18«4. «I
DOHDKRDAG11 AUGUSTUS.
ImiienfcmöscQe lengten.
GORSSCIIK
Dc uitgave «lexer Courant geschiedt Maan
dag en Donderdag avonduitgezonderd
op feestdagen.
Prys per kwartaal 1,15 fr. p. p. ƒ1,90.
Gewone advertentlSn worden a SO et. de
regel geplaatst.
Geboorte-huwelijks- en doodberlgten van
1-6 regels f l.SO, behalve het zegelregt.
De inzending van advertentlSn kan geschieden tot vóór drie oren des namiddags op den dag der uitgave.
Er gaan in onzen tijd herhaaldelijk stemmen op tegen de groote
kostendie de gemeenten maken en moeten maken voor het onder
wijs. Wij twijfelen of diezelfde stemmen ook gehoord zouden
worden wanneer alle wetten en bepalingen omtrent het onder
wijs, in den geest van den heer Groen waren gesteld; maar wij
betreuren, dat de gemeente-besturen bemoeijelijkt worden om ruime
uitvoering aan de onderwijswetten te gevendoor bedenkingen
van finantiëlen aard, terwijl men aan den anderen kant voor het
zelfde doel zich groote opofferingen getroost. Er kan geene betere
bestemming aan het geld der gemeente gegeven worden, dan door
het aantewenden tot bevordering van het onderwijs waarvan de
vrucht noodwendig in den bloei der gemeente moet gezien worden-
Het hoog belang van het onderwijs wordt door allen, niet het
minst door de anti-revolutionaire partij op den voorgrond gesteld-
Zij zelve noemt het eene levenskwestie en te regt. Zij besteedt
groote sommen aan bijzondere scholen en zij toont, dat zij voor
niets terug deinst, waar het er op aankomt, van dit hooge volks
belang partij te trekken. Waarom dan nemen zij, die zulke dingen
doen, den schijn aan van voor stoffelijke gemeente-belangen te
waken, juist als het er op aankomt om langs eenen zekeren weg
die belangen dienstbaar te zijn Het is niet te doen om onder
wijs, maar om dat onderwijs, dat eene eenzijdige beschouwing
als het eenig ware voorstelt.
Wanneer eene gemeente veel geld uitgeeft om allen zonder on
derscheid genot te kunnen geven van deugdelijk onderwijs, dan
worden natuurlijk de particuliere krachten daartoe gevorderd en
deze kunnen dan minder toebrengen aan dat onderwijs, dat men
slechts aan enkelen geven kan. Het is dus zaak om eene ge
meentekas weinig te laten doen, des te meer kan men van de
beurs der burgers voor particuliere ondernemingen vergen. In
dat verschijnsel van onzen tijd liggen twee belangrijke wenken
opgesloten: 1«. dat een strijd tegen verbooging van gemeente
uitgaven voor het onderwijs niet altijd zekerheid geeftdat men
op het oog heeft om de beurs der burgers te sparen en 2o. dat,
daar belemmering van staats-onderwijs de behoefte aan het bij
zondere moet verhoogende bezwaren tegen gemeente-uitgaven
voor dat doel dikwijls partij-bezwaren zijn.
Een eigen correspondent, van het Dagblad, uit Brussel, deelde
dezer dagen mede, dat hij op straat had hooren roepen, door een
uitventer: „de veroordeeling der Jesuiten, 10 centimes!" Benieuwd
wat dit zijn zou, liep hij haastig henen om te onderzoeken, hij
kocht het boekje en nadat hij het vlugtig doorloopen had,
zag hij, dat het geroep van den uitventer niets anders was,
dan een list der klerikalen, om onder die vlag eene verdediging
der Jesuiten aan den man te brengen. Het feit herinnerde ons
aan eene soortgelijke handeling der antiministeriële partij hier
te lande. Bij de jongste verkiezingen voor de Tweede kamer
werden ergens vliegende blaadjes aan de huizen der kiezers rond
gebragt uit naam van den liberalen kandidaat, terwijl ze niets anders
inhielden dan eene aanbeveling van den antirevolutionairen adspi-
rant. Die soort van menschen zijn toch overal dezelfde.
De heer Groen kon op het geschrift van den heer Frtiin
geen tegenschrift beloven, wegens „overmaat van arbeid." Hij
bleef het antwoord tot hiertoe schuldig. Sedert echter geeft hij
een geschrift uit over de kerkelijke geschillen van onzen tyd
onder den titel Natuurlijk of Ongerijmd en zegt daarin „te
midden van zeer moeitevollen staatsregtelijken strijd zou ik voor
zeker nu, op een ander gebiedde pen niet- opvatten zoo ik
niet gevoelde, dat mij ook daar, in verband met mijne ante
cedenten, de pligt van getuigenis geven opgelegd is." By het
lezen van dit betoog rijzen eenige vragen op. Waarom is de
staatregtelijke strijd, die de heer Groen ook met prof. Fruin
te voeren heeft, moeitevol? Ligt daarin- ook soms de reden' dat
hij niet antwoordt Zou iu verband met zijne antecedenten' het
getuigenis geven ook hier geen pligt zijn? Mag men zich in
een hoogst gewigtig en ernstig debat op overmaat van werk
beroepen wanneer men zelf willekeurig die maat doet overloopen?
En zou men vaü dergelijke verontschuldiging niet kunnenzeggen,
dat zij de ware oorzaak van het stilzwijgen bedekken wil?
Misschien kan het voorwendsel best gekwalificeerd worden, door
den titel van het nu uitgegeven geschrift: Natuurlijk of Ongerijmd,
als men eenvoudig het voegwoord daaruit weg laat.
•*i
Bij besluit van 4 dezer heeft Z. M. goedgevonden te benoemen
bij de dienstdoende schutterij te Goestot officier van gezond
heid 3c klasse J. Kooman.
De laatste mail-berigten uit Indie luiden niet gunstig omtrent
den staat van zaken op Borneo's westkust. De beweging, 'die
sedert eenigen tijd onder de Dajakkers bestond, is op een for
melen opstand uitgeloopeh, waarschijnlijk werd die aangestookt
door muitelingen uit Bandjermassin. De bevelvoerende officier
heeft een detachement troepen naar het binnenland gezonden
om ons gezag te handhaven, onze troepen hebben zich daarbij
weder dapper gedragen maar gevoelige verliezen geleden. De
opstandelingen waren voor het oogenblik wel teruggetrokken, maar
om later den aanval te hernieuwen. De regering had om bepaalde
redenen nog geene versterking gezonden, ofschoon deze öiiraid-
dellijk was aangevraagd.
Reeds in ons vorig nommer meenden wij te mogen verkla
ren, dat het gerucht der aftreding van den minister Betz niets
anders was, dan een leugen door het Dagblad verzonnen. Thans
schrijft men uit 's Gravenhage, dat aan het ministerie vaü fiüün-
cien druk gearbeid wordt aan de voordragten betreffende H'éfe
belastingstelsel, onlangs door den minister aangekondigd. Het
voorstel tot heffing van een gelijk bedrag op het gedistilleerd
in alle gemeenten is gereed en zal spoedig aan het oordeel vkü
den raad van state onderworpen worden.
De N. Rotterd. Courant bevestigt ook ons berigt, dat de on
gunstige berigten omtrent den gezondheidstoestand van den minis
ter van Koloniën, verzonnen waren en schrijft heden: Z. Ei'ó.
bevindt zich op dit oogenblik frisch en gezond te Wiesbaden en
zal waarschijnlijk eerstdaags in het vaderland terugkeeren.
De N. R. C. schrijft
Wij namen dezer dagen een berigt uit de Arnhemse/te Courant
overwaarin het gerucht werd medegedeelddat de heer Sloet
zijn ontslag als gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indie ge
vraagd zoude hebben. Naar men ons van eene goed ingelichte
zijde verzekertis er nimmer sprake geweest van eene aanvraag
van den gouverneur-generaal om ontslag, maar heeft het gerucht'
waarschijnlijk zijn ontstaan te danken aan den gedrukten toestand,
waarin Z, in den laatsten tyd verkeerde wegens het overlijden
van zijnen zoon op Java.
