Mensen en Monumenten in Middelburg
intermediair
Historisch Walcheren
Volg één van de 7.455 e-learning opleidingen
De Faam
WOENSDAG 13 MEI 2020
Kijk- en leesboek door Jacques Cats
MENSEN
VERTELLEN
VERHALEN BIJ DE
MONUMENTEN
GA NAAR INTERMEDIAIR.NL/ONLINE-LEREN
Via Intermediair vind je eenvoudig een goede
opleiding. Dat opent nieuwe perspectieven.
Ontwikkel jouw kennis en versterk je carrière
kansen. Kies voor online klassikaal, e-learning oF
onbeperkt online leren als abonnee. Wij helpen je
om jezelF onmisbaar te maken.
door de redactie
'Mensen en Monumenten in Middelburg': dat is de titel van
een boek waarin eigenaren, bewoners, gebruikers, beheer
ders en andere betrokkenen bij monumenten in de stad hun
verhaal vertellen. Oud-journalist Jacques Cats schreef ze op
en bracht de interviews met aanvullende informatie samen
in een in eigen beheer uitgegeven kijk- en leesboek. Wethou
der J. Aalberts kreeg het eerste exemplaar aangeboden.
MIDDELBURG - Middelburg
is een van de steden met de
meeste historische gebouwen
in Nederland. Dat hadden er
veel meer kunnen zijn als er
niet een tijd was geweest dat
men zich nauwelijks om mo
numenten bekommerde. Zo
verloor de stad op de Koepoort
na al zijn poorten. Als het om
rijksmonumenten gaat, is Mid
delburg met 1164 objecten nog
altijd de vijfde monumenten-
stad van het land. In decem
ber 1929 had de historische
binnenstad al menig monu
ment moeten missen door een
enorme brand die toen in de
Lange Delft woedde. Amper
bijgekomen van de strijd tegen
het helse vuur sloeg het nood
lot elf jaar later nog feller toe.
Bij een door bombardementen
en beschietingen veroorzaak
te stadsbrand werden op 17
mei 1940 bij elkaar 573 panden
verwoest. Daarnaast gingen
18 voor het merendeel monu
mentale openbare gebouwen
verloren.
Breuklijn in de tijd
De lokale geschiedenis over
ziende, signaleert oud-archi
varis Peter Sijnke in het boek
een breuklijn in de tijd: er is
een Middelburg voor en na 17
mei 1940, in deze maand pre
cies tachtig jaar geleden. Al in
de oorlogsjaren werd een be
gin gemaakt met de herbouw
en reconstructie van de twee
grootste pronkstukken in de
stad: het stadhuis en het Abdij
complex. Tot de gebouwen die
niet meer terugkeerden in het
straatbeeld behoort het kolos
sale pand aan de Rotterdamse-
kaai waarin de Kamer Zeeland
van de Verenigde Oost-Indi
sche Compagnie zetelde.
De door Cats gebundelde ver
halen staan op zichzelf. Zo
wordt je als lezer teruggevoerd
naar de tijd van de grote be
drijvigheid op de Dam waar
schepen in het Prins Hendrik
dok werden gerepareerd en
driemasters in hoogte con
curreerden met de Abdijtoren.
Voor ouderen zal het beeld
bijblijven van de tijd toen
houthandel Albert het in on
bruik geraakte dok benutte
om er boomstammen te ver
wateren om later minder last
te hebben van scheurvorming
of kromtrekken. De zij aan
zij liggende boomstammen
vormden een uitdaging voor
de jeugd voor wie het de kunst
was om zo lang mogelijk zon
der nat pak te blijven.
Monument als uitkijkpost
Even verderop staat aan de
rand van een paviljoentje
het standbeeld van koningin
Emma. De inzameling van geld
voor het kunstwerk bleek on
toereikend zodat beeldhouwer
Henk Etienne uiteindelijk uit
eigen zak heeft moeten bij
passen. Als sinterklaas door de
stad trekt, gebruiken kinderen
het monument nu graag als
uitkijkpost. Sommige ouderen
kunnen dat maar weinig waar
deren: 'Dat doe je niet!' Anders
dan wordt verondersteld ligt
er in het paviljoentje niemand
begraven. De gedenksteen
herinnert aan het bestaan van
een houten kraan die werd
gebruikt voor het lossen van
scheepsladingen.
Gevels
In het boek wordt extra aan
dacht besteed aan de verschei
denheid aan soorten gevels in
het historische centrum, aan
het bestaan van huisnamen
en aan de omstandigheid dat
eigenaren van woonmonu-
menten er niet alleen voor
staan. Verder is er ruime aan
dacht voor de achterkanten
van Middelburg. Panden met
een verhaal zijn er genoeg
en ook wordt een kijkje ge
gund achter de voordeur van
woonmonumenten.
Middelburg telt ook anders
oortige monumenten. De uit
1931 daterende Magirus brand
weerwagen is een mobiel mo
nument, de Muziektent op het
Molenwater is een voorbeeld
van klein erfgoed. Middelburg
telt verder zo'n vierhonderd
monumentale bomen en van
de molens als monumenten in
het landschap bestaat er tus
sen de vroeger aan de Segeers-
singel staande snuifmolen een
duidelijk verband met de hob
by van een Middelburger die
snuifdoosjes verzamelt. Cats
heeft zijn boek uitgebracht
in coproductie met zijn zoon
Hans Peter die de grafische
vormgeving verzorgde. Met
de beschrijving van een aan
tal bijzondere monumenten in
Middelburg is de uitgave zeker
niet compleet. Er wordt nage
dacht over een vervolg.
Mensen en Monumenten in
Middelburg' is bij de Drvkkery
te koop voor 18,99 euro.
Jacques Cats biedt wethouder J. Aalberts het eerste exemplaar aari van zijn boek. FOTO: Myriam Drost
