Zaterdag 4 October.
66sle Jaargang.
"ij een koning* te g'ast.
OFFICIEELS MEDEDEELDEN.
GOES, 3 October 1879.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vkijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.76.
Afzonderlijke Hommers 6 et., met bijblad 10 ct.
COIMN
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst*.
Geboorte- hnwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a 1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn A. 8TEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
Wij waren aan het phantaseeren geraakt.
Door het lezen van eeue beschrijving in het
laatste nommer van de Gids door den heer
Seyfardt gegeven, meenden ook wij ons verplaatst
naar Essen in het begin van Augustus vau dit
jaar. Wij dachten eveneens tot de gasten te
behooren, die daar door hun gastheer zoo vorste
lijk werden ontvangen.
Doch wat zou men van een koning anders
kunnen verwachten? zal men vragen.
Eilieve, men vergisse zich niet.
Het geldt geen man, met purper omhangen,
en kroon en schepter zwaaiendemaar een, die
meer macht toch uitoefent en zelfs over vorsten
regeert.
Het betreft den kanonnenkoning Krupp, en
wij dachten te behooren tot de 120 gasten uit
alle landen, welke in die maand door hem waren
genoodigd, om de schietproeven bij te wonen.
Wij zagen afgevaardigden uit China, Japan,
Duitschland, Rumenie, Servie, Italië, Spanje,
Portugal, Turkije, Rusland, Oostenrijk, Zwitser
land, Belgie, Denemarken, Noorwegen, Zweden
en Engeland. Nederland was door 8 personen
vertegenwoordigd.
Welk een vereeniging van nationaliteiten, en
welk een samenzijn van de meest vijandige
elementen! En toch heerschte er zulk een aan
gename toon, vooral daar de gastheer er voor
zorgde op onbekrompen wijze ons te ontvangen.
Verbeeld u, acht dagen lang waren 120 personen,
waaronder de hooggeplaatsten in militairen rang
uit die verschillende landen, de gasten van de
firma Fried. Krupp te Essen.
Extra-treinen, equipages ze stonden ter hunner
beschikking, hotels waren voor hen gereed ge
maakt, diners en soupers aangericht, voor ver
maken was uitstekend gezorgd, aan afwisseling
ontbrak het niet, en wanneer men bij dat alles
de onkosten rekent, die door de schietproeven
werden veroorzaakt en die waren niet ge
ring, want er wordt door éen schot heel wat
geld het luchtruim doorgejaagd dan zal het
zeker niemand verwonderen, dat de zuinige
Nederlandsehe aard, waarop wij zoo gaarne ons
laten voorstaan, al valt er veel op af te dingen,
zich bij ons niet verloochende en wij verbaasd
waren over de ontzaglijke OLkosten door de
firma gemaakt. Maar tegelijkertijd dachten wij
aan het spieringje om een kabeljauw te vangen
begonnen wij te bedenken, dat die firma zoo
iets niet zou doen, zonder dat zij zeker wist er
voordeel bij te zullen behalen en dat zij er
de onkosten wel weer uit zou halen.
Zulke redeneeringen klonken wellicht menig
een wat kruideniers-politiekachtig maar wij
moeten eerlijk bekennen, dat ze toch bij ons
opkwamen en dat wij bedenkelijk het hoofd
schudd'en.
Wij behoorden niet tot de deskundigen, en
op artillerie-gebied waren er zoovele autoriteiten,
die van de plannen en oefeningen notitie namen,
dat wij daarbij ons gerust een weinig in de
achterhoede konden houden.
Wel bemerkten wij, dat de meeste gasten, als
er aangekondigd werd dat er een schot zou
worden gelostde ooren met de vingers ge
sloten hielden. Hoe dit in oorlogstijd dan gaat,
begrijpen wij niet.
Wij hoorden spreken van een reuzenkanon,
dat een ijzermassa van 775 kilogram met eene
snelheid van ruim 500 M. in de seconde uit
bracht. 410 oude ponden buskruit werden in
dat kanon gestopt, dat 72000 kg. weegt en met
dat monster werden in 24 minuten vijf schoten
gedaan, waarvoor 15 inan noodig waren.
Wij vonden die bijzonderheden treurig be
langrijk.
Later hoorden wij van het vernielen van pant
serplaten, alsof het ijzer boter ware. Een 160
kg. zware stalen projectiel, dat met behulp van
eene lading van 75 kg. eene snelheid verkreeg,
die bij het treffen van het doel nog 564 M.
in de seconde bedroeg, doorboorde een ijzerdikte
van ruim éen hal ven M., die 150 M. vóór den
vuurmond was opgesteld. Meer dan die proeven
trok echter onze aandacht de uitgebreide, 400
hectaren groote fabriek, waaraan wij ten laatste
een bezoek brachten.
Het was slechts een vluchtige blik, dien men
over het geheel kon werpen de fabriek is te
kolossaal om alles te zien.
Treinen doorkruisen het terrein 39 kilometer
gewoon spoor en 18 kilometer smal spoor zijn
aangelegd 24 locomotieven met 747 waggons
doen dienst op de verschillende lijnen. Boven
dien zijn er nog 214 karren tot vervoer aan
gewezen, die door 80 paarden worden bediend.
Ook voor telegrafische gemeenschap is gezorgd
60 kilometer lijn met 44 stations zijn op het
terrein aanwezig.
Aan kolen wordt op de fabriek gemiddeld
1800 ton, elk van 1000 kg..dagelijks verbruikt, en
geen wonder als men weet, hoe de stoom daar
alles beheerscht, al was het alleen om' de 77
stoomhamers van 100 tot 50,000 kg. gewicht
in beweging te brengen, waarvan de grond voort
durend dreunt.
298 stoomketels leveren dan ook den stoom
voor 294 stoomwerktuigen van 2 tot 1000 paar-
dekrachtente zamen 11,000 paardekrachten
vertegenwoordigende.
Wie kan zich een voorstelling maken van
zulk eene fabriek, als men weet, dat er 8500
werklieden bezig zijn en dan nog 5300 in de
mijnen en 700 aan de hoogovens! Voor een
eigen brandweer, 63 man sterk, is ook gezorgd.
Op een gegeven alarmsignaal hadden er exer
citiën plaats, zooals dit in Amsterdam geschiedt.
Is hij geen koning gelijk, die over dat alles
regeertMaar dit zij hem ter eere hij
is ook een goed vorst. De materiëele en in-
tellectueele belangen zijner onderhoorigen ziet
hij niet over het hoofd.
Voor goed onderwijs wordt gezorgd en het
ontbreekt aan niets, wat voor de stoffelijke be
langen der werklieden nuttig kan wezen.
En voor den troon van dien koningdien
ii Grootmeester der artillerie'' en ueerste artillerist
der wereldhebben wij gebogen.
Daar stond hij met zijne echtgenoote naast
zich, met vorstelijke majesteit de gasten be
groetende, en hij scheen zich bewust de mau
te wezen, die tegenwoordig de wereld regeert,
wanneer ten minste een Rotschild de gelden
verschaft.
Het is waarniet alles wat hij levert, is op
vernieling gebaseerd, maar toch wel heigeen
op het internationale feest, dat hij gaf, ous
te aanschouwen werd gegeven.
Wij dwepen, wanneer wij naar eeuwigen vrede
haken
Wij scheppen ons illusiën, wanneer wij dien
verwachten!
Maar dat dweepen, die illusiën, zij zijn daarom
toch goed
Waarom moest, terwijl men broederlijk daar
vereenigd was, gezellig samenging, die broeder
band wreedaardig worden verbroken, zoodra
men in zijn land was teruggekeerd, om plaats
te maken voor berekenend overleg om met de
wetenschap, bij Krupp verkregen, zooveel mo
gelijk winst te doen
Wij zagen daar een internationale polonaise
met hindernissen uitvoeren. Een Duitsch kolonel
met een Chineesch majoor gearmd marcheer
den op de maat der muziek door de zaal, en
gevolgd door de overigen ging men over stoelen,
canape's en tafels, zorgvuldig oppassende, dat
de glazen niet werden omvergeworpen.
In oorlogstijd spaart men geen menschen-
levens, doch nu waren die mannen bezorgd voor
glazen Maar toen die polonaise was geëindigd
dacht menigeen //dat de heer Krupp maar niet
dikwijls zulke feesten moest aanrichten, omdat
zulk een feest een algemeen verbroederingsfeest,
een vredefeest werd, en de fabriek bij een eeu
wigen vrede geen kanonnen meer zou behoeven
te leveren, tenzij bij een eeuwig gewapeuden
vrede."
Wij dachten anders. Als de eeuwige vrede
langs dien weg te bereiken islaat de heer
Krupp dan telkens zulke feesten geven, en het
Vredebond gifien inzamelen om die te steunen.
Een eeuwig gewapenden vrede ons wel, mits
Krupp dan eindige met het doen van nieuwe uit
vindingen, of daarin zoo spoedig mogelijk steeds
meer en meer de volmaaktheid bereike, zoodat elk
verweermiddel door een vernietigingsmiddel worde
overtroffen, en er ten slotte aan geen weerstand
of vernielen meer te denken valt. Dan zal hij
zelf zijn uitvindingen wel moeten eindigen.
Menig toeschouwer maakte bij de oefeningen
te Meppen de opmerking, dat, als Krupp met
uitvinden zoo voortgaatalle schatkisten dan
weldra zullen worden uitgeput door de uitgaven
voor gesehut, dat telkens weder verbeterd wordt.
En dat, terwijl er zooveel behoefte is aan geld
Wij waren vol bewondering bij het aanschou
wen van zulk eene grootsche onderneming als die
van den heer Krupp; wij weten, dat zij aan
duizenden het onderhoud verschaft, en dat ook
in alle landen het krijgswezen zijne groote voor
deden afwerpt. Maar wij dachten tevens aan
de schatten, die het verslindt, hoe het werk
krachten aan de maatschappij ontrukt en hoeveel
ellende er wordt verspreid, wanneer eenmaal
diensten van dat alles worden gevraagd.
In éen wenk zijn weer duizenden verspild
van de zoo zuur opgebrachte gelden, en te Essen
beijvert men zich om den tijd daartoe steeds
te bekorten. Als vorst Bismarck daarheen zijne
blikken eens richtte en zijn macht gebruikte,
om Duitschland langs den weg van bezuiniging
op dat punt gelukkig te maken, dan stichtte hij
meer nut dan met al zijne protectionistische
plannen.
Krupp s inrichting zou er wellicht door ver
minderen, maar hij, de energieke, bekwame man
zou wel weer andere middelen weten, om voor
zich en zijne arbeiders bestaan te vinden.
Wij behoefden dus niet te veinzen, toen wij
bij ons heengaan geen wenschen uitten voor
den voortdurenden bloei van zijne inrichting.
Maar wel hoopten wij, dat er jaarlijks een
internationaal feest mocht worden gegeven, waar
bij zoovele gasten als nu te Essen vertegen
woordigd zijn, en dat dan de vrede het voor
zittersgestoelte innam, om met kalmte en op
even aangename wijze als te Essen God Mars
deed, allen bezig te houden.
Dan konden daar jaarlijks alle dringende
quaestiën worden besproken en opgelost, en er
ten slotte eene internationale polonaise worden
gedanst, als hulde aan de presidente voor hare
uitstekende leiding.
Het Vredebond deele deze onze phantaisie, en
helpe haar tot werkelijkheid brengen!
Dan doet het een goed werk.
Overgeplaatst met 1 Oct. op verzoek bij het 8e
reg. inf. de ie luit F. E. H. Liebert.
De kapitein van den staf der infanterie J. II. Ver
schoor, waarnemend kapitein-adjudant bij de K. M,
Academie, is. op zijn verzoek, ontheven van die be
trekking en overgeplaatst bij het 6e regiment infanterie.
De betrekking van leeraar in de Vaderlandsche
geschiedenis en de Nederlandsehe taal en letterkunde,
aan het Koninklijk Instituut voor de marine te Wil
lemsoord, is vacant. Personen, die voor deze betrekking
in aanmerking wenschen te komen, kunnen onder
overlegging van een geboorte-extract en de hun uit
gereikte diploma's zich bij verzoekschrift, op zegel,
tot het departement van marine wenden.
De aan bedoelde betrekking verbonden bezoldiging
bedraagt voorloopig ƒ1900 'sjaars, welke geleidelijk
zal opklimmen tot een maximum van ƒ2300 's jaars.
De jabilaris J. II. Enters ontving van
zijne mede-ambtenaren nog een Berlijnsch
zilveren tabaksdoos en brilledoos. Ook van
particuliere zijde ontbrak het hem niet aan
blijken van belangstelling.
Borssele. Door het overlijden van dhr.
I. Steketee alhier is eene vacature ontstaan in
den gemeenteraad en in den Dijkraad van het
Calamiteuse Waterschap Ellewoutsdijk en den
Calamiteusen polder Borssele.
De nieuwe burgemeester vau Delfshaven,
jhr. F. Van Citters, is Donderdag als zoodanig
geinstalleerd en vau de zijde der bevolking
met vele blijken van ingenomenheid begroet.
De heer Keuchenius is Woensdag uit
Batavia te 's-Hage aangekomen.
De Commissie tot het doen van voor
bereidende stappen tot viering van het öOjarig
spoorwegjubilé heeft zich tot de directiën der
vijf Nederlandsehe spoorwegmaatschappijen ge
wend en de wijze, waarop zij voornemens is
onder medewerking der directiën het gewich
tig feit in de spoorwegwereld te herdenken,
uiteengezet. Vermoedelijk op Zaterdag 25
Oct. a. s. wil men te Utrecht een diner hou
den, waaraan alle vaste spoorwegbeambten in
den lande voor eigen rekening kunnen deel
nemen. De prijs van dat diner, die onder
het bereik van velen zal vallen, wordt later
bekend gemaakt. Des avonds zal er een groot
concert plaats hebben in het park »Tivoli,"
waarop alle spoorwegambtenaren met hunne
familie kosteloos toegang zullen hebben. Voor
dit laatste ontbreken echter de middelen, eu
de commissie richt daarom de bescheiden vraag
tot de directiën, of zij voor dit doel op haren
fiuanciëeleu steun mogen rekenen.
TWEEDE KAMER.
De afieeiingep der KaraT hebben Woensdag het
onderzoek der Indische begrooting ten einde gebracht.
Donderdag hielden zij zich bezig met het onderzoek
vau de wetsontwerpen, houdende nadere bepalingen
omtrent den accijns op de suiker en tot wijziging en
aanvulling der wetten omtrent de heffiag eu verzeke
ring van de invoerrechten eu accijnzen, terwijl eveneens
met het onderzoek van de Staatsbegrooting voor 1880
in de afdeelingen een begin is gemaakt. Tot rappor
teurs voorde algemeene beschouwingen en voor Hoofd
stuk I, II, VII A eo de Middelenwet zijn gekozen
de heeren Mirandolle, Goeman Borgesius, Borret
Van Tienhoven en Idzerda.
KERKELIJKE ZAKEN k ONDERWIJS.
Door het Classikaal bestuur van Goes is na
afgelegd examen tot Godsdienst-onderwijzer bevorderd
de heer W. JFesseldijk van Hansweert.
(W. G. Ct.)
Beroepen te Ovezand en Driewegen ds. K. II,
F. Creutzbergte Woudenberg bij Utrecht.
Beroepen te Dalfsen ds. J. Cromsigt te Cortgene.
Bedankt voor het beroep naar St. Kruis door
ds. J. Dommisse Czn. te Rottevalle (Friesland),
In verschillende bladen lezen wij «De heer
G. Roodenburchciviel-ingenieur te Amsterdam, be
noemd tot leeraar aan de H. B. S. voor meisjes te
Go s, heeft voor die betrekking bedankt, daar hem
is opgedragen den to-stand der Keulsche vaart te on
derzoeken, in verband met bet voorgenomen plan tot
verbetering vau dien waterweg."
Onze lezers zullen kunnen beseffen hoe aangenaam
het voor ons is langs dien omweg hun iets mee te
moeten deelen, wat op onze eigene gemeente betrek
king heeft. Mochten dit vooral zij begrijpen, die door
eeue geringe vriendelijke mededeeling ons dien weg
zooveel hadden kunuen bekorten
De heer C. N. De Bestehoofdonderwijzer te
Ritthem, is als zoodanig benoemd te Valburg.
LANDBOUW VEETEELT.
Wolfaartsdijk. In eene buitengewone vergadering
van de vereeniging Landbouw en Feeteelt, op aan-
staauden Maandagavon 1 belegd, ora daarin verslag te
doen van de 20 soorten Engelsch zaaigraan, op twee
proefvelden uitgezaaid, en de opbrengst daarvan aan
de leden onderling te verkoopen, zal de secretaris
tevens, bij eene gep-sts mededeeling, in die bijeen
komst een Colorado-kever en larve in natura vertoo-
nec, zooals die op spiritus uit Amerika overgebracht,
en hem dezer dagen te Zierikzee hoogst welwillend
Ier baud gesteld zijn.
