1880. N°. 137.
Donderdag 18 November
67ste Jaargang.
De familie Czaroisky.
Bij dit iiominep behoort een bijvoegsel,
Losse opmerkingen.
(lËXGIiLWËttK.
OFFICIEELE MEDEDEELI.\GEi\.
GOESCHE
De uitgave dezer üoorent geschiedt Maakdag-, Woensdag- en VurDA8ATon>
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, 100 binnen als batten Gloes, 1.76.
Afzonderlijke nommert 6 et. met bijblad 10 et.
C01IR41VT.
Gewone advertentiën worden a 10 et. per regel geplaatst.
Geboorte huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a ,1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 et.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn A. STEINER en HAA8EN8TEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Botterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAB en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
bevattende Scheepvaartbericbten, Landbouw eu
veeteelt en Marktberichten.
Dezer dagen schreef een onzer correspondenten
ons
«Na de nieuwe schoolwet in werking is getreden
wordt al dadelijk ondervonden dat zij verkeerd
wordt toegepast.
«Als bedoeling mag toch worden aangenomen
meer en beter onderwjjs. althans geen verminde
ring van onderwijs. En niettemin wordt dit laatste
ondervonden. Kinderen van tien jaar en daarboven
konden tot dusverre onder de vorige wet des win
ters driemaal daags onderricht ontvangen en thans
niet meer dan tweemaal.
nDe avondschool wordt op de eene plaats uitslui
tend bestemd voor herbalingsonderwjjs aan kinderen
of personen, die de dagschool niet bezoeken, en op
eene andere plaats èa voor herbalingsonderwjjs
èn voor onderwjjs aan kinderen boven zekeren
leeftijd, b. v. van 12 tot 13 jaar.
«De scholieren derhalve van 10—12 jaar ont
vangen minder onderwjjs gedurende een schooltjjd,
waarin meer en beter werk van hen kon gemaakt
worden dan overdag, wanneer de school vol is.
De onderwjjzers geren beurtelings onderricht of
nemen vacantie. De ouders moeten evenveel school
geld betalen en missen gedurende ruim 20 school
tijden per maand onderwjjs voor hunne kinderen.
n't Is te hopen, dat de regeling zóo gewjjzigd
worde, dat ook kinderen van 10 jaar en daarbo
ven 's avonds worden toegelaten."
Wij kunnen ons met het gevoelen van onzen
berichtgever niet vereenigen en zouden het betreu
ren, wanneer overeenkomstig zjjn advies werd ge
handeld.
Daar, waar de nieuwe wet in art. 17 voor zooveel
doenlijk herhalingsonderwijs voorschrijft, achten wjj
bet juist zeer geschiktdat daarvoor alleen de
avondschool bestemd blij ve.
Wat toch is het geval Op vele plattelands
gemeenten en ook wel in de steden zjjn he
avondscholen een uitstekend middel om het school
verzuim in de hand te werken. Ue goedenniet
te na gesproken wordt de dagschool schandeljjk
verzuimd, soms om allerlei beuzelarjjen en uit
verregaande slordigheid. Maar wat nood Er is
immers een avondschool 1 En op die school komen
dan leerlingen aanzetten van zulke verschillende vor
deringen, dat er aan klassikaal onderwjjs bjjna niet
of in 't geheel niet te denken valt. Als de jongelui
daar dan hun teerkost moeten opdoen voor het le
ven, beklagen wjj èn onderwjjzers èn leerlingen.
25)
Naar Moritz Von Reichenbach.
Eindelijk rolde de reiskoets de gewelfde slot
poort door en hield stil vlak voor de stoep.
Sascha sprong vol ongeduld den wagen uit
baar vader wist toch dat zjj van daag zouden ko
men bjj stond zeker al te wachten om hen te
verwelkomen. Nauwelijks gunde zij zich den tjjd
om de oude bedienden terug te groeten en de hon
den te streelen, die als oude vrienden vrooljjk kwis
pelend om haar heensprongen.
Zjj liep de vestibule integelijk hoorde zjj
iemand met grooten spoed de trap afkomen.
n Vader 1" riep Sascha maar plotseling bleef
zjj als versteend staan en zag vol ontzetting naar
den persoon, die baar tegemoet kwam.
Het was prins Josef, met een doodsbleek ge
laat en bovendien vreeseljjk ontsierd door een zwar
ten band dwar3 over het voorhoofd en het rechter
oog.
Met een uitroep van schrik deed Sascha eenige
schreden achteruit.
Maar in ditzelfde oogenhlik liep Wenzel, zonder
eenig vermoeden, met een lachend gezicht en met
zjjn zoon op den arm den gang in.
Een oogenhlik slechts zagen de beide mannen
elkander aan. De vrooljjke lach op Wenzel's
gelaat was verdwenen; zonder een woord te
spreken gaf hjj het knaapje aan de achter hem
staande kindermeid bet eene oog van prins Jozef
schitterde onheilspellend bjj het zien van de schoone
Neen, eerst goed en degelijk onderwjjs op de
dagschool, en daarvoor heeft de nieuwe wet. on
danks haar gebreken, gezorgd vooral door verplichte
uitbreiding van het personeel, waardoor overvolle
scholen of liever klassen niet meer kunnen
voorkomen. Maar, dan ook de avondschool alleen
bestemd voor hen, die 't geleerde willen onder
houden of in d» onmogelijkheid zjjn geweest op
den bepaalden leeftjjd de dagschool te bezoeken.
Daavbjj komt nog een ander bezwaar.
Als onze berichtgever het Volksblad, orgaan van
de ver eenig ing tot bevordering van het volksonder
wijs en iet schoolbezoek in Nederland, leest, zal hij
in het nommer van Zondag 11. kennis genomen
hebben van oen schetsj e van zulk een avondschool,
en daaruit hebben gezien hoe het voor een groot
deel van de bezoekeis, wien onze berichtgever zoo
gaarne toegang tot de avondschool zou willen ver-
leenen, uit peadagogiseh oogpunt beter ware, dat
zjj niet werden toegelaten. De kinderen waren moe;
en waarljjk, wanneerzjj trouw da dagschool bezoeken,
mogen de avonduren verder wel tot ontspanning
gebezigd worden.
Iemand van ervaring deelde ons mee, hoe men
in een plattelandsgemeente een jaar of vijftien
geleden de bepaling heeft moeten maken, dat geen
kinderen beneden de 12 jaren de avondschool moch
ten bezoeken, want er kwamen er 120 a 130, waar
onder ookdie in slaap violen en dus beter
op hun bed waren. En dit zal het eenige geval niet
zjjn: vele onderwjjzers weten er zeker meer van. Zal
er dan heter werk van de kinderen gemaakt kunnen
worden dan overdag?
Geef 4 maal de gelegenheid tot onderwjjs er
zullen er zjjn, die 3 maal wegbljjven en ééns, of
wellicht toch in 't geheel niet, komen, 'tlsdaarcm
te hopen, dat de nieuwe wet algemeen in den door
ons bedoelden zin worde toegepast, het onder
wjjs zal naar onze meening meer wordon gewaar
deerd en de vruchten zullen niet uitbljjven.
Men wacbte zich voor overdrjjving 1 De ouders
kunnen en mogen zich niet erover beklagen, dat zjj
eenige schooltjjden missen, die toch ook alweer vaak
misbruikt worden om de kinderen kwjjt te zjjn.
Practisch onderwjjs, niet te overvoerd niet te
afmattend, zal de hersenen steeds frisch en ont-
vankeljjk houden.
De bewuste regeling, door onzen berichtgever be
streden, zal daartoe meewerken, en tevens tegen
gaan dat men de dagschool verwaarloost.
In ons nommer van 25 September kwam in het
verslag van de vergadering, Donderdag 23 Sep
tember door de Vereeniging van burgemeesters en
secretarissen op Zuid- en Noord-Beveland gehou
den, het bericht voor van een genomen besluit
om zich tot den Minister van Binnenlandsche Za-
krachtige gestalte van zjjn voormaligen tegenstan
der. Zjjn gezicht vertrok zich tot een bateljjken
lach, toen hij voor Sascha boog en zeide
«Uw vader heeft mjj verzocht u welkom te hee-
ten, hjj zelf wacht u boven; rheumatische pjjnen
aan den voet verhinderen hem naar benoden te
komen
Sascha was te moede als lag er een berg op
hare borst, die haar belette adem te halen. Iu het
eerste oogenhlik was zjj niet in staat een woord te
gprekeü; doodeljjk verschrikt staarde zjj den prins
aan en zocht vervolgens met hare oogen hulp bjj
Wenzel.
Ook deze was bjj de plotselinge verschjjning van
den prins een oogenhlik sprakeloos geweest; toen
echter trad hjj zjjn tegenstander tegemoet en zeide:
»Het toeval voert ons als vrienden van éen gast
heer onder hetzelfde dak bjjeeu. Lateü wjj onzen
ouden twist vergeten, en wat ik als vriend voor u
doen kan, om uw droevig ongeluk te verzachten,
zal gebeurenwanneer gjj mjjn vriendschap wilt
aannemen."
Hjj gaf hem de hand, die de prins koel drukte
onder het mompelen van eenige onverstaanbare
woorden. Vervolgens maakte deze een diepe bui
ging voor Sascha en bood haar den arm, om haar
naar boven te geleiden. Werktuigeljjk volgde zjj
hem. Eerst toen zij halverwege de trap waren,
herkreeg Sascha hare bedaardheid. Zjj liet den
aim van den prins los en het kindermeisje een
wenk gevende, zeide zjj
«Met mijn kind op den arm wil ik mijn vader
tegemoet gaan."
«Ah, dan ben ik verplicht achteraan te komen,"
zeide de prins, en een duivelsche lach speelde hem
weer om den mond.
ken te wenden, en de zuster-vereenigingen uit te
noodigen dit ook te doen, met verzoek, om in de
toegezegde wetten op de nationale militie en de
schutterjj de bepaling op te nemen, dat den gemeen
tebesturen vergoeding zal worden verstrekt voor
de werkzaamheden, tengevolge van die wetten voor
het lijk te verrichten.
Uit een bericht in de Nieuwe Hotterdamsche
Courant van Dinsdag 11. blijkt ons, dat het bestuur
thans een circulaire tot de gemeenteraden heeft
gericht, inhoudende het verzoek om door een adres
aan de regeering van hunne adhaesie in dit ver
zoek te doen blijken.
Tot heden ontvingen wjj geen kennisgeving
van dien stap, door het bestuur gedaan, wat ons
verwondert. Langs een omweg te- vernemen het
geen zulk eene vereeniging uit onze omgeving
doet, is zeker niet aangenaam voor ons, die zich toch
waarljjk steeds jegens haar welwillend gezind be
toonden. Aan de verslagen van hetgeen in hare
vergaderingen voorviel stonden wjj steeds groote
ruimte af, wat ons wel eens moeieljjk viel. Daarbij
hadden wjj het adres reeds gelezen vóór het ver
zonden werd, en hadden ook wjj daarvan onze
lezers op de hoogte kunnen brengen. Wij meenden
echter niet door voorbarigheid misbruik te mogen
maken van die wetenschap en te moeten wachten,
totdat wjj op meer officiëele wijze ervan kennis kre
gen, dat de adressen aan de betrokken autoriteiten
waren verzonden, en men prjjs stelde op algemeene
publiciteit. Wjj zullen het bestuur natuurljjk
geen verwjjt maken van den al te grooten ijver
van een correspondent, die het publiceeren wellicht
zoo nauw niet neemt, maar wel verwondert het ons
dat het zoo weinig prjjs schjjnt te stellen op de
medewerking der pers in het algemeen, of dan
van ons in het bjjzonderwellicht behooren de
groote bladen alleen tot zjjn uitverkorenen in dezen
dat wjj tot heden Woensdagavond, nog niet zulk
een circulaire ontvingen.
Door den heer G. H. Clifford te Bergen-op-
Zoom is aan belanghebbenden eene circulaire ge
zonden, waarin hjj een plan ontvouwt om eene
vennootschap of maatschappjj opterichten, die zich
ten doel stelt «den oesterhandel niet alleen te be-
«schermen, maar ook feiteljjk te ondersteunen en te
«verdedigen tegen de exploitatie-zucht van vreem-
«den." De heer Clifford wil dat doel trachten te
bereiken door de vereeniging of maatschappjj in
den loop der maand Augustus den prjjs der oesters
te laten vaststellen. Voor dien vastgestelden prjjs
moet zich de maatschappjj verbinden, na aftrek van
5 procent commissie, de goede leverbare oesters
van hare leden te koopen. De maatschappjj zorgt
op deze wijze, dat de oesters niet heneden de
waarde verkocht worden en dat speculanten zich
Sascha nam het kind en snelde de anderen
vooruit. Wenzel volgde haar met groote schreden;
prins Jozef was de laatste. Een vluchtige blos
vloog over zjjn bleek gelaat, toen hjj de beide jeug
dige flinke gestalten van Wenzel en Sascha nastaarde.
Zouden zjj mjj werkeljjk zooveel bovenmenscheljjke
geestkracht toeschrijven, om een toestand als deze
met geduld te verdragen mompelde hij. «En
ik zou mjj nog wel moeten verheugen in hun ge
luk ik die door een vervloekt toeval tot
spot van al mjjn vroegere vrienden geworden ben!
Ha, ha, 't is werkeljjk bjjzonder opbeurend eens
na le gaan wat ik nog een jaar geleden was en
wat ik nu ben 1 En dat alles zou ik moeten ver
geven en vergeten
Krampachtig klemde hij zich aan de leuning van
de trap en drukte de lippen vast op elkander.
«Mijn vloek over hen," zeide hjj, want zij hebben
mijn leven zoo vernietigd dat dr nog slechts éen
ding is, wat mjj aan deze wereld hecht, en dat eene
is de wraak 1 En die mensch spreekt mjj van
vriendschap 1"
Met groote stappen snelde hjj de beide anderen
na, die reeds den bovensten gang waren overgeloopen
en juist de deur opendeden van de woonkamer,
waarin graaf Amand zat.
Onwillekeurig stond hjj op toen zjjn dochter bin
nenkwam, maar de pjjn aan zjjn been noodzaakte
hem, om dadelijk weer te gaan zitten.
«Vader, vader 1" riep Sascha, terwijl zij met het
kind in de armen voor hem knielde.
Hjj bukte en kuste haat op het voorhoofd. Het
scheen alsof hot hom zwaar viel zjjn innerljjke
aandoeningen te onderdrukken.
«Vergeef mjj ter wille van mijn kind, ter wille
van uw kleinzoon," fluisterde Sascha tegelijk
niet tegen te lage prjjzen meester maken van het
product van hen, die met bescheiden hulpmiddelen
werken en dikwjjls door nood tot verkoop gedron
gen worden.
Tot het doen van dezen stap gevoelde lij} zich
gedrongen door het bestaande totaal gebrek aay
samenwerking onder de Zeeuwsche oesterculteurs,
die wel nu en dan afspraken maken omtrent den
prjjs, doch om verschillende redenen zich daaraan
toch niet houden.
Hierdoor wordt het artikel Zeeuwsche oesters
betaald beneden het cijfer, dat zou kunnen worden
bedongen. Tot zoover wat de heer Clifford zou
wenschen.
Aan meer deskundigen op het gebied van oes
terhandel dan wjj zjjn is de beslissing overgela
ten in hoever zjjn plan levensvatbaarheid kan
hebben.
Dat wjj hun, die door hun kapitaal en onder
nemingsgeest aan zoovelen in onze omgeving een
bestaan verschaffen, gaarne de prijzen gunnen, die
hun toekomen, behoeven wjj niet breedvoerig te
ontvouwen.
Er is echter een bezwaar, dat wjj wel even wen
schen aan te voeren. Oesters zijn een lekkernjj;
de consumenten zullen zich misschien bet gebruik
min of meer ontzeggen als de prjjs te hoog wordt,
al weten wjj dat bjj dergeljjke luxe-artikelen niet
licht op een kleintje wordt gezien, maar aan be
minnaars en kenners doen wjj de vraag of de
Zeeuwsche oester zooveel waarde bezit, dat zjj bjj de
concurrentie o. a. van Amerikaansche oesters en bet
hoog opvoeren van de prijzen, haar ouden roem zal
bljjven handhaven. Een tweede vraag van meer belang
voor het plan van den beer Clifford is, of dit niet,
schipbreuk zal ljjden op de onwilligheid van enkelen,
die liever zelfstandig handel drjjven, eu, spottende
met den marktprjjs, door de maatschappij bepaald,
door hunne voordeelige offertes de markt bederven?
Het is waar: hun aanvoer kan wellicht niet op
wegen tegen die van de onderling verbondenen
vooral wanneer groote oesterculteurs de handen
ineenslaan, maar zoo niet allen meewerken, zien
wjj toch daarin een gevaarljjke klip voor het
welslagen van bedoelde maatschappjj.
Prov. blad no. 9S bevat een besluit van Gedep.
Staten van Zeeland, waarbij aan den benoemden pro
vincialen veearts der 3de klasse, H. 3. Kegelaer, als
standplaats de gemeente Hulst en ais dienstkring de
gemeenten Hulst, Clinge, Graauw, Hontenisse, Osse-
nisBe, Hengstdijk, Boschkapelle, St.-Jansteen, Stoppel
dijk, Koewacht, Overslag en Zuiddorpe aangewezen
worden.
Bij kon. besluit is benoemd tot directeur van de
rijkspostspaarbank mr. A. Kerdijk, te Delit.
hem het knaapje voorhoudende, dat met zijn groote
onschuldige oogjes naar het grove, verhitte gelaat
van zjjn grootvader keek. Graaf Amand streelde
het kind met de hand en lachte.
«Hjj geljjkt op u dat wil zeggen op mjj",
zeide hjj en schudde het groote hoofd, waar vele
zilverwitte tusschen de donkere gekrulde haren
te voorschjjn kwamen. Sascha had dit opgemerkt.
Een jaar geleden was dit nog niet bet geval en
die ontdekking deed haar smarteljjk aan.
Graaf Amand bleef maar lachen en ten laatste
schaterde hjj het uit, toen hjj den grooten, naast
hem staanden beker greep.
«Wjj zullen u toedrinken, dochtertje, en alles
vergeten en vergeven, ha, ha, ha 1"
Hij zette den fraaien met wapens versierden
beker aan den mond. Wederom werd Sascha pijn-
ljjk aangedaan, want het roode gezicht, de groote
bokalen en de leege wjjnflesschen zeiden haar, hoe
hjj zich op hare terugkomst had voorbereid. Eens
klaps stond zjj op en greep Wenzel, die vlak ach
ter haar gestaan bad, bjj den arm en trok hem
naast, den stoel van haren vader.
«O, vergeef dan ook hem, vader, die u vertoornd
heeft, smeekte zij; «hij heeft üw dochter zeer ge
lukkig gemaakt!"
Graaf Amand zette woest den beker neer.
«Neef neef riep hjj met een dikke tong, en
zjjn oogen liepen den kling rond, tot hjj den prins
ontdekte, die doodsbleek eu zonder een spier te
vertrekken als uit steen gehouwen daar stond en
met zjjn eene oog den graaf sterk en bewegingloos
aanzag.
«Neef Czaroisky ik weet eigenlijk, ha, ha,
nu 'tis goed, goed wjj zjjn allen bjj elkaar
goed, zeer goed 1" (Wordt vervolgd.)
