N*. 38.
Donderdag den 9 Mei.
GOESSCHE
OU R A SS T.
TH
I
j r
Gewone Advertentien worden a 20 ets de regel geplaatst Gsbeegf
te-. Huwelijk» en Doodberigten van i 6 regelt k f i,3t*
1 ,-Ud.l-»*
H
IK WSTU Dl 1SG EN#
Zhitt schlanb.
p Tarnow, den 10 April. Een tooneelzoodanig
als men slechts uit de gvestdriivendste tijdperken der
middeleeuwen het zich denken kan, heeft dezer dagen
in onze stad plaats gegrepen. Een negenjarig knaap
jedat onder de voogdijschap van een' man alhier,
genoemd iïollcmbastaat, verdween plotselijk uitzijn
huis. In plaats van ernstige nasporingen naar het kind
te doen, kwam het volksvooroordeel terstond èp de
gedachte, dat de Joden, die jiiistj hun Paaschteest vier
den den knaap geslagten zijn bloed tót bereiding
van hun pnaschbrood gebruikt, hadden. De gelieele
gruwel der brruchte Damaskus-gebciirrenis vernieuwde
zich miditmaal in het midden van Europa, in eene
onder Öostennjksche regering staande stad. De plaat
selijke overheid in stede vanbemiddelend tusschen-
beiden te Icomen gaf gehoor aan het vo'ksgegchrcfuw
en de magistraat ondernam, het, onder ^ontwikkeling
eener aanzienlijke miliraire magtaan de spits van
grensjagers, dievenleideis en smeden of slotenmakets
des avonds vóór de viering van liet Joodsche Paascii-
feesrin ,allé huizen der talrijke alhier gezeten Joden
binnen te dringen; kisten, en kasten wcrdih openge
broken. alle vaten en vaa» werken werden onderzocht
kelders en provisiekasten doorgt sniifftldsekreten en
riolen omgewoeld, en in dé kinbs der zoogenoemde
Chasidim werden zelfs de vloeren, opgegraven. Alle
Straten werden versperd van voorbij trckke.li Ie vracht
wagens de pakken en balen doorstoken of uitgepakt
vooralechter dc bakovens, waarin de paaschko' ken
gebakken waren tot op de asch onderzocht. I)e ont
steltenis en ontzetting, welke door deze maatregelen
als*meen werden veroorzaakt, wai; gelijkelijk groot
'bij Christenen en Joden. Want terwijl laatstge,melden
eenen boosaardigen toeleg vreesdendie hen door ce-nn
viiand of kwaadwilliger schuldenaar zou gesmeed zijn
geloofden eerstgemdden ieder oogetiblik her geroofde
kind met opgesneden lijf of verbrand onder de asch
te zullen vinden. De verbittering beiderzijds was on
beschrijfelijk toen nu. nergers iets gevonden werd.
Eindelijk geschiedde,, wat reeds lang had behooren te
geschiedener werden nasporingen in den omtrek ge.
daan, en na weinige dagen werd het vermiste knaapj
dat de harde behandeling van een* ruwen en driltigen
voogd ontloopen was, in ten, drie miilen van hier
gelegen dorpfrisch en gezond gevonden. Op het
geestkrachtig aangedrongen verlangen der Joodsche ge
meente moest de persoonlijke-eclitheid van liet knaapje van
wege de magistraat door een ambtelijk protnkol wor
den bevestigd. Mart verscheurend was het gezigttoen
her kind naar de stud terug gevoerd werd; de Joden
wierpen zich ter aarde neder en weendenen dankten
'dtn Algoededat zij uit dezen gruwzaroen
nood waren gered. Des avonds warer. alle joodsche
huizen gcillummeerd. Ik verbaal hier enkel het ge
beurde, (en laat den lezers over, hunne beschouwingen
over deze daad van barbaarsche duisternis zelve te
inaker. De Regering zalhöpeft wijhet hare doen
om eene nadrukkelijke les te geven aan eenige brein
looze beambtendie geen Behoorlijk begrip van de
grenzen hunner magt hebben en die toelieten dat
der volkswoede de vrije teugel werd gevierdin stede
vah haar te bedwingen efi te onderdrukken. Naar
men verneemt, hebben de hier gezeten Joden eene gr
regtelijke aanklagt ten criminele tegen de aanleggers
dezer vervolging uitgebrarr.
Mm meldt pit Weenrn van den 29 April
De tentoonstelling van vrouwelijke handwerken
door hét gi nootschap van adel ij k e dames ter bèvordc-
ving van hef góede en nuttige, bevalt algemeen; aan
dezelve is de weldadigheids loterij verhonden. Sedert
31 jaren bcstaSt dit dames genootschap, en hoe vele
1 zieken werden piet door hetzelve genezenhoe velé
kinderen aan hunne ouders terug gegevenhoe vele
vertwijfelden geredbehoefiigen getroostgevallenen
wed-r opgerigt
JVatjfcvwIi.
Parijs den6 Mei. De kamer cjer pairs heeft, op
het eii;«le van hare zittingvan dén- 4den Mei', 'het,
eerste artikel der wet op liet middelbaar onderwijs,
waarover ècnè 'zoo levendige woordenstrijd heeft plaats
gehadmet eene o ve rg root e - méerd e rh ei d aangenomen,
en wel zóódanig als dit artikel laatstelijk'door de com
missie voor de vvet was' geafhéndjerd met welke wij
zigingen'de minister Fillemafn genoegen h'ad genomen.
Met artikel beVat eene Óptelling der vakken van weten
schap waarin op de 'Koninklijke collegien en andere
middelbare sclitMhi ónderwijs zal worden gegeven. Zoo
als het thans ligtwordt daarin wel van zedelijk en
en godsdienstig órideriVijs niet van de roomsch-katho.
lijke godsdii nsr gespróken.* Gok wórdt Haariri t egb'reeks
gceneilci bcpérkfngAh'het onderwijs in.de wijsbegeerte
zoo als dit thans op de schnler oer universiteit plaats
heeft; gebragr.' Iiitusschen b-vat het die verandering,
dat terwijl tot nd''toé de raid vóof liet openbaar on-
derwi s die voó'rid óók 'uit lióogleeraren der universi
teit bestaat,1 hét programma der studiën vaststelde
ivelkc de joiVgelingep op dc koninklijke cullegien moe
ten volgenÓm Jiet baccalaureaat iii de letteren te
verkrijgen 'voortaan 'dit programma door den koning
na behalve dén minister, o k dril raad van state ge
boord té Mbbenzal wófdeh bepaald.
De redenaars, die hét ijverigst het artikel verdedigd
hébben, zóo als de gevvezéff'minister /tor/Ae kwa
men er voor uit dat zij de Verandering Weóscluen
omdat zij óp de; middelbare scholen het onderwijs in
de wijsbegeerte beperkt wilden hebbenén daarvoor
geen liitzlgt zagenwanneer de rigting daaromtrent van
de universiteit uitging. Men moest, mreiden zij,op
de scholen liet behandelen vanvraagstukken weren
dié de geipóéderen der jeugd in verwarring konden
brengen en tot twijfelzucht in,het godsdienstige ver
voeren. Ë,r behoorde geene staats .wijsbegeerte te be
staan eh de huisvaders behoorden gerustgesteld te
wórden omtrent de,thans bij hen lirersc upde vrees,
dat huiine kinderen wel een goed vvetei sc lappelfik ont-
dèrwijs ontvingen i., maar óp de scholen; oiigelopvigéil
werden. De heer Barthe mïtehdc, dar het gevaar van
dien kant even krachtig ino^st worden tegergeyaan
als dat van het in hapden spelen van het onderwijs
ongeloof-,en las /en aantal plaatsen uit gesenriften
van de lioogUerarenwaaronder ook vair den heèr Cou
sin voor, om te bewijzen,,.dat dezen de goldelnk-
Ifeitl dér'óp ribaring'loochenden de dwalingen van
Spiriosa vergoéli kren den koran meer geschikt voor
de behoeft, n der oosreiliugen noémdei)daii hct cvah
gclie, enz. De heer Ceudn fdié zich 'gemakkelijk tegen
de beschuldiging van 'ongeloof feónié vérdvdigrn heeft
tot den einde toe dc zaak def universiteit eó vat) het teue 1
v^oOTiiig" onderwijs'in de wijshégeérte op hare schol m
verdedigd. Hij zei.Ie, dar indien iémand hier schuldig
was, hij dit moest zijn, drar hij Sedert 1^30'liet meest had
medegewerktóiii aan het onderwijs in de.vvijshf'.geerte
op dc sclió'eh zijné tegenwoordige rigtiug te geven. Hij
maakte voorts vooral op het gevaar opme'tiiiatnida:
erin gelegen was, om in een land aïs Frankrijk
men al wat eetic belagchelijke zijde had zoo ligt vey*
oordeelde, van het onderwijs in een bepaald vak, fa
van vóoischrifrén onurénr :e gebruiken boeken ectip
staatszaak te maken. Ofschoon zijn gevóelenz&«
als uit het gezegde blijkt, door de groote meerderheid
niet werd omhelsd werden zijne redenen in de kamef
toegejuicht. t-e
De thans bij de pairs gevallene beslissing wordt ipt
de dagbladen zeer onderscliéiden beoordeeld. Algeméetï
ziet men daarin een blijk van wantrouwen 'jegens
universiteit,, maar die instelling heeft ook ondéé dis
liberale partij vele vijanden. Het Journal des D2b'ats\
hetwelk 'anders meestal de denkwijze der mitmtéVs uit
drukt keurt dc vastgestelde bepaljng uit een admmistra-
tief oogpunt goedmaar laat zich overigensaldus iiir?
Men mag het zich niet ontveinzen, dc kamer/des
pairs maakt op dit oogenblik niet enkel eene wét ,i%zH
oordeelt óver een regtsgeding, hetwelk tussqiiéti 3^
geestelijkheid en den geest der eeuw hangende is wij
mogen met \voorden spelen en zeggen, dat het hfeé
niet dc gewetensvrijheid, maar enkél de universiteitép
haar voorgewend monopolie geldt, het is naauvvclijki
mogelijk meerzich daaromtrent begoocheling, te ma
ken. Indien hier enkel de universiteit in aanmerking
kom:waarom verontrusten, de protestanten zich dafif
Waaröm valt de geestelijkheid of hare tolken het cofv
cortjaaï aan Waarom worden de rejten van het opétt
baar gezag stoutweg betwist? Waarom worden dr bis*
schoppen als Go lsgezatiten vootgesteld,onschendbjat
éiV ónfyilbaar verklaard Waarom "rijzen de onvveKi'-
ge geestelijke vereenisingen als uit - den grond op?
Waarom ivordt het Koningschap zelf door de ultrg-
katho'y-^e ckgb'aden pan minachting en spotternij prijs
gereven .'Ed h et regtsgedingwaarin de kamér dér
pairs he!rokken, is staat: aan de eene zijde-de gcést^
fijkh'.'idjitnet :harejfaanmatigingeii en warlinsenaau'dé
andere de S'aatzoodanig als die door de Julijomwetl^
teling geworden is. Wij betreuren lietdat in céri
zóódanig regtsgeding de'kamer der pairs nie ts meer fél
harte genomen heeft, dan onzijdig re Zijn. a'i
Maar is dan de wijsbegeerte der universiteit door de
kamer der pairs veroordeeld 1 .Men zal dit vérkóndigéiv,
in weerwil der plegtige betuigingen van den hertog dt
Broglio én van <lé hul,le, die de lieer Barthe aart 't?<|
universiteit gebragt heeft. d
AVat ons betreft, wij gelooven, dat het vooral
liberale geest, die geest van onderdek, de zaak 'vM
1830 is, die getroffen is geworden. De universiteit
zaldit is nagenoeg zeker,-in hare inrigring én Wéik!-
kri'tlg niét het minste lijden; maar niet minder zeker* i$
het, en dit betreuren wij levendig, dat geheel.de b'éf,
raadsla'ging wantrouwen tegen den geest van ondefzoek;.,
vrees voor de vrijheid van denken weêrzin en ajkei-if
van alle redenering heeft geademd. Dit verwondert eff
bedtoeft óns, als wij bedenken hoe wij datgene gÜ
worden zijn waarop, wij ons thans bcroemeü 'wit
in de 16cle 17de en 18Je eeuw de roeping van frank
rijk is geweest.',' 'Jé.
Tri" slotte geeft dit b'ad te kennenmet belaitg^télf
i liiig. te gtmpa te. zien. vvat de kamer der.pairs, Ótié'
Kicli zóó Ijezorgd omtrent het onderwijs in dé vvijsóè^'
f acevtip. op de gewone scholen heeft "geroppfff; .dacïi
f als 'zii -aan 'de' wétsbepalingéh"omtrent 'de .kjcinè senij?r
natiën'en fret Verbod tegen door de JeZüitcn te geveo'
onderwijs komt. --*? -
licberlAttbctt.
's Gravenhage de/i 8 Mei. Met JeedwemL-vejE*-
nemen wij, dat er dézen ochtend op.'sRifff p^rf te...
Amsterdam een-brand is ontstaan ,'die spocdi^zéexj)£yi§«
is geworden. Zijne Exc. de Minister van'Marine i's j opf
de eerste tijdingwart deze ramp-, uit -défèsiJentic "ü^fde
hoofdstad vertrokken. Ihr laatste hier ontvangen berigt
uit Amsterdam houdt indat men den b^nd „meester wa?
gewófdepT
l^vAubwijK-; Mei. Nadat'gisteren naclrf
anderhalf huis In asch waren gelegd, is er g'.swcu
ivondt. omstreeks acht ure, andermaal btand ontitaan
r',4* .'.KV.'*..
De uitgave dezer Courant geschiedt Maaudags namiddags en Don
derdags avonds De Prijs per Kwartaal is ^1,75 franco pet- Post/ j ,9».
f
daKMEgrden 30 April, Gedurende den afgelóo-.
peti nacht, is. ip de VVachtstrasse, in een wijnhuis i
brand ontstaan die jammerlijke-gevolgen had. Het
Vuur nam zoo snel toedat geen der op de boven
verdiepingen zich bevindende personen langs den trap
naar buiten konde geraken g ■Uikkiglijk vverden 7 men-
schén door behulp van eene ladder gered en on Ier de
ze eene moeder met een kindje in den -aim, d,cli de
vader, de tooneelspeler Pfet/erwas in zijnen angst
uit liet raam gesprongen waardoor hij zich zwaar aan
het hoofd bezeerde en een been brak ititusschen wan
hoopt nien niet .aap zijtr herstel. Twee meisjes en
ceii kind \yorden nog vermist; men verhaalt, dat het
lijk vari dit laatste .onder het puin is gevonden.
