1879. N°. 34
Donderdag
20 Maart.
66ste Jaargang.
Zij, die zich tegen 1 April op de GOESCHE
COURANT abonneeren, ontvangen de deze
maand nog verschijnende nommers kosteloos.
Middelbaar Onderwijs.
Eind-examen Burgeravondschool.
MENGELWERK.
Een boekje van 66 bladzijden, dat veel
opgang maakt en ons voorbereidt
op een revolutie.
POSTERIJEN.
OFFSCIËELE MEDEDEELINGEN.
GOES, 19 Maart 1879.
i
GOESCHG
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 et.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst..
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a 1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, SO ct.
By directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn A. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van jNIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter algemeene kennis, dat het Overgangs
examen der leerlingen van de Burgeravondschool
in het openbaar zal gehouden worden in het schoolge
bouw, op Zaterdag den 29 Maart e, k., volgens onder
staand programma.
Eerste klasse
9 9s/a uur Wiskunde; 93/<t 101jz uur Geschie
denis.
Tweede klasse:
11—li */2 uur Natuurlijke geschiedenis; 101,,2 11
uur Nederlandsche taal; 11 x/212 uur Aard
rijkskunde.
Derde klasse
11 */a uur Geschiedenis; 1'/s2 Scheikunde;
22l/? uur Staatsinrichting; 2Va3 uur Wis-
kunde; 33'/2 uur Natuurkunde.
En noodigen de ouders en betrekkingen der leerlingen
en voorts all* belangstellenden tot bijwoning van dit
examen uit.
Goes, den 19 Maart 1879.
v, Burgemeester en Wethouders voornoemd,
i. G. DE WITT HAMER, L. B.
De Secretaris,
HARTMAN.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES
brengen ter openbare kennis, dat het EIND-EXAMEN
AAN DE BURGERAVONDSCHOOL zal gehouden wor
den als volgt: het schriftelijk gedeelte op den 29 en
31 Maart en den 1 Aprilen het mondeling gedeelte
op Woensdag den 2 April, en dat dit examen door
belangstellenden kan worden bijgewoond.
Gees, den 19 Maart 1879.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. G. DE WITT HAMER, L B.
De Secretaris,
HARTMAN.
door
J. O. s.
Het ligt niet in ons plan een critische beschou
wing te leveren over de brochuredie we hier
voor ons hebben en die eenige weken geleden
het licht zag bij de Wed. A. G. De Jonge, te Goes
nHet Vegetarianisms. Lezing van dr. Doekte
Leipzig, vertaald door een anonymus, met een voor
woord van professor Gunning.1' We kennen te
goed de beteekenis van de spreuk Ne Sutor ultra
crepidam om ons aan eene critiek van dit be
langwekkend geschrift te wagen. Doch we rneenen
den lezer» geen ondienst te doen met de aandacht
op dit boekske te vestigen, vooral ook omdat het
een rara avis (f) is, wanneer van uit Goes een
boekje zijn tournee door Nederland maakt.
In weinige weken zijn 800 exemplaren van dit
werkje gedebiteerd, reden te over om er even over
te spreken.
Dr. Doek begint zijne lezing met een uitleg te
geven van 't geen men onder vegetarier verstaan
moet. Hij zegt: «Wij zullen dien naam wel be
houden men lacht er om, omdat men zich niets
anders voorstelt dan een plantenetertoch heeft
die naam een geheel andere beteekenis. Wij leiden
namelijk den naam van bet Latjjnsche woord Vege-
tus af, hetgeen bij de Romeinen een naar lichaam
en ziel gezonden mensch aanduidde."
Het boekje is met vuur geschreven en in popu
lair wetenschappelijken geest bewerkt. Trouwens,
de lezing werd ook gehouden voor alle standen,
zoodat eenvoud een eerste vereischte was. Eèn
ieder kan het lezen. Zoodra men gewoon is aan
den barbaarschen naam vegetarianisme en de be
teekenis van het woord goed vat, is men door de
grootste moeielijkheid heen. Het kan niet anders
Schoenmaker, houd je bij je leest.
(f) Een vreemd geval.
Staat van brieven, verzonden door het post
kantoor te Goes, waarvan de geadresseerden
op de plaats van bestemming onbekend zijn.
Over de tweede helft der maand Februari 1879.
1. S. W. Dieregoed (2 stuks), te Amster
dam. 2. Bek, te Breda. 3. Mej. Jansen Van
Loren, te Colijnsplaat. 4. A. De Munkte
Hanswest. 5. A. Wondergem te Kruiningen.
6. J. Schipper, te Zierikzee.
Van de Hulpkantoren:
Colijnsplaat.
7. C. Van Driel, te Overtoom.
Kapellb.
8. J. Bol, te Ovezand.
wilhelminadorp.
9. L. Molhoek, te Haarlemmermeer.
wlssekerke.
10. J. Oerlemans, te Maassluis.
In de maand Augustus a. s. zal weder een ver
gelijkend onderzoek worden gehouden voor hen, die
wenschen opgeleid te worden tot de betrekking van
telegraphist 2e kl.
Vele leden van de Vereeniging tot het
regelen en bevorderen van Volksvermaken te Goes
waren Dinsdagavond opgekomen, om de aange
kondigde Soiree bjj te wonen. De verschillende
nommers van het programma, die waarljjk met
warmte, gloed en ingenomenheid werden uitge
voerd, ondervonden telkens luide toejuichingen.
De photographieën werden met belangstelling
gadegeslagen, en de ganscbe Soirée kenmerkte
zich door eene gezellige en aangename stemming.
In ons vorig nommer werden de lezin
gen aangekondigd, door den heer Marlet Don
derdag te Goes in de Concertzaal en Vrydag
te 's-Heerenhoefe te houden. Op beide voor
drachten vestigen wy de aandacht.
of een zekere weêmoed gevolgd door eene span
ning, maakt zich van ons meester. Duizenden en
nog eens duizenden jaren achtereen werd het vee
gebruikt voor de consumptiehet vleesch der ge-
doode dieren als versterkend middel en lekkernij
op tafel gebracht, op honderderlei manieren toe
bereid, door onze voorouders, grootouders en ouders
als het hoofdbestanddeel van het middagmaal be
schouwd; de lekkere soepjes, de krachtige bouillon,
het edele wild, de malsche haantjesgekrompen
visch enz. enz. over dat alles moeten we voortaan
denken en droomen maarhet gebruiken niet
meer. De Israëlieten vergistten zich toen ze het
paaschlam ter slachtbank voerden de rijke vader
had het mis, toen hij den weêrgekeerden zoon het
gemeste kalf voorzette; neen! met manna en onge
zuurde broodeu hadden de eersten zich moeten
tevreden stellen, terwijl de verloren zoon beter met
een paar appeltjes gediend ware geweest
Wij kunnen niet laten eventjes te glimlachen,
wanneer we denken aan de gouden eeuw, die voor
allerlei slag van beesten aanbreekt, wanneer het
vegetarianisme zulk eene uitbreiding verkrijgt als
Dr. Dock in zijn enthousiaste redevoering zich
voorstelt.
Doch vóór het zoover komt, zullen de mannen
van wetenschap hun stem hebben laten hooren
en op degeljjke gronden het al of niet aanneme
lijke van de gebruiken der vegetariërs ons heb
ben aangetoond. We hopen, dat spoedig een ge
leerde zal opstaan met de geruststellende verze
kering, dat onze vleeschspijzen, waarmeê de wereld
toch al zoo oud geworden is, onschadelijk zijn
niet alleen, maar versterkend en voedzaam, zooals
wij dat altjjd hoorden vertellen. Anders is er
waarheid in het bewerendat het vegetarianisme
eene totale revolutie teweegbrengt.
De bewijzen, in de oratie aangehaald, komen ons
niet krachtig genoeg voor. De voorbeelden van
genezene kranken door de nieuwe leer zijn sterk,
we erkennen het, maar we vragenwat zeggen
die enkele voorbeelden? Gaarne gelooven we dat
het mogeljjk is zonder vleesch te leven, want
dagelijks zien we honderden vegetariërs, die het
zijn nolens volens doch dit is de quaes tie niet:
Tegen wil en dank.
Het correspondantschap Goes der Ne
derlandsche Bank, tot nutoe correspondent
schap van de 2e klasse, zal niet 1 April
correspondent le klasse worden.
Hat verslag omtrent den toestand van
het kroondomein over 1878 maakt melding
van de aanzienlijke schade, door bet kroondo
mein geleden tengevolge van het bezwijken
van den zeedyk in den Thoornpolder. De
gebouwen der in den polder gelegen hofstede
zijn voor afbraak verkocht moeten worden en
hebben f 1015,87*/2 opgebracht; de gronden
tusscben den voormaligen zeedijk en den in-
legdijk zyn geheel overstroomd en voor be
bouwing ongeschikt geworden.
Voorts blijkt, dat in de provinciën Gelder
land, Utrecht en Zeeland gedurende 1878 weder
79 tiendblokken zijn vrijgekocht ea welin
het rentambt Middelburg een blok ten bedrage
vau f 3075,55, in het rentambt Tholen 10
blokken voor f 12,128,10^2, in het rentambt
Goes 44 blokken voor f 69,436,27 en in het
rentambt Zierikzee 5 blokken voor 7800,56 J/2.
In een gehouden vergadering van obli
gatiehouders der Maatschappij Zeeland is mede-
deeling door de ter vorige vergadering benoemde
commissie gedaan dat zg nog niet geslaagd
is in het opnieuw verwerven van garantie der
rentebetaling en is de daartoe benoemde com
missie diligent verklaard tot het beramen van
maatregelen in deze.
Eene commissie uit de kamer van koop
handel en fabrieken te Zierikzee heeft zich
naar den Minister van Waterstaat begeren tot
het erlangen eener wijziging in de postroute,
door deze, in plaats van over Stavenisse, te
doen gaan over het Catsche veer. Hierdoor
zou eene belangrijke verbetering voor de brief
wisseling ontstaaö, terwijl het tevens de ge
meenschap met den vasten wal voor de bewo
ners van Schouwen en Duiveland zou verbeteren.
de zaak komt daarop neêr, dat vleesch onnoodig,
ja slecht is en dat wil er bij ons niet in. De
argumenten, voor het vegetarianisme aangehaald
ten opzichte der zedelijkheid, zijn weinigen en die
weinigen zeer zwak. We vragen in gemoede, of
zjj, die ondanks zich zelf niets dan plantenvoedsel
gebruiken, zoo bijzonder zedelijk zijn? We hebben
wel eens hooren beweren, dat die klasse van men-
schen niet zoo erg uitmunten in onthouding. Doch
de spiritualia, jenever en verdere soorten van volks
kanker, koffie, de troost der bestjes, en tabak
van het pruimpje van den zeebonk, den gouwenaar
van den ouden man, de cigarette van de Spaansehe
schoone, tot de geurige havana van den hoof-
schen jonker toe die drie prikkelende en be
dwelmende en vergiftige (toe maar middelen
hebben met het vleesch al de zonden, totnutoe
bedreven, alle oorlogen, tot heden gevoerd, op
hunne rekening.
En de wereld gaat zóó achteruit, zegt Dr. Doek.
Oh allerwege ellende, beroerdheid, achteruitgang.
We moeten terugkeeren tot de natuurlijke leefwijze
en dan zal er een modelwereld zijn. Dan komen
de bewoners van andere planeten eens kijken naar
onzen bol den bol der bollen op welken
alom vrede heerscht en waar onzo||Hjkheid slechts
bij overlevering bekend is; waar dSShenschen met
elkander in eendracht en vriendschap leven en
minstens 120 oud worden kortom: een eeuwige,
gepaste vreugde
Badinage a, part! alle gekheid op een stokje.
De toon dor brochure is te ernstig en te over
tuigend om er meê te spotten. Volgens den schrij
ver zijn er drie soorten van vegetariërs. Primo:
De gemoeds-vegetariers die voornamelijk het ge
bruik van vleesch vermijden uit afschuw voor
het dooden van dieren.
Die soort komt ons de eenvoudigste en rede
lijkste voorwant werkelijkde afschuwelijke
manierwaarop enkele slagers de beesten be
handelen, zou een gevoelig hart ertoe brengen
om zich ter wille van de dieren van vleesch
te onthouden. Doch langzamerhand zijn behalve
bij de Israëlieten de meest barbaarsche wijzen
van slachten door eenvoudiger, sneller doodende
middelen vervangen. We zullen daarover niet
De verkiezing in het hoofdkiesdistrict
Arnhem, ter vervanging van den heer O. Van
Rees al» lid der Tweede Kamer, zal plaats
hebben op Dinsdag 8 April en de herstem
ming, zoo noodig, op Dinsdag 22 April e. k.
De ultramontaansche kiesvereeniging
Noord-Brabant" heeft tot candidaat voor de
Tweede Kamer, ter vervanging van wylen den
heer Van Zinnicq Bergmann, gekozen den heer
mr. J. G. De Bruijn, te 's-Hage.
Aan het plan, dat H. M de Koningin
in April den eersten steen zon leggen van het
Rijksmuseum te Amsterdam, zal volgens het
Hbl. geen gevolg worden gegeven.
In de kweekschool voor zeevaart te Lei
den zal op Maandag 31 dezer, 's morgens 10
uur, eene keuring plaats hebben van jongens,
die eene verbintenis in 's Rjjks zeedienst wen
schen aan te gaan.
Is een inzender in het Haarlemtch Dag
blad goed ingelicht, dan hebben wy binnen
kort aan Faassen, die in zyn Ledige Wieg en
Annemie de eigenaardigheden in zeden, ge
woonten en kleederdrachteu van Hindeloopen
en Zeeland op de planken heeft gebracht, een
dergelyke schets van de toestanden op Marken
of Ürk te wachten.
De Minister van Binnenlandsche Zaken
heeft den Commissaris des Konings in Noord-
Brabant gemachtigd aan belanghebbenden, in
die provincie of over de grenzen van Neder
land woonachtig, vergunning te veileenen tot
invoer van schapen nit Duilschland.
Zoolang echter de invoer van schapen uit
Duitschland in Belgie verboden is, zullen vol
doende waarborgen worden gevorderd, dat de
uit Duitschland ingevoerde schapen niet naar
Belgie worden uitgevoerd; kunnen deze waar
borgen niet gegeven worden, dan moet de
vergunning tot invoer worden geweigerd.
verder uitweiden, alleen maar aanstippen dat bij
de applieatie van Bruno's slachtmasker een tjjd
van 4 seconden noodig is, om een springlevenden
stier morsdood te zien neervallen. Weldra zal de
tijd aanbreken,- dat men geen stad of dorp kan
aantreffen zonder abattoir en zonder flinke bepa
lingen en wetten op het slachten. Er zal dan geen
sprake meer zijn van «heldere kindergezichtjes
bij de slachtplaatsen" en van «hemeltergende mar
telingen het vee aangedaan."
Seeundo: De verstands-vegetariërs, die daarom
deze leefwijze volgen, omdat zij daardoor hopen
gezond te worden of te blijven.
Dit zal nu bewezen moeten worden.
Tertiode principiëele vegetariërs bij wie de
bovengenoemde gronden vereenigd zijn.
Tot slot van zijne boeiende lezing geeft dr. Doek
een menu voor den vegetarier. Graham-brood
spreekt uit Gré êm voegt de vertaler er voor
de duidelijkheid bij melk, boonen en vruchten
zijn de voornaamste bestanddeelen van de maal
tijden der anti-vleeschgezinden. Hij geeft ons ook
nog de plaatsen op in Europa, waar men hotels
vindt voor vegetariërs, waar men dus in plaats van
de bloedige (sickeuken een huisaltaar aantreft.
Beali possidentestot nutoe zijn er slechts drie
plaatsen, die op het bezit van dergelijke logementen
kunnen bogen. Ze zijn de wereldsteden Londen,
Weenen en Berlijn. Wij voegen er nu bij dat ook in
ons eiland, bij den bakker Stamperius te Wilhelmina-
dorp, het zoo versterkende Graham-brood te verkrij
gen is. Ieder neme er een proefje van! Tot slot be
velen wij ieder het besproken boekje ter lezing aan;
de vertaling is keurig en stipt en voor een ieder te
begrijpen. Dezelfde overtuiging, die uit den slotzin
spreekt, i3 op iedere bladzijde te vinden
«Ook onze zaak die van het vegetarianisme
zal slechts langzaam voortgang hebben, maar zij
draagt het kenmerk der waarheid aan het voor
hoofd en berust op een vasten grondeeuwen zal
zij misschien noodig hebben om bij het volk ingang
te vinden, maar heeft zij eenmaal ingang gevonden,
zij zal voor steeds meerderen worden, wat zij reeds
voor velen is en geweest is, een bron van
Gezondheid, Welvaart, Geluk
De tijd zal het leeren I
O Zalig zijn de bezitters.
