«jrrp*
.v*
GOESSCHE
COÜEANT.
mmm
IETS OVER EEN GEWIJZIGD HER
STEL DER GILDENIN 't BELANG
DER BURGERLIJKE WELVAART.
Frankfort den 30 Mei. Het Frankforter Con-
versations-blattvan den 13 dezer, behelst het vol
gends voorval
De weduwe van den president von W riepen
Londen, den 54 Mei. De sedert lang gevreesde
scheuring der Kerk van Schotland heeft eindelijk plaats
gegrepen. Nadat honderd negen en zestig predikanten
en ouderlingen zich aan de Algemeene Vergadering-
onttrokken en eene Vergadering der vrije Presbijteri-
aansche Kerk gevormd haddenhebben ongeveer drie
honderd andere predikantenwelke gcene leden dei-
eerstgenoemde Vergadering warenmaar door welke
het bewust protest mede geteekend was zich onmidde-
lijk met hen veripentgd, Dr. Welshdé moderator,
heeft, bij de aanvang der Algemeene Vergadering,
een nieuw protest gelezenwaaronder zijne handteeke-
ning de eerste voorkomten in hetwelk de redenen
der afscheiding uitvoerig ontwikkeld worden. Deze
redenen bestaan hoofdzakelijk hierin, dat de kerkelijke
geregtshoven en de leden daarvan, in de uitoefening
hunner geestelijke functien, door de burgelijke geregts
hoven kunnen belemmerd worden, met name in de
toelating tot het heilig dienstwerkin de benoeming
van leeraars op plaatsen waar daaraan behoefte bestaat*,
en in de vrije uitoefening der censuur over leeraars en
gemeenteleden j al hetwelk de onderteekenaars van het
protest als strijdig beschouwen met de grondbeginse
len der Kerk, met hunne wijze van beschouwing van
.Gods Woord en met de vrijheden der Christenen.
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandags namiddags en Don
derdags avonds De I'rijsper Kwartaal is J,75 franco per Post/i^o.
m - \x: r
v (ik
«rfc i
f i 1
■v—"" wam
Gewone Adverteniien worden a 20 ets de regel geplaatst Geboor
«e- Huwelijks en Doodberigten van j 6 regels a/j,2o
Vervolg en Slot van ons vorig nummer.')
Hoedanig die bepalingen zouden behcoren te wezen
moeten wij aan de wijsheid der Maatschappijindien
dit voorstel min of meer hare goedkeuring wegdraagt,
overlaten. Dit echter schijnt op den voorgrond te
moeten staan1) Dat aan niemand in eenig vak het
nutte handwerken en bedrijven ku* dit kwaad alleen te
keer gegaan worden.
Verder, Nederlands toestand is exceptioneel. Wat
Engeland wat Frankrijk kan is aan Nederland niet oio*
i gelijk. Waagden die volken zich ook aan eene onbe-
paalde mededingingons landzoo veel kleiner van
omvang en bevolkingkan dien wedstrijd niet voe
ren en onze hoogmoed zou ons ten val brengen.
Nog meer jaar op jaarzendt Duitschland talrijke
handwerksgezellen hier heen. Wat onze Maatschappij
door scholen moge doenonze handwerkers zijn
1j- 1 -
1 uwi oviiuicu uiuge uueuonze nandwerkers zijn
patent tot uitoefening van een bedrijf worde afgegeven, zonder bepaalde leerjaren, zonder gereisd te hebben
waartoe opleiding en kennis, kunst en bedrevenheid! maar zclHpn nror.»r,«.n t>~w.
x o -w- 5
waartoe opleiding en kenniskunst en bedrevenheid
wordt gevorderd, dan die voorzien is van een brevet
van bekwaamheid, afgegeven door zoodanig gezag, als
bij de wet wordt bepaald; aan vreemdelingen
slechts onder zekere bepalingen, na zekere jaren van'
inwoning. Bij deze hoofdbepaling doen zich andere
voor in 'tverschiet, wier nadere uiteenzetting eerst
j -jiv iiVUL/1'ti 4
maar zelden opgewassen in bekwaamheid tegen die
vreemden. Laat beiden nu patent,, nemenbillijk moet
het de kundige vreemdeling winnen van den minknn -
digei? inlanderde laatste gaat er onderen het ver-
waarloozen van zijne opleiding, te gelijk met ds on
bepaalde vrijheid van toelating var. den eersten, stapelt
een schuldenlast van millioenendie het onderhoud
-
Q «v.iwuwuiaou van iiiiiiiucuciime net onaerlioiiu
eene aanvankelijke goedkeuring van de zijde der Maat- 1 van zoo veel tot armoede vervallen e handwerkers kos-
schappij verwacht. j tenop de schouders van den particulier of van den
Men neme: het reizen, ook buitenslandsder jonge staar. Want alle toeneming van bevolking, op die
ndwerkers. ccliik in Huifcr-Mand Fv Ir™, ...n— -"
7 7 wv*
handwerkers, gelijk in Duitschland. Er kon van
's Landsvvege eene overeenkomst met naburige staten
worden aangegaanop den voet van wederkeerigheid
waarbij men hier te landegemerkt de overgroote vrij
heidwaarmede zich vreemdelingen hier nederzetten,
slechts kon winnen. Het vaststellen van zekere leer
jaren, eene gemeenschappelijke kas ten behoeve van
gilde broeders en onbesprokene, kundige knechts.
Een handwerkerstijdschrift, waarin het bestuur, bijv.
van de leeraars aaif de Polytechnische schooltimmer- j
lieden, schrijnwerkers, enz., enz., enz. met het
nieuwste en beste in bun vakook van buitenlands
werden bekend gemaakt.
Wij onthouden ons, voor als nog, in verdere bij
zonderheden te treden. Wij wetendat nog' velen
de oogen sluitende voor de harde lessen der ondervin
dingaan 'tzoo misbruikte laissez faire blijven han
gen immers in zóó verre 't handwerken en burgerlijke
neringen betrefr. Want, overigens, wil niemand die
onbepaalde concurrentie voor zich zeiven.
De onderwijzers aan hoogere en lagere scholen
hoogleeraren van de akademiën, zij willen ze niet.
Notarissen en procureurszij willen ze nierde reg-
ter, de ambtenaar willen ze niet, hij wil niet afzet-1
baar z\v\. Met één woordniemand vvenscht voor
wijze is in de gevolgentoeneming van alimentatie.
De weinige guldens, die men meent te winnen,
dewijl eene onbepaalde mededinging alles goedkooper
doet zettenbetaalt men met dubbelen woeker voor
het onderhoud der honderden en duizendendie bij
die teugellooze mededinging te kort zijn geschoten en
den onderstand der weldadigheid behoeven.
W E WSTI
ïBuxissïtlmb,
Eene jonge, aanzienlijke dame, weduwe van een
hoogen ambtenaargevoelde eene hevige liefde voor
een jeugdigen talentvollen schilder en ontbood hem
bij zich om haar portret te maken. Gedurende dezen
arbeid welke langen tijd duurdeliet de dame van
hare gevoelens blijkendoch de kunstenaar beminde 1
hartstogtelijk een arm maar braaf meisje; hij weigerde
de hand der groote dame..
Eensklaps scheen zij haren hartstogt overwonnen te
hebben. Er was nog slechts ééne zitting noodig, om
de laatste hand aan het portret te leggen. Gedurende
al de aanwezigenals ui* é<énen mond. En ds zieke*
viel op de hoofdpeluw neder, terwijl hij een treurig
gelach liet hooren.
Het gerucht dezer akelige gebeurtenis verspreidde
j zich weldra door de stad. Men deed onderzoek; zij,
i die hiermede belast warenbegaven zich naar Mevr.
von IVToen deze vernam dat de schilder krank
zinnig-was geworden, viel zij in onmagt op haren
leunigstoel. Tot zich zeiven gekomen, smolt zij'in
tranen weg en was als wanhopendzij vervloekte zich
zelve en haar bijgeloovig opvolgen van den raad eener
zoogenaamde waarzegster, om het hart van den jeug
digen schilder (e verwerven.Zij had hem in dat glas
een aftreksel van verschillende bestanddeelen gegeveu
hetwelk die verschrikkelijke uitwerking gehad had.
Er is een regterlijk onderzoek begonnen. Mevr.
vm IV. wordt in haar huis van wege de justitie
bewaakt; de toestand van den schilder laat weinig
hoop omtrent de genezing.
- - 1 - -uv-i un, ic ic.iiuc4j. o-ca ïrcnae
zich zeiven, 'tgeen, waarmede men, ultraliberaal, de geheele zitting ..werd er geen enkeld woord gewis-
rtar» lionrlijirpvlrpr pn nmhaplntcman rlpn rVv L5
- 7 m/vJMUl 5 J
den bandwerker "en ambachtsman,, den neringdoende
onder den schoonklinkende!! naam van vrijheid, bene-
ficecrt. Wij weten dit allesdoch tevens is het be
kend, dat Duitschland 'tnut voor een goed deel, af
gescheiden van het misbruiker meer cn meer van
erkent* dat Engeland, in zooveel opzigtende klassieke i
bodem' der practiscne staatshuishoudkundede gilden
in hooge eere blijft houdendat de soms wonder
spreukige, maar helderdenkende Granier de Casag-
nac alle nadeelen der onbepaalde mededinging in Frank
rijk levendig gevoelt en openbaar heefr gemaakt. Doch
wat dé ar ook plaats moge hebbenhet Nederlandsche
karakter heeft eigene behoeften. Nederlands toestand
is, in vergelijking van die volken, in betrekking tot
de'bedoelde punten, een exceptionele toestand. Het
eene en het andere pleit krachtig voor voorzieningen
T 1 1
seld. De kunstenaarvermoeid van den arbeidhad
de gewoonte een glas wijn te dritlkenbij het eindi
gen der zitting werd hem ook ditmaal er een aange
boden en de dameten opzigve van welke de schil
der zich in zulk eene vreemde stelling bevond, bood
het hem zelve aan.
De wijti had een geheel bijzonderen smaak, en de
jongeling werd door eene ligte 'huivering overvallen
hij zag ookniet zonder verwonderingdat de dame
hem, terwijl hij dronk, angstig aanstaarde. Toen hij
het glas geledigd hadglimlachte zijen een hoog
rood kleurde hare wangen.
Den eigen dag werd de schilder door eene ijlende
koorts aangetast. Zijne geliefde bruid waakte aan
zijne legerstede. Vei scheiden van de meest beroemde
geneesheeren werden geroependoch de toestand van j
,j„
rg-uv-^autcicii wciucu geroepen, ciocu ae toestand van
in dezen. In de eerste piaats het Nederlandsche ka- I de zieke verergerde van oogenblik tot oogenblik. Des
rolrtpr Tip Tti-ancplimon mnrro lv.i p» n« ""1u J 1
4. -
rakter. De Franschman moge, bij eene onbepaalde
mededinging, niet worden terug geschriktom in de
volheid van zelfvertrouwenook eene kans te wagen.
De Nedcilandervooral in onze eeuw, is niet onder
nemend. De onzekerheid van de uitkomst houdt hem
ligter terug dan eenigen anderen landaard. Hij neemt
het zekere voor het onzekereleeft liever bekrompen
als klein rentenier, dan zijn fonds in eenig bedrijf te
wagen dat eiken dag aan nieuwe concurrentie bloot
staat. Hij zoekt liever, met verbazende jagteen
klein postje, een ldeiksplaatsalleswat een klein
maar zeker bestaan geeft, dan dat hij -een burgerlijk
bedrijf bij de iiand neemtdat geld kost en geheel
onzeker is. Door opbeuring en bescherming van de
vv-,v..i/..n ue'LVti uinv# ij CS
cr o
anderen daags verklaarden de geneesheeren dat de lijder
zinneloos was, zonder eenige oorzaak te kunnen aan
wijzen.
Evenwel had de zieke eenige heldere oogenblikken
hij verzocht een doek en penseden met zijne palet;
hij hield niet op vóór dat men aan zijn verlangen vol
daan had. Hij begon te schilderen. Men oordeels
over de gejaagdheid, waarmede de geneesheeren, zijne
vrienden en zijne ontroostbare bruid hem zagen han
delen'. Was zijne hand even als zijn geest door krank
zinnigheid gctiToffen? Hij scheen den omtrek vaneen
portret te maken met eene vaste hand werkte hij voort
en weldra herkende nier. de trekken.
(iïfagelfanb.
Na, in statigen optogt, de zamenkomst verlaten en
zich naar de door hen gekozen vergaderzaal begeven
te hebben, zijn de hoofden der nieuwe gemeente tot
de benoeming van een Moderator of Voorzitter over
gegaan en hebben dezen post eenparig aan dr. Chal
mers opgedragendiein eene lange redevoering
zijne medeleden vermaand heeft niet te ver te gaan
door aan die mannen aan wier oppergezag in geeste
lijke zaken zij zich nu onttrokken haddenook in bur
gerlijke zaken gehoorzaamheid en onderwerping te
weigeren; want, zeide hij, de keikelijke afscheiding
moet geen voedsel geven a*n de plannen dergenen
die alleen in den Staat het onderste boven willen keereh.
Van hare zijde heeft de Algemeene Vergadering den
heer M'Farlan tot voorzitter gekozenvervolgens is
aldaar een brief der Koningingedagteekend 14 Mei,
gelezen, waarin de voórdeelen van het bewaren der
eenheid in de Kerken de gevaren der scheuring aan
getoond wardenterwijl tevens beloofd wordt dat H.
M. in overeenstemming mtt het Parlement, al zoo
danige billijke bezwaren uit den weg wil ruimen als
,ter harer kennis mogten komen. De commissaris po
litiekmarquis van Butedeelde vervolgens mede dat
H, M. de som van duizend ponden sterling beschik
baar gesteld had, 0111 tot bevordering van het gods
dienstig onderwijs in de Hooglanden en eilanden van
Schotland te strekken. -
Deze gewigtige kerkelijke zaken hebben in beide
Huizen aanleiding tot vragen aan de Ministers gegeven,
waarop door den graaf van Aberdeen en sir J. Gra
ham geantwoord isdat men volgens de wetten zou
handelen, maar tevens acht slaan op alle middelep.^
welke de erkende Algeuseene Vergadering mogt v#ó
