1881 N°. 11.
Dinsdag 25 Januari.
68<te Jaargang.
Polderuilwalefïngen op Noord- en Zuid-
heveland.
Nationale Militie.
Nationale Militie.
Mededeeliogen op verschillend gebied.
GOESCUE
f>e uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woessdab- en V hijiiagavomi).
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als balten Goes, 1.76.
Afzonderlijke nommers 6 et.1 met bijblad 10 ct.
COlllUNT.
De prijs van gewone advertentiën is van 1-5 regels 50 ct.. elke regel meer 10
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde adverientie wordt de prijs slechts
tweemaal berekend.
Geboorte huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen woiden »an 18 regels a .1.berekend..
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
Agenteu voor het buitenland ïijnA. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
Onze geabonneerden, die hun abonne
mentsgelden over 1880 nog niet voldeden,
melden wij dat de quitantiën gereed liggen
en dat na 15 Februari over het bedrag
per post zal worden beschikt.
i.
Het was een koude morgen een van die
ochtenden, waarop de gure wind iemand meer
en onaangenamer aandoet dau de felste vorst. Het
regende daarbij verschrikkelijk, en ware het
niet gedwongen geweest, wij zouden zeker niet
zoo lang onzen blik hebben doen gaan over
de watermassa, welke zich rondom vertoonde
en de landen als 't ware in een zee had her
schapen. Wij overdachten de schade, die zulk
een waterstand aau de vruchtbaarheid dier
landen veroorzaaktwij waren nog juist aan
het gissen, waarom men toch zoo onpraktisch
wezen kon om geene middelen aau te wenden
tot verbetering van diea toestand, toen een
stem achter ons als 't ware een autwoord gaf
daarop door de naïeve opmerking„veel water,
menheer. Dat hebben de boeren graag da's
goed voor het land." En waar het weer niet
gunstig was voor een langdurig gesprek, verge
noegden wij ons niet een korte opmerking, waarin
wij onzen twijtei te kennen gaven over de ge
grondheid van zulk eeue opvatting.
En toch, zulk eene meening is waarlijk niet
aeldzaain in onze provincie. Wij worden ge
lukkig in de laatste jaren bewaard voor over
stroomingen zooals Noord-Brabant en Limburg
teisterenwij hebben geen behoefte om een
beroep te doen op de algemeene liefdadigheid.
Onze zeedijken zijn in goeden staat, terwijl
voortdurend een waakzaam oog wordt gehou
den op den. toestand van den onderzeeschen
oever. Wanneer hier of daar ia dezen of
genen polder vallen of gebreken ontstaan, wor
den zij, zo iveel de krachten toestaan, hersteld.
En toch is er een punt, dat met het water
in nauw verband staat, waaromtrent men hetzij
met onverschilligheid, hetzij met onwil schijnt
geslagen. En dit betreft de quaestie van uit
watering. Overstroomde gronden kunnen niet
zelden aan vruchtbaarheid winnen; lauden, die
echter onder water blijven staan teugevolge van
onvoldoende uitwatering, verliezen daarentegen
aan vruchtbaarheid
Trots alle redeneeringen, waarvan de echo
ons op dien morgen in de ooren klonk, is dit
door deskundigen meer dan eenmaal bewezeu.
De beste sappan worden door den verweekten
grond naar de slooten en waterleidingen ge
spoeld.
Behalve dit verkeerde idee van vruchtbaar
heid is het ook de zuinigheid, die hier de wijs
heid bedriegt.
Het is geen geheim, dat in 't algémeen ge
streefd wordt naar een laag dijkgesehót, en dat
de overigens zeer begrijpelijke tegenzin van In
gelanden in tijdelijk hooger polderlasten, in ver
band met verbeterde suatie en bijgevolg ver
beterden grond, dikwijls de noodige verande
ringen in den weg staat en sommige polder
besturen huiverig maakt daartoe voorstellen te
doeu of met kracht die door te zetten.
Dit alles deed ons het plan Opvatten een
onderzoek te doen in het belang der zaak om
trent de uitwatering van de polders in onzen
omtrek, en daaruit is tea duidelijkste gebleken
hoe er nog lang niet genoeg is of wordt ge
daan om de lauderijeU van het overtollige water
te bevrijden.
Die gegevens, ons welwillend verstrekt, wil
len wij in deïfe opstellen meedeelen. Wij doen
dit louter in het belang van den landbouw,
niet schromende de waarheid te getuigen waar
die gehoord moet worden, naar onze meening.
Zoo men 't met die beschouwingen niet eens
is, welnu, wij laten gaarne anderen ook in ons
blad aan het woord öt ter verduidelijking van
den tot dusverre bewandelden weg öf ter aan
beveling van eene wellicht betere zienswijze in
dezen.
Wil men vooraf nog een voorbeeld van
het vruchtbare eauer goede uitwatering, men
schenke zijn aandacht aan hetgeen den 4 Jan.
uit Schouwen-Duiveland in de Middelbwgsche
Courant werd geschrevenen dat luidde als
volgt „Terwijl men allerwege hoort van over
stroomingen en geruchten van overstroomingen,
terwijl vele Zaeuwsche polderszoo niet half
onder, toch weken en maanden te veel last en
schade van te hoog polderwater hebben, staat
hier, ondanks de z mdvloed—achtige regens van
den laatsten tijd, het water slechts even boven
zomerpeil. Tot kerstmis ploegde en zaaide men
dan ook omdat het vroeger te nat was of
omdat men het, toen de zaaitijd er was, te druk
had met de bieteu tot kerstmis graasden de
koeien op weiden, die anders een half el onder
stonden.
„Erven waar men te voren om dezen tijd
over heen voer tot aan de stoep, liggen nu een
half el boven water.
„'t Z.jn de vruchten onzer drie stoomgemalen."
Eu buiten onze provincie, uit Deemster, Pur-
mer, Rijn- en Delfland, is er van zulke voor
beelden meer dau éen aantehalen.
En dat de waarde der gronden stijgt door
de goede uitwatering is bovendien bewezen door,
om niet van meerdere te spreken, de landen,
gelegen in de polders Ellewoutsdijk en Waarde
sedert de uitwatering aldaar krachtdadig is ver
beterd.
Doch zulke sprekende voorbeelden werken
weinig uit en het is wanhopend om te zien, hoe
slecht voorstellen tot afdoende verbeteringen der
uitwateringen door Polderbesturen en Ingelanden
worden ontvangen.
Met Noord-Beveland beginnende, werd voor
een paar jaar, tengevolge van een grondig on
derzoek, bewezen, dat iu den zoo scheonen polder
Oud-N oord-Beveland, door gebrek aan toezicht
van het polderbestuur, de uitwatering zeer veel
te wenschen overliet, vooral, voor de zuidelijk
en onder Cats gelegen gronden. Een voorstel
om al de waterleidingen en hare kunstwerken
in onderhoud te nemen bij den polder, werd
door Ingelanden, ua bestrijding ook door den
Dijkgraaf, verworpen, met toezegging echter van
scherper op het onderhoud der tegenleggers te
zullen toezien. Benige verbeteringen werden
aangebracht, doch de gevolgen bleven niet uit;
het halve werk geeft slechts halve uitkomsten
en de overigens zoo gunstig gelegen polder heeft
herhaaldelijk veel last vau overtollig water.
Ten bate vau de aehtergelegene Frederik- eu
Annapolders werden duikers verlaagd en water
gangen op meerdere diepte gebrachtdoch ook
voor die polders valt nog meer te doen, al ware
het slechts alleen het wegnemen der beletselen in
de zeesluizen te Cortgene, die in weerwil der alge
meene afkeuring nog steeds worden bestendigd.
De Wissekerke-polder heeft in het Oostelijk
gedeel'e en ook in het Westelijke rond het dorp
eehier onafgebroken veel door het water te lijden.
De oorzaak daarvan is opgespoord en bewezen
grooteudeels te bestaan in de omstandigheid, dat
de duiker tusschen de Geersdijk- en Willem
polders 58 c.M. hooger ligt dan de zeesluis
van den uitwateringgevenden Willempolder nabij
Geersdijk. Een gemotiveerd voorstel om den
duiker te verlagen en de leidingen in beteren
staat te brengen, werd door Ingelanden verwor
pen, in weerwil van het gering bedrag der kosten,
die, verdeeld over 15 jaren, slechts eene geringe
geschotsverbooging zouden hebben gevorderd.
In Zuid-Beveland is het in vele polders even
eens treurig gesteld. Herhaalde voorstellen tot
Verbetering van uitwatering, zoo hoog noodig voor
vele gedeelten in den Nieuwen Kraaiert, werden
door Ingelanden verworpen en de treurige toe
stand blijft bestendigd.
Borssele, vooral Ooezand, waarvan vooral de
St.-Anthoniepolder zooveel nadeel van bet water
ondervindt, behandelt wat op de Donderdag
gehouden vergadering nog is gebleken met
de meest onbegrijpelijke lauwheid de voorstellen,
welke aanhangig zijn tot vernieuwing en ver
betering der zeesluis Borssele, eu zoo er al ver
betering wordt gebracht, dan voorzeker is die
meer toeteschrijven aan de belangstelling der
bevoegde macht dan aau die van Ingelanden.
Baarland verkeert in een exceptioneeleu toe
stand. Immers terwijl vroeger Oudelande, dat
een deel van het waterschap uitmaakt, als ver-
drouk, is dit gedeelte veel gebaat door de ver
betering der uitwateringsiniddelen naar Baarland.
Doch in plaats van de waterleidingen in Baar
land daarmede in verband te brengen en de
toegangen naar de gunstig gelegen zeesluis ruimer
te maken en den spuiboezem te vergrooten, doet
men daaraau weinig of niets en thans verdrinkt
veeltijds een groot gedeelte van Baarland, ten
gevolge van het ruimer afvloeiend water uit
Oudelande. Voorstellen tot verbetering z:jn aan
genomen, doeh de vraag rijst of die op voldoende
wijze ziju of worden uitgevoerd de jongste
hooge waterstanden pleiten daar niet voor.
Hofdekenskerke heeft, evenals Baarland, eene
zeer gunstige ligging door suatie aan de Wester-
Scheldetoch ware sneller afvoer wenschelijk.
Bedriegen wij ons niet, dan is deze door runner
waterleidingen, maar vooral door bet vergrooten
van den spuiboezem te verkrijgen.
Ktuiningen, voorzeker de polder die, in weer
wil barer voortreffelijke ligging - aau de VVester-
schelde, bij goeden staat van waterleidingen en
ruimer zeesluis onder de best droogliggende
polders kon behoorengelijkt 'hans en veelal
voor een groot gedeelte eeue openbare zee.
Vóór de inundatie van 1809 lag de zee
sluis nabij llansweertzij werd door de her-
dijkingswerken ingenomen en vervangen door
eene sluis iu het oostelijker gedeelte. Die zeesluis
nu is veel te klein eene verlaging, voor eenige
jaren aangebracht, helpt slechts ten deele, het
geen begrijpelijk is, dewijl het meerendeel der
waterleidingen niet genoegzaam in verband is
gebracht met verplaatsing der zeesluis. Het
polderbestuur, daarvan overtuigd, bewees in de
gewone vergadering van Ingelanden in Mei
gehouden, klaar en duidelijk dien treurigen toe
stand en deed een grondig voorstel tot ver
betering, d ror het daarstellen van een nieuwe
zeesluis vau vereischte capaciteit met ruime lei
dingen uit het hart van den polder. Toeval
lig was M i zeer droog en Ingelanden verwier
pen het voorstel op grond van de niet directe
noodzakelijkheid van zulke belangrijke uitgaven,
nog wel en dit verdient wel de aandacht
voor een polder, waarin het dijkgesehót in de laat
ste jaren belangrijk verminderd is en de schuld is
afgelost. Deze verwerping is temeer te betreuren
wanneer men bedenkt, dat de uitgaven, door
eene leening op langen termijn gedekt, slecht9
geringe geschutsverliooging zoude veroorzaakt
hebben.
De polders in Woljaartsdijk, bij het Cort-
geensche Veer uitwaterende, verkeereu, bij een
uiterst laag dijkgesehót, ten opzichte van de
suatie in een bedroevenden toestand, waarvan
de minst ingewijde de oorzaken als met den
vinger kan aanwijzen. Geringe capaciteit van
waterleidingen en duikers, veel te kleine spui
boezem, te gering vermogen der zeesluis en ver
nauwing der buitengeul zijn daarvan de zicht
bare oorzaken. En in weerwil van de duide
lijkheid dezer oorzaken slaat men de handen
niet aan het werk, wat te meer afkeuring ver
dient, dewijl daardoor de achterliggende üeeren-
en Perponc/ter-polders zooveel te lijden hebben.
Doch genoegwij zullen de lijst der tekort
komingen ten koste van het geduld der lezers
niet verlengen; alleen willen wij in ous volgend
nommer ons nog bezighouden met den toestand
der Breede Watering bewesten Yerseke.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
maken bekend, dat het RE'HSTER van INSCHRIJVING
voor de NATIONALE MILITIE over 1830 voor de
lichting van 188L van heden tot en met 3L Januari e. k. ter
inzage zal liggen; alsmede d it gedurende dieu tij i tegen
register en lijst bezwaren ku inen worden ingebracht
bij den heer Commissaris des Konings in dit gewest,
door tusschenkomst van den burgemeester dezer ge
meente, zulks op ongezegeld papier maar door de noodige
bewijsstukken gestaafd.
Goes, den 24 Januari 18SL.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
LOTING
voor de
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
verwittigen voor de EERSTE MAAL den ingeschreveneu
voor de Nationale Militie van den j ire 1880 voor de
lichting 188L. dat DE LOTING door den heer
Commissaris des Koniugs is bepaald op Vrijdag den
18 Februari 1831, des voormiddags te 9 uren, te Goes,
en dat die zal plaatshebben in de groote zaal op het
Raadhuis,
En worden zij mitsdien opgeroepen ten gesteiden
dage, ure en plaatse daarbij tegenwoordig te zijn eu,
redenen van vrijstelling hebbende, voorat op Woensdag
den 16 Februari 1881 ter secretarie der gemeente daar
van opgaaf te doen, teneinde intijds de bewijzen
en getuigschrilten tot vrijstelling wegens broederdienst
of als eenigen wettigen zoon te kunnen aanvragen of
opmaken.
Goes, den 24 Januari 1881.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
0FFIC1EËLE MEDEDEEL!Wil!
De Commissaris des Konings in onze provincie heeft
bepaald, dat de LOTING VOO i DE NATIONALE
MILITIE in dit jaar zal plaatshebben in de gemeenten
en op de dagen en uren als hieronder zijn a tngewezen;
GOES, Vrijdag 18 Februari des voorraiddigs te 9
uren, voor Goes, te 101/, uren, voor Borssele, Ellewou s-
dijk.'s-Heerenhoek, Heinkenszuid,'s-Heer Arendskerke.
GOES, Zaterdag 19 Februari des voormi-idags te 9
uren, voor Kloetinge, 's-Gravenpolder's-Heer A bts-
kerke, Kattendijkc, Wollaartsd jk, Ovezand, Oudelande,
Nisse, te ÏO1/? uren, voor Driewegen, Baarland, Hoede*
kenskerke.
K.APELLE, Maandag 2L Februari de* voormiddags
te 9 uren, voor Kapelle, VemeLlinge, Yerseke, Krui
ningen, te Huren, voor Krabbend jke, Schore, Waaide,
RillandBath.
THOLEN, Woensdag 23 Februari, des voormiddags
te 9^/a uren, voor Tholèn Oud-Vosmeer, St. Philips-
land, Sfcaveni9se. St. Anaaland, St. Maarteusdijk, Scher-
penisee. Poortvliet
CORTGENE, Vrijdag 25 Februari des voormiddsgs
te 107, uren, voor Cortgene, Cat9, Colijnsplaat, te ll1/,
uren Wissekerke.
Aangezien de heer mr. S. A. Vening Meine^z zijn
ontslag heeft genomen als lid van de Tweede Kamer
zal in het hootdkiesdistrict Amsterdam de verkiezing
v*n een lid dier Kamer plaatshebben Dinsdag 15 Fe
bruari 1881, en herstemming zoo noodig Dinsdag 1
Maart 1881.
GOES, 24 Januari 1881.
Door burg. eu weth. te Goee i« de heer J.
Stokmans tot klokkenist benoemd.
Door de afdeeling Heinkenszand der Zeeutnche
Maatschappij tot bevordering van Landbouw en F eeteelt
ie tot voorzitter der feest- eo verlotingsoom missie,
bij gelegenheid der alhier te houden tentoonstelling
iu Juni a. s,, benoemd de heer Z. D. fan der Bilt
La Motthe met recht ïjjne medeleden in die commis
sie zelf te kiezen. Deze he.fi daartoe mtgeooodigd
de heereo dr. Z. Th. Diehl, J, L. Pan der Pantsert,
C. Risseeuw, L. M. fan Campen, P. C. N. Bkhholtz,
J. J. Ramondt, I. D. Fransen Fan de Putte, allen
te Goes, J. Vernet te 's-Heer Arendakerke en ff. J.
Fan Dam te Kapalle, die allen deze benoeming
hebben aangenomrn.
Kloetinge. Namens mevrouw Patijis van Kloe-
linge beeft er de vorige week eene uitdeeling plaats ge
had aan de armen van 2ü moltonnen dekens en een stuk
katoen.
Onze lezers en de ingezetenen van Cats
zeker niet het minst zullen zich verbaasd hebben,
dat de watersnood-ooileote te Csts zoo enorm veel
had opgebracht. In ons vorig u0. toch stond die
vermeld met 7805 gulden ;:dit moest natuurlyk zgn
ƒ78,05. Door het wjgvillen van het deoimaalteeken
jk zgn
terken
