1873. N°. 147. Zaterdag 13 December. 603te jaargang.
Nabetrachting ra it Indische Begrooting.
BINNENLANDSCHE BERICHTEN.
«OESSCHE
COURANT.
JDe uitgave dezer Courant geschiedt Maandag. Woensdag
en Vrijdag avond, uitgezonderd op feestdagen
Prijs per kwartaal zoo binnen als buiten Goes ƒ1,75.
Afzonderlijke nommers 5 c. met bijblad 10 c.
Gewone advertentiën worden a 10 c. de regel geplaatst.
Geboorte-, huwelijks- en doodberichten met de daarop be
trekking hebbende dankbetuigingen van 1—8 regels è/1,-
Dienst-aanbiedingen, niet meer dan 4 regels bedragende
en contant betaald, 20 c.
Wij hebben beloofd terug te zullen komen op
de Indische begrooting, speciaal om iets over het
Mahomedanisme te zeggen. Hebben ook de leden
der Kamer zich geroepen gevoeld over die kwaal
der Javaansche maatschappij iets te zeggen
Wat een armoede van denkbeelden is er bloot
gelegd in 's landsvergaderzaal bij de behandeling
van de Indische begrooting. Telkens als er een
nieuwe spreker optrad wiens welsprekendheid een
goeden klank heeft in den lande, zetten wij er ons
toe om met aandacht den gedachtengang te volgen,
en telkens waren wij teleurgesteld. En toch was
er niet altijd gebrek aan leven, 't Ontbrak dik
wijls zelfs niet aan heftigheid. Verraad uwe
beginselen, riep de een den Minister toe; als ge
ons niets anders voor te stellen hebt, ruim dan uw
plaats, riep een ander; vergeefsche moeite, riep een
derde; ge zijt een speculant, sprak een vierde; gij
zijt niet op de hoogte, meende een vijfde; gij zet
's lands heil en dat der koloniën tevens op het
spelopperde een zesde.
Beide partijen wilden wel voor een oogenblik
al haar vijandschap vergeten om in zoete eenstem
migheid liederen te zingen waarvan wij den inhoud
vermeldden.
Het is bekend dat het evenwel zoo kwaad niet
gemeend was. We weten toch allen dat de In
dische begrooting met een zeer kleine wijziging
is aangenomen. Maar waarvoor dan al dat tijds-
verspillen, die vloed van woorden, die zonder be-
teekenis was en die tot niets leidde Is het on
derwerp wellicht uitgeput? We antwoorden, we
hebben slechts de eerste schrede op den weg ter
verbetering van de Indische toestanden gedaan; er
zal dus zeker nog wel iets te zeggen vallen over
wat er vervolgens is te doen.
De Minister had beloofd de heerendiensten af te
schaffen en tijdelijk wil hij die nu vermeerderen
ziedaar het thema van de redevoeringen over het
aanstellen van mindere hoofden tot bevordering
van de veiligheid.
De pikol koffie een gulden in prijs te verhoo-
gen is te veel, riep de heer Aveel te weinig,
riep de heer Ben ziedaar het thema van de
discussiën over de koffie.
En het onderwijs ja er was wel ver
betering noodig, maar slechts één lid bracht eenig
denkbeeld daartoe in het midden en daarmede liep
het af. En toch meenen wij dat de totkomst van
de Inlandsche bevolking van het laatste punt voor
geen gering deel afhangt. Het bevreemdt ons
daarom te meerdat de zaak van het onderwijs
niet meer sympathie in de kamer heeft ontmoet
omdat alle partijen op dat gebied elkander de
hand hadden kunnen reiken.
De christelijk-nationale richting moet in Mahom-
medanisme slechts een valschen godsdienst, een be
zoeking en een ergernis zien. De liberale richting,
die staatkunde en godsdienst wil gescheiden zien,
moet reeds daarom het Mahomedanisme trachten
te keeren, omdat die beide beginselen daarin ver-
eenigd zijn, en het fataliteitsgeloof, dat de Koran
predikt de dood is voor alle ontwikkelingen
beide partijen hadden elkander kunnen ontmoeten
op een terrein waarop in onzen tijd zooveel leven
en beweging is: de maatschappelijke toestand van
de vrouw. We wenschten deze punten met een
paar woorden nader te bespreken.
Zoo als bekend is zijn in de 13e eeuw de Hindoes
uit het vaste land van Azië, en wel uit Voor-Indië
overgekomen en hebben zij onder de eilanders de
eerste beschavende elementen gebracht; zij hebben
bén bekend gemaakt met den akkerbouw en de
rijstcultuur dagteekent van die dagen.
hebben de Maleiers van een zwervend
leven weten af te brengen en te bewegen zich te
vestigen en te leven van hetgeen de akker hun
opbracht. De eerste schrede tot een blijvend maat-
schappelijken toestand was gedaan.
Er ontstonden langzamerhand staten, die in
't vervolg een tijdperk hebben gekend van bui
tengewonen. bloei, en de Javanen hebben getoond
niet alleen dankbare discipels te zijn, maar (en
hierop wenschen wij vooral de aandacht te vesti
gen) ook vatbaar voor zelfstandige ontwikkeling.
Bouwkunst, beeldhouwkunst en poezie werden
met vrucht en geestdrift beoefend.
Dit duurde voort tot iu de vijftiende of zes
tiende eeuw, en de grootsche ruïnen, die hier en
daar op Java worden gevondën, benevens oude ge
dichten, zijn de bewijzen hoe de schoonste en lief
lijkste vruchten van den menschelijken geest ver
nietigd en bedorven werden onder den onvrucht-
baren en doodenden adem Van den Islam.
Arabieren kwamen van Malacca over Sumatra
naar Java en predikten in plaats van Bouddha
en Siwa, den eeuwigen god Allah, en al predikende
wierpen zij de inlandsche vorsten door geweld of
intrigue van den troon en namen dien zelf in. En
het was uit met geestesbeschavingpoezie en
beeldhouwkunst; en bidden en vasten, wasschin-
gen en het verstandeloos opzeggen van verzen
uit den Koran trad daarvoor in de plaats. De
zedelijkheid werd in den hartader aangetast; het
huiselijk leven, waarvan de Javaan langzamerhand
idéé had gekregen, werd vernietigd, daar, volgens
den Koran, de vrouw van weinig of geen betee-
kenis is, en voor de trouwe volgelingen van Ma
homed een voetveeg, een slavin.
Evenveel verachting als de Islam heeft voor de
vrouw, even zooveel veraohting heeft hij voor de
christenen, in zijn oog een onrein soort dieren.
En dit is geen ijdele vertooning. Het Engelsch
gouvernement in Voor-Indie heeft daarvan de vree-
selijke bewijzen gehad tijdens den opstand der Sipoys
(de inlandsche infanterie van het Engelsch-Oost-
Ind. leger); het Fransche gouvernement evenzeer
bij eiken opstand in Algerië; en ook wij hebben
daaruit menig bloedig wapenfeit te verklaren, ter
wijl de oorlog met Atchin de wrange vrucht van
hetzelfde verschijnsel is.
Zonderling! heeft het niet den schijn of de ker
kelijke richting in onze vertegenwoordiging het noo-
bele principe van den Apostel Paulus vergeten
heeft, van hem, die even liefdevol als menschkun-
dig, de vrouw, afgesloten als zij tot nog toe was,
plaatste te midden der maatschappij en met haar
een machtig en beschavend element!
Zonderling! is het niet of het liberalisme zijn
schoone roeping vergeet, die zich toch ook over
de vrouw uitstrektOf zou de Javaansche vrouw
alleen nuttig zijn om rijst te stampen en water
te dragen?
Zonderlingherhalen wewij hebben reeds zoo
veel ondervinding van den onuitbluschbaren haat,
dien de Mahomedaansche priester het christendom
en de Europesche beschaving toedraagt; zou het
geen tijd worden zijn invloed te fnuiken en de
Javaansche bevolking tot ons opteheffen uit haar
onwetendheid en onbeschaafdheid, en nauwlettend
acht te geven op den zedelijken en intellectueelen
toestand van 14 millioen zielen, en komt het on
derwijs hiervoor niet allereei-st in aanmerking?
Een half millioen gulden, wal wil dat zeggen voor
zulk een bevolking Wij juichen het toe, dat er
voor de veiligheid wordt gezorgd, dat de arbeid
minder slecht betaald wordt. Maar moet er alleen
gelet worden op het stoffelijke De Javaan heeft
toch ook hoofd en hart! Breek met het denk
beeld beschaving, öf pas het zooveel mogelijk op
alle creaturen toe. Ook in dat opzicht zijn men-
schen en menschen gelijk. Buitendien den geest
te verhelderen en te ontwikkelen; krachtige en
gezonde denkbeelden verspreiden, is dat niet ruim
baan maken voor geestelijken, zedelijken en stof-
felijken vooruitgang tevens?
De reizigers in Afrika bewerendat Algerië
geen bloeiende kolonie zal worden vóór en aleer
de Arabieren met hun Koran zijn teruggedrongen
in de woestijnde Amerikanen beweren dat er
geen vrede is te houden met de Roodhuiden en
dat uitroeiing het eenigste middel is om Europe
sche beschaving te doen zegevieren. We vragen,
is het niet meer den mensch waardig een half be
schaafd volk te ontwikkelen en het aldus de groote
zegeningen van humaniteit en beschaving mede
te doen genieten?
Evangelieprediking kan daartoe een middel zijn
maar gaat te langzaamde vruchten van goed on
derwijs zijn te plukken in een paar tientallen van
jaren. We kunnen ons voorstellen, dat in tropische
gewesten het Mahomedanisme zich staande houdt
tegenover den christelijken godsdienstmaar dat
het zich zou staande houden tegenover goed on
derwijs schijnt ons toe onmogelijk te zijn.
Het is den Minister gevraagd waaarom hij niet
meer doortastende hervormingen voorsteldemaar
van wie is dit te vorderen die niet zeker is ze te
kunnen invoeren?
Van onze Ministeriën met hun kort leven zijn
moeielijk groote dingen te wachten we wenden
dus onze oogen naar de vertegenwoordiging. Maar,
helaas zij spreekt en spreekt druk bij de behan
deling van betrekkelijk weinig beduidende zaken
en zwijgt bij de behandeling van groote ernstige
belangen. We vragen, zijn het Nederlandsehe volk
en zijne koloniën daar mede gediend
GOES, den 12 December 1873.
TWEEDE KAMER.
De Tweede Kamer heeft in hare zitting van
gisteren de begrooting van Marine verworpen
met 37 tegen 30 stemmen.
Bij de beraadslagingen over dit hoofst. der
staatsbegrooting besprak de heer Fabius den
onvoldoenden staat der zeemacht en trachtte hij
aan te toonen dat Nederland een actieve ma
rine met flinke zeelieden noodig heeft. Ook
de heer Nierstrasz sprak in dien geest; ter
wijl de heer Gratama den minister in diens
stelsel steunde, en van meening was dat hij
heeft uitgevoerd, wat voor onze krachten uit
voerbaar was.
Verder voerden nog het woord de heeren
Rutgers van Rozenburg en Bredius, die beiden
aantoonden, dat de kreet; »de marine is in
verval" niet zoo geheel en al ten onrechte is
geuit. De minister verdedigde zijne begrooting
en gaf te kennen, dat een active marine van
hem niet is te verwachten in dien zin, dat
zij als een stelsel zou worden aangenomen.
Hi] durfde geene begrooting voordragen, die
door den aanbouw van nieuwe schepen en ver
meerdering van personeel, eenige millioenen
zou stjjgen, en meende rekening te moeten
houden met onze finauciëele krachten. Van
het stelsel, dat hij heeft aangenomen en door
de kamer 5 jaren lang is goedgekeurd, ver
klaarde bij niet te zullen afwijken.
De heer Jnsinger beweerde, dat de minister
met meer geld dan aan één zijner voorgangers
was toegestaan, minder heeft tot stand gebracht.
De heer Stieltjes bracht den minister den ge
nadeslag toe. De heer Nierstrasz had beweerd,
dat het gemis eener toereikende zeemacht van
invloed was geweest op de gebeurtenissen te
Atchin. Dit laatste werd door den heer Stiel
tjes verder geëxploiteerd. Hij stelde den mi
nister als 't ware verantwoordelijk voor 't mis
lukken der expeditie en verklaarde hem schul
dig aan verkeerde zuinigheid. Sprekers wilden
alzoo een groote vloot, die 't land ontzettende
sommen zou kosten, in plaats van 't stelsel van
den minister, die een voldoende zeemacht ter
verdediging onzer kusten en onzer Overzeesche
bezittingen wil.
De uitslag is bekend. Bij de stemming ver
klaarden zich voorde heeren Moens, v. Kerk
wijk, Rombach, Gratama, de Jong, Brouwer
Sandberg, Bergsma, Bredius, Dam, Zylker, Mackay,
Blom, v. Eek, Cremers, Wybenga, Kops, Blussé,
v. Harinxma, Idzerda, Hingst, v. Akerlaken, Ren
ting, Viruly, Smidt, 's -Jacob, Kappeine, v. Hou
ten en de Voorzitter.
Tegen de heerenKerens, v. Kugk, Heyden-
rijck, Insintfery v. Loon, Gevers Degnoot, GqcU-
