GOESSCHE
45"" Jaargang.
1858
No. 63.
'r
DONDERDAG 10 AUGUSTUS.
Verkort verslag- van den toestand der
Provincie Zeeland, door Gedepu
teerde Staten uitgebragt aan de
Provinciale Staten, in de zomer
vergadering van 1858.
Sire
De uitgave dezer tjourant geschiedt Maandag en Donderdag
avonduitgezonderd op feestdagen.
De prijs per kwartaal is f dflh franco per post f d,90.
De inzending van advertentien moet g- schieden voor drie uren des namiddags.
Gewone advertentien worden a 20 ets. de regel geplaatst
Geboortehuwelijks- en doodberigtenvan d6 regels a f d,50
behalve het, zegelregt.
Vervolg).
Onderwijst Kunsten en Wetenschappen.
b. Scholen van bijzonderen aard en strekking.
Het tabellarisch overzigt van die scholen geeft het volgend resul
taat n. 1. van uitsluitend armenscholen waren op de 11 bewaarscho
len 1317 leerlingen, op de 10 herhalmgscholen 459, op de 6 zondag
scholen 325, op de 13 zangscholen 534, op de 5 gymnastie scholen
212 en op de 48 matresse- brei- en naaischolen 890in 't geheel
3737 leerlingen. Allengs worden de bewaarscholen meer gewaardeerd,
en wordt ook haar invloed, als voorbereiding voor het lager onderwijs,
gunstig erkend.
c. Provinciale commissie van onderwijs.
Het personeel der commissie onderging verandering door het verleend
eervol ontslagop verzoekuithoofde van ziekelijken toestand aan
dr. J. ah Utrecht Dresselhuisals school-opziener in het 3e school
district.
Door gemelde commissie werden in hare drie vergaderingen van
1857 geëxamineerd 39 aspirantenaan wie de verlangde acten van
algemeene toelating zijn uitgereikt, terwijl 15 werden afgewezen. Van
de uitgereikte acten waren 6 als school-ondcnvijzer van den 2den
rang, 18 als school-onderwijzer van den 3dèn rang, 14 als school
onderwijzer van den 4deu rang, 6 voor vreemde talen5 als school-
houdcres.
dSchool- onderwijzers-gezelschappen
Er waren 20 erkende gezelschappenmet 204 ledenzijnde een
gezelschap en 9 leden meer dan in 1857. Die gezelschappen ont
vingen van het rijk weder toelagen. Deze hoogst belangrijke inrig-
tingen worden door de onderwijzers zeer gewaardeerd.
e. Latjnsche scholen en gymnasia.
De instellingen van dien aard bepalen zich tot die te Middelburg
cn Zierikzee. Den 15 Januarij 1857 had dat te Middelburg 24 en
dat te Zierikzee 15 leerlingen.
f. Iloogescholen en athenea.
Deze bestaan in dit gewest niet.
g. Kunsten en vjetenschappen.
Omtrent de bijzonderheden betrekkelijk eenige genootschappen of
vereenigingen wordt medegedeeld:
Het zeenwsch genootschap der wetenschappen hield den 1 april
1857 zijne driejaarlijkacke algemeene vergadering. Op de in 1854
uitgeschreven prijsvragen zijn, even als bij de meeste overige genoot
schappen in ons vaderlandgeen antwoorden ingekomen. Men heeft
er evenwel andermaal elf ter bekrooning vastgesteldwaarvan eenige
bij vernieuwing. Het getal directeuren bedroeg 25 en dat der leden 191.
De maatschappij tot nut van 'talgemeen, departement Goes, heeft
een genoegzaam getal leden om in stand te blijven. Dat te Colijns-
plaat telde 41 leden en is in het bezit eener boekverzameling waar
van, vooral gedurende den winter, veel gebruik wordt gemaakt.
Bijzonderheden omtrent de andere afdeelingen in dit gewest worden
niet vermeld.
De nederl. maat9ch. tot bevordering van nijverheid telde in het
departement Middelburg 50 en te Zierikzee, dat in 1857 werd opge-
rigt, reeds meer dan 80 leden.
De jaarlijkschc algemeene vergadering en de tentoonstelling van vee
en landbouwkundige werktuigen der zeeuwsche maatschappij tot be
vordering van landbouw en veeteelt werden den 29 en 30 Junij 1857
te Goes gehouden.
Het getal leden der vereenigiug van genees- en heelkundigen in
Zeeland bedroeg uit. December, G4. Er hadden 4 gewone en 3 bui
tengewone vergaderingen plaats, die door de leden over het algemeen
voldoende bezocht werden.
De twee rederijkers-kamers te Goes, genaamd „Vondel" cn „An-
tonides" telden een genoegzaam getal leden om in stand te blijven.
Tc Goes bestond eene afdeeling der maatschappij van toonkunst
aau welke eene zangschool met 59 leerlingen verbonden was. i) e
zangvereenigingwelke mede aan die afdeeling haren oorsprong te
danken heeft, doch zich daarvan in 1856 heeft afgescheiden, was in
185.7 als zelfstandig collegic werkzaam en telde 57 werkende en 43
honoraire leden. In dat jaar werd te Goes een zeeuwsch muzijkfeest
gehouden. (Wordt vervolgd.J
GOES, 19 Augustus.
Behalve de in ons vorig nummer medegedeelde
adressen betrekkelijk den zeeuwschen spoorweg, kennen
wij ook thans in zijn geheel dat door den raad dezer
gemeente aan Z. M. des betrekkelijk ingezonden. Gaarne
nemen wij dat op om onze lezers op de hoogte van
deze voor onze provincie zoo gewiglige zaak te houden.
Zoo mogelijk volgen ook die welke van andere districten
zijn uitgegaan.
Het rekwest van den gemeenteraad alhieris van
den volgenden inhoud
'/Toen ten voorleden jare het voornemen van Uwer
Majesteits Regering, om door een volledig spoorwegnet
Nederland onderling en met andere Natiën te verbin
den cn het daartoe strekkende ontwerp van wet tot
verhooging van hoofdstuk V der begrooting van staats
uitgaven voor 1857 met de belangrijke daarbij ge
voegde Memorie van Toelichting in Zeeland bekend
werd meenden de Zeeuwen den dageraad eener betere
toekomst voor hun gewest te zien aanbreken en haastto
zich dan ook dc Raad dezer Gemeente, om bij do
Tweede Kamer der Staten-Generaal de tolk harer In
gezetenen te zijn en bij adres de vertegenwoordigers
des volks eerbiedig, doch dringend aan te sporen, om
de loffelijke pogingen der Ue-ge Regering krachtdadig te
gevraagde concessien tot den aanleg der Noorder- en
Zuider spoorweglijnen en der daartoe onontbeerlijke
ondersteuning van 's Rijks-wegeook te gelijker tijd
en met gelijke ondersteuning te willen bevorderen de
ondersteunen en dus doende met Haar zameti te werken 1 hjn van Vlissingen naar Roozendaal.
ter bevordering der Nationale welvaart in het algemeen
en van dit gewest en deze Gemeente in het bijzonder.
De Ingezetenen toch dezer Gemeente gevoelen, even
zeer als die der andere deelen van dit Gewest, meer
en meer het ongeriefelijke en nadeelige hunner insulaire
positie, de communicatie-middelen, hoezeer dan ook in
de laatste jaren veel verbeterd, blijven niet te min van
onderscheidene eventualiteiten, die zoo vaak vertraging
en hoogere transportkosten veroorzaken afhankelijk
terwijl bij strenge winters zij zich niet zelden gedu
rende geruimen tijd van de andere gewesten des Rijks
zien afgesloten daarom juichte zij eene geregelde
en versnelde communicatie, door welke dit gewest tevens
met het vaste land zou worden verbonden zoo blij
moedig too als het eenige middel, om alle deze bezwa
ren en zoo vele andere hinderpalen voor de opbeuring
't Welk doende etc.
Be Gemeente-Iiaad van Goes
Wij herinneren belangstellenden,dat bij de uitgevers
dezer ter teekening ligteen adres van adhsesie aan
dat door de kamer van koophandel en fabrieken alhier,
betrekkelijk den z.eeuwschen spoorweg ingediend.
Men verzekert, dat, sedert de regering eenige voor-
loopige concessien heeft toegestaan tot den aanleg en
exploitatie van sommige spoorweglijnener bij haar
nieuwe aanzoeken zijn ingekomenom eenige dier
lijnen met minder subsidie, of minder waarborg van
rente van wege den staat te ondernemen.
Volgens besluit van gedep. staten wordt de groote
en ontwikkeling van hunnen landbouw, handel en nij- i jao' *n deze provincie op woensdag 1 september a. s
verheid uit den weg te zien geruimd en zij vleiden
zich zelfsdatbij de verwezenlijking van het groot-
sche plan Zeeland op den voorgrond zou worden ge
steld eensdeels omdat het daaraan het meest behoefte
hadanderdeels omdat daardoor de kortst mogelijke
verbinding tusschen Engeland en Duitschland zou wor
den daargesteld en overzulks de zoo belangrijke Tran
sito-handel van en naar die beide staten op Neder-
landsch Grondgebied zou worden overgebragt.
Hoog gespannen was dan ook de verwachting, toen
door eene vereeniging van Nederlandsche mannen uit
dit en andere gewesten des rijksin de maand Junij
dezes jaarsaan Uwe Majesteit het verzoek werd in
gediend om concessie te erlangen tot liet aanleggen
en exploiteren der zuider-spoorwegen ter verbinding
van Rotterdam en Vlissingen met den linker Rbijn-
oever en Maastrichtmet de latere uitvoering en ex
ploitatie van den spoorweg van Arnhem tot 's Herto
genbosch en van Tilburg tot de belgische grenzen in
de rigting van Turnhouten meende men althans ge
gronde hoop te mogen koesteren, dat aan deze onder
neming de bijval van Uwer Majesteits Regering en de
onmisbare ondersteuning van 's Rijkswege zou te beurt
vallen nadat later zoodanige wijzigingen waren voor
gedragen als welke strekken kondenom aan de be
zwaren die bij Uwer Majesteits Regering tegen het
primitive plan gerezen waren te gemoet te komen.
Intusschen Sire schijnen de Ingezetenen van dit
Gewest en deze Gemeente in hunne blijde verwachtin
gen bitterlijk te zullen worden teleurgesteld. Althans,
zoo de berigten in de nieuwsbladen en van elders in
gekomen geloof verdienenschijnt Uwer Majesteits
Regering gezind te zijn om de verzoeken tot aanleg
van spoorwegen in de Noordelijke en Zuidelijke Pro
vinciën intewilligen, onder toekenning van subsidie en
waarborg van rentedoch alleenlijk de lijn van Vlis
singen naar Roozendaaldoor welke dit Gewest zich
aan het spoorwegnet zou aansluiten, afhankelijk te
stellen van den eventuelen toestand van 's Rijks Einan-
cien in vervolg van tijd.
Mogten derhalven de berigten naar waarheid zijn
dan zouden alle provinciën worden gebaatZeeland
alléén uitgeslotenZeeland alléén aan zijn lot overge
laten Zeelands uitzigten alléén zoo onzeker en wan
kelbaar gemaakt, dat zelfs de mogelijkheid zou worden
afgesnedenom handen aan het werk te slaan tot het
vinden der noodige kapitalen, tot liet beramen en vast
stellen van alle die voorbereidende maatregelen welke
den aanleg van spoorwegen noodwendig moeten voor
afgaan.
Do Gemeente-raad van Goes, Siregevoelt zich ge
drongen de bekommering en ontmoediging, die hier en
elders in dit gewest heerschen eerbiedig aan Uwe
Majesteit kenbaar te maken, en een beroep te doen op
Uwer Majesteits billijkheid en regtvaardigheid als
welke niet gedoogen kan dat bij de bevordering van
een zoo groot nationaal belang, dat van Zeeland alléén
worde ter zijde gesteld.
De Gemeente-raad houdt zich overtuigddat dit
beroep niet vruchteloos zal zijn en het Uwe Majesteit
behagen zal goedgunstiglijk te verhooren zijne eerbiedige,
doch dringende bede om bij het verleenen der aan-
geopend- Het uitoefenen der korte jagt is toegestaan
dagelijks met uitzondering van den zondag en dat der
lange jagt op maandag, woensdag en zaturdag van
iedere weekals ook op de vier dagen voorafgaande
aan de sluiting der jagt.
De gewone leden en begunstigers der harmonie
//Concordia," zijn tegen aanstaanden dingsdag bijeen
geroepen tot het bijwonen van eene algemeene vergadering,
waarop zal beraadslaagd worden over het nieuwe reglement
dier vereeniging en tevens een nieuw bestuur zal
benoemd worden. Intusschen ligt het concept van
genoemd reglement ter inzage bij den kastelein der
sociëteit //van Ongenuchten vrijvan heden af.
De berigten omtrent de aardappelen, ook uit deze
streken, zijn en blijven gunstig. Sedert 1846 toen de
ziekte in dit gewas ontstond waren deze nog niet zoo als
dit jaar gelukt. De prijzen zijn dalende, reeds worden
de geldersche van f 1 tot f 1,25 het mod genoteerd.
Van vele zijden worden berigten medegedeeld, omtrent
dezer dagen plaats gehad hebbende onweders die dit
maal van buitengewonen zwaren aard zijn geweest en
vele onheilen hebben veroorzaakt. Voornamelijk ziin
de daardoor ontstane branden menigvuldigook zijn
enkele personen gedood en gekwetst.
Men berigt ons van 17 dezer uit wolpiiaartsdijk,
dat ds W. Kleuverpredikant te 's Heer Abts- en
Sinoutskerke het op ZEenv. uitgebragt beroep heeft
aangenomen.
Men schrijft ons uit hulst, 17 augustus:
Bij het onweder van jongstleden zondag namiddag
is op den weg van St. Gilles naar St. Nicolaas (Belgie),
de bliksem ingeslagen in eene aldaar staande kapel
ten gevolge waarvan een der daarin aanwezige personen
is gedood en eenige andere brandwonden hebben be
komen. Den hierdoor veroorzaakten brand in den toren
der kapel heeft men echter door middel van eenige
emmers water spoedig kunnen blusschen.
Men schrijft uit 's Hertogenbosch, dat van de 180 man
die tot het dépot van discipline behooren, reeds 40 per
sonen naar het gasthuis zijn overgebragt. Men denkt als
oorzaak dezer ongesteldheden de verandering van klimaat.
Volgens de Leidsche Courant is namens den prins
van Oranje dezer dagen een bankbiljet van f 1000,
ten behoeve van den algemcenen armen dier gemeente
geschonken.
Volgens berigt uit Dalfsen ontdoen aldaar de land
lieden zich van hun jong vee bij gebrek aan hooi.
Velen dezer worden door de slagers opgekocht die dat
vleeseh naar rato der kwaliteit voor den lagen prijs van
8 tot 6 centen het halve ned. pond te koop presenteren.
Aan een belgiscli blad ontleenen wij nog het
volgende berigt, nopens den pleiziertogtonlangs uit
Gent en Antwerpen naar Middelburg volbragt
