1878. N°. 123.
Donderdag 17 October.
AANBESTEDING.
Oestewliiir in Jen vreemde en If ons.
MINISTERIE VAN WATERSTAAT, HANDEL
EN NIJVERHEID.
RIJKS-WATERSTAAT.
OFFICIEELS MEDEDEELIi\GEN~
GOES, 16 October 1878.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.75.
Afzonderlijke sommen 5 et., met bijblad 10 et.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 et. per regel geplaatst^ 5
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a 1.—.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan d regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
sJfV
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn: G. L. DAUBE Co., te Parijs. A. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
PROVINCIE ZEELAND.
Op Vrijdag, 25 October 1878,
des voormiddags te 10 uren, zal, onder nadere goed
keuring, door den Commissaris des IConines in de
provincie Zeeland, of, bij zijne afwezigheid, door een
aer leden van de Gedeputeerde Staten, en in bijzijn
van den Hoofdingenieur van den Waterstaat in het
11de district, aan het gebouw van het Provinciaal Bestuur
te Middelburg, worden aanbesteed
Het herstellen van de vleugels van pakwerk
der sluizen van h*t kanaal door Zuid-
Bevéland te Hansweert en Wemeldinge.
Raming f 2730).
Deze aanbesteding zal geschieden bij enkele inschrij
ving, volgens f 441 der Algemeene Voorschriften.
Het bestek no. 148. ligt ter lezing aan het gebouw van
het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, aan
dat van het Provinciaal Bestuur van Zeeland, te Middel
burg, en is voorts, op franco aanvrage, tegen betaling der
kosten, te bekomen bij den boekhandelaar M. Nijhoff,
Nobelstraat no. 18 te s-Gravenhage, en door zijne tus-
schenkomst in de voornaamste gemeenten des Rijks.
Op 19 en 22 October 1878 wordt de noodige aanwijzing
op de plaats gedaan voorts zijn nadere inlichtingen
te bekomen bij den Hoofdingenieur van den Waterstaat
te Middelburg en bij den Ingenieur van den Waterstaat
te Wilhelminadorp.
's-Gravenhage, 25 September 1878.
Voor den Minister,
De Secretaris-Generaal,
BOOGAARD.
Bij Zr. Ms besluit is aan dhr. A. Kakebeeke Jz., op
zijn daartoe gedaan verzoek, eervol ontslag verleend,
als notaris te Goes.
Benoemd bij het 3e reg. inf. tot kapt. 2e kl. de le
luit. A. S. De Ronde Bresser van het 8e reg.
Bij kon. besluit is, met ingang van I November
1878, de heer II. A. A. baron Collot d'Escury benoemd
tot schoolopziener in het 6e schooldistrict der prov.
Zeeland.
Benoemd tot president van het Hoog Militair Ge.
rechtshof de heer mr. G, Turk, thans lid van dat college.
Dinsdagmiddag is onze Goesenaar, die
den tocht naar Nova-Zembla meemaakte, in
den besten welstand alhier teruggekeerd. Hier-
door
dr. P. P. C. HOEK.
(Vervolg.)
Het vraagstuk scheen opgelost. Reeds zag men in
Ejju verbeelding de geheele kust van Frankrijk met
oesterbanken omzoomd; het aantal millioeuen franken,
dat men volgens den toenmaligen prijs der oesters
uit de zee kon oogsten, werd berekend; maatschap
pijen werden opgericht cn concessiën aangevraagd en
overal toog men vol moed aan het werk. Evenwel
de schitterende uitkomsten, die men zich voor
stelde, werden niet verkregen: tien jaren later was
er van de kunstmatige, in 1858 in de golf van SI.
Brienx aangelegde, oesierbank al niets meer te zien.
Van al de aau de Fransche kust outworpen banken
hebben alleen die van de bocht van Arcachon aan
de verwachting voldaan, terwjjl overigens nog slechts
aan enkele door bijzondere omstandigheden begun
stigde punten het opvangen van oesterbroed en het
op die wjjze nieuw bevolken der oestergronden met
eenige winst geschiedt. Het verzanden van den zee
bodem op vele plaatsen en vooral ook het bezwaar
d« jeugdige en teêre oeitertjes tegen invloeden van
temperatuur daar te vry waren, waar de dispte gering
iseindeljjk de strijd, dien de jonge oesters tegen
talrijke vijanden te voeren hadden, werkten samen om
op bijna alle plaatsen deze industrie geheel te doen
mislukken. De geldsommen, die men voor het in orde
brengen der terreinen en voor het aanschaffen der
volwassen oesters besteed hadbrachten niet alleen
geen rente op, maar gingen voor het grootste ge
deelte geheel verloren.
De wijze, waarop men in de bocht van Arcachon
Met welwillende toestemming van schrijver en
uitgever overgenomen uit „Eigen Haard."
achter is zijn laatste schryven over dien tocht
opgenomen.
Volgens het Handelsblad zou er bij eenige
Amsterdamsche ingezetenen het voornemen be
staan om aan de Nederlandsche Noordpool-
vaarders, die met de Willem Barents zijn terug
gekomen, een feestmaaltijd aan te bieden.
's-Heer Arëndskerke. Door het over
lijden van den heer P. B. Remijn is eene
vacature ontstaan in den gemeenteraad en in
het burgerljjk armbestuur.
Met zekerheid verneemt het Dagblad,
dat het huwelijk van Z. M. den Koning zal
voltrokken worden te Arolsen en wel omstreeks
het midden van Januari.
De eerste intrede van het koninklijk paar
in de residentie, welke door die in de hoofd
stad zal worden voorafgegaan, is alzoo tegen
het einde van genoemde maand te wachten.
Door 'sKonings pensionnaires zal aan
Z. M. bp gelegenheid van HDs. huwelijk een
kunstalbum worden aangeboden.
Tegen den machinist T. A. van den
goederentrein, die onlangs te Bargen-op-Zoom
met een personentrein in botsing kwam, is
proces-verbaal opgemaakt. Dagbl
In de kweekschool voor zeevaart te Lei
den zal op Maandag 28 dezer, 's morgens te
10 uren, eene keuring plaats hebben van kna
pen, dio eene verbintenis in 's-rjjks zeedienst
wenschen aan te gaan.
De spoorweg LeidenWoerden is jl.
Maandag 14 October plechtig geopend.
Uit den Haag schrpft men in de Gron.
Ct. o. a. bet volgende
De heer De Roo Van Alderwerelt leeft nog
en zijn leven kan nog geruimen tijd gerekt wor
den, ofschoon het even goed mogelijk is, dat
de dood reeds binnen enkele dagen een einde
aan zijn lijden maakt. Men stelt zich dat
lyden echter algemeen verkeerd voor. Bedle
gerig is de Minister niet en ook niet geweest
behalve tijdens de operaties te Rotterdam, en
hp is, wat men in 't dagelijksch leven noemt
gezond van harte. De vreeselpke ziekte, die
hem van tijd tot tpd slapelooze nachten doet
te werk gaat, komt vrij wel overeen met die, welke
men in ons land op de Yersskebank volgt. Liever dan
reeds nu bjj deze stil te staan, Iaat ik bier eerst een
kort overzicht van hetgeen Engeland en Duitschland
door de oestercultuur verkregen werd, volgen.
Tot in het jaar 1866 was de vangst van oesters
op de Engelsche kusten aan beperkende bepalingen
onderworpen, in zooverre als het slechts gedurende
acht maanden des jaars geoorloofd was oesters te
visschen. In dat jaar nu liet men de beperkende
bepalingen vervallen en gaf men de oestervang9t ge
heel vrymen beriep zich daarbij op de kennis van
de ontzettende vruchtbaarheid der oesters, die, meende
men, ook onder de ongunstigste omstandigheden ruim
schoots bij machte was den eeas verkregen rijkdom
van oesters in stand te houden. De gevolgen van
dezen maatregel bleven evenwel niet uitbinuen kor
ten tijd verarmden al de banken. Tot 1866 toe be
dreven, bjj Falmouth bijv., jaarlijks 700 man met
300 vaartuigen oestervisseherjjsedert men de be
schermende bepalingen buiten werking heeft gesteld,
zijn de banken zoo verarmd, dat er in 1876 nog
slechts door 40 man met minder dan 40 schepen
naar oesters gevischt werdgeen dezer vaartuigen
vangt per dag meer dan 60 a 100 stuks, terwjjt
vroeger ieder vaartuig 10.000 tot 12.000 stuks per
dag vischte. Hetzelfde geldt voor de banken van
EmsworthDudgeon Light enz. Een aanzienljjke
rijzing der pr jjzen was hier natuurljjk het gevolg van.
Dat dus ook in Engeland pogingen om langs kunst-
matigen weg het aantal voor de markt geschikte
oesters te vergrooten in het werk gesteld werden, ligt
voor de hand, vooral als men de ontzaglijke boeveel
heden dezer dieren in aanmerking neemt, die er jaar
lijks verbruikt worden, f) De oesterkweekerjj werd
t) Het aantal oesters, dat in 1864 in Londen aan de
markt kwam, bedroeg 495,000,000 stuks; de waarde der
in 1870 in Engeland verkochte oesters bedroeg 4 mil-
lioen pond sterling.
doorstaan, tengevolge van de hevige pijnen,
is van geheel plaatselijken aard. Er zijn dan
ook nog in de laatste weken dagen geweest
die de Minister werkende heeft doorgebracht
hij gaat ook nog wel uit en wio hem in den
laataten tijd ontmoette, zou niet aan zpu ge
sprekken hebben bemerkt, dat de heer De Roo
zich bewust is van zpu naderend einde. Toch
weet hij, dat op een gegeven oogenbhk de
ziekte plotseling het stadium kau intreden, waar
op de dood in slechts enkele minuten volgen
kan. Maar hp wacht 't einde met kalmte af
en werkt zoolang het dag is.
Jammerdat een man met zooveel geest
kracht met zooveel talent en lust tot den ar
beid, een man die aan zijn vaderland onschat
bare diensten zou hebben bewezen, op zoo
jeugdigen leeftpd aan zijn werkkring wordt
ontrukt
Het bericht der banoeming van den heer
Van Veerssen te Nijmegen tot directeur der
muziek vaa de grenadiers en jagers is onwaar.
Men schijnt hier met eene laffe aardigheid te
doen gehad te hebben.
Door den heer W. J. Wisse, onder-di
recteur bp de rijkstelegraaf en posterpen te
's-Gravenhage, is bij eenige gemeentebesturen
(o. a. van Middelburg en Ylissingen) aanvraag
gedaan voor concessie tot den aanleg en de
exploitatie eener openbare electrische verlichting,
ter vervanging van het voor het meerendeel
in ons land in gebruik zijnde koolgaslicht en
volgens een procédé, dat sedert eenigen tijd
vooral in Frankrijk voor verschillende doelein
den met succes in toepassing is.
Uit Deventer wordt gemeld, dat de wa
terstand op den IJsel zóo laag is, dat de scheep
en stoomvaart op die rivier er vertraging door
ondervinden.
Prins Bismarckkennis genomen hebbende
van de stichting der Association Internationale
pour l'eau potable en van de bekende vier
punten van onderzoek, door de vereeniging van
en voor Nederl. Industriëelen hier te lande
aan den Minister van Binnenlandsche Zaken
onderworpen, teneinde tot de juiste kennis te
geraken van den toestand van het drinkwater,
dati ook op groote schaal ondemomeu die van het
nabjj Portsmouth gelegen eilaudje Hayiing byv. met
een kapitaal van 50.000 pond sterling. Al de er
varing, die men in Frankrijk had opgedaan, liet men
zich ten nutte komengeen moeite werd gespaard
om de onderneming te doen slagentoch mislukte zij
zoowel hier als op audere punten geheel. Bij een
onderzoek, van regeeringswege in 1876 ingesteld, bleek
het, dat geen der kunstmatige banken behoorlijk ge
slaagd wasde kosten van iedere oester, op een dier
banken verkregen, wisselden af tusschen 50 en 100
pond sterling per stuk, ja bedroegen op een der ban
ken niet minder dan 500 pond sterling. Terwijl men
in Engeland dientengevolge uitziet naar andere
middelen om een voldoende oesterproductie te waar
borgen, houdt men er op 't oogenblik een cultuur,
zooals ze in Frankrijk op enkele punten met goeden
uitslag gedreven wordt, voor onmogelijk, en wel om
dat het klimaat er ongeschikt voor is.
Van het dnitsehe kustgebied brengt alleen het
aan de Noordzee gelegen gedeelte oesters voort; de
De temperatuur schijnt toch een groote rol te
spelen in de quaestie van de geographische verspreiding
van de oester. Een merkwaardig bewijs biervan levert
Noord-Amerika op. De kust van de Vereenigde Staten
is buitengewoon arm aan visch voor den handel ge
schikt maar even rijk aan oesters. De oester is hier
zoo menigvuldig, dat b. v. in het jaar 1857 in Balti
more alleen de oesterschelpen (voor de kalk-fabricatie)
meer dan 120,000 dollars opbrachten. Het verdrag van
Washington bepaalt, dat oesters alleen gevischt mogen
worden door de bewoners der nationaliteit, waar zij
voorkomen. Engelsch Noord-Amerika heefteen eenigs-
zins lager temperatuur en heelt dientengevolge hoege
naamd geen oesters, maar wel handelsviseh in zijn
wateren, en is dus van den oesteróogst uitgesloten.
Omgekeerd hebben de visschers van ae Vereenigde
Staten wel degelijk liet leclit van visschen in de visch
wateren van Engelsch Noord-Amerika. „Het voordeel
is dus geheel aau de eene zijde," zegt prof. Wil. B.
Carpenter. Nature1878)
heeft dezer dagen aan den heer J. O. Jager,
te Amsterdam, in een vereerend schrjjven van
zijn ingenomenheid doen blijken, met mede-
deeling dat de stukken door hem in handen
waren gesteld van den gezondheidsraad van
het Duitsche rjjk de president van dit re-
geerings-college heeft zich reeds in relatie ge
steld met onzen geachten landgenoot, den
stichter der Internationale vereeniging voor
drinkwater.
Ook lord Beaconsjield heeft den heer Jager
onder dagteekening van 1 dezer van zijn in
genomenheid doen bljjken voor een zaak, die
in Engeland dagelijks meer de publieke opinie
bezighoudt.
LANDBOUW VEETEELT.
Westelijk gedeelte v. Zuid-Beveland. Behalve
eene enkele uitzondering van stamboontjes, meekrap
en aardappels zya de landbouwproducten weder in
zoover binnen gezameld, dat men niets meer buiten
ziet dan mangelworteis, suikerbieten en paardenpenen.
Schier algemeen houdt men zich onledig met het
verrichten van de eerste werkzaamheden, aan een
nieuwen oogst verbonden, waartoe het weder zich
by uitstek gunstig leent, ofschoon de warme herfst
zon in vereeniging met de frissche winden wel eenige
vochtigheid voor de oppervlakte wenschelijk maakt.
Ia den regel pleegt men, en terecht, bij het snel-
lijk vorderen van de wegvoering der verschillende
rijp geworden vruchten als 't ware een klaagtoon aan-
teheffen over het spoedige vervliegen van het heer
lijk gezicht, dat zich in de oogstmaand vertoont,
maar slaat men thans een blik op de vele zuivere
akkers, die de noodige behandeling reeds hebben
ondergaan en op die, welke bereids bedekt zgn
met uitmuntend koolzaad, dan vervult ons eene ver
hevene gedachte, die ons opwekt tot eene blyde
verwachting op een toekomstig oogstjaar.
De suikerbieten, waarvan de werkzaamheden in
vollen gang zqu, vallen over 't algemeen bijzon
der mede in hoeveelheid en gewicht, dank zy de
betere weersgesteldheid dan die van verleden jaar.
Deze uitkomst zal vermoedelijk ook wel het geval
zijn bij de overige wortelvoedergewassen.
KERKELIJKE ZAKEN ONDERWIJS.
De hervormde gemeente te Sluis herdacht Maan
dag den dag, waarop vóór drie honderd jaren hare
efrste ouderlingen en diakenen werden aangesteld,
den dag barer vestiging. Des avonds vereenigde
Oostzee schijnt te weinig zoutbestanddeelen te bevat
ten voor het behoorlijk gedijen der oesters. De rijkste
oesterbanken vindt men nu in de ten westen ven
Holstein gelegen zoogenaamde Waddenzee en wel op
punten, waar de diepte ongeveer zoo is, dat er ge
durende de ebbe nog minstens twee en hoogstens 6
a 9 meter water staat. In deze Waddenzee vindt
men 47 oesterbanken van grooteren en kleineren om
vang, die alle te zamea evenwel maar een klein
gedeelte innemen der overigens (althans oogenschqn-
lyk) voor de vestiging vau oesters geschikte punten.
De aard van den bodem doet hier evenwel alles af.
Toen de roep der door Goste op de fransche kust
genomen proeven ook in Duitschland was doorgedron
gen, duurde het niet lang of men ging ook hier de
zelfde pogingen in het werk stellen: evenwel met
geen betere gevolgen dan men in Engeland verkregen
had. Terwql nu het mislukken vzn de engelsche
ondernemingen bijna geheel geweten wordt aan de
ongunstige temperatuur, schijnt (zooals ik boven reeds
schreef) op de duitsche kusten zich voornamelijk de
aard van den zeebodem tegen een ruimere verspreidia g
der oesters te verzetten. Oesters kunnen daar niet
gedijen, waar de bodem uit bewegelijk zand bestaat
of waar veel slik bezinkt. Of het eene óf het andere
treffen we in het grootste gedeelte van de Waddenzee,
dus van dat gedeelte der Noordzee, dat overigens
voor de verspreiding der oesters zeer geschikt blijkt,
aan. Professor Moebius uit Kiel, die zich van staats
wege met het onderzoek der oestercultuur en der na
tuurlijke banken belast zag, beschouwt het slagen
van kunstmatige cultuur-ondernemingen als onmogelijk.
Voor het slagen eener natuurlijke oesterteelt ver
wacht hy evenwel veel heil van bepalingen, die het
rapen der oesters beperken, opdat er steeds een be
hoorlijk aantal voor de voortplanting geschikte oesters
op de natuurlijke banken aauwezisr b'ijve.
(Wordt vervolgd^
