Armwezen.
//Op de fransche meisjesschool had na ten overstaan van de
//commissie gegeven proeven van gemaakte vorderingen, eene prijs-
,/Uildeeling plaats.
,/Aan het denkbeeld om voor de lagere scholen eene school-
/bibliotheek daartestellen. om daaruit aan verdienstelijke leerlingen
,/als belooning boekjes ter lezing mede naar huis te geven in
,zplaats van op die scholen prijzen uiltereikcn is begin van uit-
z/voering gegeven en zijn reeds eenige werkjes tot dat einde
/«aangekocht.
Burgemeester en wethouders ontvingen weder een afschrift van
het verslag van den heer schoolopziener, betrekkelijk den toestand
der oefenschool voor onderwijzers kweekelingen, in het 4e district
van Zeeland over het jaar 1865. Zij nemen hetzelve in zijn
geheel over
z/De oefenschool telde bij den aanvang desjaars veertien kwee-
z/kelingen te weten
z/Adriaan van de Linde te Wolphaarsdijk; Jacob Hoogerland,
,/te Kloetinge Christoffel van de Lindete Bieselinge Pieter
,/Hogestegerte Nisse Pieter Simon Hamel, te Goes; Jacobus
,/Welleman te Heinkenszand; Josias Visser, te Goes; Christiaan
z/Lodewijk Rijnberg, te Goes; Huibrecht Steenblok, te Goes; Karei
„Josephus Draeck, te Rilland; Adriaan Priem, te Ovezande; Pieter
z/Geus, te 'sHeererihoek; Siewert Jacobus Swart, te Goes; Johannes
/Willem van de Linde te Ivappelle.
z/In den loop des jaars verlieten de oefenschool: A. van de
„Linde en C. van de Linde, na bekomen acte als hulp-onderwijzer.
„J. Hoogerland en H. Steenblok, ter bijwoning van de normaal-
„lessen te Middelburg.
„P. J. Geus, zonder opgaaf van reden en S. J. Swart, wegens
„veranderde bestemming.
„Bij het einde des jaars telde de oefenschool nog acht kwee-
„kelingen.
„In weerwil van veel ongunstig weder, woonden de kweekelingen
„de lessen getrouw bij en toonden door hunnen ijver het genoten
„onderwijs op prijs te stellen ook hun gedrag gaf stof tot te-
„vredenheid.
„Den 21 December werd hel jaarlijksch examen gehouden. Mijn
„oordeel over de resultaten wijkt niet veel af van dat bij vorige
„verslagen uitgesproken.
„Nog al te veel bleken sommigen geleerd te hebben even als
„schoollccrlingen, onder den invloed van de gedachte, dat zij eene
„hun opgelegde laak vervulden in plaats van met de begeerte
„om het geleerde meester te worden van daar dat er nog zoo
„veel werktuigelijks in de gegeven antwoorden doorstraalde en
„nu en dan duidelijk werd, dat het onderwerp goed van buiten
„geleerd doch slecht begrepen was.
„De lessen zijn den 5 Januarij aangevangen en den 24 De-
„cember met het houden van het examen geëindigd. Wekelijks
„werden acht lessen gegeven.
„In het personeel der onderwijzers had wederom eenige ver
andering plaats.
„Den 10 Maart namelijk overleed de heer J. H. van den Bree,
„die gedurende een groot aantal jaren zich door zijne medewerking
„aan de vorming van jeugdige onderwijzers had verdienstelijk
„gemaakt.
„De vakken waarover het onderwijs zich uitstrekte waren:
„De kennis der natuur- en de aardrijkskunde gedurende de
„maanden Januarij en Februari] onderwezen door den heer van
„den Bree, en na diens overlijden het eerste door den heer van
„Hiele, het laatste door den heer Swart.
„De kennis der Nederlandsche taal en die van opvoeding en
„onderwijs door den heer Swart.
„De rekenkunde en vormleer door den heer van Hiele.
„De geschiedenis en het zingen door den heer Witte.
„De lesgevende onderwijzers kweten zich wederom met zorg en
„naauwgezetheid van hunne moeijelijke en werkzame taak en ver-
dienen deswege even als in de voorgaande jaren den meesten lof.
„De oefenschool mogt zich bij voortduring verheugen in de
„belangstelling van het gemeente-bestuurdat daarvan even als
„vroeger deed blijken door het kosteloos verschaffen van een lokaal
„en verwarming. Van wege het rijk werd wederom subsidie ver
strekt ten bedrage van f 480,50.
e. Kunsten en wetenschappen:
De maatschappijen, genootschappen en vereenigingen tot bevor
dering van kunsten en wetenschappen binnen deze gemeente, zijn
als vroeger blijven bestaante weten
Het departement Goes der maatschappij tot nut van 'talgemeen,
telde 40 leden en een honorair lid.
Eene afdeeling der maatschappij van toonkunst, met 48 leden;
aan dezelve is eene zangschool verbonden die 25 leerlingen telde.
De zangvereeniging uit die afdeeling voortgevloeid, doch sedert
1860 op zich zelve werkzaam had 62 werkende en 59 honoraire
leden. Deze vereeniging is in 1865 in stand gebleven onder
directie van den heer G. P. Blaaubeen.
Eene rederijkers-kamer, genaamd Vondel, met 6 eere-, 15
werkende 12 rustende- en 75 kunstlievende leden.
En eene afdeeling der maatschappij van nijverheid, met 50 leden.
Behalve de zangvereeniging zijn deze instellingen verre van
bloeijendgetuige het verminderend getal der leden.
In de maand Junij 1865 had er in deze gemeente eene ten
toonstelling plaats van wege de maatschappij van landbouw en
veeteelt in Zeeland. Bij raadsbesluit van den 28 Mei van dat jaar
werd eene som van veertig gulden gevoteerd voor eene premie
van wege deze gemeente bij die gelegenheid uitgeloofd.
De boek- en andere wetenschappelijke verzamelingen bestonden
alleen in de bibliotheek en het archief der gemeente en de boekerij
van het departement Goes der maatschappij tot nut van 'talge
meen. Van de laatste werd als altoos weder zeer v el gebruik
gemaakt. Hel is intusschen niet te ontkennen dat de kwijnende
toestand van het departement nadecligen invloed uitoefent op de
middelen ter instandhouding van deze allernuttigste instelling.
In 1865 is jhr, mr L. F van Panhuijsuithoofde van ver
andering van woonplaats, op zijn verzoek eervol ontslagen als lid
der plaatselijke school commissie. In zijne plaats werd benoemd
de heer mr. J. A. van Hoek welke evenwel voor de eer der
benoeming bedankte, waarna de heer mr. J. G. de Witt Hamer
benoemd is en die benoeming aangenomen hebbendeden eed
op die betrekking staande beeft afgelegd.
Bij de vervulling der vacature uit hoofde der periodieke aftreding
van den heer P. A llochart met uit. December 1865 is die
heer herbenoemd en derhalve in functie gebleven. Terwijl de
heeren J A. A. Fransen van de Putte en II. K. Dominicus van
den Buss. herespectivelijk zijn werkzaam geweest als voorzitter
en secretaris der plaatselijke school-commissie.
HOOFDSTUK X.
De diaconien der hervormde- en der christelijke afgescheidene
gemeenten en het. roomsch katholiek parochiaal armbestuur zijn
voortgegaan met het verleenen van onderstand aan de lidmaten
van hun kerkgenootschap die hier woonachtig waren en onderstands
domicilie bezaten. Daarenboven heeft de hervormde diaconie ook
onderstand verstrekt aan arme lidmatengeboren in gemeenten
die teu aanzien van de armenverzorging het kerkelijk standpunt
hadden ingenomen bij de wet op het armbestuur bepaald.
Geen dezer instellingen heeft aanvraag gedaan om hulp van
wege de gemeente-kas.
Er zijn geene instellingen van weldadigheid gevestigd of ver
vallen en de bestaande zijn in doelstrekking en werkkring on
veranderd gebleven.
Overeenkomstig hel eerste gedeelte van art. 15 der armenwet,
is ten behoeve van het weeshuis, uit de opbrengst van verkochte
boomen van/2152,12 en verdere baten eene geldbelegging gedaan
van 7800,inschrijving op het grootboek der 2 V2 percents
Nationale Schuld.
Op verzoek van het armbestuur is magtiging verleend tot den
afstand aan den staat der Nederlanden van het perceel bouwland,
der gemeente Wemeldinge, groot 58 r., 90 e., aankomende het
Weeshuis in Goes voor f 800,behalve de kosten.
Door hetzelfde armbestuur ook magtiging gevraagd zijnde, om
eenige boomen te verkoopen in de gemeenten Yerseke en Waarde,
is die magtiging verleend.
Het bestuur van het Gasthuis heeft op bekomen magtiging van
heeren Gedeputeerde Staten aan den staat der Nederlanden afge
staan 224 ell. grond en water, uit sectie B n°. 202 der gemeente
Schore voor 28,54 1 behalve de onkosten.
Terwijl aan dat bestuur op deszelfs verzoek door hetzelfde col-
legie den 4 December 1865 magtiging verleend is tot den open
baren verkoop van boomen in de gemeente Nisse.
Het verschilin het verslag van 1862 vermeld tusschen het
burgerlijk armbestuur en den beer J. Fransen van de Putte, over
den uitweg van eene weide van het weeshuis, gelegen in de ge
meente 'sHeer Arendskerke is in der minne vereffend en de
administratie hersteld in het gebruik van den opgegraven dam.
De toestand van het armwezen in deze gemeente is onveranderd
gebleven het Gasthuis is in bevolking eenigzins verminderd.
Op den jongsten nieuwejaarsdag had er weder eene ruime uii-
deeling plaats van brood spek en turfwaartoe de som van
451,64 was te zamen gebragt bij wege van vrijwillige bijdrage
der ingezetenen op uitnoodiging van den gemeente-raad. Dien
