„gen te voldoen, het meer verheven onderwijs hunner kinderen
„zullen helpen bekostigen."
Het regtmatige van dat verlangen van den heer Westerhoff werd
niet weersproken, en toch wordt bij deze begrooting voorgesteld, niet
om de kosten, vooral van het middelbaar onderwijs, hoofdzakelijk
ik zeg niet eens, uitsluitend te laten dragen door hen, die er
gebruik van maken, maar integendeel door anderenniet alleen
door hen, wien, zooals de heer Westerhoff het uitdrukt „het soms
„zwaar valt om hunnen aanslag in de gemeente-belastingen te
„voldoen," maar ook door hen, die in dat middelbaar onderwijs
eene strekking zien, die zij heilloos achten. Want het valt, naar
mijne bescheidene meening, niet te ontkennen, dat de oorzaak der
in de laatste jaren zoo verhoogde belastingen, hoofdzakelijk te
vinden is, in de verhooging der kosten van het openbaar onder
wijs. Beide verhoogingen dagteekenen van denzelfden tijd. Waren
de meerdere kosten van het onderwijs niet noodzakelijk geweest,
ook de meerdere belastingen hadden kunnen achterwege blijven
Om deze redenen moet ik dus betwijfelen, of de voorgestelde
begrooting wel is in overeenstemming met de strekking van
de wet op het lager onderwijs. Evenzeer betwijfel ik dit ten
opzigte van de gemeentewet.
Zooals ik zooeven de vrijheid nam aan te toonen, moet het
aan de meerdere kosten van het openbaar onderwijs worden
toegeschreven dat de belastingen in deze gemeente, en vooral
de hoofdelijke omslag zoozeer gerezen zijn. Deze laatste toch
bedroeg voor 1867 20,000terwijl er nu reeds wordt voor
gesteld die te verhoogen tot 28,000
Wanneer men nu de beraadslagingen nagaat, over deze belasting
in de tweede kamer gevoerd, dan zal het een ieder in het oog
vallen, hoe de hoofdelijke omslag toen, als 't ware als een ultimum
refugium beschouwd werd, als iets, waartoe men niet dan in den
uitersten nood zijn toevlugt zou nemen. Vooral blijkt dit, wanneer
men opmerkt, hoe mr. Thorheske, de ontwerper en verdediger
der wét, zich herhaaldelijk over den willekeur uitliet, die
zooals hij zich uitdrukte „altoos aan hoofdelijke omslagen,
„hoe ook berekend, verbonden zal zijn," of wanneer hij daaraan
toevoegde: „Daarentegen meen ik, dat het allezins goed is, dat
„men op de grondslagen van dc grondbelasting en van het
„personeel het eerste deel zal moeten heffen van hetgeen men
„behoeft, eer men tot willekeurige hoofdelijken omslag zijn
„toevlugt zal mogen* nemen."
Niet alleen echter, dat mr. Thorbecke herhaaldelijk wees op*
