Een voorbeeld slecht*. Van 1791 tot 1809 betaalden de
poldert met alle toegevoegde heffingen 8,80 per bunder, de
Staat of het Rijk 20,50 per bunder. En van 1849 tot 1853:
de polders met het subsidie der achterliggende polders en addi
tionele opcenten der provincie 17 per bunder en het Rijk
5,40 per bunder, dus gedurende het eerste tijdvak de polder
ruim 14, de Staat circa 'h, en gedurende het laatste tijdvak de
polder 4 en het Hijk V,. Deze gegevens zijn uit officiële stukken
getrokken, voorkomende in eene gedrukte memorie onder bijlage
D tot het ontworpen nieuw polderregleraent voor Zeeland in
1854/5 bladzz. 14 en 15. Terwijl in de latere jaren de ver
houding neg meer ten gunste van den Staat is gekomen, althans
tot 1856 bleef 's Rijks bijdrage beneden het 1 der kosten.
Ik mag verder verwijzen naar de redevoeringen door de afge
vaardigden voor Zeeland anderdaags in de Tweede Kamer uit
gesproken en inzonderheid naar het adres der Staten van Zeeland
aan den Koning, waarvan een gedrukt, exemplaar ook aan de
leden der Eerste Kamer is rondgedeeldten bewijze hoe sedert
omtrent twee eeuwen de Staat zich verpligt en verbonden heeft
geacht, om het zijne bij te dragen tot onderhoud der ealamiteuse
polders in Zeeland, alsmede de brochure van trir. G. /i. Fokker,
uitgegeven in 1863 bij Otto l'etri te Rotterdam, ten bewijze dat
het subsidie der ealamiteuse polders, wel verre van eene gunst,
en al is het niet als eene burgerregtelijke verpligting te beschouwen,
dan toch zeker eene staatsverpligting is, die en op geschiedkundige
gronden en op staatsbelang rust (bladz. 305)en de Slaat niet
te min is gehouden haar na te komen.
En dit nu, mijne Hoeren, doet mij u wijzen naar de om
schrijving zelve vau den des betreffenden post op de Staatsbe-
grooting, waar die niet is genoemd subsidiemaar en zeer te
,-egt: Tekort op het onderhoud der ealamiteuse polders >n Zeeland,
ei; zoo is dat steeds geweest. Die omschrijving rij spreekt
toch iets geher.l anders uit dan hetgeen men gewoon is met
den naam van subsidie te bestempelen.
Ik behelp mij hier niet met eene woordspelingdit doende
zou ik de kracht van mijn betoog verzwakken.
De omschrijving is eenvoudig, zij is de ware, ontleend aan de
werkelijkheid, gegrond op het staatsbelang, en zij drukt dat in
de begrooting uit als eene gehoudenheid, als eene verpligting van
den Staat, ook naar art. I der Grondwet.
Maar daar waar de rede is van een tekortdoor het Rijk
in te voorzien, het staat vast dat anderen geroepen en gehouden
zijn tot de kwijting van datgene wat aan het tekort voorafgaat.
Omtrent de verhouding nu van dit en hetgeen door den Staat
in die behoefte wordt bijgedragen is verschil gerezen niet over
de aanvulling van dat tekort zelf, want om met de woorden
van den Minister te spreken, dit te bevestigen, lezen wij in
het Bijblad der Staatscourant vel 87 bladz. 316 liet volgende:
"want zoowel deze Vergadering als de Regering kan niet anders
verlangen dan op wettigen grondslag de belangen van Zeeland te
bevestigen, zonder op een duizend gulden meer of minder te zien."
Dus het verschil omtrent de verhouding der respective bijdragen
beheerscht de aanhangige quaestie, vermits regeling op wettigen
grondslag algemeen des ook wederzijds gewenscht wordt en
onvermijdelijk is om tot oplossing der quaestie te geraken.
liet verschil is ontstaan uit de wijze van beschouwen van
hetgeen door de polders tot een zekere maxima, volgens art. 10
van het polderreglementmoet worden bijgedragen, ten gevolge
vier bij herhaling door de Kamers gedane vraag: „of die ver
schuldigde praestatien behoorlijk, volgens art. 10 evengenoemd,
werden nageleefd?"
Daarbij sluit zicb aan, het verlangen van den Minister om
de re rganisatie van den waterstaat nu reeds en niet eerst bij
de wet (gevorderd door de Grondwet) in te voeren. Van hier
het geschil omtrent de werken aan de ealamiteuse polders in
Zeeland, namelijk of het al dan niet rijkswerken zijn.
Wat dit tweede geschilpunt betreft mag ik de Vergadering,
ter bekorting, verwijzen naar de redevoeringen daarover in de
andere Kamer gehouden in bare jongste zittingen, alsmede naar
het meergenoemde adres der Staten van Zeeland aan den Koning,
uit welk een en ander blijkt dat de werken aan die polders van
lieverlede geheel onder het beheer der ambtenaren van 's Rijks
waterstaat zijn gebragt en reeds sedert 1816 de gelden daartoe
door polders en provincie bijgedragen buiten toezigt van en
zonder verantwoording aan de Provinciale Staten van het gewest,
uit welken hoofde zoowel als uit de medegedeelde gegevens van
vroeger die werken blijkbaar als rijkswerken zijn beschouwd
doch waartegen de Minister opkomtals zou dat alles het
bewijs niet opleveren, dat bet daarom rijkswerken zijn; maar
die handeling wordt gewettigd door de voorziening in het tekort
van rijkswegeofschoon als zoo even aangetoond's Rijks
bijdrage afnemend en niet toenemend isterwijl de buitengewone
schaden in den eigenlijken zin, mijns erachtens, als rivier.-chade
moeten beschouwd wordendoch welker splitsing gelijk te
.-•tellen schijnt met de splitsing van gewone en buitengewone
ken of uitgaven der algemeene Staatsbegrooting.
I ga dus over tot het eerste punt van geschil „de beschouwing
en toepassing der praestatien, volgens art. 10, polderreglement."
Aangenomen dat de Regering in 1853 of 1854, op grond
van een Koninklijk besluit of dispositie, eene taxatie der gronden
in de ealamiteuse polders heeft doen aanvangen, die deze Minister
van Binnenlandsche Zaken beeft doen beëindigen en waarvan
hij de uitkomst zegt nu te zullen toepassen, waardoor eene
verhoogde praestatie op die polders van 112,000 'sjaars zou
worden gelegd, hiervan, Mijnheer de Voorzitter, springt al aan
stonds de onbillijkheid in het oog. Die waardering nu i*
geschied in ren tijdvak waarin de depreciatie van het geld de waarde
der landerijen 2- tot 'i-hond-rdvoud h?eft doen stijgen en de
prijzen der veldvuchten minstens honderdvoud hooier waren da»
ten tijde toen de Koning de praestatien oorspronkelijk vaststelde.
Is het billijk dat de Staten-Generaal de deugdelijkheid der
praestatien verlangden te kennenzij hebben verhooging noch ver
laging, a priori, geeischt, maar het bewijs van billijken grondslag.
Voor dien grondslag is de evengenoemde schatting ingesteld,
die wij eerbiedigen; maar tegen bare toepassing, eenzijdig alt
die uit de actualiteit is ontstaan, ontstaat regtmatig bezwaar,
zij kan geen billijke grondsltg geacht worden te zijn.
Wie waarborgt voor een onbepaalden tijd de waarden than*
aan grondbezit gegeven Wie de pachten of huren daardoor
opgedreven? Zeelauds hoofdproduct is de tarwe. Welnu, Mijne
heeren tijdens de bewuste taxatiën van 1854-1863 hebben de
prijzen van dat artikel gevarieerd van 18 tot 12 het mud.
Thans gelden die ,8 tot/6, dat is nu reeds eene vermindering
van gemiddeld 100 hetgeen op de huurprijzen moet terugwerken
eu de billijkheid van den grondslag der schatting te niet doet.
De billijkheid toch eisclit dat die grondslag niet ruste op
de eventualiteit van tijdelijke hoogste of wel laagste prijzen. Dit
zal een ieder geveedelijk erkennen. Bij de taxatie der Soerensch'-
bosschen, bij die der goederen van St. Agatha heeft men zelfs
niet de waarden van het togenblik als grondslag gewild, ofschoon
zulks te wettigen zou geweest zijn, omdat het geen praestatie
maar verkoopwaarde gold. Maar bij de regeling bijv, tot afkoop
van tienden wordt de gemiddelde opbrengst van de 11 of 14
zelfs 21 voorafgaande jaren onder aftrek van het hoogste en
laagste jaar, tot regel gesteld. Dat is een billijke gioudslag.
Daarentegen voor de praestatie der ealamiteuse polders is de
periode van de hoogst bekende waarden en buren zondi r eenigerlei
modificatie aangenomen. Mij dunkt dat liet middencijfer van
den grondslag van 's konings bepaling en van die der laatste
schatting althans billijker zoude zijn.
Ik meen hierbij in liet belang van den Staat nog deze korte
opmerking te mogen maken, maar die tevens het plan van den
Minister in den weg staat. Zij is deze
Door den schrik van die hoogere praestatie (als dijksgeschot
of polderlasten) te zien toegepast bevangen, hebben reeds eeuigr
(3 of 4) ealamiteuse polders zich vrij verklaard, eu wel op
de volgende gronden
i). omdat het hun gebleken is dat in de butste jaren duizenden
guldens minder tot onderhoud dier polders zijn noodig geacht,
althans door liet Rijk voor hunne respective verdediging minder
zijn uitgegeven dan door die poldersnaar den maatstaf van
's Konings veeljarige regelingwegens geschot of dijklasten is
opgebragten
2 dat alzoo de verdediging dier polders te achten is in goeden
staat te zijn en zij zieli dus den verhoogden aanslag naar liet
voornemen van den Minister, billijkerwijs niet konden noch be
hoefden te laten wegvallen iets dat ieder Uwer, Mijne Heeren,
duidelijk zal zijn.
Maar nu vraag ik den lieer Minister of Zijne Exellentie in
liet belang van den Staat op de gevolgen daarvan is bedacht
geweest. Naar mijn bescheiden oordeel zijn ze de volgende
Eerstens: dat door die vrijverklaring de Staat de gelden ver
liest welke door die polders meer werden opgebragt dan de onder
houdskosten beloopen, zelfs naar den ouden maa stof der dijkslatten
Ter. andere: dat liet verhoogde cijfer van 112,000 alsdan
niel om te slaan is, dan onder af hek van het daarin begrepen
aandeel der nu uitgevallen en waarschijulijk nog uittevallen polders,
alsmede door vrijverklaring, waardoor dat cijfer van 112,000
reeds beduidend verhinderten
Eindelijk: dat de praestatie der zoogenaamde achterliggende
polders door 's Ministers maatregel almede aanzienlijk moet ver
minderen omdat de aansluitendezoogenaamde achterliggende
polders aan of van die vroegere ealamiteuse po'ders daardoor
zullen aansluiten aan vrije polders en dus van d> eerste minstens
in de tweede linie zullen komendat is volgens art. 8 van
't polderreglement van 1,70 op 1,15 55 cents per bunder
verminderd worden.
Door welke beide verminderingen wel niet beduidend van de
112000 zal overblijven en meer dan waarschijnlijk niets, wanneer
dat cijfer, op grond van mijn betoog, neen, maar van de billijk
heid tot 50 of 55000 zal zijn teruggebragt.
Ik vraagis des Ministers aandacht hierop wel gevestigd
geworden
En nu ik dit in het belang van den Staatals staatsman
