~~l>miieiifanöicf)e leriïjtënL
■y^v
A._y -
diegenen die op de plaats zelvfe over deze belangen hebben na
gedacht. Wij veroorloven ons "dan ook sléchts enkele opmerkin
gen over die algemeene beginselen.
In de eerste plaats trok onze aandacht, de' stelling in het rap
port Stieltjes, dat geene dure spoorwegen- moeten worden aan
gelegd, waar waterwegen tot veel minder prijs kunnen verkregen
worden. Bedriegen wij ons niet, dan moeten de kosten van aan
leg niet in de eerste plaats in aanmerking komen. De hoofd
vraag is, welk middel van vervoer in den kortsten tijd het
meest overbrengen kan, en naar mate de uitkomsten daarvan beter
zijnworden de meerdere onkosten ook te eerder door besparing
van tijd, enz. gecompenseerd. Voorts kunnen wij ons maar be
zwaarlijk vereenigen met het denkbeelddat tegen de concessie
Poolman met zooveel kracht wordt vooropgezet, dat de spoorwe
gen in de eerste plaats moeten worden aangelegd in de meest
bevolkte streken. Indien zij toch alleen als vervoermiddel voor
reizigers moesten dienen, zou dit opgaan, maar op Java zullen
de spoorwegen wel in de eerste plaats gevorderd worden voor
het transport der landproducten. Deze, het ligt in den aard
der zaak, worden het moeijelijkst overgebragt door de minder
bevolkte landen, en om de bronnen van Indie des te gemakke
lijker te doen vloeijen, is het wel noodig, dat men het spoedige
en gemakkelijke transport bevordere. Niemand zal beweren
dat spoorwegen den rijkdom scheppen, maar juist als werktui
gen van beweging moeten zij dienstbaar gemaakt worden om de
voorwerpen die den rijkdom daarstellen te kunnen verplaatsen en
vereenigen, om ze aan hun doel te laten beantwoorden. In dit op-
zigt staan de gevoelens van den Gouv.-gen. en van den heer S.
blijkens den brief, lijnregt tegenover elkander. Maar wat daar
over geschreven wordt loopt in een individuele meening uit.
Beweert de heer S. teregtdat spoorwegen de bestaande ont
wikkeling krachtig moeten voorthelpenmet geen minder regt
houdt de Gouv.-gener. naar het ons voorkomt de betwiste stel
ling vol, dat spoorwegen tot de ontwikkeling van onbebouwde
en onbewoonde landstreken kunnen leiden. De aanwezigheid van
zoodanige wegen moeten wel aanleiding geven, dat men zich nederzet
en dat ondernemingen zich vestigendaarwaar men vroeger
niet daehtjte komen, omdat men er niet komen kon. De geschiede
nis der spoorwegen in het moederland heeft bewezen, dat nijverheids
ondernemingen daar gevestigd zijn, waar men voorheen bij gebrek
aan wegen tot vervoer, de plaatsing ongeschikt achtte. En moge
dat op Java meest leiden tot bevordering der particuliere industrie,
het zal toch ook wel waarheid zijn, dat de uitbreiding van deze
het welvaren en het stoffelijk vermogen des lands vermeerdert en
daardoor dus op het algemeen belang terugwerkt. En ten slotte
komt dan ook, om het zoo uit drukken de aap uit den mouw
als de briefschrijver de vrees uitdrukt, dat de concessie Poolman
zal medewerkenom de particuliere industrie tegenover de
gouvernementscultuur te bevoordeelen. Coo brengt men de
zaak van den spoorweg in verband met de question bruiante en
windt men de voorstanders van het cultuurstelsel tegen de aange
vraagde concessie op.
Eindelijk komen wij op tegen de bewering dat de gansche zaak
in Indie behandeld zoude zijn met eene ligtvaardigheid, die alle
begrip te boven gaat. Dit is weder eene dier magtspreuken
die geducht klinken, maar onbewijsbaar moeten worden geacht.
Is de Gouv. gen. een spoorwegraan, dan geeft dit reeds een waar
borg tegen zoodanige ligtvaardigheid, maar de rapporten die daar
liggen, de tijd die aan het onderzoek is besteed, de ontwikkeling
der redenen die tot een bepaald besluit hebben geleid, Mat alles
spreekt luide tegen zulk eene beweringdie men meer moest
terug houden, omdat de bewijzen voor aller oogen zijn, dat men
overdrijft. Is het waarheiddat de heer S. zoo bepaald de
antagonist is van den heer Sloet, dan moet men zulks ook in het
oog houden bij het beoordeelen van zijne rapporten. En moge
het ook al moeijelijk zijn om onpartijdig te beslissen, waar men
slechts door de oogen van anderen zien kan er is dubbele behoed
zaamheid noodig om niet onregtvaardig te worden en zich te
laten mede slepen door een eenzijdige partijgeest.
Wij zouden te uitvoerig worden, wanneer wij alles wilden
releveren wat in den brief uit Indie wordt bijgeSragt en voor
tegenspraak vatbaar is. Wij schreven eenige gedachten die
bij de lezing van dat stuk oprezen en bedoelden slechts het
nadenken op te wekken omtrent den oorsprong van dat schrijven
en tevens om nog eens te herinnerendat al het geschrijf van
het Haagsche dagblad dienen moetomvóór de concessie
Poolman in behandeling komt, daartegen intenemen, en een steen
te leggen op den weg van den minister, die zijne taak begint.
Deze zal zich daardoor niet laten afschrikkennoch in zijne
overtuiging, op lokale kennis gegrond, aan het wankelen gebragt
worden maar, waar men alles voorbereid om hem te bemoeije-
lijken en ware het mogelijk te doen vallen, is de herinnering niet
overbodig, dat de ongelukkige partijgeest zooveel belemmert en
misschien verijdelen kan, dat men daarna wel eens berouw kon
gevoelen en dat zoo men door brieven uit Indie wil voorgelicht
zijn, men nog andere adressen dient te zoeken, dan die van den
jongen Hagenaar. Wij twijfelen er niet aan of er zullen wel
andere brieven uit Indie ook gezonden worden, en wij hopen dat
de ijverige publicist deze dan even spoedig ter lezing geven zal.
In ieder geval verblijden wij ons, dat het dagblad zoo voor de
publiciteit ijvertwat anders niet in de rigting der behouds-
mannen ligt, zonder dat wij ons daarom vereenigen met zijn wensch,
dat het publiek eene meening zal uitspreken, nog vóór de kamer
de wets-ontwerpen in de sectien onderzoeken gaat. Naar ons begrip
moet, in dit geval ten minsten, de kamer niet door de publieke
opinie, maar het publiek door den grondigen arbeid der kamer
voorgelicht worden.
De kwartet-zangers uit Toulouse hebben Dingsdag 11. hun
aangekondigd concert gegeven en ruimschoots de verwachting
overtroffen, die omtrent hunne talenten bestond. Slechts een
klein publiek was opgekomen, waarschijnlijk wel, omdat men
eenigzins vermoeid is van zooveel muziekaal genot als de afge-
loopen winter heeft opgeleverd, en ook omdat het minder eigen
aardig schijnt zich in eene zaal op te sluiten, nu de Lente daar
buiten tot natuurgenot roept. Zeker zullen velen zich beklagen,
dat zij niet met ons geweest zijn, als zij hooren, dat wij met
groot genoegen de fransche zangers hoorden. Tot ons leedwezen
kon het programma niet worden uitgevoerd, zooals het gegeven
was, omdat het accompagnement voor de solostukken ontbrak,
en ofschoon wij gaarne de solisten hadden gehoord in de nu
weggelaten nummers, hadden wij toch gelegenheid om de kracht
hunner stemmen te hooren in de ensemble stukkendie zoo
fiks werden uitgevoerd. De geheele voordragt gaf blijken van
aanleg en studie. De zangers zijn vooral sterk en zuiver in
het crescendo en decrescendo; het wegsterven der toch duidelijk
gehoorde toonen wordt meesterlijk door hen uitgevoerd en de
nabootsing van onderscheidene instrumenten maakte een bedrieglijk
effect. Moge ook hier en daar aanmerking te maken geweest
zijn, het geheel werd, blijkens de luide en herhaalde bijvals
betuigingen, met onverdeeld genoegen gehoord, waartoe wij
geloovendat het eigenaardige nationale van sommige liederen
veel heeft bijgedragen. In andere plaatsen hebben deze zangers
meest in kerkgebouwen hunne concerten gegeven en werden dan
door orgelmuziek begeleid. Te 's IIage, Botterdam en elders,
werden daartoe kerkgebouwen welwillend afgestaan en wij moeten
erkennen, dat in zulke lokalen, dat zware stemgeluid zeker beter
effect kan maken, dan in onze betrekkelijk kleine muziekzaal.
Zijn wij wel onderrigt, dan hadden deze zangers gaarne ook
hier hunne talenten in het kerkgebouw doen hooren, maar is
hun verzoek daartoe afgewezen.
Onze gasverbruikers zullen zeker met genoegen vernomen
hebben, dat bij de directie der gas-fabriek plan bestaat om de
prijs van het gas, met het volgende boekjaar, op 18 ct. te
brengen en dus, met 2 centen per kub. el, de tegenwoordige
prijs te verminderen. Zeker is dit een gevolg van het vermeerderd
gebruik der lichtstof, die meer en meer wordt begeerd. Wij meenen
dan ook op goeden grond te kunnen verzekeren, dat wanneer
het gebruik van gas vermeerdert, ook de prijs nog verminderen
zal. Het is dus in het algemeen belang als men zich van gas
voorziet, waardoor men te gelijk voor zich zelve beter en goed-
kooper licht zal verkrijgen.
Vrijdag 11. ontstond er brand te Dordrecht in de patent-olie-
fabriek der heeren Fagot en Masion op de Nieuwe haven aldaar,
welke schijnt veroorzaakt te zijn door het springen en ontploften
van een vat petroleum. Door spoedige hulp van twee spuiten
was men den brand gelukkig weldra meester, die zich thans
alleen tot het inwendige der fabriek heeft bepaald. Een en an
der was verzekerd bij de Maatschappij La Belgique te Brussel.
Wanneer men van dergelijke ongelukken hoort die reeds meer
malen door de petroleum veroorzaakt werden, dan wordt daarin
een aandrang te meer gevonden om de gasverlichting te praefereren.
Tot hoofdonderwijzer aan de openbare school te Kattendijke
is, na vergelijkend examen, benoemd, de heer P. Kruisse Jacz.
thans hulponderwijzer te Sommelsdijk.
Een berigt van Hansweert meldtde koopdag van materi
alen, die gisteren begonnen is en heden wordt voortgezet, heeft
eene talrijke menigte, ook vreemdelingen, herwaarts gelokt. Alles
gaat tot vrij goede prijzen vlug van de hand.
Kapelle17 April. De dag van gisteren was voor onze ge
meente een ware feestdag. De burgemeester en zijne gade vierden
hun 50jarig huwelijksfeest. Een iegelijk werd die gebeurtenis
herinnerd door het wapperen van Neerlands driekleur en door het
gelui van het viertal klokken uit den toren. Allen, groot en klein,
gegoed of minder bedeeldverheugden zich als een eenig man
over het heil den braven burgervader beschoren. Ieder gedacht
aan het 34jarig bestuur over de gemeente Kapelle en Biezelinge,
waarin hij altoos toonde het welzijn der bewoners te willen be
vorderen. Geen wonder dan ook dat allen wenschen hem met
zijn geliefde vrouw nog lang in hun midden te zien en velen
dit door de bewijzen hunner hoogachting en deelneming betoonden.
Het Journaal de Gand schrijft dat de Nederlandsehe regering
consessie zou hebben verleend voor de spoorweglijn Terneuzen
Hulst, in de rigting van st. Nikolaes en dat er eerlang ook een
besluit zal worden genomen ten aanzien van den spoorweg van
Terneuzen naar de Belgische grenzen, in de rigting van Gent.
