871. m 1.
Dingsdag 3 Januarij,
jaargang
BI JE LAD,
ÊJ
•i
ste
innsai>0«
m
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandag en Donderdag
avonduitgezonderd op feestdagen.
Prijs per kwartaal zoo binnen als buiten Goes 1.75.
Afzonderlijke nommers 5 e. met bijblad 10 e.
Gewone advertentiën worden k 15 c. de regel geplaatst.
Geboorte-, huwelijks- en doodberigten van 10 regels h 1,
Dienst-aanbiedingenniet meer dan 4 regels bedragende
en contant betaald, 40 c.
De inzending van adverientiën kan geschieden op de a dag der uitgave tot vóór drie uren, des nrniddags.
Stukken welke men als ingezonden wenscht opgenomen, n oeten uiterlijk den vorigeu dag aan het b er eau bezorgd zijn.
's Hage, 25 December.
De meest gewigtige beslissingen in de afgeloo-
pen week op politiek gebied gevallen, zijn voor
zeker die omtrent de non-interventie betrekkelijk
het wereldlijk gezag van den Paus van Rome, en
als nadère bevestiging daarvande handhaving
van ons grondwettig beginsel van scheiding tus-
schen Kerk en Staat, door de homologatie van
het besluit van 29 October jl. tot opheffing dei-
afzonderlijke administratien voor de Eerediensten.
Op de discussiën daarover behoef ik bier niet
terug te komen. De belangstellende lezer zal ze
voorzeker hebben gevolgd en wie ze in extenso
wil lezen, zal nog wel eens het Bijblad raadple
gen. (-) Maar de houding der conservatieven, hun
walgelijk monsterverbond met de ultramontanen,
en het kwispelstaarten zelfs der orthodoxen (Grce-
nianen zijn er niet meer) voor de mannen van
„over de bergen," dit zijn feiten die wel onder
de aandacht van het Nederlandsehe volk mogen
gebragt worden. De heer Kerslens dringt aan op
het doen van stappen, om, overeenkomstig het
door de R. kath. geestelijkheid op Touw gezette
petitionnement, het herstel der souvereiniteit van
den Paus over den Kerkelijken Staat te bevorderen.
De regering antwoordde bij monde van den R. K
Generaal van Muiken, dat zij, eerbiedigende de
beweegredenen der adressanten, van oordeel is
dat onze politiek van neutraliteit het haar on
mogelijk maakt aan dat verzoek gevolg te geven.
De heer Kers/ens is daarmede niet te vreden, maar
wil van de kamer eene verklaring dat de rege
ring zich niet mag onthouden van het doen van
stappen. Maar toen die motie, zelfs op raad van vele
R. clericalen, die de stemming er over vreesden,
was ingetrokken en de heer Fransen v. d^ Putte eene
tegenovergestelde verklaring die de positie zuiver zou
stellen, had voorgesteld, toen werd het den cqnserva-
tieven benaauwdom het harten zij putten al hunne
vindingskracht uit om zich tegen die motie te
verklaren. Gelukkig kwam hun daarbij een con
stitutioneel bezwaar van den heer Thorbecke, meer
fijn dan ter zake dienende, ter liulpezoodat
die motie die de quaestie zuiver hieldweid
verworpen. Maar nu kwam de grootste beproe
ving. Tegen de motie Putte had men nog constituti
onele bedenkingen, ook aan de interimaire positie
van het Ministerie ontleend en andere gezochte
en ongerijmde exceptiën kunnen tegenwerpen;
maar toen de heer Oremers de motie voorstelde
.tot goedkeuring der houding" van de Regering
(niet tusschenkomst in de zaak der xvereldlijke
raagt van den Paus en dus weigering om aan het
petitionnement gevolg te geven), toen moesten
de conservatieven wat men noemt kiezen of
deelen. Toen moest aan de slnwe houding aan
vankelijk door den heer Heemskerk Az. aangeno
men, om uit 't labyrinth te geraken, een einde
komen; toen moest het bakken met twee pannen
(R. K. en conservatief-protestantsche kiezers) op
houden, te meer, nu Thorbecke verklaarde dat deze
motie de voorkeur verdiende boven die van den heer
v. d. Putte. Die dus voor de motie Crerners stemde
keurde goed de onthouding van elke inmenging
der Regering in de Pausselijke zaakdie tegen
stemde was, ook in verband met het voorafge
gaan debat over de motie Kerstensvoor eene
interventie, die door Oostenrijk, Beijeren, Spanje
(1) Wegens plaatsgebrek eerst lieden opgenomen.
(2) In tie Eerste hamer is de opruiming der afzonder
lijke administratien voor de Eerediensten met bijna eenpa
rige stemmen goedgekeurd.
en Portugal nagelaten en door België, waar een
in merg en been ultramontaansch ministerie het
roer in handen heeft en welks neutraliteit boven
dien door de groote mogendheden gegarandeerd
is, bepaald afgewezen was, mede op grond van
zijne politiek van neutraliteit. Welnu, onze eer
zame conservatieven en fijne calvinisten hebben
niet geaarzeld dat votum uittebrengen. Geschaard
naast Heydenrijck, van NispenHaffmans, van der
Does de Willebois en anderen, hebben zij het mon
sterverbond dat reeds bij de onderwijs-quaestie
was aangegaan en bij de verkiezingen van 09 ver
sterkt werd, nu, nu toevallig de verkiezingen van
1871 naderen, formeel bezegeld door een openbaar
votum in de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Van Loon en van Lynden b. v. met al de con
servatieven op 2 na, naast de Bieberstein, Luyben
BorretVerheyen enz., afkeurende de non-interven
tie van eene Nederlandsehe Regering op adressen
die het herstel vragen van den Paus van Rome als
wereldlijk vorst, terwijl behalve de straks ge
noemde R. K. Staten, Italië met. 24 miljoen inwo
ners allen de R. K. godsdienst toegedaan voor
't herstel van die souvereiniteit geene enkele poging
over hebben! Waarlijk het is ver gekomen in
't land van illem den 'Zwijger en van het sou-
verein gezag van Philippus II.
Niet minder in hoogloopend dan deze voor
de politieke partijteekening allermerkwaardigste
stemming, was die over de afschaffing der afzon
derlijke administratiën voor de eeredienstenmet
juistheid te noemen le couronneinent del'édifice
van liet staats-regterlijk beginsel der scheiding
van kerk en staat, de volkomene neutraliteit van
het staatsgezag, als zoodanig, met de kerkgenoot
schappen. Hier was het de heer de Brauw die
door een amendement het wettig genomen ko
ninklijk besluit van 29 October feitelijk wenschte
te vernietigen, de afzonderlijke administratiën her
stellen, om welligt later als de kans schoon was,
op het voetspoor van wijlen den minister Borret, te
trachten de afzonderlijke departementen, met eigen
ministers aan het hoofd te herstellen. Toch
schaarden zich 36 slem men om dat amendement
dat slechts met meerderheid van ééne stem werd
verworpenwederom door de zamenwerking der
heterogene bestanddeelenwederom door het bid
dend opzien der conservatieven en orthodoxen
naar de R. K. drijvers, zonder welke schier geen
enkel conservatief den strijd bij de stembus kan
aanvaarden. Nog in 1862 wenschte Groen de op
heffing der afzonderlijke afdeelingen voor de Eere
diensten „opdat niet van lieverlede het politiek
bestuur over de grenslijnen van het jus in sacra
worde gebragt," en thans kan men den heer
Saaymans Vader hooren betoogen dat de Grond
wet wil dat de Regering verpligt is kennis te
nemen van de leer der kerkgenootschappen, om
dat zij moet waken dat deze zich houden binnen
de palen van gehoorzaamheid aan de wetten van
den Staatdit (inderdaad bloot politie-toezigt)
zou betrekking moeten hebben op de leer der
kerkgenootschappen, ten einde te kunnen beoor-
deelen of deze eene strekking heeft in strijd met
de zedelijkheid.
Beantwoorden op die stelling, (waarmede zoo
wel inquisitie als Dordsche Synode in bescherming
worden genomen) welke de ministers van financiën
en van justitie, zoomede de heer v Eek daarop
hebben gegeven, zijn der lezing overwaard maar
toch, niettegenstaande de minder orthodoxe leden
der conservatieve partij nu zonneklaar voor oogen
zagen, waarheen de kerkelijke eischen, ook van
de zoogenaamde christelijke-liistorische rigting
streefden, zij allenen de R. K. clericalen na
tuurlijk, verzamelden zich toch rondom de banier
door den heer Heydenrijck bij de algemeene beraad
slaging over de staatsbegrooting opgeheven, doo
van Nispen met vreugde begroet, en door den heei
de Brauw als kenteeken of veldteeken gebezigd
waarom de getrouwen zich zouden hebben te
scharen. Welnu de stemlijst wijst die getrou
wen aan. Het zijn dezelfden die den vorigen
dag van oordeel waren dat Nederland bij Italië
zou protesteren en intervenieren tot handhaving
van de souvereiniteit van Pius IX! Wie weet
welke andere fraaijigheden wij tegen het ver
kiezingstijdperk nog zullen beleven Let inmid
dels maar al vast op het Haagsche orgaan.
Gisteren is aan de kiezers voor Prov. Staten
een geschrift gezonden, waaronder staat: „eeni-e
leden der herv. gemeente te Goes."
In dat stuk wordt gezegd dat de heer Pon,,-
„gemeen" is bestreden.
Gemeen? Waar kan men met eenig bev
die bewering staven?
Gemeen? Kiezers, leest met aandacht die cii
culaire of laten wij liever zeggen: dat schotscln
dat, zonder naam, geteekend is „eenige leden do
herv. gemeente" en gij zult een overtuigend be
wijs hebben wat „gemeen" is.
Foeiwat heeft de omstandigheid dat eenigen
hunne kinderen nog niet hebben laten doopen te
doen met de candidatuur van den heer de Kanter!
Foei, is het geene godslastering den kiezers wijs
te willen maken dat zij eenmaal aan Christus
verantwoording van deze verkiezing zullen heb
ben te doen!
Ons dunkt dat van dergelijke argumenten zelfs
de heer Pompe moet walgen.
De uitdrukking „Godvreezende Zeeuwen" is
in den mond dier zoogenaamde leden der herv.
gem. niets dan huichelarij en boerenbedrog. Om
de landlieden te lokken, worden zij „godvree
zende Zeeuwen" genoemd, maar tegelijk worden
zij hun zelfstandigheid ontnomen, door hen te over
reden zich te regelen naar de kiezers van Goes.
Alsof het tegenwoordig Goes voor één landman
een geweuscht voorbeeld kon zijn
Het gansche geschrift trouwens is een model
van walgelijke spotternij met de edelste zaken,
juist omdat zij in deze verkiezings-manoeuvre
dienen moeten als dekmantels voor persoonlijke
eerzucht.
Het geschrift is eene bespotting van die kiezers,
die door het misbruik van schoone en groote
woorden moeten gevangen worden.
Het geschrift is een bewijs van het laaghartige
karakter der bestrijding van onzen kandidaat.
Men valt maunen aan, die ruiterlijk hun naam
onder de aanbeveling van den heer de Kanter heb
ben gesteld doch verzwijgt zelf zijn naam.
En nu onder die aanbeveling van den heer de
Kanter een of twee namen voorkomen van hen
die om gewigtige redenennog niet tot het doo
pen hunner kinderen hebben kunnen besluiten
worden een tal van achtbare namen en de heer
de Kanter daarbij, zoo „gemeen" mogelijk verguisd.
Het geschrift is een greep in liet privé leven van
ter goeder naam staande burgers, een schandaal
dat bij ieder weldenkende afkeuring ondervindt.
Wij wenden ons met walging van deze zaak
af en gunnen den heer Pompe de verkiezing door
mannenwier stem door zulke „godsdienstige"
middelen wordt verkregen.
