N". 45.
Donderdag den 3 .Tunij
1
*gsS*gri
1841.
GOESSCHE
COÜBANT.
m-
k-f
uv.tts:-jspj-//
De uitgave dezer Courant geschiedt Maandags namiddags en Don
derdags avonds. De Prij s per Kwartaal is f 1,75 franco per Post/1,90,
Gewone Advertentie» worden a 20 cts._deregel geplaatst, GeboOr
te-. Hu welqli s- en Doodheriglen van t-6 regel* |a I,2oi
LAGER ONDERWIJS.
'Op verzoek medegedeeld.}
Terwijl 's Lands hooge regering zich met overwe
gingen betreffende het Lager Onderwijs bezig houdt,
gaat ook het schrijven over' dit onderwerp zijnen gang,
en ontbreekt .het niet aan onbevoegden zoo wel als be
voegden die hierover hunne stemmen laten hooren
ofschoon weinigen den moed hebben dit alles te lezen.
Er zijn er echter, die aan den steller dezes hun ver
langen hebben te kennen gegeven om te wetenhoe
het ten aanzien van het onderwijs- alhier voor vele
jaren wasten einde dit te kunnen vergelijken met
hetgeen er thans is; want, zeide men: aan de.vrucht
moet de boom onderkend worden 1 - Zoodanige mede-
deeling kan hare nuttigheid hebben'; hij heeft-ze daar
om ook niet geheel willen weigeren maar in eenige
hoofdtrekken te zamen gevat, zonder verder dan 25
jaren achteruit te treden opdat het geheel binnen den
kring der herinnering van velen liggen mogt.
Vóór 25 jaren waren er op geheel Zuidbc#eland
30 scholen. Velen van deze waren evenwel enkel win-
-terscholendie des zomers van vier tot zes. maanden
gesloten waren. Thans zijn er 34 in gcene van welke
langer dan vier weken achtereen vacantie wordt gege
ven. De nieuw opgerigtc zijn te Goes de Weezen en
Armenschool en de -jonge Juf\>rouwenschuo!op het
land de scholen teNieuw dorp gemeente V lieer Arcnds-
kerliecn te Wilhelminddorp gemeente Kattendijkc
Wie zal het wagen het belangrijke van deze aanwinsten
te weerspreken
Vóór 25 jaren waren de schoolvertrekken meestal
of slecht of te klein, of hoogst ondoelmatig ingerigt.
Gedurende dit tijdvak zijn er in de stad en op het land
15 nieuwe locaïcn aangeschaft; en een zestiende (te
Bieselingtzal in dezen zomer gebouwd worden. Zeven
andere scholendie goed te maken warenzijn tot
zeer goede vertimmerd en laten weinig te wenschen
over. De overigen zijn zoo veel mogelijk verbeterd
sommige van deze zouden almede allezins voldoende
zijn indien zij thans des winters niet te klein waren.
Allen zijn zij van goede meubelen voorzien. Hetgeen
er aan deze ontbreekt wordt dadelijk verholpen. Dui-
zende guldens zijn voor dit alles uitgegeven.
Vóór 25 jaren vond men op Zuidbcveland 30 on
derwijzers van welke twee den se rang, 6 den 3e be
zaten terwijl de overigen of den 4e of in hét geheel
geenen hadden. Thans zijn er in de gezamenlijke
scholen van het district behalve de kvveekelingen
47 onderwijzers met het geven van onderwijs on
ledig. Van deze hebben 10 den 2e rang24 den
3e 5 den 4eslechts 2 zijn zonder rang.
Vóór 25 jaren werd het eerste onderwijs in het
lezen algemeen volgens de oude spelmethode gege
ven. Thans isop ééne uitzondering naalom "de
klankmethode ingevoerd. Wie kan twijfelen of zoo
danige (veranderingen over het geheel verbeterin
gen zijn
En nog is hiermede niet alles gezegd, want ver
zwegen mag het niet wordendat ook der onder-
vijzeren bestaan over het algemeen is verbeterd,
en dat veelzeer veel voor het onderwijs der minver
mogenden is gedaan geworden en nog bij voortdu
ring wordt gedaandaarin de zomermaanden ruim
400 in de wintermaanden bijna 900 kinderen om
niet onderwijs ontvangen en gemiddeld bijna d der
scholieren geacht kan worden voor rekening'van Pro
vinciale, Gemeente of Arme fondsen ter schole te
gaan.Wiedie de menschen lief heeftkan nala
ten zich hierover te verblijden, vooral wanneer hij
in het oog houdt, dat dergelijke kinderen voorheen
grootendeels van alle onderwijs verstoken'bleven?
Gewis het verschil tusschen voor 25 jaren en
mi is in het oogvallend en groot. En van waar
zijn die verbeteringen gekomen Zij zijn een ge
volg van fdehoven oh zen lof verhevene en kracht
dadig voortgezette bemoeijingen des gcwestelijkcn
ttstuurs hetwelk zich de belangen van het opko-
r (.nc geslacht heeft aangetrokken cn, door onder-
standgelden van verschillenden naam ook de- vervvr-
g. van zoo veel materieel goed heeft moge
lijk gemaakt: een gevolg van de vaderlijke zorg der
stads regering en der plaatselijke besturendie vrij
algemeen gaarne medewerkten om het goede te be
vorderen een gevolg van den verstandig werkza-
men ijver dervroegere HH. schoolopzieners, (de
beide HH. de Kanter en Mr. van der Meer
Moi-ir) vap welke er nog twee in volle levens
kracht in ons midden blijven medearbeiden aan de
bevordering van waarachtig volksgeluk, terwijl de
derde wel reeds van zijnen post is afgeroepen, maar
toch nog in veler aandenken eene belangrijke plaats
beslaat. Zij zijn een gevolg eindelijk van de vol
harding ook van brave onderwijzersdie door zoo
vele blijken van belangstelling en te gemoetkoming
bij hun gewigtig werk 'tot getrouwe pligtsbetrachting
werden opgewekt, eh bij dezelve aangemoedigd.
Bij dit alles kan evenwel de geest van het onder
wijs slecht zijn!" Het is zoo, het wordt beweerd ook,
doch de bewijzen hiervoor worden niet geleverd, en
beweeringen zonder bewijzen hebben eigenlijk geene
waarde. Dat het geheel volmaakt zou zijn wil de
steller dezer regelen geenszins voorwenden. Hij kent
de eigenlijke gebreken en leemten welligt beter dan vele
anderen. Hij weet dat er onder de onderwijzers men
schen zijn, die hunne gewigtige betrekking enkel als
broodwinning beschouwen; doch hij kent er ook., die
van het belangrijke hunner roeping diep doordrongen
geheel voor hunnen post leven. Het is met den on
derwijzers §tand zoo als met alle andere standen in de
maatschappij. Doch de som van het goede is toch
hier waarlijk niet gering, en moge er al, daar niet
ieder met even gelukkige vermogens is- toegerust, bij
dezen of genen stof tot aanmerking zijn op de manier
van onderwijs enz.tegen den geest van dat onderwijs
zullen wel geene gevvigtige bedenkingen kunnen wor
den ingebragtdaar die geest Christelijkis. Wel
verre dat de Bijbel in do scholen een verboden boek zou
zijn, gelijk door sommigenen nu onlangs ook we-
der-door Mr. J. W. Gefken (in zijneop eenzij
dige en gedeeltelijk onware beschouwingen rustende
brochureover Christelijke volks-opvoeding en vrijheid
van onderwijsbeweerd is gewordenwordt hij veel
eer in de meeste scholen gebruikt, maar gebruikt met
verstand, en op eenen tijd en eene wijze, dat dit ge
bruik aan R, Cath. geene ergernis of 'redenen tot be
zwaren kan geven. En waarom zou dit niet? In vele
scholen worden volstrekt geene R. Cath. gevonden.
In andere slechts 2 of 3. Alleen in een 6tal platte
lands-scholen (welke uit dien hoofde dan ook tot de
Uitzonderingen ten dezen behooren) is derzelver aantal
meer belangrijk. Worden deze uitgezonderd dan kan
het getal R. Cath. in al de overige te zamen slechts
50 beloopenterwijl hun vol getal van 500 van de
3000 of 5 van het geheel bedraagt. Daarenboven wordt
dooi*' de verschillende Godsdienst leeraren ook nog eigen
lijk Godsdienstig onderwijs gegeven. Waarlijkhet
geen door Mr. Gefken en anderen als het ultimatum
hunner wenschen wordt voorgestelddit bestaatwan
neer meir niet willens de oogen sluit voor hetgeen er
is, reeds voor het grootste gedeelte. Maar bestaat,
hetgeen hier is aangevoerdwaarom zou men dan den
krachtvollen en goede vruchten dragenden boom uitroei-
jen op dat een jonge stam van onbekende, ten minste
onbeproefde waarde zijne plaats kunne innemen?
Neenmen kweeke hem liever zorgvuldig aanen
neme de doode takken eil wilde loten meer en in eer
weg, opdat het goede vruchthout des te meer voedsel
erlange. Men rekene niet genoeg te hebben gedaan
met hetgeen er is, maar men zette het begonnene voort*
want is er reeds veel gedaan (waaronder men ook de
oprigting v;in Zondagscholen, tellen mag) veel is er ork
nog te doen. Er ontbreken in ons midden nog bewaarscho
len voor de kleinste kinderen van minvermogenden en uit
den burgerstand. Mogt men eindelijk van de dringende
behoefte ten, dezen overtuigd de' handen in een slaan
cnn ook in deze behoefte te voorzienDóch hierop
komt de steller dezes wel eCns terugten ware een
ander lust mogt gevoelen deze snaar aanteroerengelijk
et, tot zijne blijdschap, in dit dagblad reeds een en
andermaal over dit tot nog toe te weinig behartigd
onderwerp met nadruk is gesproken geworden.
NIEUWSTIJDINGEN.
JO-oithrnk.
Parijs den 30 Mei. Sedert een' geruimen tijd
heeft men weinig of niets van Prins Lodcwijk Napo-
kon Buonaparte hooren sprekendie steeds in het ka -
teel van Ham gevangen wordt gehoudenen welken
deze gevangeniszoo het schijntbegint te verdrie
ten. Dezer dagen heeft hij middel weten te vinden
om de aandacht der'menigte weder eenigzins op zij
nen persoon te vestigendoor een protest tegen de
wijs op welke hij in deze gevangenis wordt behan
deld. Hij beweert daarindatdaar men de wettig
heid van het bewind van zijnen joorn en van zijnen
vader heeft erkendhij niet anders dan als een Prins
kan behandeld worden en dien volgens moet worden ont
heven van die kleingeestige kwellingenaan welke hij bij
voortduring van de zijde zijner bewaarders is blootgesteld.
De militairen, welke het kasteel bewaken, hebben zeer
scherpe bevelen bekomen, om nimmer met dien gevan
gene in eenig gesprek te treden.
Eergisteren heeft de artesiaansche put, in de
vlakte van Grenellctot grooten schrik der onderne
mers op eens opgehouden te vloeijendoch na vei
loop van eenigen tijd is het water weder opgekomen
eene menigte vuilnis en klei met zich voerende. Men
meentdat dit kortstondig oponthoud aan het verloop
dér gronden aan het benedeneinde van den put moet
worden toegeschreven, en dat, zoolang die gronden
geene vaste gedaante hebben aangenomen, dergelijk
verschijnsel nog meermalen zal kunnen plaats hebben.
Eergisteren hééft er op de Place Royale, die
van la Concorde,en in de straat St. Honoré een hevige
schrik en verwarring geheerscht door eenen zeer groo
ten dollen |honddie niet alleen alle honden welke
hij ontmoettebeetmaar ook zeven of acht perso
nen ligter of zwaarder gewond heeften op een dei-
paarden van eene calèche woedende is aangevallen
tot hij,eindelijk door een' der voorbijgangers met een'
dolk doorstoken werd. JE en kind is door het genoem
de rijtuigwaarvan de paarden op den loop waren ge
gaan verpletterd.
De generaal A lav aSpaansche gezant te Lon
den, is alhier aangekomen. Men zegt, dat hij dooi
de Spaansche regering belast' isom de voor eenigen
tijd afgebroken finantiële -onderhandelingen wederom
aan te knoopen. In Londen schijnen de onderhande
lingen deswege mislukt te zijn.
-- Het bof der Pairs heeft gisteren avond deszelfk
arrest gewezen, Darmes is veroordeeld tot de straf
van vader-moordenaar, dat is dat hij op de strafplaats
zal gebragt worden met ontbloote,voeten en het hoofd
meteen' zwarten sluijcr bedekt; dat hij óp het schavot
te pronk zal staanzoo lang een deurwaarder het von
nis voorleest, en vervolgens onmiddelijk ter dood wordt
g-bragr. -
De beschuldigde Duclos is naar den gewonen reg-
regter verwezenwegens onwettig verbergen vari
krijgsbehoeften. Consldère is vrijgesproken, en on
middellijk op vrije voeten gesteld.
Men zegt, dat de advocaat van Darmès morgen
eei.gehoor bij den Koning, zal hebben, om eene ver
mindering van straf te erlangen. Darmès zelf schijnt
echter geene gratie fe willen vragen.
Parijs den 1 Junij. Het doodvonnis tegen den
konings'moorder Darmès is den 31 Mei, den tweeden
dag na het uitspreken daarvan voltrokken. De gewone
bijzondere correspondentie uit Parijs van den 3i"behelst
daaromtrent het volgende
Dc heef Pinèdede ad volta at van Darmèsheeft
te vergeefs een gehoor bij den Koning gevraagdom
eene verzachting van straf voor dien veroordeelde af
te smccken. Men heeft hem, bij het afslaan van het
verzoek om gehoor, geantwoord, dat dc Koning zich
met het gevoelen der meerderheid van zijnen raad had
vereen :gd en cr beslist wasdat de geregtigheid haren
loop zou hebben.
Eerst gisteren avond is Darmès te weten geko
men dat hij niets meer te hopen haen een uitr i.a
het bezoek van zijnen advoka-it,. is de griffier der ge
vangenis hem komen aanzeggen, dat hij den volgenden
