1809. N°. 4.
D1NGSDAG 13 JANUARIJ.
5(ï''' Jaargang.
+.m*
«OESSCHE COÏBANT.
De uitgave deser Courant geschiedt Maandag en
Donderdag avond, uitgezonderd op feestdagen
Fry» per kwartaal f 1,95. fr. p. p. ƒ1,80.
De intending ran adverteutien lean geschieden lot t óór drie uren des namiddags op den dag der uitgave
Bolionclma kins.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van GOES,
roepeD een iegelijk op, welke van die gemeente over
het afgeloopen jaar 1868 iets te vorderen heeft wegens
gedane WERKZAAMHEDEN, LEVERANTIEN en
dergelijke, om zijne declaratie daarvan, voor het einde
der maand Februarij aanstaande, bij hen in te die
nen; zullende diegene, welke verzuimen mogt hier
aan te voldoen, zich zeiven de onaangenaamheden te
wijten hebben, daaruit voortvloeiende.
Gedaan ten raadhuize van Goes, den 9 Januarij 1869.
Burgemeester en wethouders voornoemd,
M. P. BLAAUBEEN.
De Secretaris.
C. RISSEEUW, 1. s.
33 ©Is. eixcï."03 alï ismsy.
De BURGEMEESTER van GOES, gelet op de
2de alinea van art. 7 der wet van den 4 Julij 1850
(Staatsblad no. 37), tot regeling van het KIESREGT
en de benoeming van afgevaardigden ter EERSTE
en TWEEDE KAMER der STATEN GENERAAL,
noodigt de ingezetenen dezer gemeente uit, om, indien
zij elders in de directe belastingen zijn aangeslagen,
daarvan vóór den 15 Februarij eerstkomende, ter se
cretarie der gemeente te doen blijken.
Gedaan te Goes, den 9 Januarij 1869.
De Burgemeester voornoemd
M. P. BLAAUBEEN
Toen, in den laatsten tijd, ook in onze ge
meente, zooveel over het middelbaar onderwijs
gesproken werd, hebben wij opzettelijk daar
over gezwegenomdat het bespreken daarvan
ligt den schijn hebben zou van partijkiezen,
voor of tegen personen. De zaak toch was
bij den gemeenteraad aan de orde en wij wil
den wachten tot de discussien daar waren af
geloopen, om met alle kalmte een woord in
het midden te brengen, dat misschien wel eens
voorbijgezien wordt, waar de hoofdzaak met
allerleineven-kwestien in verband wordt gebragt.
Er is naar ons inzien te veel op den voor
grond gezet, welke groote kosten door het
middelbaar onderwijs opgelegd worden en te
weinig gelet op de vraag: of eene hoogere bur
gerschool niet eene behoefte, eene weldaad voor
de gemeente is?
Wie zich de belangen van het volk aantrekt
moet, dunkt ons, in de eerste plaats vragen,
wat heeft het volk noodig? In de tweede plaats
komt de vraag: hoe kan er in die behoefte
worden voorzien?
Het zal wel niet noodig zijn, over de be
hoefte aan uitgebreid onderwijs uitteweiden,
maar het mag nog wel eens herinnerd wor
den, dat het vooral voor kleinere gemeenten
van het hoogst belang is, inrigtingen voor uit
gebreid onderwijs te bezitten, vooral wanneer zij,
door hare ligging, verre verwijderd zijn van
elders bestaande gelegenhedenwanneer die
verwijdering en afzondering op de algemeene
volksontwikkeling eenen minder gelukkigen in
vloed uitoefent.
Wij spreken niet van behoefte bij hen, die
in de gelegenheid zijnom hunne kinderen
naar elders te zenden,- hoewel het in het alge
meen belang kan worden geacht, dat ook deze
niet naar elders gaan maar wij hebben het
oog, op die standen, die of van meer uitge
breid onderwijs verstoken moeten blijven of
zich opoffering dienen te getroosten, om het
te bezitten in eigen kring.
Meermalen is de wensen geuitdat er, voor
den ambachtstand vooral, een middel gevonden
mogt worden, om zóó te worden onderwezen
en opgeleiddat zij met de van elders komende
konden concurreren, dat zij, wetenschappelijk
gevormd, werkzaam konden zijn, in dat alles
wat de uitbreiding onzer nijverheid noodzake
lijk maakt.
Maar al was dat ook zoo niet, dan zal toch
wel ieder het als eene weldaad beschouwen
wanneer er veelzijdig en grondig onderwijs door
allen kan verkregen worden, wanneer de vor
deringen der weteuschap en bare toepassing
op handwerken en bedrijven, voor geen s'and
in de maatschappij verborgen blijven. De tij
den zijn gelukkig voorbij, waarin men het een
monopolie achtte van reeds bevoorregte stan
den om kennis te verzamelen. In onze dagen,
kan ieder, die goed onderwezen is, en zijne
talenten vruchtbaar zoekt te makenzich
eenen eervollen weg banen, en onze mindere
standen vooral hebben het vroeger niet gekende
voorregt, om even als de rijken hunne kinderen
te kunnen laten opleiden op scholen, die er
bepaald op ingerigt zijn, om de schatten der
wijsheid toegankelijk te maken voor iedereen.
Zeker zijn het zeer weinigen die zeggen
zulke scholen, zulk onderwijs is voor ons in
deze kleine plaats, niet noodig. Gelijk de min
dere den meerderen in kennis en in alles wat
goed is op zijde moet streven, zoo is het ook
de roeping van kleinere gemeenten, om voor
zich te zoeken wat noodig is, om niet altijd
van de grooteren afhankelijk te zijn. Of zal
men eene kleinere gemeenteals het ware op
leggen, om van wege haren minderen omvang,
naar geenerlei vermeerdering van de bronnen
van haar welvaren te staan? Neen het is geene
dwaze inbeelding, wanneer eene kleine gemeente
aanspraak maaktom ook iets te genieten
van die voordeelen, die elders gemakkelijker
verkregen worden die voor hare ontwikkeling
in elk opzigt onmisbaar zijn, waarop hare leden
als burgers van denzelfden staat, als menschen,
met anderen gelijk regt hebben.
Maar dan spreekt het ook van zeiven, dat
daartoe eenige opoffering gevordeid wordt en
dat men, overtuigd van het waar belang, ook
niet terugdeinst, om die opoffering te brengen.
Is het redelijk, durven wij vragen, eenvoudig
te zeggen: die school moet weg, omdat zij te
veel geld kostzonder eenigzins in aanmerking
te nemen of zij noodig is? En al stemmen
wij gaarne toe, dat de last zwaar kan zijn,
die daardoor opgelegd wordtwij laten het aan
ieders oordeel over, of het niet beter is, alles
te doen, om die last te kunnen dragen, dan
met den last ook het bezit wegtewerpen, dat
rijke vruchten ook op stoffelijk gebied opleve
ren kan.
Wij zullen hier niet in becijferingen treden,
omtrent onze hoogere burgerschool, zij zijn
in de laatste dagen overvloedig geleverd en aan
welke zijde men zich ook moge scharen, men
kan niet ontkennendat er opoffering ge
vraagd wordt, maar om er wat beters voor
in de plaats te geven.
Was dit maar zoo, hooren wjj sommigen
zeggen, maar het is niet wat beters. Zoo spre
ken zij, die zeggen, dat zij de noodzakelijkheid
en wenschelijkheid van het onderwijs niet be
twisten, maar dat zij de school bestrijden, omdat
de rigting van het onderwijs, verderfelijk is.
Dat bezwaarzou onzes inziensmoeten lei
den tot de poging, om de rigting van het
onderwijs te verbeteren, niet om het geheel
opteheffen. Wanneer aan eene geneeskundige-
aan eene landbouwschool de rigting van het
onderwijs, naar het oordeel van eenigen, niet de
ware is, komt men dan tot de conclusie, dat
die scholen maar opgeheven moeten worden
En waarom wordt dan hier, om eene mispre-
zene of kwalijk begrepen rigting, opheffing ver
langd, waar het de meest algemeene en hoog
ste belangen der menschheid geldt, die bij ophef
fing dier scholen wel niet gebaat zullen worden.
Wij hebben eerbied voor ieders overtuiging,
maar kunnen ons bezwaarlijk voorstellendat
men, toestemmende dat onderwijs in den ruiin-
sten zin weldadig is het eenig geneesmiddel
voor eene niet gewenschte rigting, in het ge
heel wegnemen van het onderwijs, zou kunnen
zien.
Of zal men zeggen dat de voordeelen hier
voor enkelen, de lasten voor allen zijn? Reeds
is er veel tegen die bedenking in het midden
gebragt maar het kan niet genoeg herhaald
worden, dat het voor een grooi deel van deleden
der gemeente zeiven afhangt, om meerder genot
van de school te hebben en dat het eene on
houdbare stelling is, dat niemand zou moeten
bijdragen aan zaken, waarvan hij voor zich zelve
niet geniet. Het is eene bepaalde onjuistheid,
zooals met cijfers door den heer dc Kanter in
den raad werd aangetoond, dat de minderen voor
de meerderen zouden betalen, maar indien ook
daarvan iets kon bewezen worden, zou het slechts
zijn, om de gevolgtrekking te makenmogten
allen, die aan den last helpen, ook de lusten voor
