1879. N°. 35.
Zaterdag 22 Maart.
66stu Jaargang.
Mengelwerk.
Zij, die zich tegen 1 April op de GOESCHE
COURANT abonneeren, ontvangen de deze
maand nog verschijnende nommers kosteloos.
Kweekelinge Bewaarklasse.
LOSSE OPMERKINGEN.
Wat is noodig
OFFICIËELE MEBEDEELINGEN.
GOES, 21 Maart 1879.
GOESGHG
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Wobnsdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Qoes, 1.76.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst*.
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a 1.—.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
Bg directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijnA. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zicb voor Rotterdam aan bet Algemeen Advertentiebureau van NTJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
BURGEMEESTER in WETHOUDERS van GOES
brengen ter openbare kennisdat tegen 1 Mei a. s.
aan ae bewaarklasse der school 1ste klasse benoodigd
is eene KWEEEELINGE, tusscUen 14 en 17 jaar oud.
Zijdie voor eene benoeming wenschen in aanmer
king te komenvervoegen zich bij den heer R. A.
BREETVELT, hoofdonderwijzer dier school, vóór 1
April a. s.
Goes, den 21 Maart 1879.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER, L. B.
De Secrstaris,
HARTMAN.
Er wordt tegenwoordig op menigerlei gebied
veel, te veel gevx-aagd.
Wanneer men eei-st eens nagaat, hoeveel er in
eigen kring moet geofferd worden op het altaar
der liefdadigheid, of hoe men daar op zoovelerlei
gebied onzen steun vraagt, dan, wezenljjk, dan
bedraagt dit alree een aardig sommetje.
En voegt men daar nu bij hetgeen men van
buiten af nog zoo vrij i3 ons te vragen, dan is het
dunkt ons maar goed, dat wjj al die gaven maar
niet zoo op eens verzameld zien. Werkelijk, hoe
liefderjjk gezind ons hart ook moge wezen, wij
zouden op het zien van zulk eene verzameling
wellicht schrikken en erover gaan denken eene
zwenking te maken naar die dankwaar met
groote letters staat geschrevenCharité bien or-
donnée commence par soi-même.
Ons budget gaat dan ook wel gebukt onder die
vrijwillige of onvrijwillige bijdragen.
En toch, hoe sterk de verleiding ook vaak is
om onze beurs te sluiten, telkens komen er nieuwe
roepstemmen, die voor ons, wier harten niet van
steen zijn, in wier borst nog gevoel voor onze
medemenschen gloeit, een aansporing zijn om die
koele, berekenende becijfering te laten vai-en, om,
zonder verder te cijferen, met de handen in de beurs
te tasten en eene gift te schenken. En zulk een
roepstem komt thans weer tot ons.
Zij herinnert ons aan de ellende, die in Hongarije
heerscht, hoe een gansche stad daar werd verwoest,
hoe daar van de 9700 huizen slechts 216 bleven
staan, hoe honderden omkwamen en duizenden van
.De vermeerdering van menschelijk
«welziju, de vermindering van mei-
„sclxelijk lijden, dit is het wat wij
„beoogen. Opvoeding en onderwij*
„moeten onze hefboomen zijn."
William Ellis.
Zeker zal 't de wenscb der ouders of voogden
zjjn, wier dochters of pupillen het voorrecht heb
ben de Hoogere Burgerschool voor meisjes te
Goes te bezoeken, dat er 't onderwijs een zooveel
mogelijk practischc richting moge erlangenin
overeenstemming met de onderscheiden eischen,
die de maatscbappjj later aan hen zal stellen.
Er is geen behoefte in Nederland aan geleerde
vrouwen, maar wel aan de zoodanige, die later
in staat zullen zijn met haar gaven te woekeren,
't zjj ten zegen van echtgenoot en kroost, 't zij
om ar een eerlyk, onafhankelijk, met haar krachten
en vermogens overeenkomend bestaan door te
erlangen.
Met het nauwe verband, dat er tusscben geest
en lichaam bestaat, worde toch niet te veel geest
inspanning van 't meisje op een jeugdigen leeftijd
In het belang der goede zaak, en daarom
alleen, voldoen wij aan het verzoek tot opname
der geachte schrijfster.
Wij nemen anders nooit stukken op, die eerit in
andere bladen zijn geplaatst. De schrijfster schijnt
ook niet te weten, dat Goes reeds zulk een school
bezit, terwijl andere groote gemeenten die nog wach
ten wij schrijven haar verzuim dus des te eer aan
onbekendheid toe, en wilden daarom te minder hare
beschouwing, die znlk eene nuttige strekking heeft,
eene plaats weigeren. (Rbd).
alles werden beroofd. Die stem, zij voert ons van
het heden terug naar het verleden; zij spreekt
van eigen rampen, maar ook van hulp, ons toen
verleend.
Welnu, helpen wij ook thans; elk naar zijne
krachten. Veel is er noodig.
De heeren Van Heel Co. te Goes hebben zich
bereid verklaard om zich met de inzameling der
giften te belasten, en bei-eids een lijst daartoe in
omloop gebracht.
Nooit kan een gift beter besteed wezen dan in
dit geval. Laat ons desnoods onszelven er iets voor
ontzeggen, om daar leniging te helpen brengen.
Hoe grooter opoffering, hoe schooner de zelfvol
doening.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland hebben
onlangs een besluit van den gemeenteraad te 's-Hage
niet goedgekeurd, sti-ekkende om des Zondags het
lokaal der gemeenteschool te Scheveningen in ge
bruik te geven aan den heer C. H. Voorhoeve, tot het
houden eener zondagsschool. Ged. Staten overwogen
daarbij
dat art. 23 laatste alin. der wet op het lager
onderwjjs van 1857 bepaalt, dat voor het geven
van onderwijs in den godsdienst door de kerk
genootschappen de schoollokalen ten behoeve der
leerlingen, die er ter school gaan, beschikbaar
kunnen worden gesteld
dat deze bepaling geen andere beteekenis kan
hebben dan eene beperking der bevoegdheid, bij
art. 138 der gemeentewet aan den raad toegekend
dat mitsdien bet in gebruik geven van school
lokalen voor godsdienstonderwijs uitsluitend kan
geschieden aan kerkgenootschappen en ten behoeve
der leerlingen, die ter school gaan;
dat het besluit van den raad aan deze vereisch-
ten niet voldoet.
Bij het lezen van deze beslissing van Zuid-
Holland's gewestelijk bestuur kwam bij ons de
vraag ophoe zouden Ged. Staten van onze
provincie over zulk eene quaestie denken? Wel
licht heeft deze zich nooit voorgedaan. Het is
mogelijk, dat wij ons vergissen hoewel wij alle
reden hebben dit te betwijfelen als wij beweren,
dat in sommige gemeenten in onze omgeving zich
eene dergelijke gebruikmaking van de gemeente
school voordoet. Het is echter de vraag, of zulk
eene beschikking wel ooit bij raadsbesluit is gere
geld Daardoor zou het natuurlijk zeer gemak
kelijk vallen haar te onttrekken aan de officiëele
goedkeuring, maar gebeurde er toch in ieder geval
langs slinkschen weg iets, dat misschien langs den
rechten weg niet te bereiken is.
gevorderd, die dikwerf een beslissenden invloed
op een later meer of minder krachtig lichaams
gestel kan uitoefenen.
Voor alles vergete men onder de leervakken
de opname der gezondheidsleer niet, die vooral
voor de vrouw, wellicht voor de aanstaande moe
der, van zulk onberekenbaar hoog gewicht is.
Men leere haar, wier betrekking zich toch mee-
rendeels tot 't huisgezin of tot omgang met de
jeugd bepaalt, voor de lichamelijke opvoeding en
verpleging der kindei-en te waken.
Men leere haar de algemeene voorwaarden voor
't genot en 't behoud eener goede gezondheid den
invloed van licht en lucht, water en voedsel, warmte
en koude, en meer dei-g«lijke, op 't menschelijk
lichaam krachtig inwerkende invloeden grondig
kennen.
Men leere baar 't samenstel van dat lichaam,
de inrichting, de verrichtingen en samenwerking
zjjner onderscheiden deelen, de noodzakelijke voor
waarden tot zijn gelukkige ontwikkeling, de ge
varen van ieder ontwikkelingstijdperk, hoe die door
verkeerde verpleging en opvoeding vermeerderd,
of door geschikte voorzorgen en verzorging ver
minderd, of zelfs geheel weggenomen kunnen worden.
Men leere haar de gevaren kennen van 't dwaze
volgen der verkeerde voorbeelden in kleederdracht,
't belemmeren van den bloedsomloop door inrijging,
't gebruik van kleine hoeden, die de hersens in
den zomer niet genoegzaam tegen de zonnestralen
en in den winter tegen de koude beschermen,
gevaren, waarvan helaas! menige geknakte gezond
heid, menige krankzinnigen-inrichting, menig kerk
hof zou kunnen getuigen!
Grondig met de wetenschap der gezondheidsleer
toegerust, zal de vrouw of moeder in staat zijn
de juiste maatregelen te nemen, dis, bij ongesteld
heid of ernstige ziekte van kind of huisgezin, nood
zakelijk zijn en toegerust met verstand en kennis,
Die opmerking brengen wij slechts onder de
aandacht van betrokken autoriteiten. Zij kunnen
er hun winst mee doen door op hunne hoede te
wezen.
Er wordt tegen de aanstaande verkiezingen weer
gespeculeerd op het liefelyk allegaartje van weleer.
De ultramontaansche Grondwette Roosendaal
verschijnende, is nu nog gemoedelijk aan het wikken
en wegen, of samenwerking met de orthodoxe partij
en met het hoopje conservatieven wenscheljjk is.
De naam van jhr. mr. Pompe Van Meerdervoort
wordt genoemd, en dat blad vraagt of het noemen
van dien naam is een vlieger, die in ons district
zal kunnen opgaan, en overweegt onder welke om
standigheden dit mogelijk zou zijn.
Volgens de redactie van de Grondwet nzal dit
afhangen van de omstandigheid, of de anti-revo-
lutionaire-conservatieve partij voor haar candidaat
steun kan vinden bij een der twee overige partijen,
de liberale of de constitutioneele."
Zij is nu nog aan die overweging bezig, en wikt
en weegt het voor en het tegen met eene eerlijke
schaal.
Dit laatste is een term van het Dagblad van
Zuid-Holland en s-Hagedat aangedaan is over
die overweging van nde Grondwet"maar vooral
werd getroffen door de benaming van constitutio
neele, waarmee men bedoelt Katholieke partij.
Dat vindt het Dagblad nu een juist gekozen
term, die reeds lang had gebezigd moeten wezen.
Onder dat vaandel moeten alle partijen, behalve
de liberale, zich vei-eenigen.
En gemoedelijk vraagt het Dagblad van hare
zijde verschooning voor vroeger begane fouten
men begreep toen elkaar niet goed van hare zijde
meent de redactie van het Haagsche blad aan de
goede bedoeling van de Roosendaalsche heeren niet
te mogen twijfelenzij vraagt nu zelfs attentie
voor het wikken en overwegen dier heeren en
slaat zelfs dat alles nauwlettend gade.
In het begin van haar betoog geeft zij nog eene
hatelijkheid aan onzen jongsten afgevaardigde ten
beste, om dan in haar artikel eene nadei-e be
schouwing over die constitutioneele partij te leveren.
Wij allen, liberalen, kunnen ons voordeel daar
mee doen.
Ons voorbeeld van organiseeren wordt door de
orthodoxe partij gevolgdde vogelaar met zoet
gefluit lokt zijn tegenstanders binnen, om gezamen
lijk tegen ons op te trekken.
Men zij voorzichtigmen vereenige zich hoe
langer zoo meer
En wat de katholieken betreftde ervaring,
met de gave des onderscheids, de vooi-schriften
van den geneesheer doen opvolgen, in stede van,
zooals nu maar al te vaak plaats vindt, deze door
een verkeerde aanwending, geheel of gedeeltelijk,
te doen mislukken.
Men weet het, dat om individuëelen aanleg tot
ziekte, om ongunstige familie-voorbeschiktheid te
verbeteren, vooral veel geduld noodig is en, steu
nende op de wetenschappelijke gronden der gezond-
heidsleei-, standvastigheid en volharding in een
bepaalde overtuiging.
Veelal is toch de oorzaak van sleepende kwalen
en langdui'ige ziekten te vinden in gebrek aan
weerstandsvermogen en is een verzwakt gestel on
gelukkig niet altijd buiten eigen schuld!
Vooral de lange rij van sleepende ziekten zal aan
merkelijk verminderen, ja, sommigen zullen verdwij
nen, waar men oordeelkundig de jeugd van af de
geboorte verpleegt, verzorgt en opvoedt, waar de
moeder weet, wat baat of schaadt, wat gedaan of
vermeden moet worden tot voorspoedige ontwik
keling van 't lichaamter verkrijging van een
gezond en sterk gestel.
Daartoe vooral moeten ouders, opvoeders en
onderwijzers duidelijk beseffendat er voor da
jeugd een noodzakelijke verhouding is in acht te
nemen tusschen in- en uitspanning, waken en
slapen, arbeid en rust; dat onnut verbruik van
krachten in de jeugd een tekort aan arbeidsver
mogen op latei-en leeftijd tengevolge heeftdat
nachten zonder genoegzame rust, zich eenmaal
zullen wreken aan dagen, zonder vruchtbaren arbeid.
Met de invoering der gezondheidsleer op de scho
len beantwoordt men een onlangs door lord Derby
ten opzichte der nieuwe gezondheidswetten in
Engeland gemaakte opmerkingdat deze weinig
zullen baten, wanneer de lieden geene opvoeding
ontvangen, die ze in staat stelt die maatregelen
te begrijpen, te waardeeren en toe te passen.
het vorige jaar opgedaan, en waarbij jonkheer Pompe
Van Meerdervoort zoo nauw betrokken was, heeft
waarlijk niet zoovele aangename herinneringen ach
tergelaten om de Grondwet na te volgen, wan
neer zij na al dat wikken en wegen eens besloot
om te adviseeren tot aansluiting bij hen, die des-
tjjds, niettegenstaande gedane belofte, de katho
lieken zoo onaardig in den steek lieten.
Met ingang van 1 Mei e. k. is de ingenieur-veri
ficateur van het kadaster in de 2de divisie E. Baren-
broek, te Leeuwarden, verplaatst naar de 7de divisie,
ter standplaats Amsterdam. Met dat tijdstip wordt de
waarneming van den dienst in dt 2de divisie tijdelijk
opgedragen aan den landmeter van de lste klasse
W. F. Busing, thans waarnemend ingenieur-verificateur
van het kadaster in de 10de divisie te Roermond, die
daar weer wordt vervangen door den heer A- W. E.
Kteisthout, thans die betrekking bekleedende in de 7e
divisie te Amsterdam.
O.-Indie. Ontslagen: eervol, met behoud van recht
op pens., de resid. van Ainboina F. J. H. Va n Deinse.
In eene Donderdag gehouden vergadering
van het Departement Goes der Maatschappij tot
nut van 't Algemeen is een voorstel ingekomen
tot oprichting vanwege het departement van
een Begrafenis-en een Ziekenfonds, beide op zulke
grondslagen dat zjj voor de deelnemers zelren
het voordeeligst zij"
Tot grondslag van het eerstgenoemde werd,
in navolging van andere gemeenten, waar zulk
een fonds uitstekend werkt, de bepaling voor
gesteld dat door de deelnemers geen wekeljjk-
sche bjjdragen zouden worden gegeven, maar
slechts een geringe som zou moeten worden
geofferd, telkens wanneer een der mededeelne-
iners overleed.
Het ziekenfonds heeft ten doel ten tjjde van
ziekte aan de deelnemers een bjjdrage te ver
zekeren, ter vergoeding van gemis aan loon of
verdiensten. Beide voorstellen zjjn in handen
gesteld van drie leden om daarover rapport uit
te brengen.
Tevens werden in die vergadering drie nieuwe
leden van het departement aangenomeneen
verbljjdend verschijnsel voorzeker, dat elk voor
stander der zoo nuttige maatschappij ver
heugen zal. In Goes zijn er toch nog genoeg,
En ook bij ons zegt 't weinig, of al een dozjjn
kundige mannen met de zorg voor openbare ge-
zondheidsregelen worden belast, als deze telkens
zoowel individueel als in 't gezin worden verwaar
loosd.
'tls niet genoeg, dat de leerling in natuur-en
scheikunde onderricht wordt, hij of zij hebben de toe
passing van 't geleerde op hun lateren werkki'ing
noodig. Om nut van 't geleerde te kuanen trek
ken, hebben zij behoefte aan die mate van kennis
der natuurleer van den mensch, welke onmisbaar
is tot recht begrip der gezondheidsleer.
Een wetenschap, die in zoo nauw verband staat
met de levensbestemming, met de duurste ver
plichtingen en de dierbaarste belangen van den
mensch in 't algemeen en van de vrouw in 't bij
zonder, moet ook niet als een bjjzaak worden be
handeld.
Veel van de ziekte en ellende, die de maat
schappij teistert, kan voorkomen worden, en die
voorkoming kan haar voornaamsten steun in de
opvoeding vinden. Algemeen wordt men daar
dan ook meer en meer van doordrongen. Nadat
reeds op verscheidene Hoogere Burgerscholen voor
meisjes de gezondheidsleer werd onderwezen, is
op de laatste bijeenkomst van onderwijzers en on
derwijzeressen van 't Middelbaar Onderwijs in Ne
derland, te Leeuwarden, dan ook de wensch uit
gesproken, dat op alle Hoogere Bui'gerscholen voor
meisjes deze zoo hoogst nuttige wetenschap niet
als bijzaak maar als een belangrijke hoofdzaak, in
nauw verband met de vermeerdering van 't welzijn
en de vermindering van 't menschelijk lijden, door
bekwame deskundigen moet onderwezen worden.
Mogen allen, die tot bereiking van dit groote
en edele doel kunnen bijdragen, daartoe krachtig
medewei-ken
Delft, 23 Febr. 1879. W. S.
