N°. 9.
Donderdag den SS Janiiarij.
1842.
GOESSCHE
ï|S6j|^
COURANT.
Je
jd
U A
t
TémjPtëZ JÉ1
«#4*5
S^sa. 4-ftf
1» BSStet. nwf?
SrV
dat, de stukken wrakhout langs de kust drijven.
KI Kt VVSTIJDtNO EK.
I)XcbcrS«mbcti.
's Graveni-iage detiia January. Op den i dezer
maand bestond de Nederlandsche marine uit 2 schepen
Van 84 stukken, de Zeeuw en Nept unies 6 van 74
WaterlooKortenaerJupiterTrompde Ruijter
en Piet Hein2 van 60 cle Waal en de Dogger sbank
j van 54, de Rijn 1 a van 44, de Am stelde Schelde
de Sambreüfe iV/ocrBellonaPakmbangJason
de ZaanCeres, de IJsselde Lek en Holland;
5 van'32 EuricliceKenau HasselaarMaria Rey-
gersbergenJu no en Argo; n van 28, Rotterdam
de, Rij et cn Algiersgeraseerde fregattende-Dolfijn,
de Tri ton, Atalante, Nehalennia, HippomenesAjax,
Boreas en Castor; 1 van 26, Medusa; 2 van 22,
Pallas en Heldin 1 van 20jfimphitrite gera-
I seprde corvet; 12 van 18, de Kemphaan de Panter,
de Echo, Pegasus, de MeerminMercuurVenus,'
-de Koerierdé Zwaluw, de Haai, de Lijr.x cn de
Sperwer5 van .14 t/e vliegende Vischde Postillon
de Snelheid, de Arend cn de l'ijl1 van 12, de Wind
hond3 van ,8 r/c Gier, de' Pellikaan en r/e Brak;
l instructie-vaartuig van 12 stukken, de Urania; 9
stoomschepen, waarvan 1 de Cerberus van 8 en de
overige van 7 stukken, ais: CuragaoPhoenixde
Etna, de liekla, de Br omade Merapie, Cycloop en
de Vesuvius; 3 transportschepen, als.: Dordrecht,
de Mcrwede en Prins Willem F reder ik Hendrik; 10
gaffel-kanonneer boetena 1 mortier en 3 stukken34
gaffel-kanonneerbooten groot modelwaarvan 7 in
dienst; 46 gaffel-kanonneerbooten klein model, waar
van 16 in dienst, en 15 roei-kanonneerbooten.
Van deze schepen zijn in diensteen van 54 stukken
vier van 44drie van 32zes van 28 .een van 20
zes van 18drie van '14drie van 8 het instructie
vaartuig,, vijf stoomschepen, drie transportschepen,
zeven gaffel-kanonneerbooten, groot model, en zestien
gaffel-kanonneerbootenklein model.
In aanbouw- zijn nog
- Te Amsterdam twee van 74 stukken- Troinp en
Pict Heineen van 60, de- -Doggehbanktwee van
44 de Lek en Holland; een van 26., Medusa, en een
van 14de Pijl.
Te Rotterdam een van 22 stukken, Paliaseen
van 18 de Haaien drie stoomschepen van 7de.
BroinoclMerapie en de Vesuvius
TeVlissingen, een vm 74 stukkende Ruijter; een
van 22 stükken, de LJdin; twee van 18de Lynx
en de Sperweren een stoomschip van 7 Cycloop.
De militaire koloniale marine in de 'Oost-Indien be
staat uit de volgende schepen en vaartuigen het wacht
schip van Speykvan 18 stukken; de brikken Nau
tilus en Sicwa, ieder van 16; elf schooners, waarvan
acht van 14, Circe, Daphne, SireenPilades, Janus,
ArgoKameleon cn Krokodil, Castor van 10, Egmond
van 5 en Sijlph van 4twee ijzeren stoombootenelk
van ix, als liekla en Etnavijf roei-kanonneerbooten
no. 8no. 9 cn' no. 10Van 7no. 14 ên 15 van
6 stukken.
Het uit Indië teruggekeerde schip Holland-, ka
pitein Manning'sdat op den Haak gestrand was(zie
ons vorig Nommetj is den'22 geheel verbrijzeldzoo-
Wij hebben in No. 4 van ons dagblad eene vraag
gerigt aan de Redactie der Vlissingscje Coitrantwelke
deze in haar No. 10 eenen aanval heeft verkiezen te
noemen. Wij protesteren tegen die benamingomdat
een aanval vijandige bedoelingen vooronderstelt, Wij
^hadden zoodanige niet; en zij had dit ook ligtclijk
kunnen opmakenuit onze verzekeringdat liet ons
leed had gedaan van haar dien nieuwjaars wensch te
ontvangen.
Zij heeft evenwelondanks hare ontevredenheid, de
beleefdheid gehadom ons op hareons vroeger ont
snapte antecedenten te wijzen; daarvoor danken wij-
haar, zoo als het behoort; want hiermede heeft zij ons
bevrijd van 'den lastigcn arbeid o-n naar dezelve te zoe
ken welken wij ons anders zouden hebben moeten
getroosten. Die antecedenten hebben ons daarenboven
hog eene andere dienst gedaan. - Zij hebben ons over
tuigd, dat wij, bij ons vragen, hebben misgetast,
toen wij vermoedden, datzijgecnen bril opgehad had,
toen zij het gedeelte van den nieuwjaars wensch schreef
waaromtrent wij opheldering vroegenZelfs het fabriek
merk van den bril hebben wij nu duidelijk kunnen
onderscheiden 'en dit is voor hem, die'eerlang almede
zullen behooren tot het gilde der brillendragersook
.iets waard. Het \Vgs evenwel niet de bril dien Dr. Anony
mus haar met het nieuwjaar heeft opgezet.
Dat de yiissingsche redactie 011s nogthans zoo stout
weg van onverdraagzaamheid en liefdeloosheid heeft be
schuldigd vinden wij niet lief van haar gehandeld.
Wij hebben verklaard te wenschentl i e t vrijheid in
alles voor allenm aar voor allen gelijke vrijheden
en r egt en. Daarop dringt zij even zoo stérk aan als
wij en toch past zij daarom op ons toe, hetgeen zij
verklaart laatst van iemand te hebben hooren zeggen:
Het zou niet mocijelijker vallen den duivel zelf tot
bekeering te brengendan eenen onvefdraagzamen
geestelijke te overtuigen, dat hij, ten .aanzien der
belijders van eene andere GodsdienstleerChristelijke
liefde moet oefenenen de ff van gel ie les opvolgen r
Wat gij wilt dat- u de menschen doen dge gij hun
desgelijks." Zeer liefderijk en verdraagzaamniet
I waar lezers?
Wisten wij niet beter, goede zuster! (gij hebt zelve
ons immers het regt gegeven u met die vertrouwelijke
benaming te begroeten) wisten wij niet beter, wij zou
den getwijfeld hebbenof het aan ons gerigte antwoord
II niet door eenen zoodanigen geestelijke was in de pen
gegeven .want het is juist in den geest van zulk eenen
kortweg feitenwelke de tusschenkomst der regering
hebben noodig gemaakt, onbewezen te noemen, ten
einde op die wijze hén, die ze kenbaar durven, maken,
als lasteraars te kuUnen brandmerkenWij willen
niet wederleggen (zegt gij) want het zou tóch niet
baten." Zeg liever want het zou óns toch niet
gelukken.'.' -
Wij zullen u voortaan uwen bril niet meer ontne
men en wij hebben reeds vroeger erkend dat gij de
pen wel weef te gebruiken. Wij willen thans' nog
verder gaan .en verklarendat wij in meerdere'opzigfen
met u instemmen. Is dit nu niet reeds veel? Gij ziet
dat het met onze bekeering nog niet geheel en al ho
peloos staat en, tcoordeelen naar de Christelijke liefde.
welke gij jegens ons aari dèn dag hebt gclegt, zal u
dit verblijdengelijk'het ons'heeft verheugd tè mogen
zien dat gij ja wel eene zoogenaamde meerderemaar
daarom nog geene onbepaalde vrijheid van Godsdienst
en Onderwijs verlangt. Uwe wenschen zijn evenwél
niet geheel en al de 'onzedochomdat wij u niet
verder boefs willen maken, zoo zullen wij hetgeen wij
op dezelve hebben aantemerlcen, in een afzonderlijk
artikel mededcelen, waarvan gij geene meerdere kennis
zult behoeven te nemen dan gij zelve zult verkiezen.
MEERDERE VRIJHEID VAN ONDERWIJS.
Vrijheid van onderwijs in meerdere mate dan thans
gegeven isis de wensch .van een groot getal onzer
medeburgers. De R.. Katholieken hebben denzelven het
eerst geuitde Afgescheidenen van de Gereformeerde
Keik en hunne vrienden, hebben zich al spoedig aan
hen aangeslotenen vele anderendopr staatkundige
bedoelingen geleid, hebben zich.desgelijks bij'hen ge--
voegd. Er is veel over geschreven en er wordt veel
over gepraatdoch veel van hetgeen wordt aangevoerd
heeft geene andere strekkingdan otn den minder na
denkenden door de menigte van zaken te verwarren
en alzoo het spoor bijster te maken. Dit is ook reeds
vrijwel gelukt en de aandacht der menigte van de hooid-
zaak afgeleid geworden. Wij willen er daarom op
merkzaam op maken. v
Het eigenlijk verlangen van de voorstanders Van meer
dere vrtjhtèdis de bevoegdheid der Kerkgenootschappen
om afzonderlijke schoién te openen.in welke de kinders
hunner ledendoor onderwijzers van dezelfde belijdenis
van der jeugd af aan", ook Godsdienstig-;onierwijs zul
len kunnen ontvangen,, 'hetgeen dan, omdat het Gods
dienstig onder-wijs is, 'aan het toczigt van'de regering
onttrokken zal móeten blijven.' .Dat. verlangen schijnt
•zóó natuurlijk en zoo billijkdat de vrijheidlievende
Nederlander, als van zelve, geneigd moet zijnom
aan hetzelve voldoening te geven.
De geschiedenis,-die leermeesteres der volken, heeft
ons evénwel getoond, .wat, bij verscheidenheid van
Godsdienstige begrippende vruchten zijn van zooda
nig afzonderlijk Godsdienstig onderwijs der jeugd inde.
scholen. Wij willen ze aanwijzen, al zou men ons-daar
0111 op niouw van onverdraagzaamheid beschuldigen.
Denken wij terug aan de dagen der heerschende' ker-
ken, wij vinden allereerst de Roomsch Katholieke als
zoodanige. liet onderwijs was toen geheel en al i'n
de handen van hare geestelijken en het Godsdienstig
onderwijs werd ook' in de scholen gegeven, Over het
onderwijs zelve willen wij niets zeggen, maar wat too-
nenons die tijden tevens deniét Roomschen verdrukt,
vcivolgd, met verbeurtverklaring van goederen het land
uitgebannenomgebragt zelfs
Het blad werd omgekeerd. De Roomsche Kerk werd
de verdruktede Gereformeerde de heerschende. Het
onderwijs was toen geheel en al in de handen van hare
geestelijken en Godsdienstig onderwijs werd ook in de
scholen gegeven. Over dit zullen wij almede niets zeg
gen maar wat zag men toen?
Aan alle niet Gereformeerden was het geven van on
derwijs in sluipscholen op zware boeten verbodenen
ten opzigte van de Godsdienst was het nog erger ge
steld. Bij eene volgreeks van plakaten werd den Roomsch-
gezinclen enz. ontzegd te doopente trouwen enz. Hun
ne Priesters slopen in bocrcngewaadais waren zij mis
dadigers rond; hunne bijeenkomsten werden geweldda
dig uit een gedreven: ja het kan hun, voor zoo veel
zij in Zuid-Bcveland wonen, nog niet vergeten zijn,
hoe zelf, toen feeds meerdere vrijheid gegeven was,
•hunne bedehuizen onder Ovezande en Kapclle nog ge
plunderd en verwoest zijn geworden
Sedert eene halve eeuw is cr geene heerschende kerk
meer. De groote omwenteling op het einde- der vorige
heeft haar omvergeworpen. 'Een meer verdraagzame
geest is algemeen geworden. Sedert meer dan eene
halve eeuw bestaat er in Nederland ook eene Maat
schappij die alle cdeldcnkende menschenvrienden in
haren schoot vereenigt; eene Christelijke Maatschappij,
-gelijkwij- eenen Christelijken Staat vormen, maar-die
overigens alle partij- en sectennamen uitsluitten einde
met ve-reenigde krachten te kunnen arbeiden aan de we-
deropheffing van de lagere standenuit de diepte der
onkunde waarin zij verzonken waren. Die Maat
schappij heeft zich vooral het onderwijs der jeugd aan
getrokken. Van haar is de verandering van het School
wezen uitgegaanvan haar het beginsel dat het leer
stellig Godsdienstig onderwijs van de scholen moest
verwijderd blijven cn slechts het algemeen* Christelijk
onderwijs worden toegelaten. Wij zullen ook hier over
dat onderwijs zelve niet uitwijdenmaar op de gevol
gen wijzen welke het gehad heeft. Doorwandelt ons
gewest en gij ziet thans Roomsch en Onroomseh broe
derlijk zamen wonen. In scholen, in welkeRoomsch-
gezinde onderwijzers aan het hoofd staan, 'vindt gij
de kinderen van Protestantenin anderewelke door
Protestintsche onderwijzers bestuurd worden de kinde
ren van Katholijken ja van Israëliten zelfs in jeugdige
onschuld en vertrouwelijkheid verecnigd. Het Godsdien
stig onderwijs wórdt niet meer overgelaten aan de onder
wijzers maar. is geheel cn al toevertrouwd aan mannén
die "er uitsluitend toe bevoegd zijn, aan de geestelijken
der verschillende Kerkgenootschappen, en hoe het,
door die wettige boden des vrcd.es 'gegeven 'rijk is ge
wordt n ill vruchten van broederliefdedit kunt'gij hier
in ons eiland het best aanschouwen;
Men weet er ter naauwernóod meer wat die Gods
diensthaat isdie voorheen zulke vreesselijke toonee-
4en veroorzaakte. Men gaat op den eersten dag der
week, op hetzelfde uur, naar de verschillende plaat
sen der aanbiddingen geeft elkander eenen vriendelijken
groet in het voorbijgaanwant ,de thans volwassenen
hebben elkander immers reeds in de school als men
schen Jeeren kennen en liefhebben. Daar hebben zij
geleerd,'dat zij, met elkander één aardsch vaderland
bezittende, ooit verpligt zijn malkanderen als burgers
hunne lasten te helpen dragen. In de school zijn ban
den aangeknoopt die voor het volgende leven verbinden
kunnen, der maatschappij voordeel aanbrengen en aan
