voordrachten bepale tot die als vóór de pauze ge
houden. Zijn boek zal zijn weg wel vinden, even
als zijne voordrachten belangstellende hoorders, die
zij overwaardig zijn.
Men schrijft ons uitCortgene, 30 November 1874:
Heden werd alhier het aanmerkelijk en zeer doelmatig
vergroote. schoolgebouw in gebruik gesteld.
In 't bijzijn van den gemeenteraad en den secretaris,
alsmede van den predikant en andere belangstellenden
heette de burgemeester J H. Bijbauin eene welspre
kende en gevoelvolle rede, den in grooten getale op
gekomen kinderen en verdere belangstellenden har
telijk welkom in het ruime, vroolijke en zoo doelmatig
ingerichte schoollokaal. Hij wees er op welk groot
belang ieder er bij heeft, dat er voldoend lager on
derwijs gegeven wordt; hoe weinig vruchten dat on
derwijs echter kan afwerpen, wanneer het wordt belem
merd, óf door een te klein schoollokaal, óf door ge
brekkige hulpmiddelen, óf door te gering onderwijzend
personeel. Ook deze gemeente had dit in de twee
laatste jaren maar al te veel ondervonden, doch thans
waren al deze bezwarendank zij de milde be
sluiten van het gemeentebestuur opgeheven en mocht
hij dan ook met een oprecht gemoed den gemeenteraad
dankzeggen voor diens gunstige gezindheid in het be
lang van het openbaar lager ouderwijs, terwijl hij ook
vermeende een woord van dank te moeten richten tot
heeren kerkvoogden, voor hunne bereidwilligheid om
het kerkgebouw tijdelijk tot school af te staan, zoo
mede om door den afstand van grond de zoo noociige
vergrooting der school mogelijk te maken. Na een
woord van hulde aan den architect, dhr. Hannink te
Goes, en den aannemer P. Van Oosten te Colijnsplaat,
voor het zoo practisch ontworpen plan en de zoo
nette uitvoering, richtte hij ook een hartelijk woord
van gelukwensching tot den hoofdonderwijzer en den
hulponderwijzer, eu wenschte hun beiden geluk met den
dag van heden en gaf tevens de hoop te kennen
dat zij en de kweekeling met lust en ijver en niet
minder met zegen in het zoo uitlokkend schoollokaal
zullen werkzaam zijn, terwijl hij ten slotte de kinderen
tot feestvreugde op heden en tot getrouw schoolbe
zoek voor het vervolg vermeende te moeten opwekken.
Afgewisseld door toepasselijke feestgezangen werden
er nog doeltreffende toespraken gehouden door den
hoofdonderwijzer, dhr. J. J. Kerpesteijn en den hulp
onderwijzer, dhr. P. Ver hay e, waarna de schoolkinderen
in ruime mate werden onthaald op chocolaad eu koekjes.
Voorzeker zal deze dag, vooral bij het jonge volkje,
nog lang in aangename herinnering blijven.
Men schrijft uit Tielerwaard, 25 Novem
ber: Veldarbeid onttrekt, volgens bet oordeel
van den afgevaardigde ter Tweede Kamer uit
Zeeland, Saaymans Vadergeen of althans wei
nige kinderen aan bet onderwijs. Uit ver
scheidene plaatsen heeft men door cijfers be
wezen, dat meer kinderen door veld- dan door
fabriekarbeid aan bet onderwijs onttrokken
worden. Zelfs nu op 25 November is op de
meeste scholen in deze waard het aantal kin
deren nog niet aanwezig, dat er zijn kon.
Nu, bet gunstige herfstweder en het verbouwen
van suikerbiet zijn daarvan grootendeels oor
zaak, ontbreekt er nog 25 a 30 pCt. der leer
lingen. Nog acht, misschien veertien dagen
zullen er verloopen, eer allen aanwezig zijn.
Welk een nadeeligen invloed dit op den goe
den gang van het onderwijs beeft, welke vor
deringen die zoogenaamde winterklanten" zul
len maken, die nu ter school komende, na
ze tweemaal bezocht te hebben in bet begin
van Februari bij gunstig weder, of wat later
ze weder verlaten, om daarna weêr 9 a 10
maanden op bet veld te gaan werken, zullen
we thans niet meer behoeven te herhalen,
evenmin wat er zoo van de landbouwende
gemeenten zal worden, waar meer dan de
helft der kinderen het grootste deel van het
jaar niet ter school verschijnen. Met den te-
"enwoordigen toestand zijn ze te beklagen!
(Arnh. Ct.)
Naar men uit 's-Gravenhage aan de
Arnh. Ct. mededeelt, heeft zich aldaar een Co
mité gevormd voor het oprichten eener Veree-
niging tot lij ken verbranding in Nederland. Het
bestaat uit de heeren M. F. A. G. Campbell
bibliothecaris der Koninklijke bibliotheekdr.
L. J. Egelinginspecteur van het geneeskundig
Staatstoezicht dr. M. P. Lindo, inspecteur
van het lager onderwijs; dr. J. Rutgers, con
rector van het gymnasiumW. C. A. Staring,
referendaris aan Financiën, en dr. J. L. De
Vrij, oud O.-I. ambtenaar. Het voorhemen
dezer heeren is eene constitueerende vergade
ring bijeen te roepen, zoodra zich honderd
deelhebbers zullen hebben aangemeld.
Te 's-Hertogenbosch werd Vrijdagavoud
door een voorbijganger voor de poort van het
Jjiefdesgesticht een pakje gevonden, waarin een
kind tusschen de 10 en 12 dagen oud. Na
een streng onderzoek is gebleken, dat de per
soon, die het wicht te vondeling heeft gelegd,
was een bejaarde vrouw, te Rotterdam aau
boord van de Bossche boot gekomen.
Naar aanleiding der ministeriëele aan
schrijving betreffende den colorado-kever, heeft
de Directie der Ned.-Amerikaansche Stoom
vaart-maatschappij strikte order gegeven aan
haar agenten te New-York, otn haar stoom
schepen niet van aardappelen voor schecpsge-
bruik te voorzien, noch die als vrachtgoederen
aan te nemen. NR. Ct.)
Te Rosendaal verloor de vorige week
iemand een pakje, waarin ƒ250 aan papieren
geld. Een braaf werkman vond het pakje en
gaf het onmiddellijk aan den eigenaar terug,
die de betooude eerlijkheid zelfs niet met een
kleinigheid beloonde.
Dezer dagen is te Maastricht een dienst
meid in hechtenis genomen, ouder verdenking
van poging tot vergiftiging en brandstichting.
De verdachte is, naar de N. R. Ct. verneemt,
de dienstmeid van den heer Lagers, predikant
bij de Luthersche gemeente te Maastricht.
Nadat de leden van dit gezin ernstig ziek
waren geworden en dientengevolge vermoeden
was gerezen, werd in de door de dienstmeid
toebereide appelmoes eene groote hoeveelheid
phosphorus gevonden. Later werd in de slaap
kamer van die dienstbode de matras van baar
bed in brand gestoken gevonden. Gelukkig
werden de vlammen spoedig gebluscht. Veer
tien dagen geleden is het éénjarig kind van
genoemden predikant plotseling gestorven. Men
verneemt, dat het lijkje van dat kind op last
der justitie is opgegraven, en gerechtelijk on
derzocht.
Naar men verneemt, heeft het gerech
telijk onderzoek omtrent de vermoedelijke ver
giftiging in het gezin van den heer B. te
Haarlem, waarvan dezer dagen melding gemaakt
is, zoodanige bezwaren tegen de 20jarige doch
ter Sophia H. opgeleverd, dat zij op bevel
der Arrondissements-Keehtbank in hechtenis
genomen is. De toestand van den heer H.
en zijne echtgenoote is verbeterd, zoodat er
hoop bestaat op het behoud van hun leven.
Vóór eenige wekeA zijn, bij het graven
van een sloot, op de Triesumerterp bij Dokkum,
door een arbeider ongeveer 600 vreemde, althans
zeer oude muntstukken gevonden. Bij verreweg
het grootste deel is noch het wapen, noch het
jaartal zoo duidelijk, dat men met zekerheid
kan bepalen tot welk tijdvak de munten be-
hooren. Een der duidelijkst leesbare stukken
schijnt het jaar DCOL te hebben en alzoo
terug te wijzen naar de tijden van Karei d.en
Groote. {Pr. Fr. Ct.)
Men schrijft uit Monster, 28 Nov.: Woens
dagavond stierven op den stal van den land
bouwer K. achtereenvolgens plotseling drie
koeien. Twee anderen, blijkbaar op het punt
om eveneens te bezwijken, werden nog gered,
de eerste door aderlating, de tweede door het
beest in de frissche lucht te brengen. Niemand
weet de oorzaak der ongesteldheid te vatten.
Verschijnselen van longziekte, runderpest of
miltvuur waren niet aanwezig; evenmin kon
men sporen van vergiftiging ontdekkenook
laat de inrichting van den stal Diets te wenscben
over. Donderdagmorgen te 7 uren is aan den
district-veearts, den heer Alers, per telegraaf
van het geval kennis gegeven. Met belang
stelling ziet men den uitslag van het onderzoek
van dien bekwamen arts tegemoet.
De Noord-Amerikaansche dokter Allen
zegt, dat de type en het karakter der ziekten
veranderen. In stede van acute ougesteldheden,
hevige aanvallen en de sterk ontstekingachtige
soort van ziekten, waaraan de twee voorgaande
menschengeslachten leden, hebben de dokters
thans slechts te maken met chronische ongesteld
heden, ontstaande uit algemeene zwakheid, indi
gestie en ziekelijken toestand van het bloed of
het zenuwgestel. Het aderlaten, de krachtige
medicijnen en andere paardemiddelen van de
oude school hebben plaats gemaakt voor de
tonische, pijnstillende behandeling van onze tè-
genwoordige praktijk, en die wijziging is in
even groote mate het gevolg van de veranderde
type van ongesteldheden als van de vorderingen
der medische wetenschap. Het tegenwoordige
geslacht heeft minder spieren meer zenuwen,
minder physieke levenskracht meer zenuw
achtige energie, minder weerstandsvermogen
meer geesteswerkzaamheid. Dr. Allen trekt
deze conclusies uit veranderingen, die door de
anatomie en physiologie worden aangewezen.
Het menschelijk lichaam is niet meer zoo breed,
zoo stevig, zoo goed geproportioneerd als vroe
ger. De weefsels zijn teerder en fijner, de
kleur bleeker, de gelaatstrekken scherper dan
vroeger. De uitdrukking van bet gelaat heeft
gewonnen in verstandigheid, maar verloren in
gezondheid, de hersens wordeu ontwikkeld ten
koste van de rest van 't lichaam. Vandaar dat
zenuwziekten en plotselinge sterfgevallen door
beroerten, verlamming en hartkwalen meer voor
komen. De gemiddelde levensduur is verlengd
door betere hygiënische wetgeving, en door de
vorderingen der geneeskunde; maar de gemid
delde levenskracht (vitality), de levensorganen
zijn achteruitgegaan door tal van andere oor
zaken, waarop te weinig acht wordt geslagen.
Dr. Allen meent dat deze verschijnselen
over twee of drie geslachten waar te nemen
ziju. Onder deze noemt hij het uitoefenen
van bedrijven binnenshuis en het verzuim om
de nadeelen daarvan door lichaamsoefeningen
tegen te gaande grootere gejaagdheid en
concurrentie in zaken; de kunstmatige levens
wijze; de minder gezonde kleeding; de hooge
temperatuur in de woningen, eu de overprik
keling der hersens, zoowel iu de school als
in het meergevorderde leven. Waar die oor
zaken werken op de constitutie der vrouw,
verminderen zij oogenblikkelijk de levenskracht
der kinderen, zoodat, terwijl het moderne le
ven steeds grootere eischen stelt, elk volgend
geslacht mannen en vrouwen ter wereld brengt,
die minder in staat zijn aan die eischen te
voldoen.
Wat Dr. Allen hier over Amerikanen schrijft,
zal ook wel geldig zijn voor ons Europeanen.
Per Teleg-raafi Iu de Tweede Ka
mer zijn heden de discussiën over de onder
afdelingen en artikelen der begrooting Bin-
nenlandsche Zaken voortgezet. Er is 6000
verhooging aangebracht voor de traktementen
der ambtenaren bij de provinciale griffiëo,
zoodat ook zij, met de verhooging van ver
leden jaar, nu ook 10o/o verhooging genieten
zullen. De Minister heeft iu den loop der dis
cussiën verklaard, dat van het ministerie geen
legerorganisatie bij de wet te wachten is. De
militiewet zal iu 't voorjaar worden aangebo
den. De Minister is tegen het denkbeeld-Z?e
Roo om militie en schutterij bij ééne wet te
regelen. De discussiën over de afdeeling wa
terstaat zijn aangevangen. Morgen voortzetting.
KERKELIJKE ZAKEN ONDERWIJS.
Behalve te Amersfoort is ds. J. Kromsigt, te Cortgene,
ook beroepen te Harderwijk. Voor het beroep naar
Ermeioo is door hem bedankt.
BOEKBEOORDEELING.
Bij J. B. Wolters te Groningen zal worden uitgegeven
«De Nederiandsche Werkman", onder redactie van W.
Reinkingh; prijs per jaargang van 12 nommers ƒ1.20.
Wij hebben voor het eerste maandblad, dat ons ter be
spreking is toegezonden, niets dan lof; zoowel om het
doel, dat er mede wordt beoogd als om de de wijze, waarop
men dit doei zai trachten te bereiken. Het valt niet te
ontkennen, dat er tegenwoordig van verschillende zijden
en op velerlei wijze aan de verbetering van het lot van
den handwerksman wordt gewerkt. Of de weg, dien men
daartoe inslaat, wel altijd de rechte is, zal de uitkomst ons
moeten leeren. Maar dit staat vast: bij den werkman den
lust tot lezen, tot onderzoek op te wekken, en dit te doen
door hem zoo goedkoop mogelijk eenvoudige, aantrekke
lijke lectuur te verschaffen, kan nooit anders dan gunstig
werken op de vorming van zijn verstand en hart, en moet
ten laatste ook op de verbetering van zijn toestand een
weldadigen invloed uitoefenen.
Ook de werkman heeft als iedereen na den arbeid
behoefte aan uitspanning. De verstandige werkman zoekt
die zeker niet altijd buitenshuis, maar liefst in den huise-
lijken kring.
Hem die daar te doen vinden, hem van tijd tot tijd een
uurtje aangenaam en nuttig bezig te houden, is hét doel
van bovengenoemd maandblad. We gelooven niet te veel
te zeggen, wanneer we dit een zeer loffelijk doel noemen.
Ook de wijze, waarop de .Redactie haar doel zal trachten
te bereiken draagt onze goedkeuringweg. We zijn liet
met haar eens, dat uitgebreide stukken niet in de maand
bladendienen voor te komen; de werkman heeft geen tijd,
die te lezen. De behandelde onderwerpen ziju dan ook
niet lang, maar daarom niet minder leerrijk. Wat Heide
vermag" en «Een huwelijk zooals er meer gesloten wor
den" zijn beelden uit hetleven gegrepen en naar het leven
geteekend, terwijl ook «Een Verdienstelijk Man" navol
ging verdient en «Afgevallen blaadjes" opgeraapt en zorg
vuldig bewaard dienen te worden.
Ook de uitvoering laat niets te wenschen over; stevig
papier en een flinke letter komenden werkman zeker niet
te onpas.
We wenschen dat «De Nederlandsche Werkman" in
vele huizen een gunstig onthaal zal vinden, en we ver
trouwen dat ook, wanneer de Redactie in beginsel aau
