b. Scholen van bijzonderen aard en strekking
Bij voortduring bestonden hier: eene klein-kinderschoolmet
cmiddeld 60 kindereneene school voor vrouwelijke handwerken,
oorgaans met 40 leerlingen en eene naai- en breischool voor
invermogendenmet 50 leerlingen.
Nopens den loop van het onderwijs, de werking der wet en
n de plaatselijke verordeningen ontleenen wij aan het jaarver
ag der plaatselijke school commissie, hetwelk ter voldoening aan
t. 64 der wet op het lager onderwijs aan den gemeente-raad
ingezonden, hel volgende:
Omtrent den toestand van het onderwijs in het algemeen
eeut de commissie zich te kunnen gedragen aan haar oordeel
n het vorig verslag uilgesproken.
«Bij inrigtingen, die gelijk het onderwijs, uit zoo velerlei
lementen zijn zamengesteldligt het in den aard der zaak
at bij het onveranderd blijven van deze, voor wijziging in
et gehalte weinig plaats wordt gelaten; daar, bij het ontbreken
an gebeurtenissen, die op zich zelf belangrijker invloed op den
taat van het onderwijs zouden hebben kunneu uitoefenen, de
raag naar voor- of achteruitgang zich uitsluitend moet bewegen
p het intellectuele gebied, waarop wijziging in het tijdsverloop
an een jaar bezwaarlijk is waartenemen.
«De slotsom is en blijft dan ook dat de toestand van het
nderwijs in deze gemeente noch lot uitbundigeu lof, noch tot
epaalde afkeuring aanleiding geeft. Vestigt men het oog op
et ouderwijzend personeelzijne bekwaamheid geschiktheid
u ijver, dan voorzeker mag de gemeente zich in ruime gelegen-
eid, om de jeugd deugdelijk onderwijs te doen genieten, ver-
eugeu let men daarentegen op de belangstelling in- en de
ruchten van het onderwijs op de enge grenzenwaardoor
el om finantiéle redenen beperkt is dan blijft er nog veel
e wenschen en te verbetereu over, en zou waarschijnlijk menige
emeente in ons vaderland van gelijken rang met voldoening
e vergelijking met de onze doorstaan.
«Het onderwijs in de verschillende leervakken, bij art. 1 der
et bedoeld, was vrij bevredigend; onder verwijzing naar
etgeen daaromtrent in haar verslag van 186 3 werd gezegd kan
e commissie met genoegen vermelden, dat van het' onderwijs
de beginselen der vormleer meer werk wordt gemaakt, dan
roeger het geval was; terwijl het onderwijs in het zingen op
eer theorethische grondslagen wordt verstrekt.
Het gemiddeld getal leerlingen op alle de scholen, zoo open-
are als bijzondere bedroeg 449 mannelijke en 554 vrouwe-
jke te zamen 805. Waarvan kosteloos onderwijs ontvingen
10 mannelijke, 154 vrouwelijke leerlingen, te zamen 564.
«Wat den toestand der schoollokalen betreft, daarover is, ge-
k ook uit vorige verslagen blijkt, het oordeel der commissie
hel algemeen verre van gunstig.
Hare afkeuring betreft in de eerste plaats de school van den
t Swart.
«In de onmiddelijke nabijheid van het klokkenspel en eene af-
aanuing gelegen, waardoor aan den geregeldeu loop van het
nderwijs groole hinder wordt toegebragt, zou de commissie hare
rplaatsing naar een ander gedeelte der stad zeer wenschelijk
diten indien tegen die verplaatsing wederom geene andere
ezwaren bestonden, die hare uitvoering zeer zouden belemmeren.
Maar afgescheiden hiervan kleven het bedoelde lokaal belangrijke
breken aan, waarvan het zoude behooren te worden gezuiverd,
i het eenigzins met de eischen van den tegenwoordigen tijd
overeenstemming te brengen.
„Die gebreken bestaan hoofdzakelijk in: te lage zoldering, ondoel-
alige verwarming, het ontbreken van middeien tot luchtverver-
hing, hoofdzakelijk in den winter, onregelmatigheid in den vorm,
doelmatig aangebragte deuren en bedenkelijke plaatsing der
creten; een onaanzienelijk uiterlijk van zoldering en wanden; de
recte communicatie van het lokaal met de buitenlucht door de
uren, het ontbreken eener speelplaats, van een glazen beschot
t afscheiding der klassen en van doelmatige schoolbanken.
Ieenende daarmede voldoende aan hare roeping te beantwoorden,
eft de commissie tot dus verre slechts in algemeene trekken
de gebreken der school lokalen gewezen, in de onderstelling,
t dit genoegzaam zoude zijn, om de aandacht van het ge-
eente-bestuur op de zaak te vestigen en de noodig gekeurde
rbeteringen te zien aanbrengen; doch uit het verhandelde in
n gemeente-raad van den 25 October 1862, gelijk dit door
Goessche Courant wordt medegedeeld, is haar gebleken, dat
t dagelijksch bestuur bepaald voorstellen van de commissie ver-
cht, ten opzigtc der verbeteringen, die zij aan de schoollokalen
odzakelijk acht.
Het is daarom, dat de commissie de eer heeft bij deze aan
n gemeente raad voor te stellen aan de school van den heer
art, de volgende verbeteringen aantebrengen.
„1°. Het verhoogen der zoldering tot aan de muurplaten en ver
bolgens de planken onder de balken te brengen.
„2°. Den muur aan de noordzijde van de oostelijke helft der
„school, naar het westen door te trekken tot aan den onder
n 5 vermelden binnenmuur.
„5°. Aan de westzijde eenen nieuwen binnenmuur aantebrengen
„ongeveer onder de tweede balk van den zolder, met eene
vdeur toegang verleenende tot de school. Deze deur te plaatsen
z/in het noordelijk ein-le van den binnenmuur.
z/4De deur in den noordermuur naar buiten leidende, door
z/eene grootere te vervangen.
,/b0. De ruimte ontstaande door het regt doortrekken van den
noordel ijken muur (nu. 2,) interigten tol boekenkast, koolhok
z/en secreten.
z/6 Een glazen, middenschot in de school, van het zuiden naar
z/het noorden.
z/7°. Twee kagchels naar het stelsel van Piclet.
,/8°. Nieuwe schoolbanken naar het amerikaansche stelsel, aanbe
,/Volen door den inspecteur van het lager onderwijs in Utrecht.
,/9°. De gang of ruimte ontstaande tusschen den ouden westelijken
,/muur en den nieuwen binnenmuur (n1 5) te voorzien
//van nieuwe buitendeur, tochtdeur, een lichtraam achter in
//(noordeinde), kapstokken en parapluiebak.
„10°. De school zelve te voorzien aan de oost- en zuidzijden van
,/nieuwe grootere gedeeltelijk beweegbare ramen van mat glas.
„11°. De keuken afbreken en twee nieuwe ramen (b v. de
„twee uit het schoollokaal vervallende ramen aan de oost
zijde) aanbrengen aan de westzijde van de achterkamer.
,/12°. Het oude secreet benevens de scheidingsmuur tusschen
,/de achterplaats en den tuin van den heer Swart afbreken.
„15°. Van den tuin van den heer Swart aankoopen tien strek
kende ellen van de volle breedte, en inrigten lot speel
den gijmnastieplaals.
,/14°. Eene schutting of afsluiting om dit gedeelte van het overige
,/Van geineldeu tuin aftescheiden.
,/15°. Vóór aan de straat, dcri regenbak afbreken, een nieuwe
z/trap of bordes voor de buitendeur, een trottoir langs de
,/School, hooger dan de straat, voetschrabbers bij de deur.
„16°. Een urinoir in den omtrek van de school, de slraalkeijen
„vóór de school, vervangen door klinkers of iets dergelijks;
„ten einde hel geraas der rijtuigen, zoo veel mogelijk weg
„te nemen.
„17°. Schilderen der school, bijwerken enz.
„Niet minder gewigtige bedenkingen beslaan ernaar het
„oordeel der commissie, legen de school van den heer Cromjongh,
„die nagenoeg alle eigenschappen van een doelmatig en naar de
„eischen der gezondheidsleer ingerigt schoolvertrek mist.
„Niet alleendat hier de behoorlijke toevoer van licht en
„lucht ontbrekenmaar bovendien is het lokaal vochtigen
„het bederf van de lucht hierdoor te weeg gebragt, wordt niet
„weinig bevorderd door de omstandigheid dat het secreet zich
„in de school zelve bevindt het zou er dan ook op den duur
„niet iu zijn uit te houden indien met de onderwijzer, van
„twee kwaden het minste kiezende, gedurende het grootste gedeelte
„van het jaar de buitendeur open hield, eveneens tot groot nadeel
„voor de gezondheid der kindereu, vooral van hen, die iu de
„onmiddelijke nabijheid der deur zijn gepkatst.
„Tot het doen van bepaalde voorstellen betrekkelijk deze school,
„vindt de commissie te dezer plaatse geene termen, als behoorende,
„zoo zij wel is onderligt, dit gebouw niet in eigendom bij de
„gemeente; mogt het betrokken armbestuur echter door tusschen-
„komst van het gemeentebestuur met het gevoelen der commissie
„worden bekend gemaakt en bereid zijn de bezwaren weg te nemen,
„zal het wel geene uitdrukkelijk verzekering behoevendat de
„commissie hoogst gaarne hare denkbeelden omtrent de nood
„zakelijke verbeteringen zal formuleren.
„Ook het schoollokaal van mejufvrouw van Braambeek, is naar
„hel oordeel der commissie niet vrij van gebreken, die, vooral
„met het oog op zijn kort bestaan, hadden kunnen en behooren
„vermeden te worden bij de oprigting.
„Het lokaal is veel te laag van verdieping, en ofschoon thans
„nog bruikbaar, zal het bij eenigc overigens zeer gewenschte uit
„breiding van het schoolgaand personeel spoedig ook te klein zijn.
„De fransche jongensschool voldoet tamelijk wel aan de eischen
„eener goede school, zoo lang namelijk de leerlingen niet be
langrijk in getal toenemen.
„De nabijheid eener goot en der privaten, maakt evenwel nu
„en dan de lucht onaangenaam en ongezond. De voor de ramen
„aangebragte jalouzien zouden goede diensten doen, indien zij
„niet waarom is der commissie onbekend ongeveer zes
„palmen te kort waren.
„Het gevolg is dat de jongelieden, achter in de school ge
„zeten, voldoende tegen het sterke zonlicht beschermd worden,
