1871. .A- 13.
Vrydag 10 February,
58s,t' jaargang*.
HET MINISTERIE EN EENIGE KOLONIALE
G0ËSSCIIE
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag en Donderdag
avonduitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal zoo binnen als buiten Goes 1.75.
Afzonderlijke nommers 5 c. met bijblad 10 c.
COURANT.
Gewone advertentiën worden ii, 15 c. de regel geplaatst.
Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van 16 regels h 1,-
Dienst-aanbiedingenniet meer dan 4 regels bedragende
en contant betaald, 40 c.
4»*
De inzending van advertentiën lean geschieden op den dag der uitgave tot vóór drie urendes namiddags.
Stukken welke men als ingezonden wenscht opgenomen, moeten uiterlijk den vorigen dag aan het bureau bezorgd zijn.
IV.
3°. De afkoopbaarstelling der heerediensten.
Hierover kunnen wij zeer kort zijn. Er bestaat
ten deze volledige overeenstemming niet alleen
tusschen het afgetreden en het nieuwé bewind
maar de heer Thorbecke zelf heeft meer dan een
maal op het gewigt en de noodzakelijkheid van
dien maatregel aangedrongen. Bij de discussie over
de agrarische, wet sprekende over de verzekering
en bescherming van het grondregt der inlandsche
bevolking, zeide hij: „Wanneer nu met deze wet
eene regeling vereenigd wordtdie ik van den
minister zonder lang uitstel verwacht, de regeling
der heerediensten, waarvan het eerste artikel zal
moeten luiden de afkoopbaarstelling, dan zullen
wij den Javaanzonder eenige stoornis op den
weg hebben gebragt, dat hij zijn bezit en zijne
nijverheid naar zijn aard kunne ontwikkelen." 1)
De heer Duymaer van Twist rangschikte mede onder
de bij de agrarische wet nog niet geregelde maar
tot later voorbehoudene vraagstukkendat betref
fende de heerendiensten, waaromtrent „een voor
stel'volgens de herhaalde beloften van den minister
mag worden tegemoet gezien." In het laatste ko
loniaal verslag werden onderscheidene bijzonder
heden medegedeeld omtrent al hetgeen betrekking
heeft tot de persoonlijke diensten, zoowel op Java
als op de buitenbezittingen en daarbij werd er
o. a. op gewezendat te Padang de afkoopbaar
heid reeds in 1850 was ingevoerd en in 185S al
gemeen gemaakt, doch dat er nog weinig gebruik
van gemaakt werd tot dat in 1869 eene nieuwe
regeling van het inlandsche bestuur is ingevoerd,
waardoor controle (op de hoofden) mogelijk werd,
en dat van dien tijd de afkoop algemeen werd. Het
bleek dan ook verder, dat aldaar de werkzaam
heden, die vroeger in heerendienst werden vérrigt,
thans tot stand werden gebragt in vrije betaalde
diensten en dat de gelden, die voortvloeiden uit de
opbrengst van den afkoop der heerediensten, ruim
voldoende waren om die uitgaven te dekken, zoodat
er nog jaarlijks eene zekere som overbleef. Dit
sprekend feit (en het koloniaal verslag levert er
nog meerdere) gaf den heer Mirandolle bij de dis
cussie over de Indische begrooting in October jl.
aanleiding om den minister te vragen of het nu
geen tijd was om den halven maatregel van niet
te controleren beperking der heerendiensten, waartoe
in 1867 werd besloten, in te trekkenen zoo
doende mogelijk te maken eene volkomen gezonde,
goedeop afkoopbaarheid gebaseerde regeling der
heerediensten in Indie.
Het was naar aanleiding daarvan dat de minister
de Waal de verklaring aflegde, dat hij niet was
voor eene partiëlemaar voor eene goede regeling
van het geheele onderwerpovereenkomstig eene
voor te dragen wet tot wijziging van art. 57 van
het regerings-reglernent. De minister voegde er
bijdat hij hoopte, dat dit niet zeer lang behoefde
uitgesteld te worden. Dit magin verband met
vroegere toezegging, de veronderstelling wettigen,
dat de grondslagen en de voorbereidende werk
zaamheden voor zoodanige regeling reeds bij het
departement van koloniën gelegd zijn en op de
laatste hand van den nieuwen minister wachten.
En dit brengt ons nogmaals terug op het betreu
renswaardig besluit der eerste kamer tot afstem
ming der Indische begrooting en tot vernieuwden
aandrang bij de regering om de Preanger hervor
ming op nieuw voor te stellen omdat het ons
uit datzelfde koloniaal verslag gebleken isdat
1) Zitting van 7 Maart 1870, bijblad blz. 970.
juist in de Preanger, reeds uit anderen hoofde in
zulk een exceptionelen toestand, de heerendiensten
een bovenmatigen druk op de bevolking leggen
zij 't dan ook dat door de toenemende ontginning-
van grondendie druk afnemend is. Het verslag
zegt dienaangaande het volgendedat wij hier in-
lasschen als nieuwe bijdrage voor de noodzakelijk
heid der wijziging van dat zoogenaamde Preanger
stelsel
„Eene meer afdoende verligting gaat thans de
bevolking te gemoet door de aanstaande hervor
ming van het in de Preanger-landen werkende
stelsel van bestuur. Die verligting zal voorna
melijk verkregen worden door de opheffing van
het menga-woela- of ngawoela-stelsel, zijnde het
begrip dat de bevolking, tegenover de hoofden
de aanzienlijken des lands of andere personen,
zou staan in zekere verhouding van algemeene
dienstpligtigheid, die zich hierin oplost, dat een
zeker getal huisgezinnen zich, onder de benaming-
van rahayats, verbindt aan de dienst van iemand
uit de bevoorregte standen om, tegen belooning,
zijne velden te bewerken en zijne padi ie snijden,
en voorts, zonder belooning, diens vee te onder
houden, voor hem te jagen, te visschen, hout te
kappen en huisselijke diensten te verrigten, al
lerlei benoodigdheden bij feesten en materialen
voor zijne woning te leveren. Bij den buitenge
woon uitgebreiden voet waarop, geheel naar in
landsche wijze, het personeel van hoofden en
beambten in de Preanger regentschappen was in-
gerigt (en ook hierin zal het overtollige naar
vermogen worden afgesneden) lijdt het geen twij
fel, dat vooral voor het onderhoud der woningen
de rahayats alleen (wier getal in 1866 aan een
maximum gebonden werd) niet toereikend waren,
zoodat, waar en wanneer noodig, ook de overige
bevolking daaraan moest deelnemen.
Ook de verpligte transportdiensten ten behoeve
van het Gouvernement, inzonderheid het koffij-
en zoutvervoer, zullen in genoemd gewest komen
te vervallen en zooveel mogelijk even als elders
door aannemers of anders door van bestuurswege
in te huren vrijwillige koelies worden verrigt."
Met het oog dus op Java in 't algemeen als
op de Preanger in 't bijzonder, gelooven wij dat
afkoopbaarstelling of merkbare verligting in de
Preanger een billijke eisch is aan een liberaal
Gouvernement.
BINNENLANPSCHE BERIGTEINH
GOES9 Eebruarij 1871.
De minister van financien heeft bij resolutie
de 275ste staats-loterij vastgesteld, welke als ge
woonlijk zal bestaan uit 20,000 loten, 10,000
prijzen en 2 premien verdeeld in 5 klassen, waar
van de le trekking op 27 Maart aanst. aanvangt.
Eerlang zal door onze regering eene commissie
van officieren naar Parijs worden gezonden, om
aldaar de verdedigings- en aanvalswerken van het
beleg te bestudeeren.
In eene brochure Neerlands roepingdoor G.
Umbgrove) dezer dagen uitgegeven wordt betoogd,
dat tractaten tusschen de natiën weinig te vertrou
wen zijn en dat het Neerlands roeping is geheel
op eigen krachten te gaan steunen. De schrijver
verklaart zich tot bewaring onzer onafhankelijkheid
voor het zwitsersche stelsel, nl.algemeene volks
wapening zonder leger. De tijd om daarmeê te
beginnen is, volgens den schrijver, nu aangebro
ken. Trapsgewijze vermindering der kaders, ver
betering van het onderwijs ia krijgskundigen zin
kunnen er toe leiden om na eenige jaren eene
geheele hervorming tot stand te brengen. Hoewel
er overigens veel in de brochure voorkomt wat
wij niet gaarne zouden goedkeuren, zoo komt ons
het bovenstaande allezins overwegingswaardig voor.
LI. Vrijdag is hier bü. het gemeentebestuur aan
gifte gedaan van een gevsi van pokziekte. Kunnen
wij melden, dat, na dien tijd, nog geen nieuw ge
val zich heeft voorgedaan, dit leide niemand tot
zorgeloosheid. In den Haag begon het van 30 Oct.
tot 5 Nov. met 4 sterfgevallen. Eene maand later
kwamen in een dergelijk tijdvak reeds 30 sterf
gevallen voor en in de laatste 'week was het cijfer
tot 112 dooden, tengevolge der pokhen, geklommen,
terwijl 429 nieuwe lijders in die week werden aan
gegeven. Men verzuime dus niet van de aangeboden
gelegenheid tot vaccinatie en revaccinatie, die iede-
ren Woensdag gratis in de soepkokerij plaats heeft,
gebruik te maken.
Met genoegen kunnen wij mededeelen, dat de
heeren Verwey Co. het voorstel om eene goe
derenboot tusschen Goes en Rotterdam in de vaart
te brengen, in beginsel hebben aangenomen. Blij
kens achterstaande advertentie, worden belangheb-
benden uitgenoodigd morgen avond (Vrijdag) eene
nadere bijeenkomst op het Slot Oostende bijtewonen,
waarin wij hopen dat deze zaak haar beslag zal
krijgen. Terwijl wij ons verheugen over den aan-
vankelijken uitslag van dit pogen, hetwelk voor
onze gemeente zulk een nuttig gevolg kan heb
ben, behoort den hr. Z. D. v/d. Bilt la Motthe de
dank van ieder ingezeten te worden gebragt voor
zijn belangeloos streven om deze zaak tot stand
te brengen.
Men meldt on3 uit 's Heer Arendskerke van gis
teren »Tot mijn leedwezen moet ik U melden
dat onder onze gemeente (gehucht 's HeerHen-
drikskinderen) een geval van pokken is voorgeko
men.'Ik meld U dit opzettelijk, opdat er in de
verte niet met overdrijving van gewaagd worde
als ware die epidemie reeds in erge mate uitge
broken; ik twijfel niet of de noodige voorzorg,
vooral door strenge afzondering, zal worden geno-
J men, om zooveel mogelijk die gevreesde ziekte te
voorkomen en te beteugelen. Jammer maar dat
ook hier nog niet meer algemeen gebruik wordt
gemaakt van de vaccine en revaccineonze genees
heer wacht, na zijne laatste bekendmaking, schier
te vergeefs naar hen die van dit kosteloos hulp
middel gebruik willen maken.
Hoe sterksprekend de getuigen voor de deugd
zaamheid der vaccine ook zijn, blijven er toch nog
altijd menschen die maar volstrekt geen geloof
voor die zaak hebben en daarvoor grond meenen
te vinden in de ervaring, dat niet alle gevacci-
neerden bevrijd blijven, geen acht gevende op de
omstandigheid dat het bij sommigen te lang verle
den, bij enkelen soms onvoldoende geschied is."
Men schrijft ons uit Kruiningen
Op de vergadering van het departement Krab-
bendijlce der maatschappij tot Nut van 't Algemeen
11. Donderdag den 2 Februarij te Kruiningen ge
houden, werd door een lid de wenschelijkheid van
het houden van volksvoorlezingen in deze en ook
in naburige gemeenten betoogd en deed hij het
voorstel dat het departement zich deze zaak zoude
aantrekken. Het voorstel werd in overweging ge
nomen en met algemeene stemmen aangenomen.
Terstond werd eene commissie benoemd om deze
zaak nader te bespreken en te regelen bestaande
uit de heeren Mr. K. Rcmbges, D. P. Domini
ons, E. J. van de Roemer, I. J. Massee en W.
Oudegeest.
Wij hopen, dat de commissie in hare werkzaam
heden naar wensch zal slagen, en dat deze poging
om ook langs dien weg het Nut van 't Algemeen
bevorderlijk te zijn, moge blijken niet vruchteloos
te wezen.
In eene den 4 dezer te Zierikzee gehouden ver
gadering van stemgeregtigden in den polder Schou
wen, is met 208 tegen 16 stemmen besloten dien
polder vrij te verklaren.
In de Nieuwe Merwede is een detachement der
torpedo compagnie bezig aan het opruimen van
het ijs.
Door middel van één torpedo gevuld met 100
