rm
1871. M 56.
Vrijdag- 14 July.
58
jaargang.
ste
Mi'. J. II. de Laai (ie Kanlee.
0. J. Besseliug.
Me. J. A. van Hoek.
W. F. Busing.
mmm
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag en Donderdag
avond, uitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal zoo binnen als buiten Goes J 1,75.
Afzonderlijke nommers 5 c. met bijblad 10 c.
COIÜW
Gewone advertentiën worden a 15 c. de regel geplaatst.
Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van li—6 i egels 5 1,~
Dienst-aanbiedingen, niet ineer dan 1 regels bedragende
en contant betaald, 10 c.
De inzending van advertentiën kan geschieden op den dag der uitgave tot vóór drie urendes namiddags.
Stukken welke men als ingezonden wenscht opgenomen, moeten uiterlijk den vorigen dag aan liet bureau bezorgd zijn.
1H JUL IJ.
II.
In ons vorig artikel hebben wij gezien, dat door
de nieuwe rigting in onzen raad nog niets was
gedaandoch dat alleen voor een meisjesschool
door jonkhr. Pompe een plan wordt of is gemaakt,
een plan, dat voor ieder die erkent dat burger
meisjes ontwikkeld mogen zijn, niet erg aanlok
kelijk kan wezen.
Wat zou er met de andere inrigtingen van on
derwijs in onze gemeente kunnen plaats hebben
Laten wij er onmiddelijk bijvoegen er is nog
niels gedaan, maar er zou iets hunnen gebeuren.
Dat «iets' zou kunnen zijn: verhooging van
het schoolgeld.Past men dit toe 1° op de lioo-
gere burgerschool, dan zou deze school eene in-
rigting worden alleen voor de hoogere standen.
Op kosten der gemeente zou dan een gebouw zijn
opgerigt en worden onderhouden en de gemeente
zou zeker .niets minder moeten dragen dan nu het
geval is. Wanthoe hooger schoolgeldhoe minder
kinderenen zou het rijk de subsidie van f 8500.
's jaars blijven betalen, indien de hoogere burger
school eene inrigting werd waarvan de burger
kinderen niet meer konden profiteren
Maar voorondersteld dat men het schoolgeld zoo
hoog kon opvoeren, dat de gemeente geen cent
aan de hoogere burgerschool bijdroeg, zou dit dan
in het voordeel zijn van de burgers
Er wordt, als men over de hoogere burgerschool
spreekt, altijd zorgvuldig gezwegen over de burger-
avondschoolwaar tot zeer kleinen prijs het onderwijs
zeifa aan de minste burgerjongens kan worden
verstrekt.
Zal men dan een deel der bevolking, met name
de ambachtslieden, beletten hun toestand of althans
den toestand hunner kinderen te verbeteren?
Gebrek aan kennis bestaat onder de werklieden
bijna algemeen en juist daaruit dreigt het gevaar,
dat langzaam nadert in den vorm der arbeiders
kwestie.
Zonen van handwerkslieden moeten op 10 of 12
jarigen leeftijd reeds wat bijdragen tot instand
houding van het huisgezin. Deze kunnen dus van
de dagschool niet lang genoeg gebruik maken.
Aan de burgeravondschool vinden zij gele
genheid voor zeer weinig geld, wetenschappelijk
ontwikkeld te worden en die avondschool kan in
vollen zin, evenals te Groningen, een avondschool
voor ambachtslieden zijn, eene ambachtschool die
zich aansluit aan de lagere school en die het on
derwijs in rekenen, meetkunde, beginselen van
werktuigkunde en natuurkunde, handteekenen, regt-
lijnig en bouwkundig teekenen enz. omvat.
In onzen tijd waarin zooveel gesproken en ge
schreven wordt over de verbetering van het lot der
werkliedenheeft men hier in Goes die verbetering
onder zijn onmiddelijk bereik. Er is geen meer
afdoend middel dan onderwijs, om dat lot te ver
beteren. De werkman die zijn vak grondig verstaat
en zich ordelijk gedraagt kan ja, zijn brood
verdienen, maar hoe dikwijls hoort men de klagt
■nik werk zoo vlijtig als de beste, maar het hapert
mij aan reken- meet- en teekenkunde die deze vakken
•t kent wordt voorgetrokken
En teregt wordt zoo'n werkman voorgetrokken,
want de baas zal veel meer door hem kunnen laten
maken en doen dan door zijne andere werklieden.
Behoeven wij meer te zeggen om aantetoonen
dat eene hoogere burgerschool zooals die thans
bestaat, niet is eene inrigting alleen voor de groo-
ten, dan zouden wij nog kunnen wijzen op een
aantal burger-kinderen die de dagschool dier in
rigting bijwonen.
En dat alles zou ophouden indien zulk eene
inrigting door eigen middelen moest bestaan.
Ja de inrigting zou zeer zeker te niet gaan
en de Goessche burgerij zou andermaal verstoken
worden van het middel om hare kinderen voor
weinig geld uitstekend middelbaar onderwijs te
doen genieten.
Die inrigting geniet eene aanzienlijk subsidie
van het rijk het aantal leerlingen is reeds groot
en de kosten der vroegere fransche school zijn in
de hoogere burgerschool opgelost. Houdt men met
*Y dit alles rekening en neemt men nog daarbij in
aanmerking dat het gedeelte der kosten dat op
den hoofd, omslag wordt gevonden, toch voor
verreweg het grootste gedeelte op de rijken drukt,
moet men dan niet dankbaar erkennen dat de
hoogere burgerschool eene inrigting is van onbe
rekenbaar nut voor de 2de en 3de zelfs voor de
4de klasse der burgers en dat de le klasse dei-
burgers eigenlijk er toe bijdraagt en veel bijdraagt
om het onderwijs aan de mindere standen te be
kostigen
En kan het dan wenschelijk zijn, dat juist
mannen worden gekozen die voorgeven in dien
toestand verandering te zullen brengen
Moeten wij ons niet veeleer aansluiten bij hen
die deze inrigting in het leven hebben geroepen
en met hart en ziel voorstanders blijven van dat
onderwijs aan burger-kinderen
Moeten wij niet juist de kundige en bekwame
manfien kiezen, welke die inrigting liefhebben en
hun tijd en krachten juist daaraaD willen wijden,
dat ook de burger-kinderen ontwikkeld zullen wor
den; terwijl zij ook omtrent onze andere gemeente
zaken waarborgen geven in het algemeen belang
werkzaam te zullen zijn
Hoe armzalig staat daartegenover het geroep en
geschreeuw van hen, die schijnbaar de gemeente
naren van drukkende lasten zullen ontheffen, door
hun den loodzwaren last van weinige ontwikkeling,
die den burgers allen vooruitgang belet, opteleggen
terwijl, zoodra zij behagelijk op de eerezetels zijn
gezeten, die mannen den moed, de kennis blijken
te missen om eenig werkelijk nuttig plan in toe
passing te brengen.
Maar genoeg daarover of die mannen iets doen
of niets doen, wij hebben genoeg als wij weten wat
zij zouden willen doen. Verhooging van schoolgeld
zou zeker vrij wat noodlottiger voor ons zijn, dan
hun niets doen.
Ons rest nog te komen tot de lagere school en
daarbij komen wij tot de oude kwestie der gemoeds
bezwaren.
Wij zullen daarvan niet veel meer zeggen't is
reeds zoo dikwijls gedaan.
Indien maar het bijzonder onderwijs gelijke
«regten had als de neutrale staatsschool, zeggen
velen," »dan kon ieder zijne kinderen, naar zijne
«overtuiging laten onderwijzen."
Maar bemerkt men dan niet, dat men u voor
de ééne school, ingerigt volgens 's lands wetten,
een tal van scholen, en wel secte-sckolen geven
wil, waardoor twist en tweedragt worden gezaaid
onder de kinderen van hetzelfde volkwaardoor
eendragt en liefde, die oud vaderlandsche deugden,
zouden verloren gaau, terwijl men naauwelijks zoo
veel scholen zou kunnen oprjgten, dat ieder eene
school in zijnen geest zou bezitten
En aan hen die ook in deze zaak op het finan-
tiëele neerkomen, vragen wijzoudt gij werkelijk
gelooveu dat gij minder zoudt betalen als ieder
voor zijne eigene school moest opbrengen wat nu
door vereende kracht wordt gedragen Of wel
neemt eens aan, dat de bijzondere scholen door
de gemeente konden gesubsidieerd worden, hoe on
eindig veel bezwarender zou dan de last voor ons
niet zijn. Of zoo men op de lagere school
ook al een verhoogd schoolgeld wilde toepassen,
wat zouden de burgers niet veel meer gedrukt wor -
denStelt, dat het schoolgeld van 60 tot 100
cents per maand werd opgevoerd en dan op den
hoofd, omslag geen kosten voor het lager onder
wijs werden gebragt, zou dat voordeelig zijn
Dit zou voor ieder kind 40 ets. per maand dus
4,80 in het jaar zijn. Voor een gezin waarin
drie kinderen zijn, zou dit eene jaarlijksche ver
meerdering geven van 14,40 - En met hoe wei
nig zou dan de hoofd, omslag verminderd worden
Kiezerswij zijn in een gewigtigen tijd. De
verkiezing op 13 Julij zal de schaal bepaaldelijk
aan dezen of aan genen kant 'doen overslaan.
Wij hebben vrijmoedig gezegd wat wij meenden
U te moeten zeggen.
Vindt onze tegenpartij goed, tegen beter weten
in, u de zaken anders voortestellenwij zullen
er niet op antwoorden. Gij rnoogt zeiven oordee-
len over wat uw belang medebrengt.
Maar nog eenseen gewigtig belang is in uwe
handen gelegd. Pleegt raad met uw eigen gezond
verstand en de keuze zal alsdan niet moeijelijk
zijn. Behoedt de gemeente voor de ramp die haar
zou treffen als 't onderwijs van minder omvang
en daarbij nog in secte-onderwijs verdeeld en
duurder werd.
Wenscht ge dit evenmin als wij, kiest dan
warme voorstanders van de ontwikkeling.
Veelzijdig ontwikkelend onderwijs, toegankelijk
voor allen en overeenkomstig de behoeften van
eiken stand ingerigt, is de onmisbare voorwaarde
voorliet waarachtig welzijn der maatschappij. Wat
wij daarvoor eendragtig naar gelang onzer midde
len, maar voor alle kinderen zonder onderscheid,
bijdragen, keert honderdvoudig tot ons weder als
wij letten op de toekomst onzer kinderen. Wijs
heid, kennis geeft magt. Die van dit denkbeeld
vervuld is, hij wage de toekomst zijner kinderen
niet aan eene proeve, die hem jaarlijks welligt een
paar gulden minder hoofdei, omslag zal doen be
talen, maar hem tegelijk de mogelijkheid zal be
nemen om knappe kinderen te krijgen die zich
overal in de maatschappij mogen vertoonen.
Hoe dikwijls hoort men niet de .klagt: «och,
«als ik wat meer geleerd had, zou ik voor dit of
«dat in staat zijn." Uwe ouders echter bezaten
de inrigtingen niet waarop wij tegenwoordig kun
nen bogen en konden 't meestal niet bekostigen
u naar dure scholen in den vreemde te zenden.
Gij echter hebt dat betere en goedkoope on
middelijk onder uw bereik. Zorgt daarom dat uwe
kinderen U niets te verwijten hebben en doet niet
mede om, ten einde nu een paar .ellendige guldens
te besparen, hun gelieele toekomst te bederven.
Stemt daarom op a s. Dingsdag mannen waar-
vau ge weet, dat zij voorstanders van het tegen
woordig onderwijs zijn. Als zoodanig bevelen wij
u aan
(Wit Stembriefje.)
en
{Paarsch Stembriefje.)
B1NMENLAMPSCHE BER1GTEN.
GOES, 13 Julij 1871.
De leden van de eerste kamer der staten-geiie-
raal zijn ter vergadering bijeengeroepen tegen
Dingsdag, den 18 Julij aanstaande, des avonds
om half acht ure.
In de zitting der provinc. staten van Zeeland
van den lldeu is, in de plaats van mr. van der
Lek de Clercq, tot lid der eerste kamer benoemd,
de heer mr. W. C. Borsius..
De loop der stemming was als volgt
Bij eerste stemming verkregen de heeren mrs.
C. van der Lek de Clercq 16, W. C. Borsius 12,
C. J. Pické 11 stemmen en W. Ph. Vis 1 stem.
Er was alzoo geen volstrekte meerderheid verkregen.
De uitslag eener tweede vrije stemming was, dat
de heeren van der Lek de Clercq 16, W. O. Bor
sius 13, Pické 10 stemmen en Vis 1 stem bekwa
men zoodat ook thans niemand de volstrekte
meerderheid van stemmen verkreeg.
Bij herstemming tusscheu de heeren van der Lek
de Clercq en Borsius vereenigde laatstgenoemde 23
stemmen op zich en eerstgenoemde 17, zoodat de
heer mr. W. C. Borsius tot lid der eerste kamer
is gekozen.
De heer Borsiusruim 20 jaren advocaat te Mid
delburg, en tevens lid der daar gevestigde handels
firma den Bouwmeester, Borsius en van der Leijé,
is op politiek terrein een geheel onbekend persoon.
(Midd. Cf.)
In de andere provinciën zijn verkozen:
Noordbraband. (Aftredende leden: mr. N.
F. C. J. Sassen en jhr. mr. E. P. van Meeuwen).
Gekozen mr. C. J. A. van Rijckevorsel en mr. Vos
de Wael.
Gelderland. Herkozen li. W. baron van Aylva
van Pallandt en mr. C. -J. R. Nobel.
Zuid Holland. (Aftredende leden: mr. J, A.
Philipsedie verzocht had niet weder in aanmerking
te komen, en J. W. Hein). Gekozen mr. G. A.
de Raadt, burgemeester van Dordrecht en lid van
de provinciale staten van Zuid-Holland. Herkozen
J. W. Hein.
