1879. N". 38.
Zij, die zich met 1 April op de Goescha
Courant abonneeren, ontvangen de nommers,
waarin het begin van het Feuilleton voor
komt, ZOOLANG DE VOORRAAD STREKT,
kosteloos.
POSTERIJEN.
Het Stoomgemaal van den
Goeschen polder.
OFFICIEELE MEDEDEELINGEN.
GOES, 28 Maart 1879.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als bniten Goes, j 1.75.
Afzonderlijke nummers 5 ct., met bijblad 10 et.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst..
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a L
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn A. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
De Directeur van het Postkantoor deelt mede,
dat de tweede postbode naar Kloetinge van af
den 1 April a. s. des avonds te 6,45 van zijn
kantoor zal vertrekken.
Tevens herinnert hij aan het reeds op 15 Oc
tober 1878 geannonceerde, dat aangeteekende
brieven, welke men met de eerstvertrekkende
post verzonden wenscht te hebben, bezorgd
moeten zijn een half uur vóór het tijdstip, waarop
de laatste buslichting plaats heeft.
De Directeur voornoemd,
VAN DER FELTZ.
Den 28 Febr. jl. werd in de vergadering van
Ingelanden van den Goeschen polder het belangrijk
besluit genomen een stoomgemaal op te richten.
Wij meenen onzen lezers geen ondienst te bewij
zen door dit besluit nader toe te lichten en aan
te wijzen, welke belangen met dit werk in het
nauwste verband staan. Wij zullen ons daar
bij onthouden van het uitspreken van een oor
deel over zaken, welke thans aan een deskun
dig onderzoek zijn of zullen worden onder
worpen de uitslag van deze onderzoekingen
behoort te worden afgewacht. Ons doel is
slechts niet langer met stilzwijgen een gewich
tig feit voor ons eiland te laten voorbijgaan,
het eerste besluit namelijk tot de oprichting
van een stoomgemaal op Zuid-Beveland geno
men.
Wij doen dit te eerder, daar de Goesche
polder volstrekt niet in een bijzonderen toe
stand verkeert, doch wel in zeer ongunstige om
standigheden voor een min kostbare bemaling.
Men mag dus verwachten, dat het voorbeeld
gevolgd zal worden door dergelijke besluiten
tot oprichting van stoomgemalen, waarvoor min
der zware offers zullen worden gevorderd.
De Goesche polder, groot ongeveer 380 H. A.,
heeft met de Breede Watering bewesten Yerseke,
voorzoover deze polder aan de westzijde van
het kanaal door Zuid-Beveland gelegen is, éene
gemeene uitwatering en is dus vai de suatie-
middelen van dezen polder afhankelijk.
Die toestand is voor den Goeschen polder ten
nenmale onvoldoende. Niet alleen is het peil
^(n de Breede Watering naar de meening van
..„t bestuur van den Goeschen polder 25 c.M. hoo-
ger dan het voor dezen wenschelijk is, doch er
is zelfs besloten een stoomgemaal op te richten
van zulk een vermogen, dat eene peilverlaging
van 55 c.M. kan worden verkregen. Bestond
de zekerheid, dat het peil van de Breede Wa
tering werkelijk beheerseht kan worden, dan
zou het besluit tot oprichting in het stoomge
maal waarschijnlijk niet genomen zijn, doch het
aangenomen peil wordt slechts zelden bereikt
daar de werking der suatiesluizen, aan de Ooster
en Wester-Schelde gelegen, geheel afhankelijk
is van de waterstanden in deze stroomen.
Het peil van den polder is 1.48 M. A. P.
de gemiddelde hoogte in de Ooster-Schelde
tusschen Kattendijke en Wemeldinge bedraagt
0.02 M. -j- A. P., die van de Wester-Schelde
0.04 M. A. P., terwijl de hoogte van laag-
water op dezelfde plaatsen bedraagt gemid
deld 1.62 M. A. P. aan de Ooster-Schelde en
2.07 M. A. P. aan da Wester-Schelde.
Het polderwater staat dus gewoonlijk slechts
weinige uren per dag boven het buitenwater
en dan in gewone gevallen tot een maximum
van 14 centimeter aan de Ooster-Schelde en
van 59 c.M. aan de Wester-Schelde. Deze toe
stand is vooral ongunstig wegens den grooten
afstand van de lage gedeelten van de Breede
Watering, den zoogenaamden Poel en van den
Goeschen polder tot de sluizen. Men heeft er
over gedacht om voor den Poel en den Goeschen
polder uitwatering te verkrijgen door de sluis
in de Piet.
Het is zeer te betwijfelen, of deze wijze van
uitwatering eene verbetering zon zijn. Hoe ge-
wenscht de sluis in de Piet ook is om groote
watermassa's onder gunstige omstandigheden af
te voeren, zoo is zij toch niet in staat om den
achterliggenden boezem beneden het peil te hou
den, dat voor den laaggelegen Poel en Goeschen
polder wordt verlangd. Intusschen zou een gun
stig resultaat van zulk een onderzoek waar
schijnlijk geringe waarde hebben, daar een ge
grond vermoeden bes'aat dat de opname dezer
landen door het waterschap van de uitwatering
door de sluis in de Piet zal worden geweigerd.
De stemmen hebben over het voorstel op eene
vorige vergadering gestaakt en er wordt ver
werping van het voorstel verwacht.
Belanghebbenden hebben daarna den Wilhelmi-
napolder als een geschikte weg van doortocht voor
het water van den Goeschen polder beschouwd.
Naar men verneemt heeft een proefondervin
delijk onderzoek duidelijk aangetoond, dat ook
langs dezen weg geene verbetering te verkrijgen
is. Hoe geschikt de tegenwoordige suatiemid-
delen ook mogen zijn voor den hooggelegen Wil—
helminapolder, de lage landen in den Goeschen
polder stellen hunne eischen nog hooger en ver
langen een boezem, die nog lager is dan die
van den Wilhelminapolder.
Eenmaal aangenomen, dat de Breede Watering,
de sluis in de Piet en de Wilhelminapolder
geene gelegenheid tot voldoende afwatering aan
bieden, dan blijft voor den Goeschen polder niets
anders over dan bemaling.
Daar er óf niet aan gedacht is om te onder
zoeken in hoever bij verschil van peil een der
nabijgelegen polders dienst zoude kunnen doen
voor den doortocht van het water van den
Goeschen polder, óf uit een onderzoek gebleken
is dat de vereischte medewerking vergeefs zou
worden ingeroepen, kan de Goeschepolder alleen
op de haven van Goes uitmalen.
De groote hoogte van bemaling van 3 M.
het verschil tusschen het havenpeil of 1 M.
A.P. en den gewenschten waterstand van den
Goeschen polder of 2 M. A.P. is oorzaak, dat een
krachtig stoomgemaal moet worden opgericht.
Doch ook om andere redenen moet het stoomgemaal
buitengewonen arbeid kunnen verrichten. De Goe
sche haven mag nooit boven peil rijzen, daar zich
de belangen van de beide deelen van den Wilhel
minapolder daartegen verzetten j reeds bij water
standen aan peil is da kwel door de havendij-
ken in sommige omstandigheden vrij belangrijk.
Daar de scheepvaart belangen eene peilsverlaging
slechts uitvoerbaar maken met behoud van de
vaardiepte en dus met opoffering en vrij belang
rijke uitgaven, kan hierop evenmin gerekend
worden. De haven mist dus als maalboezem het
voordeel van bergruimte, zoodat de opgepompte
waterhoeveelheid nagenoeg op hetzelfde oogen-
blik aan het sas moet worden afgevoerd.
Daar de gemiddelde hoogwaterstanden van
het Goesche sas zich nog ongeveer 54 c.M.
boven het havenpeil verheffen, is de loozing
der spuiriolen beperkt. Eene tweede beperking
ontstaat bij het schutten van schepen.
Deze beide beperkingen zullen zich aan het
stoomgemaal doen gevoelen en het is daarom
noodig, dat dit zoo krachtig is dat het in de
beperkte uren van een etmaal dezelfde water
hoeveelheid afvoert, die het bij een geheel vrijen
boezem in een etmaal gedurende 24 uren zou
moeten opbrengen.
De Goesche polder verkeert dus in ongun
stige omstandigheden, welke de kosten, bunders -
gewijze berekend, vrij belangrijk doen zijn.
De oprichting van het stoomgemaal is afnauke-
lijk gesteld van de vergunning van den gemeente
raad van Goes, die het dagelijksch bestuur heeft ge
machtigd een deskundige te raadplegen. Nu er voor
de Breede Watering bewesten Yerseke geen uit
zicht bestaat op verbetering van de afwatering door
de sluis in de Piet, heeft het bestuur zich tot dat
van den Goeschen polder gewend met het doel om
de belangen van den Poel bij de oprichting van
het stoomgemaal te doen behartigen. De uit
slag van deze poging was niet zeer gunstig.
Het stoomgemaal zal worden opgericht met een
vermogen, dat voor den Goeschen polder alleen
is berekend. Blijkt het nu later bij ondervin
ding, dat eene grootere uitgestrektheid land door
hetzelfde gemaal gebaat kan worden, dan is de
Goesche polder bereid een klein gedeelte der
lage landen van de Breede Watering op te
nemen. Het is duidelijk, dat deze voorwaarde
lijke en beperkte vergunning niet kan voldoen
aan den wensch van het Bestuur van de Breede
Watering, dat samenwerking met den Goeschen
polder beoogde.
Intusschen zal de weg tot samenwerking nog
wel niet geheel zijn afgesneden indien het mocht
blijken, dat het onderzoek van den deskundige
leerdehoe de belangen der gemeente en
van de lage landen slechts samen ku.nnen gaan,
indien er hulpmiddelen worden aangewend
welke de krachten van den Goeschen polder te
boven gaan. In elk geval zou het raadzaam
zijn geweest het onderzoek af te wachten ten
einde te beoordeelen, welke hoeveelheid water
op de haven veilig kan worden geloosdIndien
het toch blijktdat de gemeente Goes eene
grootere waterhoeveelheid wil toelaten dan de
Goesche polder alleen kan aanbrengen dan zou
den de belangen van den Goeschen polder zeker en
en die van de Breede Watering waarschijnlijk het
meest gebaat zijn door het stoomgemaal van
deze toe te laten waterhoeveelheid afhankelijk
te stellen.
Het is echter nog mogelijk, dat de gemeente
raad de gevraagde vergunning niet zal verleenen.
Dan wordt de Goesche polder opnieuw af han-
kelijk van de medewerking van andere naburige
polders. Samenwerking na een goed onderzoek
van de verschillende behoeften en omstandig
heden is naar onze meening de ware manier, om
met de minste kosten de best werkende mid
delen te verkrijgen. Een polder, die de natuur
lijke suatie van zich werpt, zooals de Goe
sche polder, moet natuurlijk vee hooger lasten
opbrengen dan een andere die de hulp, welke
de natuur verleent, zooveel mogelijk gebruikt
en haar weet aan te vullen door de meest doel
matige kunstmiddelen.
Het zou voor de zaak van den landbouw jam
mer zijn indien men meende, dat met de hoogst
nuttige stoombemaling de natuurlijke uitloozing
moest ophouden. Wel verliest deze veel van
hare waarde door peilsverlaging, doch zij blijft
voor onze meeste polders belangrijk genoeg, om
de kosten van oprichting en van exploitatie der
stoomgemalen aanmerkelijk te verminderen.
Wij meenen ons voorloopig tot deze inlei
ding van de belangrijke afwateringsbelangen
in onze nabijheid te kunnen bepalen. Later
wanneer de zaken verder gevorderd zijn, zul
len wij in eenige bijzonderheden kunnen tre
den o. a omtrent het vereischte vermogen in
paardenkrachten van het stoomgemaal en de
werktuigenwelke voor de bemaling worden
gebruikt.
De Staats-courant van 28 Maart behelst den staat
van afkoop van tienden over 1878, bevattendea. Wat
de tienden van het staatsdomein en het kroondomein
betreft, al de in 187S gesloten afkoopen. b. VVat de
tienden van particulieren betreft, al de in 1878 in de
openbare registers overgeschreven afkoopen. De reca
pitulatie der af koopprijzen wijst aan voor staatsdo
mein 54,533,59'/,, kroondomein 127,855,39V», tien
den van particulieren 840,548,36'/,, totaal-generaal
1,022,937,35'/,.
De Minister van oorlog heelt bepaald, dat vergnn-
ningen tot huwen met toekenning van voorrechten
alleen dan mogen worden verleend, wanneer de betrok
ken militair zich verbindt om deelgenoot te worden
van het te 's-Bosch gevestigde „Fonds tot ondersteu
ning der weduwen en weezen van vrijwillig dienende
militairen, beneden den rang ran officier".
Ten behoeve van den watersnood in
Hongarije is in Goas een som van ƒ85 bijeen
gebracht. Daaronder was o. a. een gift van 20.
Yerseke. De kolenvereeniging „Help u
zelvsn', opgericht den l Maart 1877, hield
den 14 Maart 11. hare jaarljjkscbe vergadering,
waarin rekening en verantwoording werd gedaan.
Het aantal leden, dat bij het begin 31 bedroeg,
was opgeklommen tot 180. In het jaar 1878
waren 4,286 heet. beste Ruhr-kachelkolen ge
bruikt, die, met bjjberekening van alle onkos
ten, tegen 62 Va cent per heet. vrij aan huis
bij de leden weraeu bezorgd. Aan de weduwe
van een in dat jaar gestorven lid waren 25
heet. kolen, volgens het reglement, uitgereikt,
zonder dat zjj behoefde te contribaeeren.
De eerste secretaris en eerste penningmees
ter legden hunne functiëa vrijwillig neer en
werden door anderen vervangen.
De garnizoen8-infirmerie te Ter Neuzen
zal den 25 April a. s. worden opgeheven. Vóór
dien tjjd zullen de daarin verpleegde zieken
naar het garnizoens-hoapitaal te Vlissingen
worden overgebracht. Naar men verneemt zul
len er slechts eenige artilleristen blijven, en
zal het buskruit naar Rammekeus worden over
gebracht.
De afdeeling Bergen op Zoom der can-
trale liberale kiesvereeniging heeft Maandag
avond tot bestuursleden gekozen de heeren
Verschoor Van Nisse en Nagel, in plaats van
de heeren De Roock en Just De la Passieres,
welke voor die betrekking hadden bedankt.
(N. en Adv. bl. v. B. op Z
Volgens een statistiek, door de Engelsche
Economist gegeven, van hetgeen aan grond
belasting in de verschillende landen geheven
wordt, zoo door het geheele rjjk, als door pro
vinciën en gemeenten, als deel der inkomsten
uit belastingen in het algemeen, vindt men:
in Engeland 31 pCt.
Frankrijk 29
België 32
Oostenrijk 28
Rusland 17
En wat wordt in Nederland door de grond
bezitters opgebracht Volgens de statistiek
over 1872 en 1873 14 millioen van de 89,
dus slechts 15 pet., nog minder dan Rusland;
en sedert is de verhouding nog verergerd door
de stjjgiug der opbrengst van de accynsen en
de gemeentelijke hoofdelijke omslagen.
Wij geven deze cyfers aan die leden der
Staten-Generaal in ernstige overweging, die
klagen, dat hier te lande de grond reeds zoo
zwaar gedrukt is en in de verhooging der
grondbelasting een zwaar onrecht zien.
Hblad
In Amsterdam zal wellicht een nieuwe
belasting worden ingevoerd, n. 1. Straatgeld.
Zulke straatgelden werden reeds in 1575
aldaar geheven tot 1806, naar de waaide der
huizen. B. en W. der hoofdstad wenschen
het straatgeld evenals elders geschiedt
te heffen van de eigenaars der perceelen. De
opbrengst wordt op 3 a 4 ton geschat.
TWEEDE KAMER.
In de zitting van Donderdag werd het debat
over het wetsontwerp tot herziening der belastbare
opbrengst van de ongebouwde eigendommen voort
gezet. Art. 82 bepaalt, hoe door de polder- of water
schapsbesturen en belanghebbenden opgiven kunnen
gedaan worden aan de scbattingscommissiën van de
onderhoudskosten, die volgens art. 3 by berekening
der waarde afgetrokken worden.
Behalve verschillende aanmerkingen op de redactie
