Vergroot, maar ook verbeterd?
i
OFFICIEELS MEDEDEELDEN.
GOES, 17 DECEMBER 1877.
Afloop Aanbestedingen en Verkoopingen.
Coktgenë. Vrijdag hield de heer A. F. Marlet,
in de heiberg van J. üe Keijzer alhier, zijne eerste
voordracht. Een groot aantal leden was opgekom-n.
Na door den voorzitter der afdeeling, den heer Bijbau
een hartelijk woord van welkom te zij n toegesproken,
toonde spreker aan, dat de landbouwer naast zijne
praktijk ook de theorie moest te baat nemen, om
daardoor meer op de hoogte te komen van alles, wat
de landbouw en veeteelt kan bevorderen.
BUiTENLANDSCH OVERZICHT.
II. Slot
De quaestie van enkelvoudige of dubbele kies
districten het groote struikelblok van den
heer Heemskerk heeft de heer Kappegne
thans geheel vermeden, door in de plaats der
twee enkelvoudige districten Winschoten en
Goes, die tot dubbele worden gemaakt, twee
nieuwe enkelvoudige te scheppen, n. 1. Hilver
sum en Zevenbergen. De verhouding tusschen
die twee categorieën blijft dus nagenoeg onver
anderd. Wij kunnen ons onthouden van het
beoordeelen der wijzigingen, die niet in ver
band tot onze omgeving staan.
In de afdeelingen der Kamer werden ver
schillende bezwaren tegen de vorming van het
nieuwe district Goes aangevoerd. Sommigen
wilden 't enkel laten, en daarnevens een enkel
district Bergen-op-Zoom vestigen, met bijvoeging
der gemeenten uit Staats-Vlaanderen. Anderen
wilden ons bij Middelburg voegen, en Tholen,
St. Philipsland, Bergen op-Zoom en Staats-Vlaan
deren tot een district vormen.
Op al die bezwaren antwoordt de Minister
z/Het district Middelburg, zal vau zijne over
bevolking partij getrokken worden, moet het
land van Hulst afstaan, en dit past even goed
bij Zuid-Beveland als bij Walcheren, Tholen is
het verkieslijk met Goes vereenigd te laten en
Goes en Bergen-op-Zoom kunnen vooral tegen
woordig zeer goed te zamen gevoegd worden.
Het verdient dus meer aanbeveling Goes te
verheffen tot een dubbel district dan Goes te
splitsen en twee enkelvoudige te scheppen: een
verminkt Goes en een te zamen geraapt Bergen-
op-Zoom. De partijberekening, welke uitvindt
dat twee enkelvoudige districten, die, gescheiden,
afgevaardigden zouden kiezen van dezelfde of
gelijksoortige kleur, vereenigd afgevaardigden
zullen benoemen van de tegenovergestelde rich
ting, is voor des Ministers verstand te diepzinnig."
Reeds bij de rechterlijke organisatie hebben
wij beweerd, dat het land van Hulst in ons
arrondissement moest blijven, en dit evengoed
kon geschieden als eene vereeniging met Middel
burg. Ook bij deze quaestie behoeven wij dus
ons gevoelen daarover niet te herhalen. Dat
Goes een dubbel district wordt, kan voor ons
niet anders dan reden tot tevredenheid geven
nu mochten wij slechts eenmaal om de vier jaren
van ons gevoelen zij 't dan ook voor de libe
ralen slechts bij wijze van protest blijk geven,
terwijl bij belangrijke quaestien, zooals in den
afgeloopen zomer, ons het zwijgen was opgelegd.
Daarom verheugen wij ons over onze verdub
beling, en over het behoud van ons eigen dis
trict. Dat nu een en ander slechts verkregen
wordt door bijvoeging van Bergen-op-Zoom kan
voor ons geen reden tot vreugde zijn.
Voor de liberale beginselen verwachten wij
van die bijvoeging, zoomin als van Staats-Vlaan-
dtren, eenige verbetering. Voor 1864 vormden
de gemeenten Hontenisse en üssenisse ook een
deel van ons district. Toen de katholieken
destijds nog bij de liberalen zich aansloten,
omdat zij van hen de verwezenlijking hunner
liefste wenschen, o. a de instelling der Bis
schoppelijke hiërarchie, hoopten te verkrijgen
en ook verkregen, mochten wij een liberaal
afvaardigen n. 1. den heer P. J. Bachiene, die
echter ook door zijne bekendheid aan den over
kant, waar hij woonde, zeker de gewenschte
persoon was.
Daarna werden echter de conservatieve hee-
ren Van Deinse en Van Diggelen afgevaardigd,
zoodat op dien grond voor ons achteruitgang
was te bespeuren, die zeker in deze dagen eer
verergerd dan verbeterd zal wezen. Eerst bij
Koninklijk besluit van 22 April 1864 wer
den Hontenisse en Ossenisse ons ontnomen, en
vaardigde toen ons district den heer De Laat
de Kanter af, maar na dien tijd moesten wij
ervaren, hoe voor het liberalisme ons district
steeds verloren was
Op de vraag dus, of ons district verbeterd zal
worden, moeten wij op grond der ervaring, in
de laatste dagen van de vereeniging met
Hontenisse en Ossenisse opgedaan, en met 't oog
op de veranderde houding der katholieken, die
ook in Bergen op Zoom de overhand hebben,
een bepaald ontkennend antwoord geven. Wij
scharen ons daarbij geheel aan de zijde van den
Minister, waar hij de berekening van de tegen
standers eene opvatting noemt, die boven zijn
begrip gaat. Eene andere indeeling aangeven
zullen wij niet wijl dit niets baten zou.
Het eenige, wat wij kunnen, is hopen, dat de
indeeling, die in onze oogen ten nadeele van
onze beginselen zal uitvallen, aan een ander
district op dat punt ten goede komen mag.
Toch dringen wij bij de liberalen in het nieuw
te vormen district aan op aaneensluiting en
krachtsontwikkeling. Bij de eerste verkiezing
dienen alle liberale mannen op hun post te wezen.
Wij kunnen dan leeren, hoe groot onze kracht
is, en daarnaar onze houding voor 't vervolg
bepalen.
Sedert de overmaking op den 24-ten No
vember jl„ is bij het Departement van Koloniën, ten
behoeve van de noodlijdenden in de kolonie Curasao,
ontvangen een bedrag van ƒ10,289. In velband hier
mede wordt een bedrag van 10,3.0 ter beschikking
van den Gouverneur dier kolonie gesteld.
Hansweert. De alhier bestaande rede
rijkerskamer De Vriendenkring" zal op Don
derdag den 27 December a. s. eene opvoering
geven in de z sal van het koffiehuis van den
heer L Luyk. Een paar blijspelen en eenige
luimige voordrachten, afgewisseld door muziek,
zullen het programma uitmaken.
Yerselte. Door de Brandwaarborgmaat
schappij, opgericht te Loenen aan de Vecht,
gevestigd te Amsterdam, is aan den brand
meester alhier ter hand gesteld eene som van
f 30 als gratificatie aan de spuitgasten dezer
gemeente, voor hulpbetoon bij de op den 4 dezer
bij A. Wisse plaats gehad hebbenden brand.
Ook aan de brandweer te Schore is eene gra
tificatie van 15 toegekend.
Cortgeue, 16 December. De zeedijk van
den Thoornpolder is nu zoover hersteld, dat
thans, maar ook eerst tham, kan gezegd wor
den, dat de polder geheel buiten gevaar is. De
naar binnen overgehaalde dijk is over de
volle lengte tot ver boven stermvloedshoogte
opgetrokken, het buitenbeloop met rijsbeslag
tot aan de kruin bezet en de aansluitingen aan
den ouden dijk voltooid.
Gelijktijdig is de inlaagdijk door den arbeid
van honderden aardewerkers over de volle lengte
tot eene reeds belangrijke hoogte opgetrokken.
Wisseltes'ke (Noord-Beveland). In het
begin der vorige week had alhier een droevig
ongeluk plaats. De 17jarige zoon van den land
bouwer D. R. had het ongeluk van een zoo
genaamd dilt in de schuur te vallen met het
droevig gevolg, dat hij een paar dagen later
aan de gevolgen is overleden!
Blijkens het derde jaarverslag der Maat
schappij tot opvoeding van weezen in het
huisgezin, is het ledental in het afgeloopen jaar
van 249 tot 284 g klommen. Het geheele leden
tal der Maatschappij is 502 en het getal be
gunstigers 394. Aan giften werd ontvangen
1022,25, sinds de oprichting in 't geheel
4499,93.
Te Dockum is een tijdelijk gesticht geopend,
waarin de weezen worden opgenomen tot zóólang
zij ergens geplaatst kunnen worden. De Maat
schappij heeft 43 weezen ter opvoeding ge
plaatst; de comités te zamen 10.
In Zeeland zijn leden te Baarland, Heinkens-
zand, Hoedekenskerke, Middelburg, Scherpenis3e,
Tholen, en Waarde; begunstigers te Baarland,
Bruinisse, Ouwerkerk, Middelburg, Scherpenisse,
Schore, Tholen en Zierikzee.
Het Bestuur der Maatsch. bestaat uit de
heerenMr. ff7. W. Van Lennep, dr. B. J.
Tideman, Alexander Daniels en N. W. Schelte-
ma Ez.
Blijkens het verslag over 1876, door den
Raad van toezicht op de spoorweg-diensten in
ons land aan den Minister van Binnenlandsehe
Zaken uitgebracht, zijn in dat jaar gedood:
reizigers, niemand beambten en bedienden der
maatschappijen 10, en personen die zich op den
weg bevonden 12. Dat is te zamen 22, en wel
zonder eenig reiziger.
Er worden gewond reizigers, door den dienst
2 en door eigen schuld 1 beambten en be
dienden der maatschappijen 17, en personen die
zich op den weg bevonden 3. Dat is te zamen 23.
Alles te zamen alzoo 45 ongelukken (22 doo-
den en 23 gewonden) waaronder slechts 2 rei
zigers gewond, en wel op den Centraal-spoorweg.
Yan de 45 persoonlijke ongelukken hadden
plaats 20 op de Staatsspoorwegen en 7 op den
Hollandscben spoorweg.
Met betrekking tot de reizigers bestaat er dus
alleszins reden tot tevredenheid, ook in verge
lijking tot het buitenland.
In strijd met't bericht, dat reeds f 2,000
aan bronzen centen ter verspreiding is afgeleverd,
zegt de Haarl. Ct., dat de nieuwe geldstuk
ken niet voor Maart 1878 in omloop zullen
werden gebracht.
keïïkëljjkë zaken""onderwijs"
Bedankt voor het beroep Daar Nisse door ds,
J. P. P. Clinge Doorenhos, pred. te Rijssen.
De heer A. Godschalk, bisschop van Imeria i. p. i.,
vicaris-capitularis van het bisdom van 's-Bosch is
door den Paus benoemd tot bisschop van 's-Bosch.
Door foutieve opgaaf zijn er in den door ons
Vrijdag vermelden uitslag der aanbesteding namens
den heer F. Belpaire gehouden, een paar onjuistheden
voorgekomen, die wij ons haasten te herstellen.
Onder de inschrijvers kwamen ook de navolgende
beeren voor, wier inschrijvingen volgens de nu achter
hun naam vermelde som gewijzigd moeten worden:
Ie Perceel. Laban te Yerseke f 7124, Bavekoo te
Kruiuingen 6100, B. Den Exter van den Brink te
Krabbendijke 5950. Daarbij moet de naam van
J. Olberts veranderd worden in Solberts, te 3t.-Maar-
tensdijk.
2e Perceel. Laban te Yerseke 1355.
LANDBOUW VEETEELT.
Woleaartsdijk. Was het ji. Woensdagnamiddag,
niet alleen voor de leden der Vereeniging, maar
vooral voor hunne medegebrachte vrouwen, eene te
leurstelling, toen in de talrijke bijeenkomst door een
telegram de tijding inkwam, dat de heer i/aWef van
wege stoornis in de overvaart op den gestelden tijd
onmogelijk hier tegenwoordig kou zijn, die teleur
stelling heeft echter niet nadeelig gewerkt op eene
vernieuwde opkomst, welke nu op Vrijdagnamiddag
te 2 uren bepaald w as. Integendeel, zoowel door leden
als niet-ledeu, zelfs van verwijderde gemeenten, en
inzonderheid door een vrij talrijke vrouwenschaar,
werd nu de welingerichte vergader-vaal geheel gevuld,
en in gespannen verwachting werd de geëerde spre
ker, van Corlgene overkomende, ingewacht. Al aan
stonds, na door den secretaris op gepaste wijze te
aijn ingeleid, ving. hij zijne voordracht over de zui
velbereiding aan, eo slaagde hij erin om de aandacht
der hoorders, en vooral zijner hoorderessen, als daarbij
hoofdzakelijk belang hebbende, alleszins te boeien.
Iu de eeiste afdeeling schetste hij met zijne eigen
aardige helderheid, hoe de opvoeding vau het jonge
rundvee de grootste zorg vereiseht, inzonderheid van
de vrouwen, en knoopte zulks, n t de pauze, in de
tweede afdeeling geleidelijk aan bij het bespreken van
eene doelmatige boterbereiding, waaruit een tal van
leeringen waren op te zamelen. Niet genoeg was het,
dat de spreker in ent derde afdeeliug nog aan
veler verlangen voldeed, met belangrijke wenken
te geven over het houden van hoenders eu over de
verzorging van het varken, ook het vrouwelijk per
soneel uitte eenparig nog tene begeerte, waaraan al
mede hoogst welwillend voldaan werd, door voorde
vierde maal op te treden, en uit zijnen rijkeu schat van
keunis aan te toonen hoe het melkvee behoort ge
voederd te worden, om niet alleen veel- maar deugd
zame tnelk te geven. Bij gepaste dankbetuiging voor
al de leerrijke wenken, welke de spreker ten beste
gegeven had, en hartelijke toejuiching voor zijne zoo
innemende voordracht, giug de vergaderde menigte,
ten hoogste voldaan, uiteen, in het vooruitzicht
vau den heer Marlet nog driemaal in dit win
terseizoen te zullen mogen hooien, van weike an
dermaal eene beurt zal bestemd worden voor een
onderwerp, waarbij het vrouwelijk personeel dan op
nieuw in haar belang wenscht tegenwoordig te zijn.
De Landb. Ct. verneemt met bijzonder genoe
gen, dat de collectieve inzending, die onzen landbouw
op de wereldtentoonstelling te Parijs vertegenwoordi
gen zal, alle kans heeft om uitmuntend te slagen,
wat bijv. zekerlijk het geval zijn zal metdeafdee-
ling „vlas." Een aanzienlijk aantal belangrijke mon
sters is toegezegd, wat nog steeds toeneemt. Ieder,
die in het bezit is van iets goeds, heeft bovendien
alsnog gelegenheid om het aan den Secretaris der
commissie, den heer P. F. L. Waldeck, te Loos
duinen, op te geven eu op die wijze aan het groote
doel mede te werkenonze landbouwproducten de
te Parijs een goed figuur te laten maken.
STATEN-GÜN KK
EERSTE KAMER.
Bij de Kamer zijn ingekomen de ontwerpen
begrooting, door de Tweede Kamer aangenomen;
zij zijn verzonden naar de afdeelingen, die zich na
afloop der zitting daarmpde zullen bezighouden.
Het eindverslag is uitgebracht over het ontwerp,
houdende wettelijke voorzieningen omtrent het Mi
nisterie van Waterstaat enz.
Het grondwettig bezwaar tegen het niet vooraf
hooren van den Raad van State bij de instelling
van dat nieuwe Departement vond bij de leden der
Kamer, die aan het onderzoek in de afdeelingen
medewerkten, geen weerklank. Vrij algemeen gaven
de leden hun instemming te kennen met het denk
beeld van splitsing van het Ministerie vau Binnen
landsehe Zaken. De bezwaren van leden tegen de
instelling van een nieuw Departement waren hoofd
zakelijk van financiëelen aard.
De Minister van Koloniën zegt in zijn antwoord
op het verslag over de voorgedragen aanvulling
van het Regeeringsreglement in Ned. Indtë, dat het
geheel in zijn bedoeling ligt, om, overeenkomstig
den wensch der Tweede Kamer, het lichtvaardig
vsrleenen of verlengen van verlof buiten Ned. Indië,
zooveel mogelijk tegen te gaan,
PER TELEGRAAF. De comcnissiën van rappor
teurs hebben hunne eindverslagen uitgebracht over
hoofdstukken II tot en met VIII der staatsbegrooting
voor 1878. De dag der beraadslagingen zal nader
worden bepaald; hedenmiddag te 4 uren was er
wederom zitting.
Van de Tweede Kamer zijn ontvangen de ont
werpen hoofdstuk 9 der Staatsbegrooting voor 1878.
Deze zijn verzonden naar de afdeelingen. De beraad
slagingen over bet ontwerp, houdende voorzieningen
omtrent het nieuwe ministerie van Waterstaat is be
paald op morgen ochtend te 11 uren.
TWEEDE KAMER.
In de Zaterdag gehouden zitting is ingekomen
een ontwerp, houdende bepaling van een nieuwen
termijn voor de voltooiing van het Noordzeekanaal
en uitstel van terugbetaling van de door den Staat
aan de Amsterdamsche Kanaalmaatschappij ter leen
verstrekte gelden.
De termijn van voltooiing wordt gesteld op 1
October 1878. De ongunstige weersgesteldheid ge
durende 1877 heeft reeds vrees doen ontstaan, dat
het vertrouwen op eene tijdige voltooiing teleurge
steld zou worden. Behoudens eenige kleine gebreken
voldoet het Noordzeekanaal aan de in de concessie
j gegeven voorschriften. Ten opzichte der haven van
IJmuiden kan worden aangenomen, dat geval van
overmacht bestaat en uitstel der oplevering van de
haven wordt gewettigd.
De Kamer beeft de behandeling der spoorwegbe-
grooting voortgezet. Een amendement vau den heer
Corner Hooft, om de posten voor de brug over de
Merwede in de lijn DordtEist pro memorie uitte
trekken, is verworpen met 54 tegen 3 stemmen,
nadat de Minister had medegedeeld dat met primo
Maart de Hollandsche Spoorwegmaatschappij een
millioen aan den Stat zou betalen, op afrekening
der verschuldigde helft van de kosten van den bouw
van het gemeenschappelijk station te Rotterdam.
Ook werd verworpen, met 30 tegen 28 stemmen,
het amendement van den heer Fan den Berch t an
Heemstede, om de kosten voor de brug over deu
Neder-Rijn, in de lijn AmersfoortNijmegen, naar
de onvoorziene uitgaven over te brengen. Het ar
tikel zelf werd aangenomen met 33 tegen 25
stemmen.
De overige amendementen van den heer Corner
Hooft werden ingetrokken. De geheele spoorweg-
begrooting is daarr.a aangenomen met 52 tegen 1
stem.
Lie behandeling der begrooting Waterstaat werd
voortgezet. Bij artikel 104 keurden de heeren Bor-
gesius, Pan Belden en Pan der Loef den post „contract
met de stoomvaartmaatschappij „Zeeiand" sterk af. De
heer Pan der Loef stelde een motie voor, verkla
rende dat het contract niet had moeten gesloten
worden, zonder wettelijke vaststelling der daaraan
verbonden uitgav;n.
PER TELEGRAAF. Iu ds heden gehouden zitting
is het nieuw benoemde lid, de beer Pan der Feltz, toe
gelaten. Daarna zijn de beiaadslagingen voortgezet over
de motie- Van der Loeff in zake de maatschappij Zeeland,
en luidende: De Kamer, van oordeel dat de overeenkomst,
cp 3 October 187 8 met de vennootschap „Zeeland"getroffen,
niet had behooren te zijn geslotenzonder dat wette
lijke vaststelling der aan die overeenkomst verbondene
uitgaven uitdrukkelijk voorbehouden of voorafgegaan
ware, gaat over tot de orde van den dag." De heer
Wintgens kan in algemeeneu zin de strekking der
motie beamen, maar wenschte, met 't oog op de ge
volgen en daar de geldelijke verantwoordelijkheid der
Ministers niet geregeld is, de motie in algemeener
bewoordingen vervat te zien. De heeren Haffmans en
Van Heukelom bestrijden de motie als doel- en nutte
loos, daar ze den afgetreden Minister niet kan treffen.
De heer Gratama wenscht terugneming van den
hegrootingspost. De Minister van Waterstaat verdedigt
het contract in het belang van den postdienst. De
contre-prestatiën, der Maatschappij gesteld waren
zeer gewichtig. Mocht de Maatschappij vóór den aan
vang van den zomerdienst het contract niet kunnen
nakomen, dan is de Minister voor intrekking daarvan.
Na verwerping met 48 tegen 15 stemmen van de
motie- Wintgens, voorstellende algemeener omschrijving
in beginsel, is de motie- Van der I-oeff aangenomen met
43 tegen 21 stemmen.
De heer Van Delden stelde daarop voor art. 104
te verminderen met f 111,000, om het contract met
de Maatschappij „Zeeland" te kunnen laten herzien
door de regeering en den post in 't voorjaar op nieuw
bij suppletoire begrooting ie laten voorstellen. Na
bespreking en bestrijding door den Minister, die ver
klaarde dat uitstel tot geen ander contract zou kunnen
leiden, is dit amendement verworpen met 44 tegen 23
stemmen en dus de post voor postverbinding met
Engeland bekrachtigd. Het geheele hoofdstuk Wa
terstaat is daarop aangenomen met 64 tegen 1 stem.
Morgen is hoofdstuk Koloniën aan de orde. Met
41 legea 26 stemmen is besloten de kiestabel te be
handelen vóór het Kerstreces.
Het officiëele orgaan in FRANKRIJK heeft thans
bevestigd, dat het Ministerie, zooals wij 't in ons
vorig nommer meedeelden, is opgetreden. Maar
schalk Mac-Mahon heeft aan den Senaat en de Kamer
van afgevaarden een boodschap gezonden, die in
Parijs is aangeplakt, en waarin o. a. het volgende
wordt gezegd:
De verkiezingen van den 14 October getuigen on
miskenbaar, dat het land vertrouwen stelt in de repu-
blikein9che instellingen. Om aan de regelen van bet
parlementair stelsel te gehoorzamen is een Ministerie
gevormd uit maunen, die besloten zijn de republikein-
sche instellingen te verdedigen. Het belang des lands
vordert, dat de crisis wordt verzacht en dat zij
niet terugkeert. De uitoefeniug van het rocht tot
ontbinding is alleen een middel om ten slotte den
rechter in hoogste instantie in te roepen; dit recht
mag niet regeeringsbeginsel worden. De constitutie
van 1875 grondvestte de parlementaire republiek; ter
wijl zij mijn onverantwoordelijkheid als beginsel aannam,
maakte zij de Ministers ieder voor zich solidair ver-
antwoordelijk. Het einde van de crisis zal het uit
gangspunt zjjn voor een nieuw tijdperk van voorspoed.
De overeenstemming tusschen Senaat en Kamer, welke
voortaan de zekerheid geeft, dat zij op regelmatige
wijze haar mandaat, totdat het afloopt, zal vervullen,
zal de gelegenheid geven om groote werken op het ge
bied der wetgeving tot stand te brengen. Laten wij bij
het openen der algemeene tentoonstelling aan de wereld
een nieuw getuigenis geven van de levenskracht Van
ons land, dat altijd door arbeid en spaarzaamheid
nieuwe kracht verkrijgt en dat een diepe gehechtheid
gevoelt voor de handhaving der orde eu voor de
vrijheid.
In Kamer en Senaat werd die boodschap luide
toegejuicht, hoewel de uiterste linkerzijde van eerst
genoemde niet ondubbelzinnig met de wijziging is
ingenomen. Dat Frankrijk nu tot kalmte is terug
gekeerd, kan men begrijpen, maar toch is de front
verandering van zijn president on9 te plotseling ge
schied. Verheugen wij ons dus over de wending,
die de zaken genomen hebben, toch blijven wij met
eenig wantrouwen de toekomst afwachten.
Het volgende gewichtige nieuws is de nota, door
TURKIJE tot de mogendheden gericht.
In die nota, waarvan wij Zaterdag onzen lezers in
de stad per bulletins kennis gaven, verklaart de
