«OESSCUE
COURANT.
No. «9.
45*'" Jaargang.
I85B.
BEKENDMAKING.
BEKENDMAKING.
Verkort verslag* van den toestand der
Provincie Zeeland, door Gedepu
teerde Staten uitg-ebragt aan de
Provinciale Staten, in de zomer
vergadering van 1858.
De uitgave dezer (courant geschiedt Maandag en Donderdag I g. i Gewone advertentien worden d 20 ets. de regel geplaatst
avonduitgezonderd op feestdagen. I DONDERDAG SEPTEMBER. Geboortehuwelijks- en doodberigtenvan J6 regels d f J,50
De prijs per kwartaal is f J,7& franco per post f J,90. f behalve het zegelregt.
De inzending van advertentien moet geschieden vóór drie uren des namiddags.
PLAATSELIJK BESTUUR»
De BURGEMEESTER van GOES maakt bij deze
aan de ingezetenen dezer gemeente bedend
Dat het kohier n°. 4 der PERSONELE BELASTING,
over het dienstjaar 1858 op den 7 dezer door den
heer commissaris des konings in deze provincie execu
toir verklaardop heden ter invordering aan den ont
vanger van 's rijks belastingen gezonden is.
En opdat niemand hieromtrent onwetendheid voor
wende zal deze worden afgekondigd op de gebruike
lijke wijze.
Gedaan te Goesden 9 september 1858.
De Burgemeester voornoemd
M. P. BLAAUBEEN.
De BURGEMEESTER van GOES, maakt bekend:
Datter voldoening aan art. 36 der wet van den
29 Maart 1833 (Staatsblad n°. 4) de lijsten der schat
tingen en tellingen der PERSONELE BELASTING
in deze gemeente, over het dienstjaar 185% ter se
cretarie zijn neder gelegd; en dat ieder belastingschul
dige daarvan, voor zoo veel hem aangaat, inzage zal
mogen nemen of tegen betaling van tien centsuit
treksels kunnen bekomen.
En opdat niemand deswege onwetenheid voorwende,
zal deze op gebruikelijke wijze worden publiek gemaakt.
Gedaan te Goes den 9 september 1858.
De Burgemeester voornoemd
M. P. BLAAUBEEN.
Vervolg).
Hoofdstuk VIII.
Armwezen.
a. Instellingen van weldadigheid.
Er waren van besturen voor huiszittende armen en instellingen van
geincngden aard, den 1 januarij 1857 aanwezig in de gemeenten
boven de 5000 zielen 4, waarvan 3 gesubsidieerd en in gemeenten
beneden dit zielen getal 98, waarvan 52 gesubsidiëerd. Den 31 december
van dat jaar bedroeg het getal van beneden de 5000 zielen 97, waar
van 48 gesubsidiëerd. Dit laatste getal is met één verminderd door
het. gecombineerd armbestuur te Kortgene.
Er werden 6792 personen ondersteund, 1601 in de voormalige
steden en de andere 5191 in de overige gemeenten. Van deze 6792 onder
steunden werden er 2428 bet geheele jaar door onafgebroken bedeeld,
waarvan 3t8 in de voormalige steden en 2110 in de overige gemeen
ten. In 1857 werden 746 personen minder ondersteund dan in 1856.
De vermindering bepaalt zich uitsluitend tot dc personen in de voor
malige plattelands gemeenten. In die gemeenten werden 994 personen
minder bedeeld. In de vroegere steden werden daarentegen 248 per
sonen meer ondersteund. Die vermeerdering bepaalt zich hoofdzakelijk
tot het bnrgerlijk armbestuur te Middelburg, uithoofde bet hervormd
diacouie armbestuur aldaar zich sedert 1 januarij 1857 niet meer
heeft belast met het verstrekken van geneeskundige hulp aan zooda
nige lidmaten van dat kerkgenootschap, die niet als onafgebroken
vasto bedeelden zijn aangenomen. Bij dc burgerlijke armbesturen te
Axel en Goes, werden daarentegen een 90tal personen minder be
deeld. Bij de anderen wa3 de vermeerdering of vermindering van
geenen beteekeueudeu invloed.
Voor onderstand in geldswaarde bedroeg de som f 50,020,14 of
te zamen 7566,— minder dan in 1856.
Van de kerkelijke instellingen' bedoeld bij letter b bestonden op 1
januarij 1857 in gemeenten boven de 5000 zielen 23, waarvan 7
gesubsidiëerd en in de gemeenten beneden dat zielental 120, van
welke er 10 gesubsidiëerd waren. Ondersteund werden 12429 per
sonen van welk getal 6626 in de voormalige steden en de overige
5803 in de vroegere plattelands-gemeenten. In 1857 zijn 524 per
sonen minder ondersteund geworden dan in 1856 en bedroeg de uitgave
van allerlei aard f 2247,minder dan in 1856.
Door 15 van de 33 kerkelijke armbesturen in de vroegere steden
werd meer, door 15 minder en door 5 een gelijk bedrag voor ouder
stand uitgegeven dan in 1856. De vermeerdering wordt bepaaldelijk
opgemerkt bij de hervormde diaconie-armbesturen te Axel, Goes
Sluis cn bij de roomsch-katholijkc armbesturen te Goes en te Hulst,
die ruim f 1800,meer uitgaven. De vermindering hoofdzakelijk
bij de hervormde diaconien te Middelburg en Zierikzeedie rdim
f 3300,— minder uitgaven.
In de vroegere plattelands-gemeenten werd door 43 armbesturen
meer voor onderstand uitgegeven. Die vermeerdering was onder mccr-
doren ook belangrijk bij de hervormde diaconie en het roomscb-katbo-
lijk armbestuur te 'sHecrenhoek. Daarentegen gaven 65 armbesturen
minder uit, die vermindering was ook belangrijk te Kals. De ont
vangstvan collecten, giften, bijdragen enz., bedroeg in 1857 f 3457,47
minder dan in 1856. Die mindere ontvangst lag voornamelijk in
dc collecten cn giften, terwijl de subsidien aanmerkelijk meer bedragen.
Vnn dc instelling bedoeld bij Jetter c, geregeld en bestuurd door
bijzondere personenof door bijzondere niet kerkelijke vercenigingen,
waren l januarij 1857 aanwezig 5 in de gemeenten beneden de 5000
zielen, allen ongesubsidieerd, den 31 dcc. daarna was dit getal met
één vermeerderd; -- aan 425 personen, allen in de voormalige plattelands
gemeenten werd onderstand verleend in 1856 was dit getal 646. De
uitgaven bedroegen f 6752.99 in 1856 f 4894.43
De 250 in de provincie aanwezige besturen voor huiszittende armen,
bestaan in a101 gemeente-instellingen van gemengden aard, door of
van wege dc burgerlijke overheid bestuurd, of door deze met kerke
lijke besturen te zamen, die instellingen worden onderscheiden in:
84 algemeene, groote, plaatselijke of burgerlijke, 9 gecombineerde,
6 weezen en 2 hervormde; b 143 besturen van kerkelijke gemeen
ten bestemd voor de armen eene bepaalde godsdienstige gezindte en
daardoor bestuurd. Deze kerkelijke besturen worden onderscheiden in;
95 nederduitscbe hervormde, 1 waalscbe, 2 engelsche, 4 doopsgezinde,
4 evaugelisch-lutersche22 roomsch-katholijke12 christelijk afge
scheidene en 3 nederduitsch israëlitischec 6 door bijzondere per
sonen of bijzondere vereenigingen bestuurde instellingen.
Van de G genootschappen die aan schamele armen onderstand vcr-
leenenbedoeld bij art. c was ook te Goes eene ongesubsidiëerde
aanwezig.
Van de godshuizen bedoeld bij litt. c waren er den 1 jannarij 1857
ook twee aanwezig te Goes (het weesbuis en bet gasthuis) die later
door het gemeente-bestuur in den loop van het jaar nader zijn ge
rangschikt te behooren tot de instellingen bedoeld bij litt. a art. 2
der wetwaardoor die gestichten voor bet vervolgin plaats van
door bijzondere personen of door bijzondere niet kerkelijke vereeni
gingen geregeld cn bestuurd als gemeente instelling, door de bur
gerlijke overheid geregeld eu van harent'wege bestuurd zullen worden.
De in deze provincie aanwezige 19 godsbuizen worden onderscheiden
in weeshuizen, waarin jongens eu meisjes te zamen worden verpleegd,
waarvan er 4 aanwezig zijngestichten voor oude en gebrekkige
lieden, waarvan er mede 4 aanwezig zijn; gestichten voor oude lieden
en kinderen te zamen waarvan er 7 bestaan, gestichten waarin woning
wordt verstrektwaarvan er 2 aanwezig zijngestichten waarin
kostkoopers worden opgenomen 2terwijl voorts nog in 3 der ge
noemde gestichten zieken en verwonden verpleegd worden.
Er waren 7 instellingen ter werkverschaffing van wege welke 242
personen werk hebben erlangd. Te Kortgene werd met goede uit
komsten de aldaar opgerigte vla9serij in stand gehouden en aau 18
personen werk verschaft.
Door het roomschkatholijk armbestuur van Groenendijk, (gemeente
Ilontenisse) werden van 20 tot 30 mans-personen met het vlas zwen
gelen in 'twerk gehouden. Door 5 vrouwen werden 180 ned. ponden
gehekeld. -In 25 huisgezinnen werd door vrouwen en meisjes garen
gesponnen, waarvan door 4 wevers 332 nederl. eilen linnen geweven
werd. De afval werd door 8 oudetot anderen arbeid ongeschikte
vrouwen tot grove draden gedraaid, waarvan en van het slechte garen,
dekens en dweilen geweven werden.
In de vlasserij te Axel werd gedurende den winter aan een 30tal
personen werk verschaft. Die te Wissekerke wordt geZegd volkomen
aan de verwachting te voldoen en gedurende den winter aan onder
scheidene personen behoorlijk werk gegeven te hebben.
Door de betrokkene besturen is, met betrekking tot bet verschaffen
van werk, opgemerkt dat het gunstig op den staat van het armwezen
werkt, dat daardoor het getal der bedeelden en de uitgaven voor
onderstand verminderende bedelarijledigheid en luiheid worden
tegengegaan en bet alzoo gunstigen invloed uitoefent op den zedelijken
toestand der beboeftigen.
Tot de instellingen ter voorkoming van armoede behooren de banken
van leening, de zieken- en begrafenis-busen, de spaarbanken, de spaar
kassen, de hulpbanken en andere dergelijken, op welke instellingen de
wet op het armbestuur niet van toepassing is. Van de banken van
leening bedoeld onder 1 waren even als in 1856 4 aanwezig, waar
van een te Goes, die tegen gelijken intrest als in 1856 n. 1. tegen
16% beleende, die rente-standaard strekte zich tot alle panden
zonder onderscheid uit. Ia de vier aanwezige banken werden in 1857
nagenoeg 16000 panden minder beleend, intusscben is nagenoeg 9000
meer beleend, hetgeen in tegenstelling met 1856, aan hoogere waarde
der beleende panden doet denken. De administratie der bank te Goes
leverde eene winst van 25,56.
Het verschijnsel, dat bij de banken nagenoeg 16000 panden minder
beleend zijn dan in 1856, alsmede dat ook te Goes het getal der
geloste panden aanzienlijk dat der beleende overtreft, doet vermoeden,
dat de meer gunstige tijdsomstandigheden de gelegenheid hebben ge
geven aan ben die, door den nood gedreven, van de banken gebruik
maken, om hetgeen vroeger beleend ivas te lossen, of om minder
dan vroeger van de banken gebruik te maken.
(Wordt vervolgd.)
BIIWEJfLAWDSCHE BERIGTEN.
GOES 6 September.
Op vrijdag 17 september a. s. zullen onder nadere
goedkeuring van den commissaris des konings in deze
provincie, aar. het locaal van liet provinciaal bestuur
te Middelburg worden aanbesteed bij inschrijving en
opbod
1°. Het vervangen der oostelijke vleugelbeschoeijing
buiten de westsluis te Neuzen, door eenen bazaltmuur
en het maken van eene aanlegplaats aldaarmet de
leverancie der benoodigde materialen
2°. Het uitvoeren van eenige buitengewone werken
ter bezetting en verdediging der onderzeesche en boven
laagwater gelegen oevers aan de calamiteuse polders
Borstelen Ellewoutsdijk Wilhelmina- en Oosl-Beve-
land, SchouwenBruinisseV lie teNieuw Noord-
Beveland, AnnaOud en Jong Breshens en Hoofdplaat,
mede met leverancie van materialen in 10 perceelen.
Den vierden, derden en tweeden dag vóór de beste
ding zal de noodige aanwijzing in loco worden gedaan,
terwijl iuformatien wat laatst gemelde besteding betreft
ook te bekomen zijn bij den ingenieur J V- II' Con
rad alhier.
Door den commissaris des konings in deze provincie
is bij besluit van 23 augustus jl. bepaald dat de in
de maand October aanstaande te houden inspectie der
in de provincie zich bevindende verlofgangers van de
nationale militieom het even uit welke provincie zij
afkomstig zijnzal betreffen al de miliciens-verlofgan
gers der ligting van 1854, 1855, 1856 en 1857,
met uitzondering alleen van die van laatstgemelde lig
ting welke met 1 October a. s. in het genot van on
bepaald verlof zullen gesteld worden. De inspectie
zal wat dit district betreft in de hoofdplaatsen der
militie kantons plaats hebben, en wel in het 7e kanton
(Goes) op den 16 oct. om 10 ure, in het 8e kanton
(Kappelle) den 18 oct. om 11 ure, in het 13e kanton
(Kortgene) den 9 October om 10 uren des voormiddags.
De verlofgangers moeten zich voor de respective ge
meente-huizen verzamelen.
De examens voor het verkrijgen van acten van
bekwaamheid tot het geven van school- en huisonder
wijs zullen voor de tweede maal in het loopende jaar
gehouden worden op maandag 25 october en volgende
dagentot aflegging waarvan men zich uiterlijk op
den 11 october bij den school-opziener van het district
waarin men woont moet aanmelden met opgave van de
acte die zij verlangen, en overlegging van de getuig
schriften van goed zedelijk gedrag en geboorte-acte
zullende de dag en plaats van het examen door den
school-opziener worden bekend gemaakt.
Terwijl de vruchten nog aan de boomen hangen
ziet men hier in verschillende tuinen en voornamelijk
aan appelboomen bloesems daarnevens prijken. Ook enkele
struikgewassen ziet men ten tweeden male bloeijen.
Te hulst is tot tijdelijke hulpprediker voor
ds. Keilerman benoemdde weleerw. heer Koenraad
Heringa Jr.kandidaat tot de H. dienst bij het pro
vinciaal kerkbestuur vau Gelderland.
Men schrijft van daardat de ziekte onder de
aardappelen vooral op zware vochtige akkerssnellen
voortgang maakt, en eenigzins verontrust, wanneer de
overvloedige regens niet door droogte gevolgd worden.
Als eene bijzonderheid meldt men van het eiland
Schouwendat een landbouwer aldaar2 voer hooi
voor f 150,heeft verkocht.
Men schrijft uit Kampen dd. 4 september.
Reeds in den vroegen morgen van hedenliet zich
het vrolijk klokkenspel bij gelegenheid van den 18
verjaardag van Ir. K. H. den prins van Oranje hooren,
hetgeen voor onzen stads-klokkeipst, den heer J. H.
van der Bussen, deze bijzonderheid in zich bevatte,
dat hij in 1793 en 94, als knaap van 11 en 12 jaren
te Arnhem zijne geboorte plaatsde verjaardagen van
1 Z. D. H. prins Willem de F en H. Dz. gemalin, met
zijn vader mede feestelijk door het klokkenspel heeft
helpen gedenkenen na ^verloop van 65 jaren in
welk tijdvak de fransche overheersching en de rege
ringen van HH. MM. de koningen Willem I, //en III
plaats vonden thans dit feestelijk klokspelen, ter eere
van Z. K. H. den prins van Oranje, heeft mogen uit
voeren en alzoo voor een telg uit het vijfde geslacht
van het huis van Oranje, en tevens als ambtenaar van
stad en kerk.
BUITENLANDSCHE BERIGTEN.
DUITSCHLAND.
Uit Beveringen wordt gemeld, dat in het bosch
van Warring een eikenboom staatsedert meer dan
100 jaren bekend onder de benaming van Hans
Pastoors MikTer hoogte van vijf voet heeft de stam
eene dikte van 36 voet, zijne hoogte bedraagt 115
voet. Men schat den ouderdom van dezen reusachtigen
boom op minstens S00 jaren.
Eene dame eene fabriek bezigtigende geraakte met
bare crinoline aan een tandradwaardoor hare voeten
tusschen het raderwerk geraakten, zij werd hierdoor zoo
zeer gewond dat zij kort daarop, onder de smartelijkste
pijnen den geest gaf.
