeland, of, bij zijne afwezigheid, door een
der leden van de Gedeputeerde Staten, en in bijzijn van
den Hoofdingenieur van den Waterstaat in het lie district,
aan bet gebouw van het Provinciaal Bestuur te Mid
delburg worden aanbesteed
Het verdiepen van eenige gedeelten van het ha-
naai door Zuid-Beveland.
(Earning f 10,000).
Deze aanbesteding zal geschieden bij enkele in
schrijving, volgens art. 9$ 11 van het bestek.
Het bestek no. 74 ligt ter lezing aan het gebouw
van het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nij-
verheidaan dat van het Provinciaal Bestuur van
Zeeland te Middelburg, en is voorts op franco aan
vrage, tegen betaling der kosten, te bekomen bij den
boekhandelaar M. Nijhoïï, Nobelstraat no. 18 te 's.Gra-
venhage, en door zijne tnsschenkomst in de voornaam
ste gemeenten des Rijks.
Op 2 en 4 April 1881 wordt de noodige aanwijzing
Op de plaats gedaan; voorts zijn nadere inlichtingen
te bekomen bij den Hoofdingenieur van den Waterstaat
te Middelburg en bij den Ingenieur van den Water
staat te Goes.
's-Gravenhagz, 28 Februari 1881.
Voor den Minister,
De Secretaris-Generaal,
STARING, l. S.-G.
GOES, 30 Maart 1881.
Mogeu wij de aandacht van de bevoegde macht
eeuB vestigen op den bekenden persoon B. K. in de
voorstad? Meer dan een ondervond reeds opnieuw
de onaangename gevolgen van diens toestand. Het
is sleohts ten vrieudelgke wenk, dien wjj geven, over
tuigd alt wy zijn dat niet nagelaten tal worden te
doen, wat in dezen gedaan kan worden.
In de Maandagavond gehouden vergadering der
afdeeling Goes van de centrale liberale kiesvereni
ging in bet hoofdkiesdiatrict Goes zijn de afgevaar
digden ter algemeene vergadering gekozen en is besloten
bun, ten opzichte van de voorgestelde wijziging in
art. 4 der statuten, een mandat impératif te geven
tot goedkeuring van die wijziging.
Aan de leden der Vereeniging tot het regelen
an bevordeien van volksvermaken wordt dezer dagen
kosteloos het werkje de rijkt-potltpaarbank bezorgd.
Dit geschiedt teneinde eeue algemeene verspreiding
sooveel mogelijk in de hand te werkendeze vereeniging
toch lelt een groot aantal leden van verschillenden
rang en stand.
Bokssele. In de vergadering van den dykraad,
op 38 dezer gehouden, ia aan den voormalige» water
bouwkundigen ambtenaar A. Bolter, onder nadere
goedkeuring van beeren Gedeputeerde Staten van
Zeeland, een pensioen verleend van 413 'sjasrs.
Nader verneemt men, dat de Algemeene Ver-
aenigde commissie voor den watersnood nog geen
besluit heeft geaomen tot vergoeding der iu Noord-
Brabant geleden acbade. Daartoe kan eerst worden
overgegaan wanneer ook de schade, in de provincie
Limburg geleden, bekend is, en een controle over
da verschillende opgaren heeft plaats gehad.
Alletu voor Noord-Brabant zyn die opgaven gereed.
Behalve de reeds vroeger gemelde beschikkingen
vermaakte de heer Bullett nog aan de gemeente
Arnhem zgn niet onaanzienlijke bibliotheek.
Ruim 1V„ der Nederlanders tijo drankverkoo-
pers, ruim 11 op de 1000 zielen, mannen en vrouwen
en kinderen I In 'tgebeel 45,154, behalve de stille.
Naar verhouding tot da bevolking zijn er't meest in
Groningen en Limbarg (17. pCU; dan volgeu Noord-
Brabant en Drente, vervolgens Friesland en Zeeland,
daarna Gelderland en Utrecht en eindelyk Zuid-Hol
land, Noord-Holland en Overgsel (bijna 1 pCt.)
Onder de 45,154 zgn 3906 algteri, 35,090 tappen,
4962 kroeg- en 1027 koffiehuizhouderi.
De heer A. W. Sijthoff blijft zijn strijd voort
zetten tegen den onbegrijpelijke» inval van enkele
belasting-ambtenaren om boekdrukkers als molenaars
aan te slaan, op grond dat er snelpersen zgn die
draaieo en wentelen gelgk molenateenen. Nu heeft
hg een kaartje van Nederland verspreid, aanwgzendo
in welke prov. de boekdrukkers molenaars zgn en iu
welke niet. De moleuairs-proviuoieu vertonnen de
meelkleur. Het zijn er drie Zuid-Holland, Utrecht
en Friesland.
Hoe eerder deze tosstand van onbillijkheid eindigt,
hoe beter.
Üe statuten der afdeeling „Zskerheidsstelling voor
ambtenaren en beambten" leden der vereeniging Eigen
Hulp zgn goedgekeurd bij koninklijk besluit van 15
Maart 1881, uo. 15, zoodat te verwachten is dat deze
afdeeling eerlang in werking zal kunnen worden ge
bracht.
Bg den aaustaauden tocht van de Willem Ba-
rente zal ook een zoöloog de reis medemaken, namelijk
dr, Max Weber, thans lector aan de universiteit te
Utrecht. Tevens zal dr. Weber de fuoctiëa vaa arts
waarnemen. In de eerste helft van Mei boopt de
expeditie te vertrekken. (IV. r. d. D.)
Bij den gunstigen gang der spoorweg-exploi
tatie van staatswege op Java heeft de regeering be
sloten, deljju Batavia Buitenzorg Van de Nederlandsch-
Indische spoor«veg-maalsohappij over te nemen, teu
einde ook di* in eigene exploitatie te kunnea brengen.
Graaf Giovanni Battista Pecci, de oudste broe
der van Z. tl. Paus Leo XIII, is dezer dagen op 99jarigen
leeftijd overleden.
Sir Henry Beeeemer, te Loudeu, lie ft nu, na
twee jaren arbeids, een telescoop zoo goed als voltooid,
waarmee hg, vau zgn woning iu Denmark Hill uit een
courant kau lezen, die aan het Kristallen Paleis, een
afstand van 5,5 km., vastgemaakt is.
ISTATEN-GENERAAL.
TWEEDE KAMER.
In de Dinsdag gehouden zitting is ingekomen
eene dankbeiuiging van den Russischen keizer over de
motie van afkeuring, door de Kamer over den moord
op diens vader genoineD. De interpellatie»-Fa» Reee
en Keucheuiut over Atjeh zijn afgeloopeo. De heeren
Pan Reet, Keucheniut en Rutgeri bleven onvoldaan,
achtten de invoeriog van een civiel besiuur niet nood
zakelijk, en bleven meanen dat die handeling in strjjd
was met de vroegere verklaring van den Minister.
Deze daarentegen hield de noodzakelijkheid vol van
den genomen maatregel, die te voorzien was en ver
dedigde den Gouv.-Generaal. Op een vraag van den
beer Goeman Borgetiut verklaarde de Minister tegen
de publioeering der Atjeh-stukkeu op te zieD, teneinde
niet de vroegere Atjebpolemiek aan te wakkeren.
Hierna werd de behandeling der rentewet hervat en
art. 2 in discussie genomen.
SCHEEPVAARTBERICHTEN.
Hansweert. Blgkens outvaogen bericht is het Ned.
stoomschip Vooruitgang, kapitein D. Van Strien, op
reis van Antwerpen naar Rotterdam met een rjjke
lading stukgoederen, en den 24 dezer van bier ver
trokken, ZoDdag 11. in het Mallegat gezonken, door
dien, onder volle stoom zjjnde, plotseling de zuiger-
stang brak en wel met zooveel kracht dat deze door
den bodem van 't schip iieeoschoot. Schip en lading
zgn geassureerd.
Tot verbetering van het bericht in ons vorig
nommer disne, dat de nieuwe dienst tussobeu Bsrlyn
en Londen langs de stoomvaartlijn Vlissingen
Queeuboro niet op l April, maar op 15 Mei aanvangt.
De iiabg Bergen-op-Zoom op de Ooster-Scbelde
omvergeslagen mosselschuit is, zonder veel schade be
komen te hebben, weder in het bezit van den eigenaar.
Het Igk van den schipper, wouende te Klinge, noch
ffr van zgn 21jarigen knecht is gevonden.
V LANDBOUW EN VEETEELT.
Van 20 Februari tot 19 Maart jl. zijn evenmin
als in het vorige tjjdvak van 4 weken ambtsberichten
omtrent het voorkomen van longziekte onder het rundvee
ingekomen.
Jl. Zaterdag is door een bouwman te Kethel de
eerste grasboter aan Z. M. den Koning aangeboden.
KÜNSTN1EÜWS.
Volgens de Midd. 01. is de roldie de heer
D. Hatpelt vervult in het stuk „Het gevaar van den
rijkdom" een zijner schoonste créaties. Voorzeker een
reden te meer, om de voorstelling op Donderdagavond
bg te wonen.
Wij vermelden tevens dat voor hen, die door hunne
garantie deze voorstelling mogelijk maaktengele
genheid zal wezen om van haltien tot tien uren
plaatsen te bespreken ergo vóór dat daartoe voor
bet publiek gelegenheid bestaat.
Afloop Aanbestedingen en Verkoopingen.
Wolf aartsdijk. Ten behoeve van den polder Oud-
Wolfaartsdyk is door den heer J. Perhultt c. e. alhier
voor 0,54* per M3 aangenomen
het vervoer van 378 M' grint.
De hoogste inschrijver vroeg 0,90 per M'.
Nisse. Maandag is alhier door den eerzamen L.
Kieutoenhuljze Qz. aanbesteed
hel bouwen van een nieuwe graantchuur en
een varkenthok. De begrooting bedroeg 4550,
Ingeschreven werd door de heerenwed. Van de
Kreeke, te Nsse, voor 5031, F. Schijf, te Ovezaod,
voor 5021, F. Crucq, te Goes, voor 4800, A.
Van de Visse, te Goes, voor/4639, D. Van Maria, te
Kspelle, voor/ 4550, C. Van Mar.s, te Nisse, voor
/4518, J. Kole, te Hansweert, voor ƒ4444, P. Drookers,
te Kapalle, voor ƒ4419 eo J. M. Lameree, te Hans-
weert, voor f 4335.
Het werk zal door laatstgenoemde worden uitge
voerd ouder toezicht van den heer A. Ie Clercq, bouw
kundige te Kruiningen.
Kruisland, (gemeente Steenbergen). Donderdag 24
Maart is door den beer J, Pan Put, grondeigenaar te
Antwerpen alhier aanbesteed
het bouwen van eene nieuwe graantchuur op
zijne hofstedebewoond door de gebroedert
Lodiert onder Kruitland.
Dit werk was begroot op 6118,94.
Er waren 11 inschrijvers eo wel de heeren A.
Commissaris, te Dinteloord, voo- 6,999, J. De Rooij,
te Dinteloord, voor/ 6,960, C. Kaats, te Steenbergen,
voor 6,S60, Job. Liudenbergh, te Wemeldinge, voor
6,830, A. Veihoeven, te Roosendaal, voor 6,700,
J. Tiberius, te Kruisland, voor 6,500, Hoppen
brouwer, te Steenbergen, voor/6,413, G. Van Dom
burg, te Oud-Gastel, voor 6,248, P, Dronkers, te
Kapelle, voor ƒ6000, B. Den Exter van den Brink,
te Krabitendyke, voor 5,890 en B. Van Verre,
te Nooidgouwe, voor 5,788.
Laatstgenoemde is het werk gegund, eveneens onder
toezicht van den heer A. Le Clercq, te Kruiuingen.
RECHTZAKEN.
Op de alphabetisch gestelde aanbevelingslijst voor
kantonrechter te Zierikzee zgn geplaatst de heeren mrs.
E. A. E. Pan der Kemp, kantonrechter te Ter Neuzen,
jhr. A. R. P. Pan Kinichot, griffier bg de rechtbank
te Zierikzee, J. M. hebree Moent, procureur eu plaats
vervangend kantonrechter aldaar.
Voordracht, Dinsdagavond in het koffiehuis
a De Prins van Oranjegehouden door den
heer B. 11 Heldtvan Amsterdam.
Langzamerhand geraakte de zaal van het hier
bovengenoemde koffiehuis gevuld met een aandach
tig en betrekkelijk talrijk gehoor, waaronder ech
ter, tot ons leedwezen, nog te weinig werklieden
waren.
De beer P. C. F. Frowein heette den heer Heldt,
die geheel belangloos de taak op zich had geno
men, welke hij op het punt stond van te vervul
len, hartelijk welkom.
Dat de heer Frowein als president optrad was
een gevolg van het plan dat er bestond, om na
de voordracht van den heer Heldt gelegenheid ta
geven tot het maken van op- of aanmerkingen,
het vragen van inlichtingen of bij verschil van
zienswijze tot onderling bespreken. Daarna nam
de heer Heldt het woord.
Hij was een innemende verschijning, een man,
wiens houding, gelaat, taal en voordracht dadelijk
iemand voor zich innamen.
Ja, men herkende in hem den werkman, maar
een, die door verstand, ontwikkeling en fermiteit
zich had verheven boven het gewone peil der werk
lieden, en uit wiens ganscbe doen groot zelfver
trouwen sprakwiens geheele persoonlijkheid
een sprekend getuigenis voor self-help was.
Daaraan was het vooral zeker toeteschrjjven, dat
bjj met onverdeelde aandacht werd aangehoord.
Hij begon met de herinneringen aan de hier ge
houden voordracht van den heer Nieuwenhuis, en
vooral van het ingezonden stukje van S., versche
nen in ons blad van 10 Maart 11. Inzonderheid
was het de daarin voorkomende wensch, dat de
heer Nieuwenhuis en zijn partijgenooten spoedig
hun doel mochten bereiken, wat niet anders is dan
dat ieder mensch, dus ook de arme werkman, krij-
ge wat hem als mensch toekomt."
Dat wenscht ook de heer Heldt, maar hij riep
den werklieden toe denkt er toch aan, dat dit
niet te verkrjjgen is zonder zelven daaraan meê
te werken.
De werkman moet zelf de handen aan den ploeg
slaan. Elke hervorming in die richting toch, die
als een saus wordt uitgestort, en niet gegrepen is
uit den boezem der werklieden, mÏ3t haar doel.
Slechts dan alleen kan zjj blijvend vruchten dragen,
als de werklieden zelven den eersten Btoot hebben
gegeven, den eersten steen hebben gelegd voor zulke
hervormingen. En ziein de eerste plaats was
daartoe noodig. dat zij zich vereenigen.
Vereenigendat is het groote wachtwoord, dat
was da grondtoon van de gansche voordracht van
den heer Heldt.
Als de werkman ontevreden is, en hoevelen
zijn er dat niet dan moet hij niet klagen,
maar zich verstaan met zijne lotgenooten.
Dat is de A van het alphabet. Die vereenigin-
gen moeten ten doel hebben lo. om te bespre
ken den maatschappelijken toestand van hen zelven
in 't bijzonder, en 2o. om fondsen te stichten voor
ziekten, voor dagen, waarin men geen werk heeft,
en voor zoovele andere zaken.
Meer en meer leert men daarvan de kracht ken
nen. Vooral in Holland, Friesland en Groningen
is men in dezen op den goeden weg, en daarvan
doet de invloed zich gevoelen door het gansche
land. Hoe de toestand in Goes is weet spreker niet,
maar als hier v.erhooging is gegeven dan is dat een
gevolg van het protesteeren in andere vereenigingen.
Waar men toch vroeger begonnen is met zieken
fondsen, is men langzamerhand tot het besef ge
komen om op ander gebied dat vereenigen toe te
passen. Een slimmerd vroeg, waarom men niet even
eens zou kunnen vereenigeu om te waken, dat men
minder ziek kan worden door minder en niet te
vroeg te werken, om meer loonen en daardoor beter
voedsel te verkrijgen En aan dat idee werd uit
voering gegeven.
De kinderen werden te vroeg gebezigd om te ar
beiden en nu beeft de wet op den kinderarbeid iu
1874 daarin wel verbetering gebracht, door kinde
ren beneden den leeftijd van 12 jaar het werken
te verbieden, maar wij zijn nog lang niet waar wij
wezen moeten. Zoo o. a. is de veldarbeid niet in
de wet opgenomen. De goede oude heer Saaymans
Vader de heer Heldt had gehoord, dat die heer
zoo goed waskennen deed hij zelf hem niet
beweerde wel dat de veldarbeid niet Zoo erg was,
maar de onderwijzers hebben later wel het tegen
deel geleerd.
Daarin kan verandering komen als de werklie
den zelven zich doen gelden, evenals op het gebied
van het onderwijs, waar leerplicht en kosteloos
onderwijs nog steeds in de wet ontbreken.
Vereenigingen dus, niet om borreltjes te drinken
of een prettigen dag te hebben, wat misschien
vroeger erger is geweest dan thans maar om
onderling elkaar's belangen te bespreken, te behar
tigen, en door gepaste maatregelen te beproeven
door samenwerking elkaar's toestand te verbeteren.
Een vereenigde werkman verkrijgt op maatschap
pelijk en godsdienstig gebied een ruimer blik en
leert vele zaken kennen, die hij vroeger niet wist.
De werklieden leeren daardoor ophouden elkaar's
concurrenten te zijn, zich bekwamen en elkaar ken
nen. Aan het hoofd van zulke vereenigingen staan
meestal de bekwaamste werklieden, mannen die
beter zgn dan zooveele gewone werklieden, die
slechts werken, eten, slapen en borreltjes drinken.
De vereeniging heeft ook eene zedelijke strekking.
Men kan geen dronkaards daar gebruikenmen
werkt in elkaar's belangen, niet tot verlaging van
elkaar. Spreker haalde Groningen en Leeuwarden
als voorbeelden aan. Ia laatstgenoemde stad vindt
men een geheele straat met 150 a 160 woningen
voor werkliedenmen heeft er eene winkelvereeni-
ging, eene spaarvereeniging, een kring ter bespre
king van maatschappelijke vraagstukken.
Als het waar is, wat de Minister van justitie bij
de behandeling van het strafwetboek heeft gezegd,
dat in deze eeuw nog eene revolutie zal uitbreken,
dan weet de heer Heldt niets beters te doen dan
tot de regeering te zeggen doet gij uw best werk
liedenverenigingen te bevordeu en aan haar eischen
te voldoen. Uit die vereenigingen zal geen revolutie
voortkomen.
Een lid vau zulk eene vereeniging leert zgn ge
voelen verdedigen, maar zich ook, ais dat gevoelen.