1880. N°. 101.
Donderdag 26 Augustus.
67ste Jaargang.
SCHUTTERIJ.
OFFICIEELE MEDEDEEIJVGEA
me\gi:lweuk.
Het einde van een kunstenaarsleven.
Mededeelingen op verschillend gebied.
GOËSGHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vkijdag*vond
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.75.
Afzonderlijke nommeri 5 ct. met bijblad 10 ct
COURANT.
Gewone advertentiën worden 10 ct. per regel geplaatst
Geboorte huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen ran 1—8 regels a ƒ,1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 1 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de pry8 slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn: A. STEINER en HAASENSTEIN YOGLER, te Hambuig.
In ons land vervoege inen zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter kennis van belanghebbenden, dat de Com
missie, bedoeld in art. 15 der Schutterijwet, hare derde
zitting zal houden op Zaterdag den 28 Augustus aan-
Btaande, deB namiddags te 121/, uren, in een der zalen
van het Raadhuis tot onderzoek van reclames.
Goes, den 25 Augustus 1880.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER.
De Secretaris,
HARTMAN.
Met ingang vsp 1 Mei 1881 zal Breda de stand
plaats zijn van den rijksopziener op de spoorwegdien
sten, belast met het dagelijksch toezicht op de spoor
wegen Breda—Vlissingen en Zwaluwe—Esschen.
Bij Koninklijk besluit van 19 Augustus jl. No. 3
is vastgesteld het bedrag van het vacatiegeld voor de
plaatsvervangende districts-veeartsen. Dit bedrag is
bepaald op/3 voor eiken dag. waarop zij, bij volstrekte
verhindering van den distrh ts-veearts, diens betrekking
waarnemen.
Bij resolutie van den Minister van Koloniën zijn
de heeren A. J. Verwey, dr. in de wis- en nataurk.,
en J. J. Röell gesteld ter beschikking van den Gouv.-
Gen. van Ned.-Indië, ora le worden benoemd tot amb
tenaar bij den burgerlijken dienst daar te lande.
De rijkscommissie voor de examens ter verkrijging
van een diploma als stuurman aan boord van koop
vaardijschepen zal, aanvangende den 14 September,
te 9l/, uren des ochtends, zitting houden in het raad
huis te Dordrecht. Zij, die tot een dier examens wen-
sehen toegelaten te worden, moeten hiervan vóór 7
September schriftelijk en vrachtvrij kennis geven aan
den voorzitter der commissie, met overlegging van
geboorte-akte en opgave der tegenwoordige woon
plaats. Bij deze kennisgeving moet tevens vermeld
worden, of de candidaat al dan niet wenscht bewij
zen te leveren van zijne kennis omtrent het stoom
werktuig. De verdere vereischten voor de toelating
zijn vermeld in de Staatscourant van 24 dezer.
O -Indie. Overgeplaatst van Bengkalis naar Deli de
opzichter le kl. C. filenbaas.
GOES, 25 Augustus 1880.
In de Dinsdag gehouden rergadering van
het Burgerljjk Armbestuur alhier is op hun
verzoek eervol ontslag verleend aan den heer
C. Van Maldegem en zijne eohtgenoote uit hnnne
betrekking van vader en moeder in het weeshuis.
Dit ontslag gaat in bij het in fnnctie treden
hunner opvolgers.
Hun hooge leeftijd en voortdurende afne
ming van krachten hebben hen bewogen dit
besluit te nemen. 25 jaren lang ziju zjj ijve
rig en trouw op bun post geweest, dien zij
zeker slechts noode verlaten. Matr dankbaar
zullen zij in herinnering blijveu bij hen, die
in hnnne betrekking hen hebben leeren kennen
en waardeeren. In allen eenvoud, met liefde,
met eerljjkheid hebben zij zich in stillen kring
2)
Wilhelmus Kunst was de zoon van een armen
schoenmaker en werd in 1799 te Hamburg gebo
ren alwaar hij, na zich dikwijls op liefhebberjj-
tooneelen, echter zonder veel gevolg, geoefend te
hebben, eindelijk meer bepaald om zijne buiten
gemeen schoone gestalte als figurant aan den
stadsschouwburg verbonden werd. Bovendien zoeht
bij toen ook zijn karig inkomen te verbeteren, door
zjju dienstbetoon aan de eerste kunstenaars van het
te dier tijden in zeer boog aanzien staande in
stituut. Later nam de toenmaals niet minder be
ruchte dan beroemde komiek Wurm hem in be
scherming, onderrichtte hem in de eerste begin
selen der kunst en helaasdaarenboven nog in
velerlei andere zaken.
In 'tjaar 1823 reeds vinden wij hem als een
veel geliefde en gevierde tooneelspeler in Keulen;
een jaar later echter was bij van daar, naar zjjne
gewoonte „sans adieu," weggereis! en ging hjj naar
den directeur Carl te Munchen, met wien bij zich
in 1825 voor diens nieuwe onderneming naarWee-
nen begaf. Daar maakte hij, door de natuurljjke
middelen die hem ten dienste stonden en door zjjn
wild genie, een bjjna voorbeeldeloozen opgang. L>it
was voornameljjk het geval als bij in rollen op
trad, die weinig nadenken vorderden, zooals byv.
verdienstelijk gemaakt. Regenten en regentessen
zullen dit wij weten het gaarne erkennen.
De groote en kleine weezen zullen vader en
moederdie zij hebben leeren liefkrpgen
omdat zjj ook voor hen zoo rjjk aan liefde
waren, zeker evenmin licht vergeten.
Onzerzijds breDgen wij hun gaarne dankbaar
hulde voor de zorgen, door hen zoovele jaren
besteed aan de inrichting, die zjj op het punt
staan te verlaten, met den wensch dat het
hun moge gegeven wezen nog eenige jaren
van welverdiende rust te smaken.
ltofterdara. Bij de Dinsdag gehouden
verkiezing voor een lid der Tweede Kamer,
vacature Van Stolk, zjjn uitgebracht 1891
geldige stemmen.
Herstemming moet er plaatshebben tusschen
de heeren O. Van Rees, die 805 en Af. L.
an Deventer, die 747 stemmen verwierf.
Verder verkregen de heeren J. Voorhoeve
Een. 315 en mr. A. J. Roest 22 stemmen.
Heden viert onze Kroonprins, Z. K. H.
prins Alexander, zijn 29en verjaardag.
Volgens verklaring van den inspecteur
voor bet geneeskundig staatstoezicht van Noord-
Brabant is de epidemie van pokken in de ge
meente ROOSENDAAL geweken.
LANDBOUW EN VEETEELT.
De deelneming aan het Friesche rundveestamboek
wordt grooter. Sedert de oprichting ten vo'igen jare
rijn thaus 42 stieren en 235 koeien ingeschreven.
Het rechtstreeks stoffelijk voordeel der inschrijving
begint meer aan het licht te komen, nu men uit den
vreemde stamboekvee voor hooge prijzen tracht aan
te koopen. Zoo zjjn te Leeuwarden onderscheidene
stamboek-slieren en koeien afgeleverd, allen aange
kocht ter uitzending naar de Kaap de Goede Koop,
waarvoor door ds eigenaars hooge prijzen zjjn be
dongen.
HOENDBRZIEKTEN. Een landbouwer schrjjft
in een Hoogduitsch weekblad, dat hjj de luis bij
hoenders op een zeer eenvoudige manier verdrjjft. Hjj
neemt bloem van zwavel, zooals men die bezigt
bjj het zwavelen van den wijastok, blaast de vede
ren van het bon op, en strooit er ouderwjjl, later
ook op den bodem van het bok, een weinig zwavel
tusschen. Alle ongedierte valt dadelijk van de hoen
ders cfze eten 't tegelijk met het zwavelpoeder,
zonder dat dit aan de dieren eenig nadeel doet. Eens
op zulke wijze boenders zwavelen in den herfst werkt
m tanden lang na. Het leggen van elzen takken
in hoendeihokken, 't welk in de meeste boeken
aanbevol n wordt, geeft tegen de luis bjj hoenders vol-
stiekt geen baat.
De uitzaai van vlas in IERLAND bedroeg dit
jaar 69013 hectaren, zijnde 11805 heet. meer dan
het vorige jaar.
in de Krankzinnige in het Krankzinnigenhuis te
Dijon en bijzonder in die van Karei Moor. Zoo
als hij die rol vervulde moet Schiller, dunkt ons,
in zijne stoute phantasieën zich den leeuwensterken
roover hebben voorgesteld: den man die, met zijn
krachtig, welluidend stem-orgaandat als heldere
klokketonen hooien deed, door zjjn manljjk schoone,
krachtvolle gestalte en met zjjn bliksemend oog
zjjne wilde, woeste rooverbende in toom hield en
alle wetten met den voet durfde treden Wjj
herhalen 't echterhoezeer hjj ook schitterde en
wist mee te sleepen, als hjj in rollen optrad, waarin
hjj zijne volle natuurkrachten, al wilder stijgende,
kon ten toon spreiden de voorstelling van ka
rakters, die grondiger, dieper studie vereischten,
mislukten hem ten eenenmale.
Ofschoon bjj van de onderneming van den di
recteur Carl de hoofd-magneet genoemd kon wor
den en hjj door dezen rjjk betaald en als op de
handen gedragen werd, toch kon hij niet besluiten,
tengevolge zijner geniale rusteloosheidom zich
Onder de armoedige nalatenschap van Kunst werd
o. a ook een exemplaar van Schiller's .Hooversge
vonden, afkomstig uit de bibliotheek des dichters en
door diens zoon met een hoogst vleiend schrijven aan
den kunstenaar vereerd, nadat hij hem (in 1836) in
de vol van .Knel Moor" had bewonderd. In welke
handen mag dit merkwaardige boek toch wel geko
men zijnf Of Schiller echter z:jn „Karei Moor''in zulk
een buitengewoon opzichtelijk costuum zich gedacht
heelt, als waarin Kunst hem doorgaans placht voor te
■tellen, blijft z:er zeker te betwijfelen.
De beroemde Fransche micruicopist Pasteur heeft
een middel gevonden ter bestrijding van de zoo ge
vreesde chdlera-ziekte onder de hoenders, üe navor-
scher heeft een nauwkeurig onderzoek ingesteld naar
de organismen, die de aanleiding tot die ziekte zjjn
en hij kwam tot ds overtuiging, dat hoender-cholera
het midden hou.it tusschen ziekten, veroorzaakt door
het levende organisme en ziekten, waarbij eene le
vende oorsp-ong niet is kunnen ontdekt worden.
Het middel zelf berustopmerkelijk genoeg op
volkomen het zelfde begiusel als de inenting als voor
behoedmiddel tegen de pokken. Ook hier wordt de lich
tere en onschuldige ziektegraad afgeleid van de hevige
eu kwaadaardige phase.
De Belgische landbouwbladen bevatten het na
volgende korte overzicht van den toestaud van den
oogst in de verschillende rijken
BELG IE en NEDERLAND; tarwe en rogge zeer
schoon.
FRANKRIJK; de oogst zal een goede gemiddelde
zjjn.
VEREENIGDE STATEN van NOORD-AMERI-
KA in het grootste deel der staten verwacht men
eene gemiddelde opbreugst en een slechten oogst in
de overige staten.
DUITSCHLANDin dit rijk, vooral in Pruisen,
dreigt de oogst zeer slecht zullen zjjn.
HONGARIJE; goede opbrengst in graan, de eerst
gedorschte tarwe levert een goed beschot.
ITALIË; niettegenstaande het droge weder is de
oogst voldoende, voorat in graan, hooi, vlas en maïs,
SPANJE; een goed jaar in bijna alle provinciën.
DONAU-VORSTENDOMMEN en TURKIJE goe
de oogst.
ENGELAND; de aardappelen uitgezonderd, die
uitnrmend gelukt ziju, belooft de oogst niet veel.
J.andb. Ct.
UIT ONZE KOLONIËN.
Men schrjjft uit BATAVIA, 13 Juli. De
Regeering heeft aan de bladen verzocht het volgende
te plaatsen
„Met zekerheid kan worden medegedeeld, dat vau
alleu grond ontbloot is het gerucht dat de hoofdamb
tenaar A. Prujs Van der Boeeen, zonder de hem
opgedragen commissie in Atjeh volbracht te hebbeu,
verzocht heeft van daar te worden teruggeroepen.
In vereeuiging met zijnen mede-commissaris, den
luitenant-geueraal K. Van der Heijden, heeft de heer
Prujs Van der Boeven voorstellen gedaan omtrent
de verschillende onderwerpen, die iu A jeh reg-ling
behoeven.
„Teneinde de behandeling dier voorstellen gemak-
keijjk te maken door nadere mondelinge toelichtiug
van de ontwerpers, heeft de Regeering belde com
missarissen naar Batavia opgeroepen. Waarschijnljjk
zullen de heeren Van der Heijden en Prujs Van
der Hoeven nog vóar het einde deter maand alhier
aankomen."
een vaste woonplaats te kiezen. Integendeelhjj
stoorde zich zoo weinig aan gemaakte contracten,
bracht Carl zoo menigmaal in de pijnlijkste ver
legenheid en berokkende hem daardoor zooveel
geldeljjk nadeel dat deze eindelijk die behande
lingen moede, hem (in 1832) bjj rondgaanden brief
aan zjjne collega's tooneel-directeurs openljjk be
kend maakte en zóo ver ging van die directiën
voor eerloos te verklarenwelke hem nog langer
nop de planken" toelieten.
En thans begon voor Kunst eerst recht zjjn al
lerzonderlingst zwervend leven. Nu eens, als ware
hij eene kleine vorst, reed hjj in een allerprach
tigste eigen equipage, dan weer in een onoogeljjk,
armeljjk huurrjjtuigop den eenen tjjd hield hjj
er een secretaris en tal van andere bedienden op
na en later zag men hem weer door geheel de
wereld verlaten de landen doorzwerven zoover
de Duitsche taal maar reikte. Geen residentie en
geen klein landstadje geen hoofdschouwburg en
geen tooneel in een ackteraf-hoek was erwaar
heen Kunst zjjne schreden niet richtte En overal
werd hjj in den beginne met opene armen ont
vangen, want overal voer de kas der directiën wèl
bjj zjjne komst.
Langzaamaan echter ging zjjne ster verbleeken
en daalde deze zóóverdat tot zelfs bij reizende
troepen hot tooneel voor hem gesloten bleef. Een
Weener blad heeft, na zjjn dood, een uittreksel uit
een door hem gehouden dagboek openbaar ge
maakt, door hem begonnen in 'tjaar 1845, toen
Te VLI881NGE.V kwam ZUerdagavond bin
nen het stoomschip Hannover (zie ous vorig uo.)
van New-York. Het ontscheepte eeeig vee, beekmd
voor andere plaatseD, en vertrok dtarna naar Bremen.
Van het bedoelde vee, 64 ossen en 400 varkens, zijn
op de reis 17 varkens gestorven de ossen werden
alle lerend overgebracht.
No. XIV der „Graphische Statistiek" van het
N. v. d. D. bebaudelt de lengte der spoorwegen.
Daarbij is alleen sprake van de spoorwegen, die
bereids in gebruik zijn, en niet onnatuurlijk bezit
ten ook de grootste provincie de meeste kilo neters
spoorbaan Gelderland ruim 320 eu Noord-Brabant
bjjna 290 K. M.; het slechtst bedeeld is Zeeland
wegens de geïsoleerde ligging. Eenigermnte anders
wordt de verhouding als meo nagaat, hoeveel meters
spoorweg op elke 100 hectaren der oppervlakte komen
dan treedt Utrecht iu het hart des lauds op den
voorgrond met 100 M. op di 100 H. A., bijna
dubbel zooveel als het gemiddeld: in het ryk
Drente komt daarbjj te sthan (net 28 M. per 100
H. A.) achter Z:eland en Friesland, met 30 a 31
M. op dezelfde opparvlakte.
Nog al opmerkelijk is het Lit, dit de beide zoo
dicht bevolkte proviuciën Holland slechts een bescnei-
den plaats tuuemen iu dit overzicht. Meer dan oo t
echter he-ft men hier rekening te houden met allerlei
omstandigheden buiten de cjjfers.
Door de mtatschappjj „Een nationaal Belang",
die zich ten doei stelt beplanting van wegen enz.
met bootneu, is een eeiate niet onbelangrijke inschrij
ving voor de levering van vruehiboomeu geopend,
nl. tegen November a. s. 1200 appel-, 1900 pere
en 1700 pruio.ebootoen, 10,000 zwarte aalhessm-
atruiken eu 500 hazelnoten, en tegen No.ember 1882
nog 5000 balfstam app lbooraen.
l)r. Charles Holland heeft eene nieuwe me
thode tot het aanbrengen van warmte uitgevouden,
waarbjj hout noch kolen, maar enkel water en uaptha
als brandstof dienen. De algemeeue invoering is bLcIhi
eene vraag des tjjds, en zal een vooruitgang brengen
op dit gebied, die met eene omwenteling geljjk staat.
Het afschaffen van de thans gebruikeljjke methode en
bet iu voeren van die van Holland tal een even groote
verandering zijn als te zijner tyd het invoeren vau
de verhitting met steenkolen en cokes.
Het belangrjjke opstel in de Pharm. Zeitung, hetwelk
de nadere bjj zonderheden dezer uitvinding bevat, zal
opgenomen worden in bet volgend (September) Dom
mer Van het Maandblad voor toegepaste scheikunde,
Naar men uit BERN meldt, is iu de iuterna-
tionale Roordpool-conferentie besloten tot de opriob-
ting vau aebt meteorologische observatoria in de
Noordpoolstreken, in het jaar 1832.
In Juli zijn niet minder dan 49,922 lat d»er-
buizeri in AMERIKA aaugekomen.
zjjn roem al merk6ljjk aan het tanen was. Daaruit
zien wedat een gastrol te Petersburgop den
25 Mei 1845, waarbjj de keizerin tegenwoordig
was, hem 1882 roebels had opgebracht. Vervol
gens vinden we een lange reeks vau door hem
gegeven voorstellingenwaarbjj hem gemiddeld
voor iederen avond een honorarium van 800 tot
1000 roebels werd toegeteld.
Daarna beginnen de cijfers echter merkeljjk
minder te worden maar toch bljjven zjjne speel-
avonden nog lang het gemiddelde aanzienljjke be
drag opleveren van 150 a 200 gulden, zelfs nog
in het bewegingvolle jaar 1848, dat weinig of geen
storenden invloed op zjjne werkzaamheid schijnt
te hebben uitgeoefend. Doch gaandeweg daalden
nu zjjne inkomsten al sterker en sterker en het
laatstewat zjjn dagboek daaromtrent vermeldt
(Augustus 1859), is een inkomen van een geheel
jaar nog geen 400 gtilden bedragende
Reeds in 'tjaar 1857 had hij zich in een hart
roerend schrijven tot mij gewend, waarin hjj mjj
smeekte hem enkele gastrollen toe te staan. Het
was eene levensvraag voor hem zoo schreef hij
mij weder eens op een goed tooneel te kunnen
optreden en hij twijfelde er niet aan of 't zou
blij ken, dat hjj nog in alle opzichten „de-oude" was.
Helaas, hij was niet meer de ou le in den zin
waarin hjj dat bedoelde: het was in da rechte be-
teekenis des woords nde oude en verouderde
Kunst," die bjj mjj binnenkwam.
(N. U. Ct (Wordt vervolgd J
