1880. N°. 140.
67s,e Jaargang
Donderdag 25 November.
Ds familie Czaroisky.
Bij dit nommer behoort een bijvoegsel,
S) MEXGELWEKR.
Huisvlijt-onder w ijs.
GEMENGDE 3ERICHTEM
L0«
G0ESCI1E
De uitgave dezer Courant geschiedt ÏUasüaG-, Woknbdag- en Vrijdagavoei)
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.75.
Afzon lerlijko n immers 5 ct, met bijblad 10 ct.
Gewone advertentïün worden a 10 ct. per regel geplaatst.
Geboorte huwelijkt- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen ran 18 regels a ƒ,1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regeis bedragende en contant betaald, 20 et.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prp slechts t veemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijns- A. STE1NER en ÜAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg,
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NÏJGH YAN DITMAR en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
bezattende Offioiëale mededeeliogen, verschillende andere
berichten, een ingezonden stuk van den heer N. M.
Sotêijk en de Marktberichten.
Goes, 24 November 1880.
Uoedekenskerke. Donderdag 2 Decem
ber zal alhier eene verkiezing plaatshebben voor
een lid van den gemeenteraad.
Ellewoiltstlijk. Iu de vergadering van
den djjkraad der waterkeering van Ellewouts-
djjk en Borssele, Maandag 22 dezer te Driewegen
gehouden, is het gevraagde eervol ontslag aan
den heer A. Softer als waterbouwkundig ambte
naar verleend en de jaarwedde van den nieuw
te benoemen ambtenaar, verminderd met f 100,
bepaald op f 900, gelijkstaande met de be
zoldiging van zijn ambtgenoot.
Ter verbetering van de bebakening en
verlichting van de Schelde, ter bekorting van
de staking der scheepvaart in den winter, zijn
tusschen Nederland en België overeenkomsten
gesloten.
BltEEOE WATERING BEWES
TEN YERSEKE.
In de heden, Woensdag 24 November, in
het Koffiehuis »De Prins van Oranje" gehou
den vergadering van ingelanden waren van
van dezen 51 tegenwoordig, uitbrengende 109
stemmen.
Na eenige mededeeliogen en het aanwijzen
van commissiën voor het ïesumeeren en vast
stellen der notulen en het opnemen der stem
men werd overgegaan tot het opmaken der
voordracht van een gezworen in de plaats
van den heer A. Dominicus, overleden.
eerste stemmingen werd de voordracht
opgemaakt als volgt
le candidaat A. Lindenberg, met 71, 2e can-
didaat K. Dominions, met 69 en 3e candidaat
A. De Broekert, met 79 stemmen.
Daarna deelde de voorzitter, de heer mr.
B. V. Van der Bilt, mede dat de werken aan
Yerseke genoegzaam zijn voltooid en aanvan
kelijk gunstige resultaten opleveren. Hij be
klaagde zich echter, dat de gebruikers van gron
den zoo nalatig zijn in het ondersteunen der
pogingen van de directie tot verbetering der
Naar Moritz Vos Rf.ichenbach.
In dof gepeins verzonken bracht prins Jozef den
nacht door. Toen het begon te dagen, verliet hij
zjjn kamer en begaf zich naar graaf Amand. Deze
bad onder de uitwerking van den wijn zwaar ge
slapen, was nu echter wakker geworden en keek
den binnentredende woest en met bolle oogen in
bet gezicht.
«Waarom komt ge naar mij toe vroeg hij,
terwijl hij zich oprichtte.
Een dnivelsche lach speelde op 's prinsen gelaat.
Hg ging dicht naar het bed en fluisterde
nik wilde alleen vragen, of ge ook van plan ver
anderd zgt?"
nWie heeft ooit gehoord, dat Amand Czaroisky
van voornemen veranderde riep de graaf. nWat
afgesproken is, blijft afgesproken."
nDat verwachtte ik ook van u" begon de prins
wederom na een korte pauze. nMaar er valt nog
iets anders te bespreken tusschen ons." Nu bukte
bjj zich en fluisterde den graaf in het oor: nWat
zullen wij met het kind doen
De graaf keek hem bijna schuw van ter zjjde aan.
„Met Sasoha's kind vroeg bij. «Ik begrjjp
U niet!"
«O, dan heb ik u vroeger niet goed begrepen
Ik dacht, dat ge uw dochter voortdurend bij u
wildet houden 1"
«Natuurljjk wil ik dat!"
n Welnu, dan zeg ik uzoo waar als ik bier
nitwatering en verklaarde dat, wanneer zjj de
waarschuwing tot medewerken blijven in den
wind slaan, er krachtig tegen hen zal wor
den opgetreden.
In deze zitting nam de nieuwe ontvanger-grif
fier dhr. G. B. Van der Meer Alohr voor het
eerst als zoodanig de functie van secretaris waar
Met een inleidend woord opende Dinsdagavond
de voorzitter van het Goescbe Nutsdepartement,
dr. A. W. fan Campen, de bijeenkomst, waarin
de heer J. Sanders een voordracht zou houden over
«handenarbeid als opvoedingsmiddel voor kinderen."
De heer Van Campen wees op den grooten voor
uitgang, die er op het gebied van het onderwijs
in de laatste jaren is waartenemen. Als wij den
tegenwoordigen toestand vergelijken met dien van
vroeger, dan voorzeker is er stof tot dankbaarheid.
De scholen zijn verbeterd, de leerplannen gewij
zigd, wetten beter gemaakt, een reeks van ambte
naren is aangesteld inspecteurs, districts- en ar
rondissementsschoolopzieners mannen van ijver,
zij het dan ook niet allen van bekwaamheid. Dat
alles kan ons gerustelijk doen verkondigendat
het onderwijs het troetelkind is van dezen tjjd,
al worden de onderwjjzers lang nog niet verwend,.
Toch was er op dat gebied sedert eenige weken
van jaren mogen wij nog niet spreken iets nieuws
verschenen, het z. g. buisvljjt-onderwijs.
Ging het velen als hem, dan was men nog niet
voldoende op de hoogte wat dit eigenlijk was, en
zeker wel belangstellend daarvan iets naders te ver
nemen. De heer Sanders uit Middelburg was zoo
welwillend geweest om aan de roepstem van het
Nutsdepartement te voldoen.
Het bestuur van dit departement bad met opzet
den toegang voor een ieder opengesteld, teneinde
allen de gelegenheid te geven kennis te maken
met deze nieuwe metbode. De voorzitter zelf had
daartegen wel bezwaar gehad hij vreesde dat iu
Goes, waar zoovele belang stellenden in het on
derwijs zijn, geen zaal te vinden zou wezen om
allen te bevatten, die zouden komen om den heer
Sanders te hooren. Doch de uitslag was geheel
anders.
Slechts een gering aantal waren aanwezig, maar
het deed hem genoegen daaronder velen aan te
treffen die aan het onderwijs verbonden waren.
Hij heette allen, de dames niet te tellen maar
te wegen, wij telden er vier welkom en gaf
daarna het woord aan den heer Sanders.
Deze begon zjjne lezing met de mededeeling, dat
het geboorteland van bet huisrijjt-onderwijs niet
met juistheid is te bepalen. Sommigen noemen
voor u sta uiv dochter zal met haar kind naar
Duitschland terugkeeren om den knaap daar naai
den wil van den vader te laten opvoeden."
nMaar de jongen is mijn kleinzoon
«Hjj is de zoon van Wenzel Czaroisky en zal
een Duitscker worden evenals zijn vader want
zjjn moeder zal hem een Duitsche opvoeding geven."
Graaf Amand sloeg met gebalde vuist op de
vlak naast hem staande tafel, dat het dreunde.
«Dat gebeurt niet" schreeuwde hij«daar zal ik
voor zorgen
«Schreeuw de knechts nu niet wakker" zeide
de prins «mjj dunkt, dat we geen publiek noo-
dig hebben. En wat uw dochter betreft, die heeft,
geloof ik, al eens bewezen, dat zij zich aan den
wil haars vaders niet veel gelegen laat liggen."
De aderen op graaf Amand's voorhoofd zwollen op.
«Maar ditmaal zal zij mjj gehoorzamen, ik laat
baar niet vertrekken 1" riep bjj.
„Zij zal wel een middel vinden om weg te ko
men en zich zelf en haar kind in veiligheid te
brengen, wanneer wjj
«Nu, wanneer
«Wanneer wjj haar niet voor zjjn door het
kind te verbergen. Men zou het voorloopig in
een klooster kunnen laten opvoeden en zeggen, dat
Zigeuners het hebben medegenomen of zoo iets
dergeljjks."
«Dan zal zij bet geheele land doorreizen om
het te vinden."
«Dan speelt inen haar na eenigen tijd het be
richt van zijn dood in handen."
«De jongen is mijn kleinzoon geen haar van
zijn hoofd zal hem gekrenkt worden."
«Oadertusschen kan bjj rustig in bet klooster
bljjven en wanneer uw dochter die Duitsche ge-
Frankrijk, anderen Finland vveêr anderen Dene
marken.
Het laatste laad wordt meer algemeen aange
nomen als de bakermat. Zekere Clauson Kaas, rit
meester bjj de hu/aren geplaatst in een klein
garnizoensstadje, was daar niet ia de gelegenheid
om zjjn kinderen goed onderwjjs te doen geven.
Hij nam daarom zelf dit werk bjj de hand, on
derrichtte zjjn kinderen en kwam op de gedachte
dat het ook bij betgeen zjj tot ontspanning deden
niet aan leiding mocht ontbreken. Het maken van
allerlei voorwerpen van papier en hout, het z. g.
knutselen, moest ook, wilde het tevens praktische
resultaten voor het volgend leven opleveren, vol
gens vaste regelen geschieden.
Hij begreep dat door die ontspanning tevens de
geest helder en de hand vaardig werd gemaakt,
maar ook dat, liet men daarin het kind geheel aan
zjju lot over, het onderwjjs niet denzelfden invloed
uitoefenen zal dien het kan hebben, wanneer het
ook wordt beschouwd als middel tot opvoeding, en
onderworpen aan een vast stelsel.
De ritmeester had zooveel succes van zjjn werk
met zijn eigen kinderen, dat hij ook besloot anderen
de gelegenheid te openen van zjjn lessen gebruik te
maken. Een deel zijner woning werd tot werk
kamer ingericht, en weldra had Clauson Kaas meer
leerlingen in zjjne school dan soldaten onder zjjne
bevelen.
Die' werkkamer-was natuurljjk niet weelderig
ingerichteenige houten stoelen etl tafelsoude
of nieuwe stukjes hout, carton, een boortje, een
mesje, stjjfsel of ljjm, ziedaar het meubelement.
Dat huisvljjt-onderwijs nu vindt meer en meer
2ijn weg.
Een der grootste bezwaren is dat kinderen daar
voor wellicht hun ander schoolwerk zullen ver-
waarloozendaaraan is tegemoettekomen door toe
zicht te houden, dat zij eerst dat andere school
werk verrichten om daarna te knutselen.
Welk nut er ligt in deze bezigheid
De jeugd zal er voor het volgend leven door in
staatgesteld worden om zelve de handen uit de
mouw te steken. Wie onzer is niet vaak linksch bij
de kleinste zaak, waarvoor men dan de hulp van
een timmarman moet inroepen
Doch er zjjn nog grooter voordeelen.
Voor hen, die steeds geestesarbeid verrichten,
doet het iu het volgend leven een middel aan de
hand om zich te ontspannen, om door aangename
en nuttige bezigheid zicb te verzetten.
Voor de burgerklasse en den werkliedenstand
is het een wegwjjzer.
Hoevelen zjjn er niet onder de z. g. burgers, die
hun kinderen, lettende noch op aanleg noch op lust,
bestemmen voor klerk of om mjjnbeer te worden.
Bjj de kinderen uitdien stand nu wordt door dat
woonten eu gebruiken wat heeft verleerd en hier
weer meer vasten voet heeft gekregen dan laat
men ook het kin.d weer voor den dag komen."
Graaf Amand zweeg en scheen het vraagstuk
in overweging te nemen.
«Dan laat men het kind weer voor den dag
komen" hernam hij, niet zonder opzet.
nJa" vervolgde de prins, «en dan zullen er nog
goede Poolsche Czaroisky's zijn, want de knaap zal
onder uwe oogen als een echte Pool opgroeien."
Nogmaals zweeg de graaf. Het hoofd gebogen
en de ruige hals gekromd zat hjj eenige oogen-
blikken onbewegeljjk. Eindelijk lichtte hjj het
hoofd op.
«Ge hebt geljjk" zeide hjj, «maar het kind zal
geen haar op het hoofd worden gekrenkt en na
verloop van eenigen tjjd halen wij het weer terug.
Waar wilt ge het heenbrengen f"
Hier noemde de prins een Poolsch klooster.
«Nu goedde gelden zullen aan het klooster
door mijn kassier stipt worden betaald. Ik zal in-
tusschen wei de noodige bevelen schrijven want
hoe eerder de zaak afgemaakt is hoe beter 1"
De prins knikte toestemmend. «Zoo denk ik
er ook over, hoe eerder hoe beter!"
Een oogenblik nog stond hjj zwjjgend naast bet
bed van den graaf. Deze keek strak voor zich uit,
en scheen hem niet meer te bemerken. Langzaam
ging hjj naar de deur.
«Tot weerziens 1" mompelde hjj zachtjes, en ver
liet toen, zonder gedruiscb te maken, het vertrek.
Toen hij buiten was, wekte hjj de bedienden van
den graaf.
«Uw meester heeft van nacht slecht geslapen;
hij moet vandaag slechts rust hebben, en bui
tendien heeft hij te veel last van de rheumatiek
onderwijs reeds vroegtijdig de lust aangewakkerd
voor het minder heerachtige, maar toch vaak veel
voordeeliger en beter bandwerkambaebt.
Bij de werklieden is het een uitstekend middel
om te kunnen nagaan in welke richting door aanleg
en lust het kiud het meest gedreven wordt, en wordt
daardoor het kiezen van een ambacht vergemak-
keljjkt.
Dit alles werd door den heer Sanders meege
deeld vóór de pauze om daarna zeer in 't kort te
wijzen op de methode, die men volgen moet en
op de ingrediënten die men noodig heeft.
Hij raadde aan om eerst de kinderen een pian
te doeu teekenen van hetgeen zjj wilden maken,
en dan te laten werken.
Hetgeen benoodigd is gaven wjj grootendeels
hierboven reeds aan.
Jammer echter vinden wij het dat, volgens me
dedeeling vau den heer Sanders, de grondstoffen
nog al kostbaar zijn en het bjj wonen van een cursus
moet betaald worden met 5 per maand. In dit
laatste is wellicht, bjj meer algemeene toepassing,
wel verandering te brengen.
Spreker had nog eenige keurige voorwerpen
meêgebraeht, die volgens deze methode door hem
waren vervaardigd. Na de lezing gaf hjj belangstel
lenden daarvan welwillend opheldering.
Bjj hét woord van dank, dat de heer Van Campen
den heer Sanders toebracht, voegde hij tevens den
wensch, dat, waar zelden Middelburg Goes de loef
afsteekt, zooals met het huisvljjt-oaderwjj3 het
geval is onze gemeente niet lang meer moge
nalaten het voorbeeld van Middelburg te volgen.
-- Zaterdagavond hebben twee knapen te Middel
burg welke weet men Dog niet uit een winkel
ongeveer 3 ontvreemd.
Biervliet. Maandagnacht zjjn hij den landbouwer
ff. f'erplanke, op d.e Ksigerhofslede, zes koeieu ont
vreemd. De dude.-s, vermoedeljjk Belgen, zjju nog on
bekend. De politie, hier en iu België, is ijverig tot
onderzoek iu de weer.
Volgens uit New-York ontvangen telegram kan
er tusschen 25 en 27 dezer stormweder verwacht
worden op de Noord-Eag-ilsche en Noo'dsehe kusten,
zich waarschjjnlijk uitstrekkende tot de Fransche kust
eu vergezeld van regen en sneeuw. In den All. Oecaau
za! bet sto machtig weer zijn.
Een behendig gauwdief heeft Zaterdag ia de
Franscbe Bink aan eeu dame weten te ontfutselen,
of, volgens ten andere lezing, uit een der dienstlo-
kalen weten weg te nemen voor een waarde van 150,000
fr. aau eff-elen. Iu zijn vlucht liet hjj echter een
bundel stukken ter waarde van 100,000 fr. vallen
het verlies bljjft nog groot genoeg.
om aan de jacht deeltenemm. Wanneer er iemand
vraagt om hem te spreken, zeg dan, dat hij nie
mand knn ontvangen."
Vervolgens verwjjderde hjj zich weder even stil
als bij gekomen was, om zich naar zjjn kamer te
begeven. Hjj had vroeg in den morgen eenige
vertrouwde lieden besteld, met wie hjj nog allerlei
zaken te bespreken had.
Toen er langzamerhand drukte en beweging op
het kasteel kwam, was de prins weder alleen.,
«Mjjn morgenwerk is gedaan", mompelde hij,'
«zoo, nu kan ik mjjn wraak volvoeren!"
Weinige uren later was de schitterende jacht
stoet op het groote plein voor het kasteel bijeen.
Voor het eerst sinds langen tijd had Sascha de
vierkante, met vedeien versierde fluweelen muts
op het hoofd en zjj zag Wenzel zoo vrooljjk aan
alsof zjj zeggen wilde
«Herinnert ge u wel, dat de wilde Sascha in deze
zelfde amazonendracht het onwillige paard dood
schoot? Niet waar, voor beiden is het vandaag
beter dan toen
Lachend hielp hjj haar te paard stijgen en ge
heimzinnig drukten zij elkander de hand als waren
zjj nog het verliefde paar van vroeger.
En wederom trappelden de paarden hinnekend
op den grondde honden blaften en het geschreeuw
der stalknechts mengde zich daartusschen, evenals
dien morgen, waarop Sascha den jachtstoet uit haar
venster had nagestaard. Het vermoeden dat zjj
hem liefhad, was sedert lang tot een zalige zeker
heid geworden. Trotsch en overgelukkig reed zjj
aan de zjjde van Wenzel en lustig wapperde de
groote veêr van haar hoed in d- n helderen zonne
schijn. Eindelijk verdween de boute jachtstoet in
de schaduw van het bosch. (Wordt vervolgd.)