Dure Tijden.
c c Jé
overstrooming gelijk staar. Daar, waar de woningen
meer binnenlands staan, kunnen de landbouwers ter
naauwernood zender schuit hunne woningen verlaten,
hetgeen vooral in deNoordkethelsche en Zoutenveensche
polders het geval is. De toestand dier landlieden, bij
brand of ziekte van alle hulp ontstoken, is zeer jam
merlijk. En indien, waarvoor de Almagtige hun.be
hoede, de dijken dier polders, welke reeds veel gele
den hebben, en waar het water reeds dikwerf over-
geloopen is, eens voor de kracht van het alles vernie
lend element moesten bezwijken, zouden de bewoners
dier afgelegen huizen aan een groot gevaar blootge
steld zijn.
Sedert eeuwen is het bekend, dat de kom van
Delfland noch de noodige grootte heeft om de wate
ren te bevatten, noch de noodige middelen van uitwa
tering, Is het dus niet te betreuren, dat men, in onze
dagen, terwijl de wetenschap zulke verbazende vor.
deringen heeft gemaakt, niet tracht dien staat van za
ken te doen ophouden, welke een zoo overgroot na
deel toebrengt aan de eigenaren der landerijen, de waarde
hunner bezittingen, alsmede hunne inkomsten aanzienlijk
vermindert, en het leven van een groot aantal personen
blootstelt?
Men behoeft slechts even builen de stad te gaan,
om zich te verzekeren, dat wij waarheid spreken, en
om zich te overtuigen, dat zonder een spoedig en
krachtdadig middel, het kwaad voortdurend vorderin
gen zal maken, en eene rampzalige ramp ten gevolge
moet hebben."
Goes, den 26 January. In het laatste etmaal zijn
door veelvuldigen regen, vele landen alhier geheel onder
waterj gezet, en is door denzei ven zelfs schade ver
oorzaakt.
JsjcsiMrcn en Clbwinistvaticn.
Befcaibmafcmg.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS der
stad GOES, brengeningevolge liet Provinciaal B!ad
No. 7, circulaire van Zijne Excellentie den Beere Staats
raad Gouverneur dezer Provincie van den 20 Januari]
1846, A. No. 285, iste afdeeüng, ter kennis der
belanghebbendendatde Kommanderende Officieren
van al de daarbij betrokkene korpsen, door het Depar
tement van Oorlog zijn gemagtigdcm aan de Miliciens
der ligting van 184a, die permissie mogten vragen tot
het aangaan van een Huwelijkde vereischte vergun
ning daartoe uit te reiken, onder beding, dat de be
langhebbende manschappen casu quovooraf hunne
Schuld op het Kleeding- en Reparatie-Fonds aanzui
veren en om ook aan die Milicienswelke buiten
staat zijnom aan deze bepaling te voldoendesniet
temin die toestemming te geven mits vooraf het on
vermogen van den belanghebbendeom zijne schuld
aan te zuiverenmet een bewijsdoor de bevoegde
autoriteit afgegeven behoorlijk worde gestaafd.
En zal deze worden afgekondigt en aangeplakt en
geïnsereerd ir) de Stads Courant.
Gedaan ten Stadhuize van Goes, den 24 Januarij
1846.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
J. C. van der MEER MOHR,
Ter ordonnantie van dezelven
De Stads Secretaris
L. de FOUW, Jz.
ALLERLEK
Wij meenen onzen ilezers geene ondienst te zullen
doen, in den tijd dien wij beleven, waarin de levens
middelen over het algemeen tor vrij hooge priizen ge
stegen zijn, eenige geschiedkundige bijzonderheden
mede te deelenomtrent dure en goedkoope tijden
die vroeger in ons vaderland korter of langer hebben
geheerscht.
Omtrent het jaar 1436, hebben wij aangeteekend
gevonden, dat er toen groote schaarschheid en duurte
van levensmiddelen geweest is, ten gevolge van eenen
watervloed, waardoor in de omstreken van Utrecht,
in de Betuwe en elders, al het gezaaide koren te niet
ging. Voor een schepel tarwe moest men toen f9',"
"betalen; de prijs van het overt2p koren stond hiermede
an verhouding. Door buitenlandschen oorlog alle toe
voer afgesneden zijnde, bleef dit twee jaren aanhouden.
Het gebrek aan brood poogde men toen goed te ma
ken door het gebruik van hmnip- en raapzaad, en
van boonenmeel, en men schatte hen gelukkig, die dit
rog bekomen konden; men vindt zelfs, dat er toen
een geheel stuk land voor eenige broeden is verkocht.
Vijf en twintig jaren later beleefde men in ons va
derland eenen bijzonder goedkocpen tijd; want in 1464
kocht men een mud tarwe, een mud garst, een mud
rogge, een mud haver, een ton appelen, een vette
kalkoen en een kan wijn, te zamen voor een tn dertig
stuivers. Alles was roen buitenmate goedkoop, en is
dat jaren achtereen gebleven, zoodat in 1473 nog een
kinnetje Hollaiid-sche boter werd verkocht voor dertien
stuivershetwelk eenige jaren later ƒ7:- kostte.
Het jaar 1482 staat ook door duurte gekenmerkt.
Een last rogge gold toen f 324 - Verscheidene jaren
achtereen bleef de duurte van levensmiddelen aanhou
den. Te Leiden werden in 1421 tien duizend armen
opgeschreven, die 's wekelijks met brood werden b
deeld; in Amsterdam was dat aantal nog vrij wat hooger.
Het volgende jaar veranderde die duurte zoo opmer
kelijk, dat men, voor een ton boter ruim 50 - heb
bende moeten betalen, toen< voor vijftien gulden en
veertien stuivers het navolgende kocln een vat bo
ter, een va: haring, drie honderd ponden kaas, hon
derd ponden koeijenkaas, een vet varken, een vet
schaap, een kop zour, een paar kousen, een mud tarwe,
een mud rouge, een mud garst, een mud haver, een
kan wijn, een kan bier, een kan honig, een kan olie,
een wambuis, met een douzijn nestels en een boet.
De eerste helft der XVI eeuw was voor ons volk
een tijd van ovt-rvloed en lagen prijs der levensbehoef
ten. Wie niet te traag was om te arbeiden, kon ge-
makkelijk in dezelve voorzien. Tegen de bedelarij
werden daarom gestrenge maatregelen genomen, en
daaromtrent van regeringswege bepaald datalwie
„zich tot bedelen begaf en daarop gevat of betrapt
werd, al zulk een bedelaar, terwant of spekhaalder
(zoo ais men ze toen noemde) zoude worden aan
de kaak gehecht, met een spijker door het eene oor
vastgemaakt, en daar zoo lang ten toon staan, tot
„dat hij zichzelven loshaalde; waarna hij dan ten
eeuwigen dage uit den lande zoude gebannen worden."
Als een staaltje met hoeweinig geld toen veel te doen
was, moge het volgende bewijzen. Toen in het jaar
1522 Adriaan VI tot de pauselijke waardigheid ver
heven was, vierder, de inwoners der stad Goeree,
wier pastoor hij vroeger was geweest, die gebeurte
nis mer vele plegtigheden en vreugdeteekenen, welker
gezamentlijke onkosten negen stuivers en zeven duiten
beliepen.
De laatste helft dezer eeuw telt echter menig be-
naauwd jaar, zoo door andere oorzaken als ook door
heerschende duurte: onder anderen staat van het jaar
1586 aangeteekend, hetwe'k anders naauwelijks te ge-
looven zoude zijn, dat men voor een last rogge moest
betalen fg00:- en voor een last tarwe 935,10, welke
echter nog darzelfde jaar voor 65,10 verkocht werd.
Deze verandering is opmerkelijk; maar nog meer in
het oogvallend is de spoedige prijsverandering van het
jaar 1527. Als eene zeldzaamheid staat daarvan op-
geteekend, dat op den 7 Mei te Amsterdam een last
rogge verkocht werd voor 136 goudgulden den 8 Mei
voor 126; daags daarna voor 115; den volgenden dag,
cles morgens om 8 uur, voor 102een uur later voor
90; en in den namiddag van dienzelfden dag, voor
85 goudgulden het last.
Uit de geschiedkundige aanteekeningen der XVII
eeuw blijkt liet, dat het jaar ]6oi uitermate droog
was, en schaarschheid van gras veroorzaaktedien
ten gevolge werd in de herfst van dat jaar de 100
pond versche jonge kaas voor f 12:- en de ton bo
ter voor f go'.- ter markt afgeleverd.
Het jaar 1605 staat als bijzonder goedkoop aange
teekend. De strenge winter, gevolgd door eenen nat
ten zomer, dreef in het jaar 1608 alles nog ver boven
den prijs van net jaar 1601. In 1620 was de markt
van het koren enz. zeer laag, zoodat men een last
togge kon koopen voor 61,ia, welke prijs in het
volgende jaar iÓ2r, door den ongunstigen zomer, hoog
opging, dewijl in de maand November van dat jaar
voor 1 en last rogge f 280 moest worden besteed.
Dezelfde marktprijs vindt men ook van het jaar 1623,
die voortdurend oleef tot in April 1624, wanneer er
een groote toevoer van buiten 's lands kwam en de
rogge deed dalen tor 168 het last.
In 1626 heerschte er vooral in Vlaanderen groote
duurte, zoodat velen aldaar honger en gebrek moestin
lijden. Het last rogge werd toen betaald met/ 500:-
en de tarwe met f 600.
Het droevigste van allen was het jaar 1629. Toen
werd ons vaderland door drie verschrikkelijke rampen
te gelijk bezocht, oorlog, pest en dure tijd. Dooi
den oorlog werden de landen over den IJssel en op
de Veluvve schrikkelijk verwoest, en het k arengewas,
dit anders zeer naar wensch stond, veinHd. Dooi
de pest weiden een aantal menschen, tot dm I ndbouw
m an.Ier bedrijf noodig, weggerukt. Dewijl er uit
Polen, wegens den oorlog geen koren kon worden aan
gevoerd, deed dit de prijzen stijgen. Denemarken en
Zweden waren zelve voor gebrek bevreesd, en lever
den geen toevoer. Weldra steeg de prijs van het ko
ren te Amsterdam tot eene buitengewone hoogte, zoo.
dat een last rogge op f 420:- te staan kwam. Voor
een roggenbrood van zes ponden (oud gewigO werd
toen veertien stuivers betaald. Eerst in het jaar 163a
waren deze rampen genoegzaam geweken, en kwam,
inzonderheid wat den prijs van het koren betreft, al
les weder op den ouden voet."
Vergelijkende staat der schepen te Antwerpen aan
gekomen gedurende de volgende jarer.
jaren.
schepen.
tonnen.
jaren.
schepen.
tonnen.
1S2S
955
136456.
1837
1426
225030.
1829
1028
160658.
1838
1538
257048.
1830
719
120333.
1839
1188
203277.
1831
398
533°2-
1840
1172
j79291.
1832
1254
150294.
1841
1227
182293.
1833
1184
129607.
1842
1391
21333'-
1834
1064
141465,
1843
1560
242001.
1835
11S9
153243-
1844
1300
209273.
1836
1245
176079.
1845
1941
287530,
Uit vrij naauwkeurige aanteekeningen van het aantal
vondelingen in Frankrijk blijkt dat hetzelve heeft be
dragen in 1640, 372; in 1700, 1738: 1111750,3789;
jn 1775» 6505; in 1793, 3129; in 1802, 4243;
m 1810, 4502; in 1830, 5237; in 1835, 4877;
Gemiddeld in 396 jaren, 3098 'sjaars.
Wij zijn, dus leest men in de Staats-Courantin
de gelegenheid om te kunnen mededeelen den navol
genden
^4»
r
5
2» si
"G
G
V5 <3-
rj-CO
CO »-4
a .so
r "o
CL»
13
u.
u
CD
JU
*5>0
S
R
Jc°ö
SP
Qa
S»
«O
u
-» 53
e s S
55
S
CS
o\
V2 Tj-
^jrco
00 -
B.s
""S3
N
co
d
co
O
vo
O
O
co
is-
co
•sh
ri-
.00
GQ
3
VI
co
NO
o\
DO
CO
CN
O
CO
O
cl
G
<u
fctE
Mo*
O
C\
co
i> IO
DO
vo
Hloi
CO
DO Cl
CO DO
CO *=i"
C\ O
Cs cf
c*
DO Cs
H-t DO
*0-
VO C\
-rj- CO
vo VO
ég
C\
kJ- CV
m
52
3 GJ
bX)
Cl
DO
cT
Cl
cv
CO
VO
N
OO
VO
V}
vo
DO
DO
c*
CV
co
d
ov
cv
DO
OV
DO
CS
h!«
CO rj-
N
rC co
co r*-
vq co
Tf*
DO
HlC* Wlf*
NUO O
N Os O
Cl rf
DO O O
Cv CO CO
Cs Cs cl
G CBN
H C0 5j-
HCt
vo Cs O
r
0 CO «O
>*- s
10 O
Tj- Do
co Cs co
»- CO Tj-
O
cfi u. G
-3 jv -Tj£
S-a
-
C-t qJ
CD
QJ
P3 .G
O
O)
5
G
CD G-"
W5 N
o
-p
iS 3 N
G «J j-
V QJ
G
U C3 *T3 O-
rn ST
3
O
o bf) 7 bfl
o CD
DD QJ
CD QJ
r/. QJ
V3 Oh C
vCl Oi
vo O
rC
CO cJ
ba
CD
00 G
«s O
Cs
CO
Vs
G
vo G
Os
SDo
Hl«M CO
N M
CO
rnS
2.
Cl
CO C
_T
DO 0
OO
1^
H |Ct
CS
co G
€N QJ
r-. o-,
vo ?J
o Sa
vo
-O
rf
DO
r— O
2
Ct5 qj
O
ï-4
rt»
G
O G
QJ
G
QbmevkuÉïjCin
OPENBARE VERKOOPING
van eene aanzienlijke partij zware
OLMEST- ESSCJiaEW- E]*r
EIS£E]*r BOOIËI, ten
overstaan van den Notaris E. T.
NO'éL, residerende te llonte
nisseop Woensdag den 4 Februarij 1846, des
voormiildags re negen uren precies, te weten:
2 73 OLHIE.V op den Kalverdljk; 20 ESSCJIIEBÜ
op denzelfden Dijk; litS tïLMESf in de Waterstraat;
8 EIE.EM nabij den Knapaf24 OLMEX bij het
Huis te Zande en eenig DRffitNr HOUTalles
staande op 's Konings Particuliere Domeinen onder
de Gemeente Hontenisse.
Te Goes, bi] F. Kleeuwens Zoon.
