èDe geneeskundige behandeling zou, door bederf werende en ver
sterkende middelen, gunstige uitkomsten hebben opgeleverd."
«Hetgeen bij de diphtheritis faucium tot nu toe in Zeeland ge
beurd is, doet onwillekeurig denken aan het gebeurde met de cholera
asiatica welke eveneens in het begin de grensplaatsen bezocht en
bij vreemdelingen werd waargenomen."
Krankzinnigheid en zelfmoord.
«Wij voegen deze twee treurige verschijnselen in de maatschappij
te zamen omdat het eerste meermalen de voorlooper is van het
tweedewaarvan men trouwens ook dit jaar de stellige bewijzen
erlangen kon."
«Van 24 krankzinnigen en één idioot wordt melding gemaakt.
Er werden zes zelfmoorden geconstateerd en zeven personen vermeld,
die tot dien moord pogingen hadden aangewend." Q
«Het verdient opmerking dat onder de laatste twee gevallen uit
Éierikzee zijn opgeteekend, die in dezelfde buurt voorvielen eene
buurt, gelijk men meldt, waar bijna, zoo niet uitsluitend, alle zelf
moorden en pogingen daartoe gedurende de laatste jaren plaats hadden
Volgens de medegedeelde tabel bedroeg bet getal gevaccineerden
3263, nagenoeg gelijkstaande met dat van 1860 (3231). Hiervan waren:
3133 kinderen, beneden 10 jaren; 117 kinderen van 10-15 jaren;
13 volwassenen terwijl aan 197 4 de kui stbewerkiug om niet werd
verrigt.
Aan den heer J. Walraven van Kerkwijk werd eervol ontslag
verleend als lid der provinciale commissie van geneeskundig onderzoek
en toevoorzigt, terwijl ter zijner vervanging werd benoemd de heer
J. A A. Baert, apotheker te Middelburg.
«De besmettelijke longziekte onder het rundveewier nadering aan
de belgische grenzen ons met vrees vervulde, heeft zich gelukkig in
dit jaar niet op ons gebied vertoond De destijds door het gewestelijk
bestuur aan de burgemeesters der grensgemeenten aanbevolen waak
zaamheid, schijnt eene voldoende uitkomst te hebben opgeleverd."
HOOFDSTUK V.
a. Nationale militie.
Nademaal thans het grondwettig voorschrift, volgens hetwelke de
militie voltallig moet worden gemaakt door loting uit de ingezetenen
die op den 1 januarij van elk jaar hun twintigste jaar zijn ingetreden,
en de dienstpligtige leeftijd dus een jaar later is gesteld dan onder de
werking der vorige wetten het geval was, moet er in het loopende
jaar geene loling plaats bebben
De inschrijving die, volgens de grondwet, een jaar te voren moet
geschieden, zal in dit jaar worden bewerkstelligd.
b Schutterijen
Met den besten wil blijft het voor de gemeente-besturen steeds
bezwarend om het personeel van de rustende schutterijen na te
gaan Gaven wij bij het laatste verslag het verlangen te kennen
naar eene nieuwe wetgeving op het stuk der schutterij, wij aarzelen
niet op het wenscbelijke daarvan op nieuw te wijzen.
De kosten van instandhouding der schutterijen vorderde over 1861
volgens de door de schuttersraden opgemaakte en door ons goed
gekeurde begrootingen eene uitgaaf, voor de dienstdoende schutterijen
van f 6260,05; voor de rustende schutterijen van f 005,155.
De sterkte der schutterijen bedraagt: Dienstdoende schutterijen te
Goes, Middelburg, Vlissingen en Zierikzeeactive 795, reserve 574
zamen 1369.
Rustende schutterijen, beslaande uit 3 heele en 3 halve bataillons
active 2394, reserve 2267 te zamen 4861.
Totaal van de sterkte zoo dienstdoende als rustende schutterijen 6030
HOOFDSTUK VI.
Kerkelijke zaken
Het getal van de erkende kerkelijke gemeenten of paro.chiën en
van de daarbij dienstdoende leeraars of geestelijken, in dit gewest is
in 1861 vermeerderd
De heer J van Hooydonk, bisschop van Breda, heeft namentlijk
ter nadere voorziening in de geestelijke behoeften der ingezetenen
van Axel, aldaar eene parochie opgerigt, welke dezelfde grensscheiding
heeft als de burgerlijke gemeente Axel. Die parochie is bij Zijner
Majesteits besluit van den 28 julij 1861 n°. 21 in hoedanigheid
van succursale kerk erkend In afwachting van den bouw harer
kerk wordt de dienst in eene zoogenaamde tijdelijke noodkerk verrigt.
Ten opzigte van de daarstelling, vernieuwing, verbetering of her
stelling van kerkgebouwen, consistoriën en pastorijen in 1861, deelen
wij ook in verband met hetgeen dienaangaande in ons verslag van
1860 werd vermeld, het volgende mede
De nieuwe kerk bij de hervormde gemeente te Vlissingen is op
den I december 1861 pleglig ingewijd en in gebruik gesleld.
De bouw der nieuwe kerk bij de hervormde gemeente te Wol-
pbaartsdijk werd voortgezet.
In 1861 werden de navolgende subsidiën verleend:
aan de hervormde gemeente te Vlissingen, door het rijk, de derde
termijn ad f 2500van het vroeger toegezegde subsidie van
f 10000, voor de bouw der tweede kerk
aan die te Kattendijke, door de synode en uil het fonds voormeld,
950 voor de herstelling der pastorij, welke nog voor het einde
<ws jaars is volbragt
Aangaande dé bezoldiging van de leeraars of geestelijken, zijn
w»j in staat gesteldhet volgende mede te deelen
ten behoeve van den vierden predikant bij de hervormde gemeente
te Vlissingen is, bij Zijner Majesteits besluit van den 8 februarij 1861,
n". 69, eene rijks jaarwedde van f 1000 toegestaan, bij eene jaar-
lijksche vaste toelage van wege de gemeente ad f 300benevens
eene som van f 200 uit de door de departementen van oorlog en
marine te verstrekken belooning voor het godsdienstig onderwijs
aan de militairen en schepelingen.
erder zijn de lands-tractementen van eenige predikanten bij her
vormde gemeenten, met ingang van 1 januarij, verhoogd te weten:
van dien te Brouwershaven met/150, bij eene gelijke verhooging
van wege de gemeente en van dien te Arnemuiden met f 54te
Bieselinge met f 25 te 's Heercnhoek met f 42, te Heinkenszand
met f 22, te Ritthem met f 60 en te Sir Jansland met f 50.
Behalve de reeds hiervoren vermelde door ons aan eenige kerk
besturen verstrekte magtigingen, hebben wij ook aan andere magtiging
verleend lot verschillende handelingen omtrent het beheer der
kerkelijke goederen en fondsenals
te Goes, tol het sluiten eener geldleening van f 1600 tot invoering der
gaz-verlichting in het kerkgebouw
te 's Heer Arendskerke en Baarsdorp, tol ruiling met de burgerlijke
gemeente 's Heer Arendskerke van een aan de hervormde toebe-
hooreud stuk gronds groot 0,0195 bunder tegen een aan eerst
genoemde behoorend stuk grond groot 0,0230 bunder;
te Kloetingelot aankoop van 1000 inschrijvingen op het
grootboek der 2,2 pCt. werkelijke schuld;
te Ovezand tot den verkoop van f 4000 inschrijvingen op het
grootboek der 2!'a pCt. nationale schuld, ten einde uit de opbrengst
daarvan f 700 aan te wenden tot gedeeltelijke aflossing van schuld,
en de overige gelden te besteden voor de hiervoren bedoelde ver-
beleringen aan de pastorij
te *s Heer Arendskerke en Baarsdorp, Hoedekenskerke en Kapelle,
tot den door de schuldpligtigen aangeboden afkoop, tegen den
penning XX, van grondrenten, te zameu f 18,65 's jaars bedragende.
HOOFDSTUK VII
Onderwijskunsten en wetenschappen
a Scholen voor lager onderwijs.
Mogen wij, op grond der gedeeltelijk bij ons ingekomen mede-
deelingen een algemeen oordeel, met betrekking lot den stand van
het lager onderwijs in deze provincie, vellen, dan schijnt te kunnen
worden aangenomen dal in dien slaat nog geen belangrijke ver
andering is gekomen dat evenwel in vergelijking met vroegere
jarenvooruitgang is te bespeuren en dit ook ten opzigte vau
sommige der vakken van hel lager onderwijs in het bijzonder geldt.
Intusschen wordtbij de erkenning van het goede dat bestaat
niet verzwegen dat de toestand van het lager onderwijs nog veel te
wenschen laat. Als voorname oorzaken van dien mingunstigen toestand,
wordt gewezen op het afgebroken schoolgaan en het te vroeg verlaten
van de schoolinzonderheid ten platten landeen de mindere be
kwaamheid en geschiktheid van sommige onderwijzers en op gebrek
aan hulp-onderwijzers; dit laatste zal echter, bij het toenemend getal
hulp-onderwijzers, kunnen worden verholpen Verder blijft men van
oordeel, dat er geene genoegzame gelegenheid bestaat voor de opleiding
van hulp-onderwijzers tot hoofd-onderwijzers.
Ten opzigte van het onderwijzend personeel is te vermelden, dat,
ofschoon het getal hulp-onderwijzers schijnt toe te nemennogtans
het daaraan vroeger bestaand gebrek zich ook in het afgeloopen
jaar deed gevoelen ten gevolge waarvan soms verbooging van de
bepaalde jaarwedde moest plaats hebben, om eenen geschikten hulp
onderwijzer te bekomen.
De oefenschool te Goes telde 7 kweekelingen. De lessen werden
boveudien door 3 hulp-onderwijzers bijgewoond. Terwijl van de
lessen ijverig gebruik werd gemaakt, waren de proeven van bekwaamheid
bevredigend. De gemeente verschafte kosteloos lokaal en verwarming.
De toenmalige hoofd-onderwijzer in de openbare lagere school te
Kloetinge, A. de Heer, is bij Zijne Majesteit van ons besluit, waarbij
de regeling zijner jaarwedde is goedgekeurd geworden, in beroep
gekomen, op grond dat de kosten van het houden van eenen hulp
onderwijzer ofschoon hij dit naar zijne meening onverpligt had
gedaan, bij de berekening zijner inkomsten, volgens art. 69 der wet,
van deze waren afgetrokken
Bij Zijner Majesteits besluit van den 9 februarij 1862, n°. 4, is
ons besluit echter gehandhaafd. Blijkens mededeeling van Zijne
Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zakenbij brief van
den 14 daaraanvolgende, was de Minister, met afwijking van het
gevoelen van zijnen ambts-voorganger, van oordeel dat hel feit alleen
dat de hoofd-onderwijzer eenen hulp-onderwijzer gehonden en de
daaruit voortvloeijende kosten gedragen heeft, voldoende is om den
aftrek van die kosten van het bedrag zijner onzuivere inkomsten als
onderwijzer te wettigen, zoodat Zijne Excellentie gemeend had, aan
Zijne Majesteit die handhaving van ons besluit te moeten voordragen,
waarmede Hoogstdezelve zich heeft vereenigd.
Een verzoek van den hoofd onderwijzer in de openbare lagere school
te Hoedekenskerke M. Benekerom herziening van de door ons
goedgekeurde regeling zijner jaarwedde op grond van billijkheid
werd bij de beschikking van Zijne Excellentie den Minister van
Binnenlandsche Zaken, de dato 4 december 1861, n°. 487, 5e afdeeling,
afgewezen.
Volgens Zijner Majesteits besluit van den 28 junij 4861, n°. 88,
bedraagt hel aandeel van de provincie en het rijk in de kosten van
den bouw van een nieuw schoollokaal te Krabbendijkevoor ieder
f 1145, en dus te zamen f 2290.
Door het gemeente-bestuur werd later magtiging verzocht om
eenige bijwerken aan dat lokaal, nog ten laste van de provincie en
het rijk te doen uitvoeren. Dit verzoek is echter afgewezenvolgens
het deswege aangenomen beginsel, ons medegedeeld bij den brief van
Zijne Excellentie den Minister van Binnenlandsche Zakende dato
16 september 1861, n°. 187, 5e afdeeling.
Verder werd in het afgeloopen jaar bijgedragen in de kosten van
het lager onderwijs
1°. van de gemeente 's Heer Abtskerke eene som van f 300, even
als in 4860, door de armenbesturen van 's Heer Abtskerke, Sinouts-
kerke en Baarsdorp te zamen
j 2°. van de gemeente Oudelande eene som van f 104,10, door de
armbesturen aldaar, wegens het kosteloos onderwijs van ruim
30 leerlingen,
De meer dan gewone voorzieningen ten opzigte van schoollokalen
en onderwijzerswoningenwaren voor zoover ter onzer kennis is
gekomen, de volgende:
te Hoedekenskerke, het aanbrengen van twee nieuwe ramen, zoo
aan het schoollokaal als aan de onderwijzers woning, te Krabben
dijke de bouw vaneen nieuw schoollokaal, dat volgens het jaarverslag
van burgemeester en wethouders, aan alle vereischten voldoet
te Wolphaartsdijkde bouw van een nieuw schoollokaal, dat,
volgens mededeeling van burgemeester en wethouders, aan ruimte
en verdere inrigting zeer goed voldoet
In het afgeloopen jaar hebben wij, krachtens en met inachtneming
van art. 24 der wet, aan vijf hoofd-onderwijzers, op den gewonen
voet en voorwaarde, goedkeuring verleend op bet gelijktijdig bekleeden
van andere betrekkingen, zijnde meerendeels die van koster en voor
zanger bij de hervormde gemeente, voorts die van kerkelijk ontvanger,
van klokluider of kloksteller en van aanplakker verderwat een
hunner betreft, tevens de betrekking van gemagdgd ontvanger der
plaatselijke belasting op het gedistilleerd; wat eenen anderen aangaat,
mede de betrekking van geagreëerde klerk van den ontvanger der
directe belastingen en accijnsen, waarbij wij nog uitdrukkelijk hebben
bepaald dat zijne werkzaamheden in die betrekking niet in de school
uren zullen mogen worden \errigl, en, ten opzigte van eenen derden,
ook de betrekking van bestelhuishouder der brieven-posterij
Daarentegen hebben wij onze goedkeuring geweigerd op het gelijk
tijdig bekleeden door eenen der bedoelde hoofd onderwijzers, van de
betrekking van gemeentebodeomdat het ons voorkwam, dat de door
hem als zoodanig te verriglen werkzaamhedenal ware het slechts
nu en danaan de behoorlijke waarneming van zijnen onderwijzers
post hinderlijk zouden zijn
De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Het departement Goes
telde 42 leden, doch verkeerde niet in bloeijenden staat Van zijne
boekerij wordt veel gebruik gemaakt
Het departement Noord-Beveland hield zijne vergaderingen weder
van october tot en met Maart te Golijnsplaalwaar zich ook de
bibliotheek bevindt, waarvan door velen onder de lagere volksklasse
gebruik wordt gemaakt..
De Rederijkerskamer Vondel» te Goes had 5 eere-, 15 werkende,
7 rustende en 78 kunstlievende leden, en bevindt zich in bloeijenden
staat.
Vereenigingen tot beoefening van zang of toonkunstDe afdeeling
Goes van de maatschappij tot bevordering der toonkunst had op hare
zangschool 35 leerlingen.
De zangvereeniging uit die afdeeling ontsproten, had 60 werkende
en 30 honoraire leden. Deze vereeniging heeft een groot verlies
geleden, door het overlijden op den 18 januarij 1862 van haren
talentvollen en onvermoeiden directeur den heer R. B. van den Boch.
De gemelde zangschool en zang-vereeniging verkeeren in bloeijen
den staat
Wordt vervolgd.
Drukkerij van F. Kleeuwens Zoon
uitgevers der Goessche Courant.
