1878. N°. 82.
Zaterdag 13 Juli.
65sle Jaargang.
AANBESTEDINGEN.
MINISTERIE VAN WATERSTAAT, HANDEL
EN NIJVERHEID.
RIJKS-WATERSTAAT.
Onze jongste afgevaardigde ter
Tweede Kamer,
in.
OFFICIEELE MEDEDEELINGEN.
GOES, 12 JULI 1878.
GOESCHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als bniten Goes, 1.76.
Afzonderlijke nommers 5 et., met bijblad 10 et.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst.
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 1—8 regels a 1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
Bjj directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prjjs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn: G. L. DAUBE Co., te Parijs. A. STEINER en HAASENSTELN VOGLER, te Hamburg.
In ons land ver voege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
PROVINCIE ZEELAND.
Op Vrijdag, 19 Juli 1878,
des voormiddags te 10 uren, zal, onder nadere goed
keuring, door den Commissaris des Konings m de
Srovincie Zeeland, of, bij zijne afwezigheid, door een
er leden van de Gedeputeerde Staten, en in bijzijn
van den Hoofdingenieur van don Waterstaat in het
11de district, aan het gebouw van liet Provinciaal Bestuur
te Middelburg, worden aanbesteed
1Het leveren en storten van steen tot voort
zetting van de oeververdediging vóór
Ter Neuzen.
2. Het uit- en inhangen en het maken en her
stellen van houten deuren van de kleine
sluis te Hansweert.
Deze aanbestedingen zullen geschieden bij enkele in.
schrijving, volgens §441 der Algemeene Voorschriften.
De bestekken liggen ter lezing aan het gebouw van het
Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, aan
dat van het Provinciaal Bestuur van Zeeland, te Middel
burg, en zijn voorts, op franco aanvrage, tegen betaling der
kosten, te bekomen bij den boekhandelaar M. Nijhoit,
Nobelstraat no. 18 te s.öravenhage, en door zijne tus-
schenkomst in de voornaamste gemeenten des Rijks.
Op 13,15 en 16 Juli 1878 worden denoodigeaanwijzin
gen op de plaatsen gedaan voorts zijn nadere inlich
tingen te bekomen bij den Hoofdingenieur van den
Waterstaat te Middelburg en bij de Ingenieurs van den
Waterstaat te Ter Neuzen en te Wilhelminadorp.
's-Gravenhage, 19 en 20 Juni 1878.
Voor den Minister,
De Secretaris-Generaal,
BOOGAARD.
«g—
{Slot.)
Verschillen wij dus met den heer Bredius jr. in
opvatting over de wijze, waarop een einde zou
kunnen gemaakt worden aan de misbruiken
welke er op 't gebied van 't lager onderwijs
plaats hebben, en waarop hij vooral 't oog heeft,
wij hadden hem toch gaarne eens de gelegenheid
zien gegeven om zijne meening nader te ont
vouwen.
De twee nieuwe zinsneden, die hij zou wen-
sehen aan art. 6 der wet toegevoegd te zien,
en het verbod inhoudende, dat geestelijken en
bedienaren van den godsdienst geen onderwijs
zouden mogen geven, evenmin als dit in 't ge
heel zou mogen geschieden in geestelijke gestich
ten, heeft hij nu niet voldoende kunnen en
willen motiveeren. En dat spijt ons. Verschil
lende wegen voeren naar Rome en Dordt, maar
ook even verschillend zijn de paden, die er ons
van verwijderd houden. Al is nu de weg, dien
hij daartoe had willen inslaan, naar ons gevoelen
niet de rechte, hij weet toch wellicht voldoende
gronden aan te voeren om de juistheid van zijne
meening te staven.
't Speet ons daarom, dat 't overigens ferme
en flinke van zijn daad om niettegenstaande
hij overtuigd was van weinig instemming
toch te verkondigen en, voor zoover hem de
gelegenheid daartoe gegeven werd, te verdedi
gen wat hij in 't belang van zijn land achtte,
hem niet heeft kunnen bewegen tot den einde
toe te volharden. Vond hij geen sympathie genoeg
om zijn amendement een punt van beraadslaging
te doen uitmaken, dan verviel dit voorzeker;
maar thans hadden wij hem tot zoover mogelijk
willen zien voortgaan op den door hem inge
slagen weg.
En stellen wij dan eens, dat zijn plan ware
doorgegaan; zou hij dan meenen, dat er op de
bijzondere scholen, zonder dat daar bedienaren
van den godsdienst onderwijs geven, toch niet
de zuurdeesem zou doordringen, al kwam deze uit
den mond van leeken, die de kinderen moest
leeren, de Kerk boven den Staat te stellen, en
ter wille van de eerste de instellingen van den
laatste te ondermijnen Hoewel in anderen vorm,
men kreeg dezelfde ideeën verkondiging terug.
Toezicht, streng toezicht alleen, door onaf
hankelijke mannen uitgeoefend, is in onze oogen
't eenige geneesmiddel voor die kwaal.
Wij hebben het bezwaar geopperd, dat wij
in beginsel tegen de eerste rede van onzen jongste
afgevaardigde hebben gehad. Dat er in 't telkens
afbreken van zijne speech door interrupties van
den voorzitter eenig bezwaar voor den heer Bre
dius zou wezen, kunnen wij niet toegeven. Hoog
stens kan hem minder parlementaire takt worden
toegeschreven, wat voor een nieuw lid toch zeker
niet te verwonderen is. Maar hoevele leden
van rijpere ervaring worden vaak eveneens door
den heer Dullert verzocht zich binnen de perken
van de bevoegdheid tot spreken te houden? Bo
vendien geldt dit meestal, en zoo was 't ook hier,
principiëele verschillen tusschen twee personen
den voorzitter en den spreker, waarvoor 't niet
altijd gemakkelijk valt zich partij te stellen.
En juist behoort er in onze oogen voor een
nieuweling moed toe voort te gaan op de wijze,
zooals de heer Bredius deed. Wanneer men
geregeld kan doorspreken is 't voorzeker niet
moeielijk zijn gevoelens bloot te leggen; maar
een vuurproef te doorstaan op de wijze als
door hem is geschied, vereischt fenniteit en de
overtuiging van voor een goede zaak te strijden.
Dat sommige groote bladen in hunne overzichten
hem daarover hard vielen, keuren wij ten sterk
ste af, wijl zij niet een reden opgaven waarom
zij de houding van den voorzitter verdedigden
en waarom zij de schuld alleen op onzen af
gevaardigde wierpen. Principiëel kan men zelfs
met voorstanders van dezelfde richting verschil
len, maar men levere bewijzen en stelle de
feiten niet eenzijdig voor.
Te meer protesteeren wij daartegen, nu wij
ook wijzen moeten op een treurige tactiek van
den schrijver der kamerverslagen in de Nieuwe
Rotierdamsche Courant, die bij het tweede spre
ken van den heer Bredius Junior nog eens
herinnerde aan 't eerste, door in zijn verslag te
zetten dat genoemde heer thans door den voor
zitter geene enkele maal tot de orde geroe
pen werd. Zulke geestigheden zijn zeker zeer
goedkoop, maar in onze oogen niet gewettigd.
Met genoegen kunnen wij nu hier ten slotte
nog op die tweede redevoering van onzen afge
vaardigde wijzen.
Niet omdat de Kamer hem met aandacht volgde,
maar wel omdat de hoofdquaestie zijner rede
zoo geheel overeenkomt met ons gevoelen, en
wij hier met onzen afgevaardigde een beginsel
zijn toegedaan. Het volks-onderwijs uitsluitend
Rijkszaak, ziedaar ook het ideaal, dat wij naja
gen en dat de heer Bredius daarvoor een lans
brak deed ons genoegen, al zal ook bij deze
wet dat ideaal niet worden verwezenlijkt.
Daardoor alleen kan in onze oogen een flink
gezond voedsel aan de kinderen worden verschaft,
en kan er gewaakt worden dat dit overal in
voldoende mate is té vinden. En door die rich
ting uit te gaan zullen de misbruiken, door hem
bedoeld, 't best kunnen gekeerd worden.
Op dat punt zijn wij weer éen en verheugen
wij ons over het streven van onzen jongsten
afgevaardigde.
Z. M. heeft benoemd tot ontvanger der registratie
en domeinen te Holwerd den heer Ter Pelkwijk, thans
ontvanger te Cortgene; te Cortgene den heer Bouman,
thans surnumerair.
Kloetfnge. Aan de verkiezing voor twee
leden van den gemeenteraad, Donderdag alhier
gehouden, namen van de 68 kiezers 46 deel.
De uitslag isdat voor de vacature C. Van
Liere Jzn. gekozen is de heer WILLEM Van
LIERE Czn. met 29 stemmen; en dat voor de
vacature A. Van Kruiningen eene herstemming
moet plaats hebben tusschen de heeren A. J.
Herdink, die 17, J. Q. C. P. Kakebeeke en
L. Bruijnzeel, die elk 7 stemmen bekwamen.
Die herstemming is bepaald op Donderdag
25 Juli.
Yerseke. By de Woensdag gehouden ver
kiezing voor éen lid van den Raad heeft nie
mand de volstrekte meerderheid behaald. Er
zijn 70 kiezers, waarvan er 52 hebben gestemd.
Een briefje was van onwaarde. Herstem
ming zal er Woensdag 25 Juli plaats hebben
tusschen de heeren G, Schipper, die 14, en
A. Van der Burght, die 12 stemmen verkreeg.
Verder waren nog op de navolgende heeren het
achter bun naam vermelde aantal stemmen
uitgebracht: M. Van Stee 11, M. Willemsen 6,
C. Mieras 4 en op A. HartoogJ. C. Bieftje
C. Van Oosten en C. Reijnhout elk 1 stem.
De Vereeniging tot wering van school
verzuim te Middelburg verschafte Donderdag
aan 150 kinderen der scholen voor min- en
onvermogenden, die vyf of minder schooltijden
hadden verzuimd, het genot van een rjjtoer.
In een 12tal rijtuigen gezeten en onder be
geleiding van huune onderwijzers vertrok het
jonge volkje over Vrouwepolder en de Oranje-
Zon naar Dombnrg, alwaar zy, alsook gedu
rende den tocht, op broodjes met vleescb, melk,
bier enz. werden onthaald, waarvoor zij door
het zingen van eenige liederen den milden ge
ver dank betuigden.
De commissie voor het afnemen te Mid
delburg van de examens van leerling-apotheker
heeft Woensdag weer aan zes dames eene akte
van bevoegdheid uitgereikt.
Naar aanleiding van het bericht, ook door
ons opgenomen, over een schryven van den
burgemeester van Middelburg aan het comité
voor het nationaal huldeblijk aan Prins Hen
drik te Amsterdam, zegt de Midd. Ct.
»Naar wij vernemen, is dit bericht in zoo
verre onjuist, dat er vau een protest, of van
eene bestrijding van het denkbeeld van het
hoofdcomité geen sprake geweest is, daar de
heer Schorer zich bepaald heeft tot het vesti
gen der aandacht van het comité op den ver
vaardiger van het Zeeuwsche album, die dezen
arbeid tot groote tevredenheid zyner lastge
vers volbracht heeft."
Men leest in de (oude) Rotterd. Ct.
»Ten bewijze hoe de Nieuwe Waterweg aan
den Hoek van Holland achteruitgaat, diene
het volgende. De stoomboot Pieter Caland is 4
Juli het kanaal van Voorne doorgegaan en
dezer dagen de groote stoomboot de Maas, beiden
van de Rotterdamsehe reedery. De vischsloepen
klagen over de ondiepte eo het gevaarlyk vaar
water voor de schepen, zoodat de gezagvoerders
dier schepen niet meer verkiezen den Nieuwen
Waterweg binnen te komen of nit te gaan, daar
zy op de meeste plaatsen geen voldoenden diep
gang hebben en vooral niet op de plaats, waar
thans het vaarwater is."
Maandag kwam de Zweedsche oorlogs
korvet Saga, wier komst voor eenige dagen
door ons werd aangekondigd, te Nieuwediep
binnen. Aan boord bevindt zich als adelborst
Prins Oscar, tweede zoon van den koning van
Zweden, die een streng incognito bewaart.
Treurig genoeg evenwel, had er een groot
ongeluk plaats, toen het Zweedsche oorlogs
schip de gebruikelijke saluutschoten deed. Twee
adelborsten in de battery geplaatst brach
ten een nieuwe lading in een kanon, toen het
buskruit vaar vatte en het schot ontydig af
ging. De een werd met afgeschoten hand
buiten boord geslingerd, doch door een vlet-
terman gered, de ander verloor zyn linkerarm.
Beide ongelukkigen hebben een amputatie on
dergaan. De een neemt in beterschap toe,
de andere is nog niet geheel bniten gevaar.
Het ongeluk is daaraan toeteschryven, dat
men, om spoedig onze vlag te salueeren, naliet
de stukken met een natten wisscher uitte-
wisschen.
STATEN-GEN EKAAL.
TWEEDE KAMER.
Het debat over art. 45 der onderwijswet en de
vier daarop voorgestelde amendementen is Donderdag
voortgezet. De heer Harinxoia acht het artikel een
eersten stap tot meerdere nivelleering der gemeente
lasten en bestrijdt alle amendementen, behalve dat
tot verhooging der kosten tot 40 percent.
De heer De Jong bestrijdt het amendementRoëll
en vereenigt zich met liet voorstel der regeering
30 percent. De heer Corver Hooft keurt het
artikel af, wegens de ongelijkmatige werking en de on
billijkheid daarvan, terw|jl hij de amendementen
Itoëll en ScAimmelpenninck bestrijdt. De heer Van
Eek is voor het artikel, verbeterd door het amende
mentBergy.na. De heer Viruly betoogt de onmo
gelijkheid om de kosten te berekenen, maar acht dit
ook niet noodig, dat zal uit de staatsbegrooting blijken.
Hij bestrijdt alle amendementen.
De heer Bastert kan zich niet met het artikel noch met
de amendementen vereenigen, behalve het amendement
Roëll. Met het oog op eventueels verwerping daarvan
stelt hij een nieuw amendement voor, om de uit-
keering niet minder dan 10 en niet meer dan 50
der kosten te doen bedragen en die bjjdrage bij be
stuursmaatregel vasttestellen, in afwachting van nadere
voorziening in de verhouding van rijks- en gemeente-
financiën.
De heer Patyn verdedigde, alsmede de voorsteller
het amendementRoëll tegenover den heer Pan der
Loef. De heeren Haffmans, Brouwers en Tienhoven
waren voor het artikel en tegen de amendementenRoëll
en Bredius, de heer Dyckmesster verdedigde het amend.
Bredius. De heer Pan Asch Pan Wyck is tegen het
artikel. Eveneens de heer Verhegen, die b|j aanne
ming tegen de wet zal stemmen.
KERKELIJKE ZAKEN ONDERWIJS.
Woensdag is aan de Leidsche Hoogeschool
bevorderd tot dr. in de geneeskunde de beer M. J.
Pan Leeuwen, geb. te Colijnsplaat, na verdediging
van een proefschrift, getiteld „Over den oorspron-
kelijken zetel van het Malum Pottii."
Wolfaartsdijk. Vanwege de betrekkelijk geringe
keus bij de ingekomene soliicitatiën voor de betrekking
van hoofdonderwijzer aan de openbare school te Oud-
Sabbinge, heeft de gemeenteraad alhier in zjjue
verga lering van den 10 dezer het besluit genomen
tot het doen van eene vernieuwde oproeping, met
weglating van de vereischte eener akte voor de Fran-
sche taai, en dan nu op eene jaarwedde van 800
gld., met vrije woning en tuin.
LANDBOUW VEETEELT.
Wolfaartsdijk. De vereeniging „Landbouw en
Peeteelthield jl. Woensdagavond eene buitengewone
vergadering, waarin de heer Adr. Pan de Linde als
nieuw lid werd aangenomen en geïnstalleerd. Nadat
de leden vooraf de velerlei soorten van gewassen op
het aangelegde proefveld met belangstelling in oogen-
schouw hadden genomen, werd in deze bijeenkomst
het beraamde plan, tot het gemeenschappelijk bezoeken
van de Landbouw-tentoonstelling op den 25 dezer te
Middelburg, tot algemeen genoegen vastgesteld en
geregeld, en de verdere leiding daarvan opgedragen
aan eene commissie, bestaande uit de leden: JP. Pan
Strien Ct., O. De Jager en M. De Kater. Eindelijk
nam het lid H. Pester de taak op zich, om van al
de gewassen op het proefveld geteeld uit zaden
rechtstreeks van Parijs ontboden, een monster op te
zenden naar Middelburgteueinde met behoorlijke
omschrijving op de voornoemde tentoonstelling te doen
étaleerenwaar men zich vleitdat die bezending
opmerkenswaardig genoeg zal geacht worden om de
onderscheidene variëteiten met elkander te kunnen
vergelijken, vooral van aardappelen, mangelwortels,
suikerbieten en klavers.
Als eene bijzonderheid wordt van St.-Maar-
tensdijk gemeld, dat de landbouwer J. C. Quakkelaar
aldaar op den 11 Mei 11. vijf stukken l|jnzaad heeft
gezaaid, dat bjj eene buitengewone en nog steeds
toenemende groeikracht reeds den 24 Juni 11. de
volle lengte had en alzoo gekocht is door Groene-
veld De Jong, te Dubbeldam, voor den prjjs van
ƒ400 per hectare, buiten vervoer en de volle vlas
tiend. {Z. N)
