TIENDHEFFim
alsmede de spuitgast Teunissenwiens wonden
zeer ernstig zijn. Bovendien is een 80tal werk
lieden door dezen ramp zonder brood.
Men mag binnen weinige jarenweïligt maan
den, een gebeele revolutie in onze tegenwoor
dige wijze van straat- en particuliere verlich
ting verwachten. Behalve de uitnemend ge
slaagde proeven met de electrische-verlichting
naar de methode Serrin, die onlangs in Parijs
genomen zijn, meldt men nu dat een En-
gelschman een werktuig zou hebben uitgevon
den, waarmede hij met een verbruik van 5'/i
ned. pond steenkolen per uureen schoon wit
licht voortbrengt in kracht gelijkstaande aan
4000 stearine-kaarsen. (Stoomp.)
De petroleum wordt thans niet enkel ge
bruikt, om te verlichten maar ook om te ver
warmen. In Australië gebruikt men het na
melijk tot het verwarmen van stoomketels.
Daartoe laat men het petroleum in een vat
vloepen, dat zich in den vuurhaard bevind en
met coke of kleine steenen gevuld isten einde
de oppervlakte der olie te vergrooten. De pe
troleum verdampt en treedt door eene menigte
openingen aan de bovenzijde naar buiten, waar
het aangestoken wordt en eene groote warmte
ontwikkelt. De verbranding heeft zonder roet
plaatsdaar de petroleum nog vooraf met
lucht vermengd wordt.
G-emensde toeristen.
Een Deensch emigrant stapte den 2 Febr. van een
emigranten-trein te Elmira, N. Y., en was niet bij
de hand, toen dezelve vertrok naar het westen. Op
de zitplaats der karwaar hij gezeten hadhad luj
een valies met 800 doll, in goud en ongeveer 100
doll, in papierengeld achtergelaten. Het berigt van
zijn verlies werd getelegrafeerd naar Corning. Toen
men den trein doorzocht werd het valies gevonden,
doch zonder het geld. Te East Lyme, Conn.,
meldt men van eene vrijaadje, die reeds langer dan
45 jaar geduurd heeft. Gedurende dien tijd heeft de
vrijer, eenige weinige keeren uitgezonderd, zijne ge
liefde eens in de 14 dagen, (al. om den anderen
Zondag-avond) bezocht. Maandag morgen gingen
drie jongens teSneëk, omstreeks 14 jaar oud, kieviets
eieren zoekeneen zoogenaamde wortel, (waarschijnlijk
wilde scheerling) aldaar slangenwortel genoemd, vin
dende alen twee er van, met dat gevolg, dat een
zoo goed als dood en de andere buiten gevaar is',
bij wie nog tijdig een vomitief werkte. Den 26
Maart jl. heeft te Groot Z'undert (Noord-Braband) de
begravenis plaats gehad van het stoffelijk overschot
van zekeren Gornelis Snepvangers, hoofdman van het
St. Willébrorders-gilde aldaar; die man heeft het groote
voorregt genoten, om in de 92 jaren die hij beleefd had
nimmer geneeskundige hulp te behoeven en hij stierf zelfs
plotseling en zonder eenige voorafgaande ongesteldheid.
Bovendien is het opmerkelijk dat Snepvangers, vader
en grootvader was van 99 kinderen en kleinkinderen.
Men verneemt uit Harlingen, dat er onder de var
kens eene vreemdsoortige ongesteldheid of misgewas
(hoe het te noemen?) heerscht. In plaats dat de zeu
gen 10, 12 a 14 jongen werpen en deze, volgens
goede gewoonte, zich vertoonen als welgeschapen
biggèn, krijgen zij er 3 of 4 en dan daarbij wan
schepsels, die men onmogelijk kan aanfokken, aan
gezien ze in eene fatsoenlijke varkenswereld hunne
familie schande zouden aandoen. Als een klein
incident onder duizenden, melden wij, dat vooreen
paar dagen een groote hoog geladen wagen met breek
bare Oostenrijksche goederen voor de tentoonstelling
bestemd, eenklaps omsloeg en de met „voorzigtig be
handelen," „breekbaar" enz. gemerkte kisten over het
asphalten stratenplaveitsel rolden. De rest laat zich
beter denken dan beschrijven. Te Londen bestaat
eene vereeniging, die zich ten doel stelt, om alle
beroepsbezigheden van Zaturdags namiddags ten 2 ure
tot Maandags morgens te staken.
Onder de overgroote nadeelen, die de tiend-
beffing aan den landbouw toebrengt, reken ik
ook dit nadeel, dat de landbouwers soms op
eene dwaalweg gebragt worden door gebeel ter
goedertrouw en met bet heilige vuur van over
tuiging sprekende bestrijders dier heffing. Im
mers indien een eenvoudig en weinig nadenkend
landbouwer de stukken leestdoor den heer
Verhagen dezer dagen in de Goessche Courant
geplaatst, en op diens overigens inderdaad
goeden raad zijn Staring's Almanak opslaat,
dan komt hij alligt tot deze conclusieindien
ik verlies, wanneer ik aan mijne tiendpligtige
velden verbeteringen aanbreng, die mij geld kos
ten dan moet ik winnen, wanneer ik de kosten,
die ik tot heden besteedde, als te weelderig,
inkrimp. Extra kosten, aan dat land gedaan,
geven terliesergo besparing van vroeger nood
zakelijk gerekende onkosten winst.
Ik zou het bejammeren, indien dat het ge
volg was van de zeker met goede bedoeling door
den heer F. geschreven stukken. Ik vleide mij
echter, dat de landlieden, vóór zij die theorie
ik practijk gingen brengen, eens rond zouden
zien. Al ras, meende ik, zouden zij bemerken,
dat juist de dwaze landbouwers, die hunne
tiendpligtige landen »goed hebben gedaan" ge
lijk men bet noemt, d. i. die daarvoor geene
kosten hebben ontzien, rijk zijn geworden,
terwijl de goede financiers die op mesten
en wieden bezuinigd hebbenachteruit zijn ge
gaan. Daar het mij nu echter uit het stuk van
den heer v. d. Moer (1) blijkt, dat er door land
bouwers, tengevolge van bet eerste stuk van
den heer V. (2) reeds gevoelens geuit zijn die
van domheid en onnadenkenheid getuigen," wil
ook ik van mijne zijde boewei niet meer in
die mate gelijk vroeger, toen ik de eer had
aan het hoofd der Zeeuwsche Landbouwmaat-
schappij te staan, geroepen om, waar het land
bouwbelangen geldt, openlijk van mijn gevoe
len te doen blijken eene poging aanwenden
om te voorkomen, dat het nadeel door de tiend
heffing veroorzaakt, nog grooter worde.
Het volgende dient dan ook om hen, die ont
moedigd zijn door het denkbeeld dat alle ver-
betering van hunne landen, alle vermeerdering
»van productie te vergeefs worden, wanneer die
landen tiendpligtig zijn," een riem onder het
hart te steken.
Ik heb altijd beweerd en met cijfers be
wezen dat de kapitalen (buiten de ge-
«wone uitgaven) extra in den akker ge-
stoken of besteed tot vermeerdering van
»den opbrengst, die zonder tiendenlast
10 winst zouden opleveren, bij tiend
sheffing in Zeeland slechts 2 winst
geven." (3).
Vóór ik dit nu met cijfers ga aantoonen
moet ik twee opmerkingen voorop stellen:
1. Om te weten hoe zwaar de tiendheffing
drukt, moet men weten wat er geheven wordt
en waarvan er geheven wordt. De heer V.
zeide in de noot onder zijn eerste stukdoor
«mij is die heffing op tien percent gesteld om
«door ronde cijfers het betoog duidelijk te
«maken ook voor den eenvoudigsten landman."
Ik erken, het cijfer van 10 is rond; maar ik
moet er bijvoegen: het cijfer van 10 is mis,
meer dan j- te hoog, en met dat cijfer valt zijn
betoog. In het voorbijgaan gezegd, maakt de
heer F. volstrekt geen onderscheid tusschen
producten die grove en producten die smalle
tienden geven; doch daarover later.
Waarin bestaat de heffing? In Zeeland was
tiendregt van ouds het regt om de elfde schoof
(dus T\ deel) van zekere producten in natura
te genieten en om voor elk gemet van zekere
andere producten eene vaste som gelds te ont
vangen. De eerste warën grove, de andere smalle
tienden. (4) Als vergoeding voor het heffen
(1) G. C. van 29 Maart. tX'
(2) G. C. van 19 Maart/'
(3) De heer V. beweert daarentegen, dat zij 1 verlies
geven. Het bomt hier niet alleen op aan op het niet «onjuist
groeperen van cijfers" maar ook vooral op het niet „gebrui
ken van verkeerde cijfers." Dat het verschil in uitkomst tus
schen den heer V. en mij alleen daaraan toeteschrijven is,
dat de "heer V. verkeerde cijfers gebruikt, zal straks blijken.
(4) Ook elders bestaan de tienden in het elfde deel van
den oogst. Reeds Hugo de Groot (Inleid, op de Holi. Rechts-
gel. boek II, deel XLD,) leerde dit: „Tiendrecht (zegt hij)
„is een gerechtigheid, om 'telfde deel van eenige vruchten
„te trekken."
In Zeeland vindt men enkele tiendhoekendie de 10a" schoof
presterendoch zij zijn zeldzaam.
Bijna al de tienden, die nog in Zeeland geheven worden,
hebben in vroegere eeuwen aan de geestelijkheid toebehoord.
In de Rekeningen der Geestelijke Domein-kantoren vindt men
dat geheven werd:
1°. door het kantoor Walcheren en Noord-Beveland
a. de llie schoof van al wat in den hand werd gedaan,
als tarwe, rogge, gerst, haver, boonen, erwten, enz.
b. van koolzaadmee, tabak13 grooten 1
c. van aardappelen, 10 schellingen f 4>eme
der grondbelasting ,fgaf Napoleon den grond
eigenaren i deel van de door hen op te bren
gen tienden. Het fr der opbrengst is daardoor
gereduceerd tot of 7,28 Wat de vruch
ten betreftdie aan grove tienden subject zijn,
bestaat bet tiendregt derhalve in Zeeland tegen
woordig in bet regt om 7,28 der opbrengst
te heffenen wat de gemeten betreft met aan
smaltienden subjecte vruchten bezetin het
regt om f te heffen van hetgeen daar vroeger
voor betaald werd.
II. Wanneer de landbouwer, na de gewone
werkzaamheden aan den akker gedaan te hebben
of behalve zijne gewone bemesting, bovendien
zeker kapitaal daarin steekt of daaraan besteedt
en daardoor een grootere opbrengst ontvangt,
dan is de winst of rente van dat kapitaal ge
lijk aan het verschil tusschen de opbrengst van
het land zonder die buitengewone -uitgave en
de opbrengst van het land na die buitengewone
uitgave verminderd met bet kapitaal, dat als
buitengewone uitgave in den akker is gestoken;
is het verschil minder dan het bestede kapitaal
bedroeg, dan is er verlies. Bijvoorbeeldiemand
trekt van zeker stuk land gemiddeld 100
hij steekt 50 extra in dat land en krijgt nu
een opbrengst van 155. Het verschil tusschen
de beide opbrengsten is 55daarvan bet ka
pitaal aftrekkende houdt hij 5 over. Dit is
zijne winst, de rente van zijn kapitaal van f 50.
Noemt meD die 5 nu bruto opbrengst of on
zuivere winstdan ziet men over het hoofd
dat de eenige onkostendie van de meerdere
opbrengst van/55 moeten afgetrokken worden,
bestaan in de kosten van opmennen en. dors-
schenkosten te gering om in aanmerking te
komen. I}e 100, die de oogst vroeger waard
was, is slechts bruto opbrengstwant daarvan
moeten afgetrokken worden de grond- en polder-
lasten, kosten van onderhoud van heulen, grep-
pen enz., aankoop van zaad, onkosten van be
mesten ploegen wieden enz. Deze kosten
drukken niet meer op de extra opbrengst van
55; de grond- en polderlasten en kosten van
onderhoud niet, omdat zij niet afhankelijk zijn
van meerdere of mindere productie; de kosten
van bet zaad niet, omdat de productie» niet ver
meerdert door dik te zaaijen de kosten van
gewone bemestingploeging enz. nietomdat
die reeds gedaan zijn en gekweten worden uit de
100 eerste guldens; de kosten van het wieden
nietomdat hoe guller vruchten hoe minder
vuil. Ik herhaal het: uit de 100 eerste guldens
moet hij als van ouds zijne onkosten bestrijden;
van de 55 meer ontvangen guldeus moet hij
alleen het bestede kapitaal van 50 aftrekken;
de overblijvende 5 guldens zijn zoo goed als
zuivere winst van het kapitaal van 50.
Na het vooropgezette ga ik over tot het le
veren van de cijfers. Met den heer F. van de
veronderstelling uitgaandedat de meerdere
uitgave van 50 eene hoogere opbrengst van
f 55 ten gevolge heeftzoo zal het kapi
taal, dat men extra in den akker steekt of de
meerdere uitgave die men daaraan doet, gelijk
x stellende de meerdere opbrengst gelijk zijn
aan x x 14 x- Fan die meerdere
opbrengst van1,1 x ontvangt
de tiendheffer 7,28
7,28 van 1,1 x bedraagt 0,08008 x.
De tiendpligtige houdt dus over 1,01992 x.
Hiervan het kapitaal x aftrek
kende x.
blijft er als zuivere winst van
het kapitaal x over0,01992 x.
of (op eene kleine fractie na) twéé percent.
Welke waarde men voor x neme, het resultaat
de 2 percent blijft.
2°. door het kantoor Schouwen en Duiveland:
a. de lld° schoof Van alle vruchten.
b. van mee en zaad 1 schelling
e. van aardappelen 10 ?er Zmet
3°. door het kantoor Zuid-Beveland
a. de 1 ldc schoof om de gebondene vruchten.
b. de llae zak van koolzaad.
c. van mee 3 schellingen per gemet.
4°. door het kantoor 2holen en Sr.hakerloo
a. de llae schoof van tarwe, rogge, zaad, enz.
b. van mee 5 schellingen, 1
c. van aardappelen 10 schellingen, f Per
