1801.
48s,e Jaargang,
Maandag 12 Augustus.
Bijblad van de Goessche Courant d°. 8 Augustus 1861, n°. 60.
N". 01.
(.(Hissnii;
COURAMT,
Do uitgave dezer Courant geschiedt Maandag en Donderdag I
avond, uitgezonderd op feestdagen.
De prijs per kwartaal is f 1.75 franco per post f 1,90.
Gewone advertentiën worden a 20 ets. de regel geplaatst.
Geboorte-, huwelijks- en doodberigtea, van 1-6 regels a f 1,20
behalve het zegelregt.
VERKORT UITTREKSEL van hel verslag van den
toestand der provincie Zeeland, door Gedeputeerde
Staten uilgebragl aan de Provinciale Staten in de
zomervergadering van 1861.
Vervolg).
HOOFDSTUK VII.
ONDERWIJS KUNSTEN EN WETENSCHAPPEN.
Scholen voor lager onderwijs
Algemeen ovebzigt.
Bij het bewerken van dit gedeelte van ons verslag had
den wij de verslagen van de schoolopzieners, volgens art.
65 der wet op het lager onderwijs, van den 13 augustus
1857 (staatsblad no. 103), ons in afschrift mede te deelen,
nog niet, in derzelver geheel, van allen ontvangen, waar
door wij buiten de gelegenheid waren, het met die vol
ledigheid te behandelen als wij wel zouden gewenschl hebben
Uit hetgeen ter onzer kennis kwam,^kan worden afgeleid
dat het lager onderwijs, ook in het afgeloopene jaar, weinig
of geene verandering heeft ondergaan; dat het, in verge
lijking met het daaraan voorafgegane jaar wel eenigzins
vooruitgaande is te noemen, doch dat er nog veel is dat
verbetering behoeft en daarvoor vatbaar is, vooral te plat
ten lande in het bijzonder wat betreft het onderwijs in de
beginselen van de vormleer, en die van de kennis der na
tuur en in hel zingen, ofschoon volgens bet verslag van
den schoolopziener in het vierde schooldistrict de beoe
fening van eerstgemeld vak van onderwijs hem voorkomt
in vooruitgang aan te houden en hij het onderwijs in het I
tweede voor het algemeen goed kan noemen
In zeer vele scholen zjjn reeds aanwezig de mathematische
ligebamen, ten dienste van het onderwijs in de vormleer
waarvan wij in ons vorig verslag gewaagden.
Mogen de ter opleiding van onderwijzers, op te rigten
rijks-kweekscholen en in het leven geroepene normaallessen
een gunstig uitzigt voor hel onderwijs openennogtans
meent men dat, om dit laatste tot de gewensebte hoogte te
kunnen brengen, er ook gelegenheid behoort te worden ge
geven, dat de eenmaal tot hulp-onderwijzer gevormde kwee-
keling, zich verder tot boofd-onderwijzer kunne bekwamen,
waartoe hij nu, vooral wanneer men het oog vestigt op het
programma van kundigheden welke in den hoold-onder-
wijzer gevorderd worden, buiten staat is, en waarin, meent
men insgelijks, de rijks-kweekscholen, evenmin als de nor
maallessen, zullen voorzien.
Na de beschikbaar gestelde jaarlijksche rijks-toelagen ten
behoeve van de oefenscholen tot opleiding van kweekelingen
te Zierikzee, Goes en Tbolen, zijn die scholen, met het oog
op hare bestemming, nader geregeld geworden en vervolgens
in werking gekomen De onderwijzers bjj deze scholen genie
ten alsnu uit de verleende toelagen eenige geldelijke belooning
De gemeente-besturen hebben van hunne belangstelling en
medewerking doen blijken. Dat van Zierikzee heelt eene
toelage van f 50 's jaars beschikbaar gesleld, tot bestrijding
der huur van het lokaal en der koslen van verwarming en
verlichtingdat van Goes verschafte kosteloos een lokaal
en verwarmingdat van Tholen heeft insgelijks kosteloos
een lokaal ten gebruike afgestaan, terwijl andere gemeente
besturen in het derde schooldistrict, behalve St Philipsland
eene kleine bijdrage tot bestrijding der verdere kosten heb
ben toegezegd.
Het getal kweekelingen was in 1860 op elke dier oefen
scholen 10. Op die te Zierikzee en Goes werden de lessen
bovendien door eenen hulp-onderwijzer bijgewoond.
De regeling van het openbaar lager onderwijs in de ge
meenten dezer provincie kan, over het algemeen en met
uilzondering van enkele punten in sommige gemeenten, als
volbragt worden beschouwd. Dit laatste was, tijdens de
opmaking van dit hoofdstuk, niet het geval
Behalve die te 's Heerenboekreeds in ons vorig jaar
verslag vermeld, deden zij zich alleen in de na te melden
gemeenten voor Te Kattendijkein welke gemeente
twee openbare scholen bestaan eene op het dorp Kat
tendijke en eene op Wilhelminadarp had de raad bij
de regeling van het lager onderwijs, die scholen wel be
stendigd, doch de eerste al'een als eene openbare school be
doeld bij art. 20 der wet. Naar ons oordeel waren er evenwel
geene voldoende ledenen om dit artikel op die school toe
te passen, en konden wij alzoo in het besluit van den raad
te dien opzigte niet berusten De raad heeft zich daarop lot
den koning gewend, ten einde voor de bedoelde school
het genot van gemeld artikel te erlangen. Bij Zijner Ma-
jesteits besluit van den 21 October i860, no 64, is dat
verzoek echter afgewezenuit overweging dat er, met
het oog op den geldelijken toestand der gemeente Katten
dijke, geene volstrekte noodzakelijkheid bestaat tot toepassing
van art. 20 op de school in het dorp Kattendijke voormeld
en bovendien zoodanige toepassing zeer nadeelig op hel open
baar onderwijs in dal onderdeel der gemeente zou werken
Voorts zijn de hoofd-onderwijzers in de openbare lagere
scholen te Wemeldinge en Zaamslag, bij Zijne Majesteit in
beroep gekomen van onze besluiten, waarbij wij de bepa
ling hunner jaarwedden door de gemeenteraden aldaar
hebben goedgekeurd, als vermeenende zij op een hooger
bedrag dan bel bepaalde aanspraak te hebben, in dit beroep
was, met het einde des vorigen jaars, nog geene beslis
sing gevallen.
Volgens de bjj ons vorig verslag gedane mededeeling,
bestond er uitzigt dat rijks-jaarwedden enz van openbare
onderwijzers en onderwijzeressen, ook na het verstrijken van
den drie-jarigen termijn, vermeld in art 70 der wet op
het lager onder wjjs, zouden worden uitbetaald
Dat uitzigt is echter slechts ten deele verwezentlijkt. Het
is namelijk bekend, dat de staten generaal, bij de behan
deling der staats-begrooting voor 1861, hebben besloten
om geene andere gelden van rijks-wege voor jaarwedden
van onderwijzers toe te slaan, dan die welke een gevolg
zijn van het besluit van den souvereinen vorst van 20 maart
1814 (staatsblad no. 39).
Dien ten gevolge moeien, te rekenen van af 1 januarij
1861, de rijks-jaarwedden of toelagen, welke door de open
bare onderwijzers in sommige gemeenten van bet 5de en
6de schooldistrict dezer provincie, het voormalig Staats-
Vlaanderen, vervallen, doch zal de uitbetaling van die van
openbare onderwijzers in de vier eerste schooldistricten
het dusgenoemde Oud-Zeeland, met uitzondering van de
jaarwedden of toelagen van vier, welke mede moeten ver
vallen, worden voortgezet.
Het bedrag der vervallen jaarwedden of toelagen is f 1656,
dal der behouden geblevenen 3902.
Het verdient hier nog vermelding dat, volgens het jaar
verslag van burgemeester en wethouders der gemeente 's Heer
Ablskerke, waar de regeling van het openbaar lager onder
wijs met 1 jannarij 1860 in werking trad, door de arm
besturen van 's Heer Ablskerke, Sinoutskerke en Baarsdorp
gezamentlijk in dat jaar aan de gemeente eene bijdrage
van 300 in de kosten van dal onderwijs is verstrekt.
Voor zooveel ons bekend is, hadden in i860 de volgende
voorzieningen ten opzigte van openbare schoollokalen en
onderwijzers-woningen plaats; te weten:
te Goes eene belangrijke verbetering van het schoollokaal
voor minvermogende, door het aanbrengen van glazen deu
ren die de verschillende klassen afscheiden
te Wilhelminadorp, gemeente Kattendijke, het aanbrengen
van nieuwe ramen aan de voorzijde van het schoollokaal
te Oudeiande eene gewijzigde inrigting van het school
lokaal, en het vergrooten van de ruimte door het van buiten
aanbrengen van een voorportaal,-
Tengevolge van den verkoop van het schoollokaal te Wol-
phaartsdijk aan kerkmeesters der hervormde gemeente aldaar,
waarvan in hoofdstuk VI gesproken is, zal de bouw van
een nieuw schoollokaal plaats vinden, waarvan de aanbe
steding reeds heeft plaats gehad.
Volgens mededeeling van den schoolopziener in het tweede
schooldistrict wordt te Bruinisse naar het schijnt uit ge
brek aan eene andere gelegenheid, eenmaal per week onder
den schooltijd, godsdienstig onderwijs gegeven, en heeft het
hem nog niet mogen gelukken dit, met art. 23, laatste
lid der wet in strijd zijnde gebruik van het schoollokaal
afgeschaft te krygen.
Ovezandc, vielen de .zijvogels len deel.
Gaf de eerste dag voor de schieting bepaald aan velen groou
teleurstellingmen zag zich nu ruim dam voor vergoed
men was in der minne zaam vereend en sleel onderling
een dag van genoegen zoodat het leest in allen opzigte
aan zijn doèl voldeed.
Als ceije bijzonderheid deelt men ons mede, dat in Bath,
eene gemeente van 4 ;i 500 zielen, dit jaar nog slechts 2
cn in de gemeente Rilland, circa 800 zielen slechts 3
ingezetenen overleden zijn.
liet Staatsblad n°. 61, bevat een koninklijk besluit van
31 julij II., houdende aanwijzing van de gemeente Neuzen,
lot losplaats van steenkolen hij invoer langs alle rivieren
en kanalen.
Uil Rrcda wordt medegedeeld dat met het onteigenen
der gronden voor de staats-spoorwcglijn van Rrcda op Til
burg, in de onmiddelijkc nabijheid der eerste stad en onder
het naburige Borst gelegen, eerstdaags een begin zal worden
gemaakt. Vele landlieden maken daarom te meer spoed om
den oogst binnen te halen.
Men meldt uit Hontenisse dd. 8 dezerSedert eenige
dagen hccrsclit binnen deze gemeente eene aanstekende ziekte
onder de varkens, tengevolge waarvan reeds een aantal dezer
dieren zijn gestorven. Treuriger echter is, dat zich hier
ook sedert eenige dagen onder de inwoners een soort van
keelziekte heelt geopenbaard, waaraan reeds een aantal zoo
wel jeugdige als bejaarde personen overleden zijnten
gevolge waarvan dc ziekte voor epidemisch gehouden wordt.
ncv auuiui i/o£ucivcrsmei iiiiuuei Utiii ui,tou.
Be sub commissie voor de loterij van de voorwerpen
afkomstig van die algemeenc nationale tentoonstelling
lieeft in de laatste dagen, onder anderen, nog de vulgende
belangrijke prijzen aangekocht: cenc pianino van 'C. Breu-
gclmanste Roosendaal2 damasten tafellakens met 24
servetten van Gcbrs. Rathte Vegliel1 supra fijn stuk
linnen van Roer, te Grave; twee zilveren botervlootjes van
31. run Kempen, lo Voorschoten; een prachtige marmeren
inktkoker met zilver gemonteerd van Bonebakkerte Amster
dam eene canada-nerty-mof van Weitte Haarlem een
zilveren inktkoker (gulvano-plaslick) van J 6' S van Kempen,
te 'sGravcnhage enz
Be Bcrlijnsche Gerichls-Zeitung vei baalt bet volgende
geval van schijndoodIn Weiszensoc woont een rijk echtpaar
uit den landbouwenden stand dat slechts een eenig kind,
Cen nicisjo van omstreeks zeven jaren, bezit. Onlangs stortte
het tot nog toe gezonde kind als van eene beiocrte ge
troffen, dood neder; alle middelen tol terugroeping van liet
levendoor cen in allerijl gehaalden geneesheer aangewend
bleven vruchteloos. Naar zijn gevoelen was het kind dood
en de weeklagende ouders rigllen alles in tot de begrafenis-
plegtighcid, die op den derden dag na het overlijden bepaald
werd. Reeds was deze dag aangebroken. Hel lijkje lag in
dc opeiie kist met bloeiden omkranst cn de vader stond
er weenend hij Baar verbeeldt hij zich-eensklaps dat zich
eene llaauwe blos over dc wangen van het kind vertoont;
terstond zendt hij naar de stad om een tweedon arts te
halen, die spoedig kwam cn, na onderzoek, beval hei ligchaam
des kinds oniniddelijk uit de kist te nemen te bed te
leggen cn ook allo voorbereidingen lot de begrafenis te
staken en op 1c redderen, opdat liet kind, dat weldra pil
oorzaak van deze ramp noemt men het spelen van éen 4
jarig kind met lucifers
VAN DE POOLSCHË GRENZEN.
Tegen maandag (heden) zijn lo Warschau door dc
oinwcnlelingsgczindcn groote feesten voorbereid. Circulaires
zijn verspreid, waarbij een ieder wordt opgeroepen, om de
hoogst gewigtige herinneringsdagen de voormalige vcr-
eeniging van Polen en Lithaaen in de kerken openlijk
met de priesters te vieren.
Tc Genua is cen comité gevormd ten gunste der
onafhankelijkheid van Polen. In dc eerslc zitting van dit
comité heeft George Manin, cen zoon van den bevrijder van
Venctie cn president dier republiek, cenc redevoering ge
houden, welke cen diepen indruk op dc aanwezigen beeft
gemaakt.
ENGELAND.
De echtgenoot van den beroemden Noord-Aincrikaan-
schcn dichter Longfellow is, bij het digizegelen van een
brief, door een droppel brandend lakdie op haar gewaad
viel, in brand geraakt cn dien ten gevolge spoedig over
leden. Haar echtgenoot, die haar trachtte te redden, heelt
mede zeer belangrijke brandwond :n bekomen.
De uitspraak bij de lijkschouwing van 'deze dame was,
«dat zij in bel loven had kunnen behouden worden, wanneer
zij geen crinoline, bad gedragen." liet staal verhinderde het
gewone middel van uildoovitig door een o,f ander kleed om
hel lijf te lollen, terwijl het daarenboven gloeijcyii werd
cn de uiiiute van het kleed speling aan de vlam gaf Eer
men door lossnijden li-.ilp kon aanbrengen, had de vlam
doodclyke wonden veroorzaakt.
Be eerste veiling der diamanten van den onlangs
