VERVOLG van het JAARVERSLAG der GEMEENTE GOES, behoorende bij de Goessche Courant van Donderdag- den 24 Julij 1862, No. 57.
Op den jongsten Nieuwejaarsdag had er weder cenc ruime uit-
deeling plaats van brood, spek en turf, waartoe de benoodigde
geiden, tot een bedrag van 465,69' waren te zamen gebragt,
door vrijwillige bijdragen van de ingezetenen, ten gevolge van de
gedane uiluoodiging van den gemeenteraad, waardoor het rondloopen
der armen om nieuwjaar te wenschen weder werd voorgekomen.
Van de leenbank is weder meerder gebruik gemaakt, waardoor
de uitkomst van die administratie iets beter is dan in de laatste
jaren. Er zal nu eene winst zijn voor de gemeente van 40,06
Van de inkomsten en uitgaven van de onderscheidene weldadige
instellingen in deze gemeente, over het dienstjaar '1861, geschiedt
hieronder opgave:
hc1sz1ttenpe armen.
Burgerlijk armbestuur.
Uitgaven f 5622,22. Inkomsten f 5384,27. Getal onder
stand genoten hebbende 387 zielen.
Diaconie der hervormde gemeente.
Uitgaven f 5058,25. Inkomsten 2678,93. Het getal be
deelden beloopt 114 hooiden van huisgezinnen of eenloopendc
personen.
Diaconie der christelijke afgescheidene gemeente.
Uitgaven f 1606,22. Ontvangsten f 1662,67. Het getal be
deelden beloopt 76 hoofden van huisgezinnen of eenloopendc per
sonen.
Roomsch katholiek parochiaal armbestuur
Uitgaven f 2422,99. Ontvangsten f 2631,14. Getal bedeel
den 61 hoofden van huisgezinnen of eenloopende personen.
genootschappen welke aan schamele armen onhehstand verleenen.
Zuid-Bevelandsche dorcas.
Getal onderstand genoten hebbende 296. Uitgaven f 278,31.
Inkomsten f 260,28.
Commissie of vereeniging tot spijsuitdeeling in den winter.
Uitgaven f 2008,13 Ontvangsten 2245,82.
Getal inschrijvers 420. Bedeelde portion soep 50013. Pon
den brood 312. Tonnen turf 56, en andere levensmiddelen.
godshuizen.
Weeshuis
Bevolking op den 51 December 1861 61 kinderen.
Uilgaven f 18383,—. Ontvangsten 26564,
Gasthuis.
Bevolking op 51 December 1861 72 personen. Getal ver-
pleegdagen 24230. Uitgaven f 12495. Inkomsten f 14172.
Bank van leening.
Kapitaal waarmede de bank beeft gewerkt 12300. Intrest
tegen welke is beleend 16 pCt. Uitgaven f 1453,44. Ont
vangsten f 1475,30 Derhalve is er eene winst van f 40,06
Getal beleende panden of waarvan de beleeniug is vernieuwd
19330. Geloste dito 18812 Verkochte dito 161.
Zieken en begrafenis-bussen
Er beslaat een begrafenis-fonds voor de vereeniging van werk
lieden, waaraan 117 personen deelnamen, en waardoor aan 3
personen onderstand verleend is.
Uitgaven 6131,64. Ontvangsten f 6537,42.
a. Al de hiervoren vermelde instellingen bestonden den 1 Jan.
1861 en waren het geheele jaar werkzaam.
Door het gasthuis is alleen subsidie van de gemeente genoten.
Het burgerlijk armbestuur is met het weeshuis in eene admi
nistratie vereenigd, het te kort dat ontstaan is bij de afdeeling
armenzorg, werd weder gedekt door hetgeen overschoot op de
afdeeling weeshuis.
De overige inriglingen hebben geen onderstand gevraagd.
b. Het getal personen in 1861 slechts tijdelijk bedeeld of
ondersteund, bedraagt:
Van het burgerlijk armbestuur 291 zielen. Van de diaconie der
hervormden 58, van de diaconie der afgescheidenen 56, van het
r. k. parochiaal armbestuur 22 hoofden van huisgezinnen. Van
de dorcas 296 personen. Van de spijsuitdeeling 293 huisgezin
nen. Van de begrafenis-bus 3 personen.
HOOFDSTUK XI
gemeente p0l1cie.
a. Openbare veiligheid
De handhaving heeft met goed gevolg weder plaats gehad.
De brandblusehmiddelen zijn onveranderdin goeden slaat
onderhouden en geborgen in de daartoe ingerigte bergplaats in
het koor der hervormde kerk.
Het personeel voor de brandweer is overeenkomstig bet bestaande
reglement en de verordening op de lotingcompleet gehouden
en geoefend in de behandeling der spuiten.
Bij het ontstaan van brand in den toren te Kloetingen op den
11 Maart 1861 rukten op het eerste gerucht dat zich daarvan
in de stad verspreidde, twee der brandspuiten van deze gemeente
met de noodigc manschappen derwaarts om de noodige hulp te
verleenen. Dat zoodanig hulpbetoon aldaar welkom was is ons
gebleken uit een schrijven van burgemeester en wethouders dier
gemeente van den volgenden dag daarbij onder toezending van
de som van f 40,ter uitdceling oruler de leden der brandweer
die daarop aanspraak hadden hunne erkentenis betuigende voor
den krachtdadigen bijstand bij die gelegenheid door de voor
treffelijke brandweer dezer gemeente bewezen.
Deze gemeente bleef gelukkig voor brand gespaard.
De straatverlichting geschiedde het geheele jaar met gaz. Niet
altoos en in alle opzigten was die verlichting in volmaakte orde,
maar door de ijverige bemoeijiugen van de nieuwe concessiona
rissen aan welke de gaz-fabriek is overgegaan zijn de gebreken
verholpen en waren er in den afgeloopen winter redenen van
tevredenheid.
b. Huis van bewaring
Het getal in bewaring gestelde personen bedroeg 54, waarvan
29 mannelijke- en 5 vrouwelijke. Op den 51 December 1861
was er geen meer aanwezig.
Het personeel van het collegie van regenten en dat der beambten
voor het huis van arrest heeft in 1861 geen verandering ondergaan.
Er zijn in het jaar 1861 geene personen aangehouden en van
hier als vreemdelingen uitgeleid, ten einde over de grenzen des
rijks te worden gebragtmaar er zijn vijf personen door de po
litie voortgeholpen om terug te keeren naar hunne woonplaatsen
buiten bet rijk van tien anderen zijn de reis- en verblijl'passen
geviseerd en van twee zijn dezelve verlengd geworden terwijl aan
één persoon een pas afgegeven is.
De voeding en het onderhoud der gevangenen is aanbesteed
geweest tegen 52 cents per persoon daags. Daarin is op eene
voldoende wijze voorzien.
De geneeskundige behandeling bleef aanbesteed tegen 20 cents
per gevangene 's weeks. Daarvoor zijn de beambten en hunne
huisgenooten, benevens de gevangenen, behoorlijk behandeld. De
gezondheids toestand der gevangenen was gunstig.
Het derde perceel van den bouw der nieuwe gevangenis is
aanbesteed en onder handen. Hel is inoeijelijk te berekenen wan
neer de zoo gcwenschte in gebruikstelling van dat gebouw zal
plaats hebben.
Voor rekening dezer gemeente zijn er in 1861 zeven personen
wegens politie-overtreding gegijzeld geweest.
Voor het rijk hebben de kosten der gevangenen in het geheel
bedragen over 417 personen Zamen f 4255,36-'
Terwijl de cipier nog heeft genoten voor het bewaken van
policie-gevangencn uit de kantons Goes en Hciukenszand eene
toelage van f 60,
HOOFDSTUK XII.
landrouw.
Het. jaar 1861 was voor den oogst weder niet gunslig.
Van de uitgezaaide tarwe en rogge zijn onderscheidene stukken
uitgeplocgd de groei van het niet omgeploegde was buiten ver
wachting goed en de oogst middelmatig het graan was beter
en zwaarder dan van den voorgaanden oogst.
De gerst leverde ook een middelmatigen oogst, de opbrengst
van de winter gerst was evenwel beter dan die der zomer gerst.
De haver is zeer goed opgegroeid en de opbrengst was vrij
voldoende.
Het koolzaad gaf een tamelijk goed beschot.
Het vlas is vrij goed uitgevallen.
De teelt der meekrap was zeer ongunstigzoo wel van de
drie- als van de tweejarigeer zijn blokken die zeer weinig
hebben opgeleverd.
De erwten en booncn zijn over het algemeen tegen gevallen,
ja sommige blokken paardeboonen hebben geen vrucht opgeleverd.
De aardappel-oogst is aller ongunstigst geweestzoo zelfs dat
vele ingezetenen die dezelve te velde hadden, zijn verpligt geweest
dat onmisbaar voedingsmiddel aantekoopen. De ongemeen hooge
prijzen die gevorderd werden beletteden dit evenwel aan vele
arbeiders en kleine burgers zoo dat er door velen groot gemis
aan geleden is.
Wortelgewassen stonden oogcnschijnlijk gunstig maar de op
brengst was slechts middelmatig.
De klavers zijn welig opgegroeid en waren overvloedig.
Ook de graslanden stonden zeer gunstig, en zoo wel de gras-
ëlting als de opbrengst van hooi was naar wensch.
Rundvee en paarden waren in allen opzigtc welvarenden
bevrijd van besmettelijke ziekte.
De opbrengst der boter was voldoende en de prijs zeer hoog.
De schapen waren gezond en de afkomst der wol voldoende.
De varkens bleven in deze gemeente bevrijd van de hier en
daar geheerscht hebbende ziekte.
Het pluimgedierte bestond in acht zwanen der gemeente in de
vesten in hoenders duiven eenden ganzen kalkoenen en
paauwen bij de landlieden en ccnige burgers.
Bijenteelt is bier weder weinig uitgeoefend.
Warmoezetijcn hebben, met uitzondering van snijboonen, een
gunstige afkomst opgeleverd.
Fijne zaden worden meestal van buiten aangekochtde op
brengst der hier gewonnenen was beter dan in het vorige jaar.
Bloemisterijboomkweekerijboomgaard en houtteell zijn van
weinig belang doch slaagden dit jaar zeer goed.
De boomvruchten, bestaande voornamelijk in appelen en peren,
leverden niet veel op, de kersen waren iels overvloediger, doch
bleven ver beneden de opbrengst van het vorige jaar.
De Zeeuwsche maatschappij van landbouw heeft in dit eiland onder
meerder hare zevende afdeeling waartoe deze gemeente behoort.
Zoo veel ons bekend is zijn er geene nieuwe gewassen, land-
bouw-werktuigen of vecvassen ingevoerd.
Buitengewone onheilen door onwederoverstrooming of der
gelijke hebben de gemeente niet getroffen.
Ook is er geene buitengewone schade aangerigt door schadelijk
gedierte gevogelte of rupsen.
De middenprijzen van de veldvruchten en het zuivel alhier in
1861 ter markt gebragt, waren als volgt:
Tarwe10,43 per mud.
Rogge- 7,52
Gerst- 3,86
Haver5,47
Koolzaad - 12,63
Paardeboonen - 7,47
Groene erwten - 9,88
Aardappelen - 4,21
Boter- 1,013 per pond.
Eijeren- 2,80 de '100 stuks.
Marken en gemeente-gronden ontgonnen-woeste-afgegra-
vene- of dalgronden worden in deze gemeente niet gevonden.
HOOFDSTUK XIII.
verveening jagt en vissciierij.
a. Verveening kan hier geen plaats hebben.
b. Jagldie der gemeente is den 30 Maart 1861 in het
openbaar verpacht aan den beer Mr. P. J. van Voorst Vader
voor de jagtsaisoenen 1861 tot en met 1863 'sjaars voor 160,
en dus met eene verhooging van f 83,per jaar.
Eigen jagten, eendvogelkooijen, duiventillen, zwanen- en ganzen-
driften bestonden er niet.
De last van schadelijk gevogelte was niet buitengewoon, er zijn
nogtans eenigc vergunningen verleend om hetzelve te dooden
het getal der gedooden is niet bekend.
Het toezigt op de jagt is op de gewone wijze uitgeoefend.
c. Visscherijen in de binnenwateren
Die in de vesten dezer gemeente zijn verpacht tot den laatsten
December 1864; deze staan onder toezigt der plaatselijke policie.
Andere visscherijen beslaan hier niet.
d. Visscherij buitengaats wordt hier niet uitgeoefend.
HOOFDSTUK X I V.
ambachts- en fabriek-nijveriieid.
De voornaamste fabrieken in deze gemeente bestonden in 1861
in de volgende:
Een zaagmolen van de Gebroeders Ilarinck dewelkezonder
verandering in het aantal werklieden, als in '1860 gewerkt heeft.
Een olijmolen genaamd de Hoop en
eene patent olijfabriek beide van G. H. Kakebeeke, werkzaam
geweest als het vorig jaar.
Twee korenmolens, tevens pelmolens, te weten: een genaamd
de Korenbloem behoorende aan J. Adriaanse en een genaamd
de Vijf Gebroedersvan dezen in eigendom overgegaan op J.
van Putte beide onveranderd werkzaam geweest.
Eene stoom-meclfabriek en grutterij, meteen stoomtuig van 15
paardenkrachten en een ketelgenaamd do Vos van J. II. C.
Kakebeekewaaromtrent geene opgaven zijn ingekomenmaar
die vermoedelijk in 1861 heeft gewerkt als in 1860.
Twee meesloven, bekend onder de namen de Zon en de Liefde
waarin gedurende de teelt van 1861 zijn afgewerkt: in de eerste
56751 pond onberoofdc, 4738 pond ratine, 11405 pond mul,
4695 pond onberoofde uit racinc en 14585 pond verstampte
onberoofde, en in de tweede 67 vaten of 53886 pond onberoofde,
105 balen of 8926 pond ratine, en 8155 pond afval van ratine
en boglterwijl is verstamptvan elders aangebragte racine tot
onberoofde 59 vaten, netto 21520 pond. In het getal werk
lieden en hun loon kwam geene verandering.
Twee fabrieken tot meekrap- en garancine-bereiding, te weten:
eene genaamd Zuid-Bevelandmet een stoomtuig van 50 paarden
krachten en twee ketels, van de firma Verhagen en C°. en eene
genaamd Stad Goes van dr. C. A. van Renterghem en C°.
gedreven door een stoomtuig van 32 paardenkrachten met twee
ketels. Van deze is geene opgave gedaan ondanks de daarom
gedane aanvrage.
Eene garancine-fabriek van de firma Fransen van de Putte en C°.
met een stoomtuig van 18 paardenkrachten en twee ketels, welke
van Februarij tot September 1861 beeft gewerkt met 15 volwassen
mans, die gemiddeld 6,en 5 jongens die gemiddeld 3,30
's weeks verdienden, van 's morgens 6 tot 's avonds 7 ure; terwijl
hel overwerk betaald werd met 10 ct. per uur voor de mans
en 5 ct. per uur voor de jongens.
Dat de garancine fabrieken gedurende den geheelen winter niet
gewerkt hebben is bekendhetgeen een groot verlies is voor hel
talrijk personeel dat daarin het brood verdiende.
De zoutkeet van O. Verhagen was in 1861 weder buiten werking.
De hoedenfabriek van J. P. Magielse bezigde in 1861 vier
werklieden, waarvan drie gemiddeld f 6,ieder en een f 5,
per week verdienden.
Eene hoedenmakerij in 1861 gesticht door F. L. Goossen, heeft
gewerkt met een knecht, die wekelijks gemiddeld f'l.verdiende.
Eene stroohoedenfabriek speciaal voor den boerenstand van
de wed. J. Heirmanwas werkzaam met drie werklieden in
1861 verdiende een van dezelve f 200,en de twee overigen
ieder f 50,
De leerlooijerij van P. L. van der Reijt, bleef bestaan op den
vorigen voetdoch ten dien aanzien is niets opgegeven.
De verwerij van zijden en katoenen stoffen van L. J. Siepman,
is ook in werking gebleven doch ten haren opzigte is ook niets
bekend.
De bierbrouwerij en azijnmakerij de Gansbehoorende aan E.
de Meulemeesterzijn in 1861 onveranderd gebleven.
De drie chocolaadfabrieken van A. Norlier, C. Pilaar en Zoon
en G. van der Hoek benevens de kaarsenmakerij van laatstge
noemden zijn op den ouden voet werkzaam geweest.
Drie touwslagerijen te wetenvan C. Groenhofmet drie
jongens, die te zamen hebben verdiend f 4,20 per week, terwijl
die van N. de Lange en van M. J. Scheffer geene verandering
hebben ondergaan.
De cigarenfabriek van G. M. Le Cointre is werkzaam geweest,
zonder dat van dezelve eenige opgave ingekomen is.
Een laboratorium van de apothekers P. A. Hochart en Zoon,
ter bereiding van geneesmiddelen met een stoomtuig van drie
paardenkrachten en een ketelwaarin de apothekers-bedienden
zijn werkzaam geweest.
Drie boekdrukkerijen, te weten: van de firma F. Kleeuwens
en Zoon waarin hebben gewerkt drie knechts een binder en
twee jongensbenevens een bediende en twee jongens in den
boekhandelhet loon door dezen te zamen genoten wordt op
gegeven te hebben bedragen f 1930,
Van de firma wed. M. Crombouw Mz. werkzaam als in
vorige jaren.
Van S. J. de Jonge werkzaam met zijn zoon drie knechts
en twee jongens, te zamen verdiend hebbende 20,per week.
Eene steenbakkerij, meer bepaald tot het maken van drainccr-
buizen, van J. M. van der Made en C0., van welke echter niets
is opgegeven.
In de gaz-fabriek zijn werkzaam geweest: een meesterknecht
inel f 8,een 1» stoker met 6,30, een 2' dito met f 6,
een hulpstoker met f 4,een hulpfitter met f 1,50 weekloon.
Hel is burgemeester en wethouders niet bekend dat er nieuwe
werktuigen uitgevonden of verbeteringen ingevoerd zijn.
Slot hierna.
Drukkerij van F. Kleeuwens Zoon
uitgevers der Goessche Coulant.
