BIJVOEGSEL van du GOESSCHE COURANT, dato 15 September 1862, No. 72.
AAN
DE TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
De Raad der Gemeente Goes, Hoofdplaats van het District en Zetel van het Arrondisse
ment Goes Provincie Zeeland heeft met leedwezen gezien dat hij den staatgevoegd
hij art. 1 van het ontwerp van Wet tot regeling van het Regtsgcbied der Regtcrlijke col-
legien enz. den 28 Junij 11. bij uwe Vergadering ingekomen het Arrondissement Goes
niet is behouden, maar door dat van Sas van Gent is vervangen, en neemt, even als ten
jare 1852, de vrijheid, met gepaslcn eerbied aan uwe Vergadering blootteleggen de gron
den waarop die verplaatsing dezen Raad voorkomt in strijd te zijn met de belangen der
justitiabelen in 'talgemeen en van deze Gemeente in 'tbijzonder, ook dan, wanneer het
plan tot daarstelling van de slaats-spoorwegliju RosendaalVlissingen mogt vcrwezenllijkl
worden.
Dc Gemeenteraad durft zich te eerder vleijen dat de aantegeven gronden door uwe-
Vergadering in gunstige overweging zullen genomen wordeneensdeels om dat. bij de
verplaatsing der Arrondissements-Regtbank uit deze gemeente naar die van Sas van Gent
liet Rijk geen het minste belang heefthet getal der Regtbanken toch wordt daardoor
niet verminderd anderdeels, omdat door het behouden der Regtbank in deze Gemeente
beter, dan door eenc verplaatsing naar elders, wordt te gcuioet gekomen aan het in de hij
dit wets-ontwerp gevoegde Memorie van Toelichting geopperd bezwaar, het gemis namelijk
van eene voldoende balie, waaruit in strafzaken de toevoeging, zoo noodig, van raadslieden
zou kunnen geschieden; immers bier bestaat eene balie, die daartoe met grond als vol
doende kan beschouwd wordenleryvijl te Sas van Geul niet alleen geen voldoende
maar in bet. geheei geen balie is gevestigd.
In diezelfde Memorie van Toelipliting wordt, en te regt, aangevoerd, dat niet mag worden
voorbijgezien de ongelegenheid, die uit te ruime uitgestrektheid van reglsgebied zou worden
geboren, zoowel voor den regterlijken ambtenaar, die zich tot eenige ambtsverrigling buiten
de zetelplaats van het collegie moet begeven als voor hen die zich verpligt zien voor
den regter te verschijnen,
Voorzeker niets is ondoelmatiger, dan het gerief der justitiabelen uit het oog te verliezen,
door deze van hunnen dagelijkschen regter verder te verwijderen het hoofddoel van
iedere nieuwe regterlijke indeeling behoort te zijn, den justitiabelen sneller en goedkooper
regt te verschaffen en de voorgestelde rcglbank-verplaatsing naar Sas van Gent is met
dat. doel ten eenenmale in strijd.
Het is waar het vijfde districtwaartoe Sas van Gent behoortmet eene bevolking
van 52719 zielen, zal grootendeels daarmede gebaat zijn. maar daarentegen Zuid Beveland
met 29225 Noord Beveland met 6080 eri het 4e district met 23580 zielen, aanzienlijk
schade lijden.
Immers, zoo dit ontwerp wet wordt, zullen Zuid- en Noord-Beveland justitiabel worden
Ie Middelburg en het vierde district te Sas-van Gent en zal daarvan het gevolg zijn
a. Wat Zuid-Beveland betreftdat het oostelijk gedeelte van den zetel der Regtbank
ruim elf, tien, acht en zes uren, en de gemeente Goes, die de Regtbank in haren boe
zem hadinet eene bevolking van ruim 5700 zielenvier cn een half uur van dien zetel
zal verwijderd zijn; terwijl de overige gemeenten op ruim drie, twee en één.uur verderen
afstand van dien zetel worden geplaatst, dan thans het geval is.
b. Wat Noord Bcveland betreft, dat het grootste gedeelte van dit eiland ruim eens zoo
ver van den zetel der Regtbank zal verwijderd worden.
c. Wat het vierde district aangaat, dat de ingezetenen van Breskens ruim vier uren,
die van Groede, Schoondijke, Cadzand, Belranchement en Nicuwvliet ruim drie uren, die
van Sint Kruis en Hoofdplaat ruim twee urendie van Zuidzande ruim anderhalf uur
en die van Waterlandkerkje, Sluis, St. Anna ter Muide en Eede ruim één uur afstands
meer zullen afteleggen hebbenom den zetel harer Regtbank te bereiken, dan wanneer
zij te Middelburg justitiabel gebleven waren.
Bij dien grooteren afstand komen nog de ongcriefelijkhedenmeerdere kosten en tijd
verlies van de reis zelve.
Thans bezoeken de ingezetenen van Zuid-Beveland hunne Regtbank zonder door eenig
vaarwater belemmerd te worden, doch, onder Middelburg ressorterende, zal de overlogt van
het Slue onvermijdelijk zijn, en nu moge in de memorie van toelichting worden beweerd,
dat die overlogt geen noemenswaardig bezwaar oplevert de ondervinding logenstraft deze
dwaling, die haren oorsprong slechts hebben kan in onbekendheid met of schceve cn
partijdige berigtcn nopens dat vaarwater.
Het moge niet zoo breed zijn als dc Wester Scheldemaar daarom is het nog niet
onbeduidend te noemende overlogt duurt lang genoegom den reiziger niet zelden door
golfslag, regen of sneeuw door en door nat te maken en te verkleumen: storm cn mist
vertragen of beletlende overvaart daar niet minder, dan op de Wester Schelde en te meer
worden die ongcriefelijkheden door den Zuid-Bevelander gevoeld, omdat aan de Zuid-Bcve-
landsche zijde geen enkel lokaal wordt aangetroffen, waar de reiziger bij oponthoud be
hoorlijk kan verblijven, de paarden afgespannen cn gestald kunnen worden.
Evenzoo zal Noord-Beveland, justitiabel zijnde te Middelburgzich den togt derwaarts
over het ongeriefelijke Gamperlandscbe Veer, langs Veere, moeten getroosten, terwijl het
vierde district, bij ontstentenis van cencn bruikbaren verbindingsweg tusschen dat en het
•vijfde district, cenen moeijelijken rid van ettelijke uren, cn dan nog over Belgisch territoir,
zal hebben afteleggen, om zijne Regtbank te bereiken.
ïn den toestand van het vierde district is ten dien aanzien sedert 1882 geenc verande
ring gekomen en de adressen, destijds uit verschillende gemeenten van dat distriet aan uwe
Vergadering ingezonden, zullen de waarheid en gegrondheid van dit en menig ander be
zwaar tegen de verheffing van Sas-van-Gent tot zetel eener Arrondissements-Regtbank be
vestigen en verlevendigen.
Die grootere afstand, gepaard met den onvermijdelijken overlogt van vaarwater, weegt dan
ook hier zoo zwaar, dat men vrij algemeen van gevoelen is, dat de regterlijke indeeling,
zoo als die nu is ontworpen, voor zoo veel dit Gewest betreft, onuitvoerbaar, immers ou-
houdbaar, zal worden bevonden, zoolang de spoor- en verbindingsweg tusschen het 4o cn
8° district voor het publiek niet geopend zullen zijn en men zich verwondert, dat het in
werking treden der wet, voor zoo veel het 1e, 5e, 4e en 5e district dezer Provincie aan
gaat, bij de slotbepaling van art. 10 daarvan niet is afhankelijk gesteld.
Het is evenwel verre van waarschijnlijk, dat door die beide wegen aan de voorzeide be
zwaren op voldoende wijze zal worden te gemoet gekomen. Veel zal afhangen van de
^tijdsbepaling voor het vertrek en de aankomst der treinen en moeten ook niet vergeten
worden de afstanden, door verschillende Gemeenten in Zuid-Beveland afteleggen ter berei
king van de halten te Krabbendijke en Kapelle en het station te Goesterwijl, ondanks
den verbindingsweg voor het westelijk deel van het 4° district, Sas-van-Gent altijd een ver
verwijderd punt blijven zal.
Blijkens de memorie van toelichting heelt de natuurlijke gesteldheid van deze provincie
aanleiding gegeven tot dc ontworpene wijziging van regtsgcbied en blijkbaar heeft men nu
weder, even als ten jare 1852, meer bijzonder op het oog gehad, het bezwaar op te
heffen voor de bewoners van bet voormalig Staals-Vlaanderendat zij door de Wester
Schelde van hunne arrondissements-hoofdplaats gescheiden zijnecnen stroom(zegt de
memorie) die deze bewoners soms gedurende verscheidene dagen van de gemeenschap
met die hoofdplaats uitsluit.
In zijn aan uwe Vergadering gcrigt adres van den 12 Mei 1852 heeft deze Gemeente
raad aangetoond, hoezeer dit bezwaar toen overdreven werd voorgesteld; in dit adres wordt
een beroep gedaan op de Regterlijke autoriteiten in dit Gewest ter bevestiging, dat die
pretense stremming van communicatie lot de zeldzaamheden bij uitnemendheid behoort,
dat de slremmipg, gedurende verscheidene dagenin de laatste jaren zonder voorbeeld
isde Gemeente-raad herhaalt dit beroep met het volste vertrouweneene kortstondige
stremming van communicatie is hier zeldzamer, dan die, welke in andere gewesten door
ijsgang en overstrooming veroorzaakt wordt en zulke exceptionele gebeurtenissen kunnen
toch in gezonden zin geen grond geven lot wijziging van regtsgebied.
Daarenboven het aangegeven bezwaar geldt niet het vierde districtimmers daar heeft
men nimmer de vestiging eener Regtbank te Sas van Gent verlangd maar integendeel
ten jare 1852 met. kracht zich daartegen aangekant en uitdrukkelijk verzocht onder Mid
delburg te blijven ressorteren; en zonderling, ook het vijlde district heeft in vroeger jaren,
toen de communicatie-middelen zeer beperkt waren en de communicatie zelve moeijelijk
soms gevaarlijk was zich nimmer over dat bezwaar beklaagd eerst in de laatste jaren
heeft men van ééne enkele zijde, en om ligt te bevroeden redenen, aan de belangen van
bet Rijk en van dit Gewest ten eenenmale vreemd, van dit bezwaar veel ophef gemaakt,
niettegenstaande dit district thans met Zuid Beveland door eene geregelde dugeljksike
stoombootdienst is verbonden en de binnen kort daartestellen spoorweglijn uit België tot
Neuzen voor het grootste gedeelte van het 5° district, een snel en goedkoop middel van
communicatie, ook op Zuid-Beveland, openen zal, terwijl in allen gevalle de uitbreiding
der communicatie-middelen en de verbetering der veren aan de Wester-Scbelde zoo ge
makkelijk dit overdreven bezwaar bijna geheel zouden kunnen opheffen, zulks met vrij wat
minder kosten dan bij deze regterlijke indeeling door het leggen van eenen verbindings
weg tusschen het 4e en 5° districtdoor de noodwendige inrigting van Sas van Gent
tot den zetel eener Arrondissements-Regtbank en door den grootereu afstand der justitia
belen aan het Rijk en deze Provincie, niet voor eens, maar voortdurend zullen opgelegd worden.
En indien dit alles waarheid en voor geene gegronde tegenspraak vatbaar is; indien het
zoo hoog opgevijzeld bezwaar van het 3° district slechts is momentaneel en op spoedige
en onkostbare wijze nagenoeg geheel opteheffen, dan rijst de vraag:
Is het billijk en doelmatig dat, ten wille van zoodanig momentaneel bezwaar en
ten gerieve alleen van het vijfde district met.eenc bevolking van 52749 zielen, de
belangen van Zuid- cn Noord-Beveland en dio van het 4» district, te zarnen met
eene bevolking van 58885 zielenworden verkort en opgeofferd
Is het. staalkundig, uit zulken hoofde de veeljarige eonnexien tusschen hel voormalig
Staats -Vlaanderen en hel overige Zeeland roekeloos te verbrekendie aanzienlijke
strook lands, aan den vasten wal gelegen, meer en meer van Nederland te isoleren, en
in taal, zeden en gewoonten van lieverlede met. het naburig Belgie te vereenzelvigen?
Zou het Ie verantwoorden zijn om zulk eenc nietswaardige oorzaak deze Gemeente
te beroovcn van het regtsgebied, dat haar sedert 1811 lot den huidigen dag
toebehoorde,van eeij prerogatief, dat zij reeds van oudsher hezat, haar onder
de Grafelijke regering geschonken en door Prins willesi oen eersten bij dc satisfactie
van 22 Maart 1377 tên eeuwigen dage verzekerd werd, als voorwaarde harer
onderwerping aan zijn Stadhouderschap?
(Men zie™IIislorie van de satisfactie van Goes, hel 5C hoofdstuk en de satisfactie
zelve, ontlorde bijlagen.)
Het antwoord kan niet twijfelachtig zijn, Ie minder, wanneer men het oog vestigt op de
actuele zetelplaats van liet arrondissement Goes, cn die van het voorgestelde arrondissement
Sas-van Gent.
