Mededeelingen vau verschillenden aard.
KERKELIJKE ZAKEN ONDERWIJS.
Óobtgene. Ds. J. Kromsigt heeft voor het beroep
naar Aalburg e. a. bedankt.
OOST- en WEST-INDIË.
BUITENLAND.
dedjgd, Anderen keurden den huitengewonen spoed
af. In éene afdeeling werd daarentegen aangedron
gen op zoo spoedig mogelijke behandeling. Omtrent
het vraagstuk der verhouding van het openbaar en
het byzonder onderwijs waren twee lijnrecht tegen
strijdige gevoelens. Eensdeels beweerde men, dat
de wet van 1867 haar hoofddoel heeft gemist, an
derdeels werd even breedvoerig bet tegendeel betoogd.
Van beide zijden werd over Art. 191 der grondwet
langdurig geredetwist, en over de werking der open
bare school met warmte gestreden; de voorstanders
der openbare school beweerden, dat de tegenstanders
haar stelselmatig en opzettelijk discrediteerden. Zij
beweerden tevens, dat men voor het bijzonder on
derwijs niet meer kan eischen dan vrijheid om onaf
hankelijke scholen op te richten; voor de openbare
is het Bijk verplicht te zorgen. De liefde voor het
leerstelsel mag niet de liefde dooden, die eene chris
telijke deugd is.
De meerderheid in de meeste afdeelingen was van
oordeel, dat het openbaar onderwys niet mag dood
hongeren alleen ter wille van het bijzonder, en het
gebod in de grondwet wil, dat het openbare zoo
goed mogelijk worde ingericht. Wat het ontwerp zelf
betreft, konden voorstanders van het bijzonder onder
wys geen woorden uitdeuken, sterk genoeg om hunne
teleurstelling lucht te geven over het ontvangen van
een dergelijk ontwerp. Hebben de heeren Heemskerk
en t'an Lijnden dan twintig jaren geslapen? Alles
wordt gedaan voor het openbaar, uiets voor het bij
zonder onderwijs. Schijnconcessiën verergerden slechts
de grieven. Verscheidene leden zouden ongetwijfeld
het eerste artikel afstemmen, om verdere behandeling
af te snijden. Ook van de zijde der voorstanders van
het openbaar onderwys was men zeer onbevredigd.
Men betoogde alleen, dat dit ontwerp aan den eisch
eener hervorming van ons lager ouderwijs weinig
voldeed en dal het belang van het openbaar onder
wijs slecht behartigd wa9, maar tevens werd er op
gedrukt, dat in artt. 12, 16, 42 en op verschillende
andere plaatsen concession gedaan werden, die met
het oog op de grondwet onmogelijk kouden worden
goedg keurd en tot welker vaststelling zij, die het
openbaar onderwys niet door het bijzonder wildeu
la'en verdringen, in geen geval begeerden mede te
werken. Tegen art. 16 was de zwaarste strijd gericht.
Onder de bestryders daarvan waren echter leden, die
amendeering mogelijk achtten.
De meerderheid wilde het volksonderwijs èn rijks-
èn gemeentezaak; als gemengde zaak moest bet Bijk in
ieder geval een deel der kosteu aan elke gemeente
naar vasten maatstaf vergoedende meerderheid
wenscble behoud der vergelykende examens, de meeste
leden verlangden handhaving der facultatieve scbool-
geldheffingde voorgestelde afscheiding van meer
uitgebreid en gewoon lager onderwijs werd nagenoeg
algemeen bestreden. Het oordeel over de memorie
van totlichting was over bet algemeen even on
gunstig als over het wetsontwerp. Over alle speciale
punten bestond groot meeningverschil. Het ver
slag der heeren Mees, KugperKappei/tie, Jonctcbloet
en Messchert beslaat 6!) bladzijden tevens zijn er
drie nota's, een van acht auti-revolutiouairen éeu
van den heer Bickon en een van den heer Bastert.
TWEEDE TELEGRAM. In de heden gehouden
zittiug der Kamer is na ververping van alle amen
dementen (ook dat tot behoud der rechtbanken Sneek
en Appingedam) art. 1 van het wetsontwerp no,
7 (iregelende rechtsgebied van het hof te Leeuwarden)
onveranderd goedgekeurd met 58 tegen 20 stemmen.
Daarna had de herstemming plaats over het amen
dement De Jong tot behoud der rechtbank te Hoorn.
Dit werd verworpen met 39 tegen 34 stemmen.
Het geheele ontwerp indeeling der collegiëu or.der
het ressort van het gerechtshof te Amsterdam is daarop
aangenomen met 64 tegen 19 stemmen. Morgen
is de traktements-regeling aan de orde.
Uit Kopenhagen is ƒ253,80 aan het Spinoza-
comitc overgemaakt. Het programma voor het in
ternationaal concours voor een ontwerp-standbeeld
wordt deze week openbaar gemaakt. (Pad.)
Een industrieel deelt in de N. R. Cl. mede,
dat tegen brandwonden uiets heilzamer is dan koud
water. Hij geeft uit eigen ervaring sterk sprekende
voorbeelden, dat gebeele onderdompeling van bet
gebrande lichaamsdeel, en onder water honden of
althans met water koel houden der brandblaren en
wonden, totdat men geen pijn meer voelt, het beste
middel tol spoedige geneziug is
De Botterdamsche hypotheekbank voor Neder
land heeft Zaterdag jl. hare jaarlyksche algemeene
vergadering van aandeelhouders gehouden. De bank
heeft in 1876 eene som van ƒ2,631,000 ter leen
verstrekt als eerste hypotheek op onroerende goederen
in Nederland, ter waarde van bijna vijf millioen. De
ongebouwde eigendommen, waarop voorschot verleend
werd, hebben eene uitgestrektheid van 200 bunders.
De uitdeeling is bepaald op 14 pet.
Het bestuur der posteryen in Engeland heeft
er van afgezien te Londen nog vrouwen bij den telegraaf
dienst aan te stellen, omdat zij 's nachts geen d.eust
kunnen doen Volgens de Liverpool Post heeft een
proef der North Western Railway Company, vrouwen a!»
klerken in de goederen-bureau's te gebruiken, niet
voldaan. Dikwyls moesten de treinen na den gestelden
tyd vertrekken, omdat de dames-klerken de kaariji s
niet vlug genoeg afgaven.
- Ds11. A. Leenmans, sedert 13 Maart 1870 pred. te
Anju.ni, is behalve te Goes ook te Muiden beioepen.
Or. E.Moll, pred. te Goes, hei dacht den 4n dezer
te Hengelo, naar aanleiding van Matth. 4 196, hoe hij
vóór 40 jaar, op den 5 dito, de Evangeliebediening
aldaar aanvaardde, welke hij in 1843 te Vollenhoven
en sinds 1846 alhier voortzette.
Volgens het Mail-Overzicht van bet Algem. Dagll.
van Ned.-Indië is op Atcbin de voltooiing van het
plan van generaal Pel ter hand genomen. Over zee
zyn den 25 Januari het 2e, 10e en 12e bat en 3 sectiën
artillerie naar Koeroeng Raja gegaan, te zamen een
paar duizend man Het plan is natuurlijk om van
de Koeroeng Raja uit dwars door de XXVI Moekims
heen op onze eigen Oosterlinie, zooveel mogelijk
zuidelijk, aau te trekken.
Een treurig feit is de dood vac den officier van
gezondheid Wolff, te Silang, een onzer uiterste ooste
lijke posten, juist tegenover de streek, waar de vyand
zich tegen onzen voorgenomen aanval moet verzamelen.
De dokter bevond zich waarschijnlijk op zijne tournee
der posten. Wij weten helaas, zegt het blad, dat
de vijand van onze plannen op de hoogte is gesteld
door ontsnapte spionnen. Dit is te meer te betreu
ren, omdat juist ten opzichte de.- expeditie bet geheim
met bijzondere zorg bewaard was.
Hoe menigmaal en hoeveel er ook reeds over de
Oostersclie quaes tie en hare oplossing is
geschreven en gesproken, nog steeds blyft zij bet
onderwerp vau dagbladartikelen en beschouwingen.
Niet het minst draagt daartoe thans weder bij de reis,
die de Russische gezant ter conferentie te Konstanti-
nopel generaal Ignatieff door een deel van Europa
maakt. Men beweert tereeht of ten onrechte, dat hij
alleen, natuurlijk met zijn souverein en den rijkskan
selier Gortschakofi] weet of Rusland aan Tur
kije den oorlog zal verklaren, eu uu hij te Parys
is aangekomen, openbaart zich in de Engelsche pers
een soort van waarschijnlijk gehuichelde vrees, als zou
de Eransche minister van buitenlandsche zaken zich
door hem laten verschalken, en het oor leenen aan
Ruslands schoonkliukende taal voor het sluiten van
een bondgenootschap. De France bevat echter de
officieuse uiededeeling, dat daarvoor geen vrees behoeft
te bestaan, want dat Frankrijk niet. maar veeleer
Duitscliland van nut zou kunnen zijn bij het
bewe-ken eener passieve alliantie tusscheu Engeland
en Rusland.
De eerste werkzaamheden van het parlement van
Turkije zullen zijnvde behandeling van lo. het
reglement van orde voorde Kamers; 2o. de kieswet;
3o. de drukperswet4o. de wet, regelende de samen
stelling en inrichting der vilayets Bo. de gemeen
tewet; 6o. het wetboek van burgerlijke rechtsvorde
ring 7o. de wet op de organisatie der rechtbanken;
8o. de wet op de hiërarchie bij de rechterlijke macht
en houdende bepalingen betreffende de bevordering
en het ontslag van hare leden9o. de wet op de
burger'.yke ambten en bedieningen; lOo. de staats-
begrooting; llo. het reglement voor de nieuwe re
kenkamer. Waarlijk, werk genoeg!
In den rijksdag van I>uitSC'llltllld wordt de
begrooting behandeld. 13e inkomsten van den afge
sloten dienst zijn beneden de raming gebleven, maar
toch zou het mogelijk zijn de uitgaven te dekken,
welke voor 1877 1878 met 68 millioen vermeer
derd zijn. Bismarck deelde mede, dat de rijkskanse
larij eene belastinghervorming voorbereidt tn ver
betering van het stelsel van indirecte belastingen ten
doel heeftbij verwacht dan ook dat de regeering
en de rijksdag de verhooging der statenbijdragen
zullen goedkeureu.
Tot lid van den senaat van Frankrijk
in plaats vau wijleD generaal Changarnier, is gekozen
de candidaat der rechterzijde de beer Dupuy De Lóme,
en wel met 142 tegen 140 stemmen, die op den can
didaat der linkerzijde, den beer André, waren uitgebracht.
De nieuwe wet op bet erfrecht in de Frausche
republiek, die dezer dagen door den senaat is aan
genomen, bepaalt, dat de weduwnaar of de weduwe,
indien by het overlijden van de vrouw of vau den
man geen rechtstreeksche en wettige erfgenamen be
staan het vruchtgebruik krijgen van een deel van
het nagelaten vermogen. Krachtens de wet, die nu
afgeschaft wordt, gaat in zulke gevallen het gansche
vermogen dadelijk op de erfgenamen in de zijlijn over.
Volgens de National-Zeitung hebben alle staten van
het postverbond er in toegestemdhet eerstvolgend
postcongres in 1878, en niet in 1877, te houden. De
Zwitsersche bond9-regeering had dit op aanzoek van
Frankryk in overweging gegeven. Uit Bern wordt
per telegra if gemeld, dat Perzië aanzoek heeft gedaan
om in het postverdrag te worden opgenomen.
Renter's agentschap meldt, dat de vrede tusschen de
Transvaalsche Republiek en Secocoeni
is gesloten. Deze laatste heeft de Transvaalsche
souvereiniteit erkend en zich verbot den tot het leveren
eener vergoeding, bestaande in 2000 stuks vee.
Ingezonden Stukken.
Mijnheer de Redacteur
Met genoegen zag ik -n uwe couraut van Dinsdag
18 Maart no. 31, dat het door mij geschrevene in
het voiig üülüiiièi' eeu -Wetiersohrij'veu heeft uitgelokt,
dewijl dit een bewijs is van belangstelling. Mijn doel
om die op te wekken is dus aanvankelijk bereikt.
De geachte schrijver stelt zicb blijkbaar ten taak,
om als geruststellend op te treden. Of ziju betoog
voor den aandachtsgeil lezer juist is, meen ik te
moeten betwijfelen. Want bij myn vorig schryven
bedoelde ik niet alleen om te wijzen op het gevaar,
door de scheur te weeg gebracht, maar op net feit,
dat de polder by het Dijkvak tusschen Kattendijke
en Wemeldinge tengevolge der dykvalleu, ongunstige
uitkomst der grondboringen en eindelyk ook door de
waargenomen scheur, over het algemeen in ten zeer
gevaarlijken toestand verkeert en dringend voorziening
vordert. Volkomen bekend met art. 73 der onteige
ningswet en de bevoegdheid, daarbij aau polderbesturen
verzekerd, was naar mijn oordeel reeds in Juli 1876
het tijdstip voor het polderbestuur geboren om uit
kracht van dat artikel baudelend op te treden. Im
mers de dreigende dykvallen en ongunstige uitslag
der grondboringen waren bekend, de waarde der
gronden, voor de inlaagkade benoodigd, w as geconsta
teerd, en het was de plicht van het polderbestuur,
gesteund door het algemeen verlangen van Ingelanden,
op de buitengewone vergadering gebleken, om van
het gunstige seisoen gebruik te maken en de inlaag
kade daar te stellen. Het polderbestuur deed zulks
niet, maar wachtte de oplossing van den helaas! zoo tragen
gang der outeigenings-quaesl'e af, totdat nu voor acht
dagen de bedoelde scheur in den zeedijk werd waar
genomen. De oorzaak evenzeer als de gevolgen daarvan
zyn onzeker en iedere opvatting berust op bloote
gissing, maar het is toch vreemd te achten, dat,
terwijl het polderbestuur, blijkbaar opgeschrikt door
het naderend gevaar, thans van art. 73 der onteige
ningswet gebruik maaktde quaestieuse gronden
inneemt, met groote kosten materialen verzamelt en
in weerwil van het ongunstige seisoen krachtig de
banden aan liet werk slaat tot Jaarstelling van de
inlaagkade, en juist op dat oogenblik in de Goesch*
Courant vau Donderdag 8 Maart no. 29 in deu vorm
van communiqué namens goed onderrichte tijde ver
kondigde dat er g<en gevaar bestaat. Op de gronden,
in mijn vorig schrijven ontwikkeld, aebt ik gerustheid
bij een zoo groot bedreigd belang onraadzaam; het
polderbestuur bevestigt dit door baar handtiend op
treden eu ik vermeen, dat hierdoor de strekking van
mijn vorigschrijveD ten volle gerechtvaardigd wordt.
Goes, 13 Maart 1877. A.
Wij moeten, ter voorkoming van verwarring, die
uit het bovenstaande licht zou kunnen voortkomen, A
opmerken, dat het bewuste bericht, waarop hij doelt,
geen communiqué van bet polderbestuur is geweest.
Dit bestuur zelf wist van ons bericht uiets, ea van
een geheel andere zijde, maar daarom toch te meer
bevoegd, was het ons iu de pen gegeven.
Ut Redactie.
ToeD in 1872 het vnjheidsfeest, of de bevryding
van SpaDje's dwingelandij voor 3 eeuwen, bijna al
gemeen in ons vadei land, en alzoo ook in vele ge*
meenten van ons gewest, gevierd werd, konden Goes
en Tholen bezwaarlijk aau die feestvreugde dielnemen,
wijl de bewouers van de eilanden Zuid-Bevelaud en
Tbolen eerst 5 jaren later zich van het juk der
Spaansche heerschappij verlost zagen. Dat de Goeae-
naren niet eerder zich bij de Zeeuwscbe vrijheids
vrienden, met den Prins van Oranje aan het hoofd,
aansloten, en, zoo het scheen, den Spaaoschea keniug
als hun wettigen vorst bleven beschouwen, niet
tegenstaande zij ook den druk van diens heerschappij
maar al te zeer gevoelden, mag hun tot geen ver
wijt dienen, evenmin als de omstandigheid, dat zy de red
dende hand hunner gewestgenooteu meer dao eenmaal
hebben afgewezen, en alzoo toonden van geen edelen
vrijheidszin bezield te zijn. Alleen een breedvoerig
verhaal van al de omstandigheden uit die tyden
zou zulks op voldoende wijze kunnen ophelderen.
Genoeg zy het, dat, toen er een gunstig oogenblik
ter bevrijding aanbrak, zulks volvaardig werd te baat
genomen. En die gunstige gelegenheid ontstond,
toen al de Nederlandsche gewesten by het Gentscbe
vredesverdrag, op den 8 November 1576 gesloten,
en dat bekend is ouder den naam van Pacificatie
van Gent, zich vereenigden om de Spanjaarden ten
lande uit te drijven, tengevolge waarvan dan nu ook
Goes zich een zware steen van het hart zag vallen,
toen op den 2> Februari 1577 de laatste vreemde
bezetting deze stad verliet, om naar's-Hertogenbosch
uit te trekken. Nu was Goes nog wel niet ten
volle bereid tot het erkennen van het gezag van den
Prins van Oranjeals uit godsdienstig beginsel ko
ning Filips getrouw blijvendemaar een politiek
besluit der Algemeene Staten, hoezeer dan ook eeniga-
zins afwijkende van het Gentsche v redesverdrag, ver
haastte de omstandigheid, dat men besloot zich aau
Oranje, als stadhouder van Holland en Zeeland, te
onderwerpen, na omtrent dit en andere ounten vol
doening te hebben ontvangen. Die voldoening of
Satisfactie, als voortvloeiende uit art. 7 der Gent
sche Pacificatie, werd den 22 Maart 1577 te Mid
delburg door den Prins en de vier gevolmachtigden
van Goes gesloten, geteekend en tezegeld, en den
27 dito van het stadhuis aldaar afgekondigd. En
het is sinds dien tyd, dat Zuid-Beveland, gelijk
den 17 April daaraanvolgende, op gelijke voorwaar
den te Dordrecht geteekend, ook Tholen kuonen
beschouwd worden, als van Spanje te zijn afgeval
len en deel te hebben genomen aan de behartiging
van de algemeene belangen der vereenigde gewesten
van ons vaderland.
