1877. N°. 148.
Zaterdag 15 Deeeinber.
Vergroot, maar ook verbeterd
OFFICIEELE MEDEDEELDEN.
GOES, 14 DECEMBER 1877.
GOESUHE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag-, Woensdag- en Vrijdagavond,
uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal, zoo binnen als buiten Goes, 1.75.
Afzonderlijke nommers 5 ct., met bijblad 10 ct.
COURANT.
Gewone advertentiën worden a 10 ct. per regel geplaatst.,!
Geboorte- huwelijks- en doodberichten en de daarop betrekking hebbende
dankbetuigingen van 18 regels a 1.
Dienstaanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende en contant betaald, 20 ct.
Bij directe opgaaf van driemaal plaatsing derzelfde advertentie wordt de prijs slechts tweemaal berekend.
Agenten voor het buitenland zijn: G. L. DAUBE Co., te Parijs. A. STEINER en HAASENSTEIN VOGLER, te Hamburg.
In ons land vervoege men zich voor Rotterdam aan het Algemeen Advertentiebureau van NIJGH VAN DITMAR, en verder bij alle boekverkoopers en postdirecteuren.
Zij, die zich met 1 Januari op de
Qoe&che Courant atoouneeren, ont
vangen de nu nog verschijnende
nommers kosteloos.
i.
Reeds geruimeu tijd moest het aantal leden der
Tweede Kamer vermeerderd zijn. Het tegenwoor
dig aantal is ongrondwettig, en ieder was over
tuigd, dat zulk een toestand niet langer mocht
voortduren. Zooals op dit oogenblik de Ver
tegenwoordiging is samengesteld is het een feit,
dat een deel der bevolkiug van ons land zich
niet heeft kunnen laten vertegenwoordigen op
eene wijze, zooals de grondwet eischt. De vorige
Minister v. Binn. Zaken, de heer Heemskerkheeft
zich op verschillende wijzen van het vervullen der
taak om daarin te voorzien, willen kwijten In
het begin van dit jaar zond hij bij de Kamer in
eene wijziging van de geheele kieswet. Hij stelde
bij de wijziging van een kiestabel tevens eene
verandering in den census voor, en nam als regel
voor de eerste enkelvoudige kiesdistricten aan.
Behalve voor Amsterdam, Rotterdam, 's-Hage
en Utrecht zou het gansche rijk in enkelvou
dige districten worden verdeeld. Tegen dat be
ginsel rees bij de meerderheid der Kamer groot
bezwaar, niet alleen zooals sommigen doen
voorkomen bij de liberale meerderheid, maar
ook bij andere leden. In plaats van zich toen
dadelijk te bepalen tot een enkel ontwerp, om
het aantal leden op het grondwettig aantal te
brengen, bleef er geruime tijd verloopen voor
de heer Heemskerk een ander voorstel daar
omtrent indiende.
Eerst in de eerste helft van October werd,
teneinde te voldoen aan den uitgedrukten wensch
om met den eenvoudigen maatregel van her
ziening der kiestabel te beginnen, een ontwerp
in dien geest ingediend. Wat de heer Heems
kerk dus al veel vroeger had moe'en doen, werd
eerst op 't laatst van zijn ministeriëele loopbaan
verricht. Het is waar, dat een deel der kamer
leden in het voorloopig verslag zich duidelijk
had verklaard met den Minister geen stap te
willen doen tot census-verlaging, maar dit sloot
geenszins uit het behandelen van een ontwerp,
zooals eerst toen door hem werd ingediend. In dat
ontwerp nu werden vier nieuwe districten, Mep-
pel, Apeldoorn, Schiedam en Bergen op Zoom,
voorgesteld, en zou Amsterdam met toevoeging
van eenige weinige aangrenzende gemeenten
éen afgevaardigde meer kunnen kiezen. Men
ziet dusdaarbij domineerde weer het beginsel
van enkelvoudige districten.
De Minister heeft echter spoedig zijn plaats
moeten afstaan aan den heer Kappeyne. Wat
raeds zoo aanhoudend was verlangd, mocht nu
natuurlijk niet langer worden vertraagd, - wat
de heer Heemskerk, niettegenstaande herhaald
aandringen, niet scheen te hebben willen doen,
kon nu door hen, die hem 't meest ertoe aan
spoorden, niet langer onafgedaan blijven liggen.
Eu wat was nu eerlijker en billijker, dan dat
het eerste werk van den nieuwen Minister dit
was, om te zorgen, dat hij tegenover eene wet
tige vertegenwoordiging zich bevond? Wat zijn
voorganger had kunnen doen, maar niet gedaan
had, haastte hij zich te verrichten, nl. zonder
aan eene geheele wijziging van ons kiesstelsel
te beginnen, en het andere daardoor te vertragen,
liever vooreerst te voorzien in de noodzakelijke
vermeerdering van het ledental der Tweede
Kamer.
Ons dunkt, dat 't al zeer inconsequent geweest
iou zijn, wanneer de heer Kappeyne dit had
nagelaten, en dubbel nuttig is zijn voorstel,
zooals hij zelf terecht aanmerkt, met 't oog
op de wet op het lager onderwijs. Eene zaak,
jaren lang vertraagd en op sleeptouw gehouden,
moest met haast en kracht worden aangepakt
dit kon en mocht niet anders.
En zoo kwam het nieuwe ontwerp ter wereld,
waarvoor de Minister de urgentie in de Kamer
vroeg.
Tot bewijshoezeer hij zelf de quaestie met
eenigen spoed wil afdoen, overtuigd als hij is
van de noodzakelijkheid, blijkt hieruit, dat op
het Donderdag rondgedeeld voorloopig verslag
op zijn ontwerp, - waarvan wij den inhoud in
dit nommer meeaeelen, terwijl wij het gisteren
per bulletin aan onze lezers in de stad bekend
maakten, reeds des avonds zijn antwoord
is verschenen.
Wijziging van de kiestabel en politieke be
rekening kunnen moeielijk gescheiden worden,
en die beschuldiging kon zeker ook de heer
Kappeyne niet ontgaan. Doch wie kan zich
een Minister voorstellen, dielouter om een
bewijs van belangeloosheid te geven, zooveel
mogelijk gaat trachten zijn eigen partij, de partij,
die hij in 't belang van het land acht, voor welks
belangen hij moet waken, te benadeelen? Maai
de heer Kappeyne behoeft waarlijk niet op eene
meerderheid te speculeeren, want gelukkig
zulk eene meerderheid bestaat reeds ruimschoots.-
En toch lezen wij in 't voorloopig verslag,
dat het voor vele leden den schijn had, alsof het
ontwerp werd dienstbaar gemaakt aan een poli
tiek doel, maar het grootste deel hield toch vol, dat
het niet meer dan schijn was. Eu naar waar
heid antwoordt de Minister dan ook:
«Zeer juist wordt het in het voorloopig verslag
schijn genoemd, dat de voorgestelde verschikking
der kiesdistricten dienstbaar gemaakt wordt aan
een politiek doel, 't welk men, zelfs bij over
rompeling, zou wenschen te bereiken. Dergelijke
almeene gissingen omtrent min lofwaardige drijf-
veeren en oogmerken kunnen alleen bejegend
worden met de stellige verklaring, dat aan zoo
iets niet in de verte gedacht is, en het ware
niet menschkundig zich te vleien met de hoop,
dat de gemoedelijkste betuigingen den argwaan,
die eenmaal post gevat heeft, zouden kunnen
verdrijven."
Al verzekert men ook honderdmaal, dat het een
dergelijke drijfveer niet is geweest, die den
Minister bewoog zoo te handelen, telkens zal
die beschuldiging worden herhaald. Echter moe
ten wij bekennen, vooral met een blik op ons
distriet, en met de onzekerheid, die er ook in
't oog van menig tegenstander omtrent den
uitslag der verkiezingen in die nieuwe distric
ten heerscht, dat er met de meest mogelijke
onpartijdigheid is te werk gegaan, meer zelfs
dan menig ander minister zou gedaan hebben.
Nu ook wij zeiven betrokken zijn bij dit ont
werp, zullen wij iu een volgend artikel verder
daarover uitweiden, om ons gevoelen bloot te
leggen, of ons district al of niet verbeterd zal
worden.
Benoemd tot ontvanger der registratie en domeinen
te Groenlo, de heer G. D. L. Graafland, thans te
Cortgene; te Cortgene. de heer J. Ter Pelkwijk, surnume
rair bij de registratie en domeinen.
Bij kon. besluit zijn, met 1 Jan. 1878, ter ver
vanging van de op 31 Dec. e. k. aftredende en niet
herkiesbare leden van den geneeskundigen raad in
Zeeland benoemd: dr. S. Dobbelaar De Wind, te Mid
delburg, dr. N. J. F. Verschoor, te Goes, dr. J. G. De
Man, te Middelburg, Th. Persant Snoep, heel- en vroedm.
(arts) te Kapelle, A Walraven, heel- en vroedm. te Nieuw
en St. Joostland, P. M. De Ligny, apoth. te Middelburg,
W. P. V. Hennequin, apoth. te Siuis, G. A De Looze,
apoth. te Zierikzee, mr. J. Snijder, te Veerc; en tot
plaatsvervangers: dr. J. Hazenberg, te Vlissingen, dr.
H. Goemans jr., te Zierikzee, dr. J. E. Callenfels,
te Hulst, Th. F. Martin, heel-en vroedmeester te Hulst,
J. Adam, apotheker te Goes, S. G. Nauta Van der Grijp,
apotheker te Zierikzee, J. J. Van der Harst Lzn., apothe
ker te Middelburg, mr. A. P. Snouck Hurgronje. te
Middelburg.
Z. M. heeft benoemd tot lid van het bestuur der
visscherijen op de Schelde en Zeeuwsche stroomen, voor
het district Goeree en Overflakkee, den heer Eland
Anemaet, burgemeester van Oude Tonge en van Nieuwe
Tonge, te Oude Tonge.
Z. M. heeft dr. J. J. Couvée, te Breda, benoemd
tot leeraar aan de Rijks-Hoogere Burgerschool te Mid
delburg.
V$n 4 November tot 1 Dec. jl. zijn, evenals in
in het vorige tijdperk van vier weken, in het Rijk 37
runderen door longziekte aangetast.
De Minister van Oorlog heeft bepaald, dat de
miliciens der lichting van 1876, die bij de korpsen
vesting-artillerie tot den 29sten December a. s. onder
de wapenen moesten blijven, reeds den 15den dezer
(dus morgen) met groot verlof zullen vertrekken.
De Minister van Waterstaat heeft bepaald, dat
met ingang van 15 December e. k. de ingenieur van
den Waterstaat de heer H. A Van.der Maaien zal
zijn toegevoegd aan den hoofdingenieur van den Wa
terstaat in Gelderland.
Een aangevallene gunnen wij gaarne een
der eerste plaatsen in ons blad, wanneer hij
zich wil verdedigen. De heer S. Oille Heringa,
overwiens Afgeperste verdediging wij in een
hoofdartikel, dd. 15 Augustus, ons gevoelen
neerschreven, schrijft ons, dd. 13 December, met
verzoek tot opname in onze courant, het
volgende:
>Mjjnbeer de Redacteur
Drie verschillende couranten, waarin recen-
siën voorkomen van mijne brochure Afgeperste
verdediging, zijn, na mijn vertrek naar elders,
daar blijven liggen, zonder nagezonden te zijn.
Daaronder was ook de uwe; ik bekwam die in
de afgeloopen week. Ik dank voor de toe
zending.
»Uwe uitvoerige critiek op mijn werk laat ik
daar. Gij en ik staan op verschillende stand
punten, doch alleen op éen punt wil ik mij
verdedigen, en wel de taalfouten. Mijn gezicht
laat geen corrigeeren toe; het is dus de schuld
van den corrector, en mogelijk in zoo verre
de mijne, dat ik onduidelijk schrijf. Evenwel
taalfouten zijn betrekkelijk. Ik bijv. acht uw
opschrift Goesche een taalfout en acht ik het
beter, zoo als uw collega (waarvoor ik meer
sympathie heb) schrjjftNieuwe Goesschecourant.
Met achting heb ik de eer te zjjn
Uw Dw. Dienaar,
HERINGA.
Of het eene punt, waarop de heer Heringa
zich wil verdedigen, warm verdedigd wordt,
zoodat ons dit tot verdere polemiek behoeft
uit te lokken, gelooven wij niet. In ieder ge
val behoort dit meer tot 't gebied van een taai
en letterkundig tijdschrift of blad. De sympa
thie van mannen als de heer Heringa gunnen
wij gaarne onze zuster; maar mocht het schrij
ven van Goessche met twee SS tot het opwekken
daarvan hebben meegewerkt, dan spijt 't ons,
den heer Heringa op dat punt eene teleur -
stellende tijding te moeten doen. Aan het bureau
van de Nieuwe Goessche Courant prijkt die
uaam wel degelijk met éen S, en in adverten
tiën, te bevragen aan haar bureau, zet zij ook
wel eens op dezelfde wijze haar titel. Dns op
dat punt is da redactie van het blad niet be-
begmselvast, maar wellicht zal nu ook die min
dere beginselvastheid een reden te meer voor
den schrijver zjjn om sympathie voor haar te
koesteren. Tot rechtvaard'ging van onze zuster
moeten wij echter opmerken, dat technische
bezwaren haar verhinderen ook die tweede S
aan haar hoofd weg te n»men. Zijn wij goed
ingelicht, dan is dat hoofd aaneengegoteu
en zijn er dus kosten aan verbonden om dit
opnieuw te laten gieten. Maar ter wille van
de consequentie zou men die er voor over
moeten hebben; doch helaas! menigeen is
vlugger om met zijne beginselen te modderen,
wanneer er voordeel te behalen is, dan ze
streng toe te passen, wanneer er nadeel aan
is verbonden.
Aan ons buieau ligt ter lezing: Statistiek
van den handel en de scheepvaart in ons land
over de maand October 11.
Het door den heer D. Bromberger, nit
Bremen, alhier te geven concert zal Dinsdag
a. s. plaats hebben.
Met 1 Januari a. s. treedt te Veere eene
inkomstenbelasting iu werking,waarin zal worden
aangeslagen ieder, die een inkomen bezit van
meer dan twee honderd gulden.
In de eergisteren gehouden zitting der
Kamer van Koophandel te Amsterdam was aan
de orde het antwoord der Kamer aan den Mi
nister van Waterstaat enz. betreffende het
door den voormaligen Min. van Financiën ge
sloten postcontract met de Stoombootmaat
schappij Zeeland voor brievenvervoer naar En
geland.
De voorzitter deelde toen o. a. mede, dat de Ka
mer Dinsdag van den Minister van Waterstaat enz.
kennis bekomen had, dat hij voornemens is twee
extra posttreinen uit en naar Vlissingen te laten
loopen. Een posttrein zal vertrekken uit Vlis
singen te 7.20 's morgens en Amsterdam te
11.45 bereiken, zoodat de brieven nit Engeland
zeer wel een uur vóór beurstjjd kunnen besteld
zijn. De andere posttrein zal te 4.45 uit Am
sterdam gaan en de brieven voor de avondboot
uit Vlissingen in tgds overbrengen.
Blijkens eene mededeeling in dan Standaard
wordt in den Haag een anti-revolutionair week
blad uitgegeven. Het schijnt den naam van
Haagsche Stemmen te dragen.
De muntmeester te Utrecht beeft voor
25,000 nieuwe bronzen één-centstukken gestort
bij den betaalmeester.
KERKELIJKE ZAKEN ONDERWIJS.
Tot predikant bij de hervormde gemeente alhier,
vacature Vliegenthart, is beroepen de heer F. C'. Ma
gendans, predikant te Slqk-Rwjjk.
Op het drietal te Groningen komt als no. 2
voor ds. W. Vliegenthart, te Eoschedé.
Uit de rekening en verantwoording betrekkei ijk
het Zuider zendingsfeest van 1876 bleek, dat het totaal
der ontvangsten, met inbegrip der collecte, bedroeg
/SSSLjOVVa, dat der uitgaven 8378,15'/.), zoodat
het saldo in kas is ƒ202,92. De post van uitgaven
is door allerlei redenen, door het aanschaffen van
blijvend materiaal en vooral ook door het veranderen
van den datum der feestviering, grooter geworden dan
anders het geval zou zjjn geweest. Daarentegen was
het aantal der bezoekers èn door de begrafenis der
koningin, èn door den tijd van den oogst kleiner
dan verwacht kon worden. Een en ander werkte mede
om een minder goed geldelijk resultaat te verkrijgen.
Er is besloten, om de betrekkelijk geringe som, de
verdeeling daarvan tot het volgende jaar uit te stellen.
{Zuiden.)
Yerseke. Tot 2n hulponderwijzer alhier is benoemd
de beer K. TV. C. Schrier, thans te Domburg.
STATEN-GENERAAL.
EERSTE KAMER.
Donderdag kon de Kamer geene zitting houden,
daar er 19 leden afwezig waren.
TWEEDE KAMER.
Bljjkens het voorloopig verslag op het aanhangig
ontwerp tot wjjziging van de kiestabel klaagden vele
leden over overhaasting, waarmede dit ontwerp be
handeld werd Het had den schijn, dat het dienstbaar
werd gemaakt aan een politiek doel, om zelfs dit bij
overrompeling te bereiken. De meeste leden ontken
den dit. Spoed was noodig, opdat in Februari de
nieuwe wet op het lager onderwjjs in de voltallige
Kamer kon worden onderzocht. Men drong aan op
mededeeling en adviezen van Ged Staten. De vor
ming van twee nieuwe enkele districten wekte bij
sommigen bevreemding; anderen beklaagden zich over
de vorming van nienwe dubbele districten. Op velen
had de gewijzigde indeeling een gunstigen indruk ge
maakt. Zij zagen daarin een streven tot regeling der zaak
zoo goed en onpartijdig mogelijk. Anderen zagen in
't ontwerp een streven om de liberale meerderheid te
versterken en zooveel mogelijk afbreuk te doen aan
de minderheid. Een groot aantal leden kwam op te
gen de vele verschikkingen, door de regeling voor
gesteld.
In de Donderdag gehouden zitting was Hoofdstuk
9 der Staatsbegrooting (Waterstaat) aan de orde. Bq
de algemeene beraadslagingen heeft de Minister tegen
over den heer Heydenrijck verklaard, dat hy kracht
zal zoeken in de beginselen van den vrijen handel,
in onze wetgeving nedergelegd, en bevordering der
njjverheid met behartiging der belangen van de schat-
