O
Overgeleverd aan natuurgeweld
WOENSDAG 26 DECEMBER 2018 De Faam
Hoe was 2018 voor ondernemend Zeeland?
'NOG NOOIT
ZAG IK ZO VEEL
TOERISTEN
ALS DIT JAAR'
Mariska den Hartog
Het jaar zit er bijna weer op. Altijd een moment om terug te
kijken en vooruit te blikken. Hoe was 2018 voor onderne
mend Zeeland? En wat wordt er verwacht van 2019?
ZEELAND - In 2018 heerste er
over het algemeen een jubel
stemming over de economie.
De koopkracht is hoog, mensen
zijn bereid geld uitte geven. De
huizenmarkt gaat als een speer
en geld lenen was nog nooit
zo 'goedkoop'. Bovendien is
de werkgelegenheid naar het
laagste niveau in tien jaar ge
daald. Maar, en dat merken we
ook in Zeeland, er is altijd een
keerzijde. Goed personeel vin
den is erg moeilijk en een huis
kopen is door de hoge prijzen
niet voor iedereen weggelegd.
En dan is er nog de invloed van
het weer. Die is in onze provin
cie misschien wel een van de
belangrijkste invloeden voor
bedrijven. Warmer is niet altijd
beter.
Wisselend jaar
Ko de Regt van ZLTO vat de
gemengde gevoelens van de
agrarische sector samen: "De
resultaten van de agrarische
bedrijven waren nog nooit
zo wisselend als in 2018. Dat
komt door sterke verschillen
per regio in regenval en ook
droogte. Met het management
van de bedrijven kun je over
al rekening mee houden. Ook
met weersomstandigheden,
maar met extremen zoals in
2018, dan ben je overgeleverd
aan het natuurgeweld. De 'fa
briek' ligt tenslotte buiten." In
het voorjaar was het op veel
plaatsen erg nat. Zelfs aardap
pels zijn op meerdere plaatsen
opnieuw gepoot. De droog
te die daarna inzette was ook
weer extreem, zeker vanwege
de lange duur. Het grondwa
ter in Zeeland is te zout voor
de gewassen. Daardoor kun je
op weinig plaatsen in Zeeland
vochttekort opvangen door be
regenen vanuit ondergrondse
bronnen of aanvoerleidingen.
Grondsoort
"Ook de grondsoort speelt een
rol. De meest vroeg te oogsten
teelten kwamen er relatief nog
goed van af. De overige gewas
sen hebben te lijden gehad van
de droogte en de hitte. Gevolg:
minder kilo's opbrengst en
kleinere producten. Soms ook
kwaliteitsverlies, maar zeker
niet altijd. Door de vele zonu-
ren zelfs meer smaakvol." le
dereen herinnert zich nog wel
de telers wiens producten te
klein bevonden werden door
de afnemers. De Regt: "En
dan maak je als ondernemer
keuzes. En met hogere prij
zen moet je wel wat te verko
pen hebben. Kortom, een erg
wisselend ondernemersjaar.
Voor komend jaar zal de aan
dacht zeker uitgaan naar meer
en nieuwe vormen van water
sparen in de winterperiode die
je in de zomer kan benutten."
Zomerseizoen
Voor horeca en recreatie was
het mooie weer in de eerste
plaats een belangrijk pluspunt.
Al is te warm ook niet altijd
goed. Niet zelden zagen we
deze zomer berichten voorbij
komen dat strandpaviljoens
de voorraad niet aangesleept
kregen en soms zelfs ope
ningstijden aanpasten om het
personeel te ontzien. Voor Del
tapark Neeltje Jans kon het niet
op. Jacqueline Leenheer: "Door
het fantastische weer, van het
begin tot het eind van het sei
zoen was 2018 een zeer succes
vol jaar voor Deltapark Neeltje
Jans. Daardoor eindigen we
met een plus in de bereikte be
zoekersaantallen. De verwach
ting is dat de branche van die
tendens zal profiteren in 2019."
Leenheer is positief gestemd:
"Wij zien het volgende jaar vol
vertrouwen tegemoet. In het
park wordt dan onder andere
een groot nieuw bassin voor
de zeeleeuwen gebouwd."
Tevreden
Voor de retail, en dan met
name de kledingwinkels, was
het weer niet altijd even gun
stig. Pim van Westen van Van
Westen Menswear in Goes:
"Het najaar was lang warm.
Je verkoopt dan geen dikke
jassen, maar wel polo's, lichte
broeken enzovoorts. Als je het
maar in huis had, dan verkocht
je wel. En daar zijn sommige
ondernemers wel de mist mee
in gegaan." Over het algemeen
is Van Westen tevreden over
het afgelopen jaar. "Nog nooit
heb ik zo veel toeristen gezien
als dit jaar. We hadden bij
zonder veel meer Belgen in de
winkel. Zij houden van mooie
dingen, ze vinden het leuk bij
ons in Goes. Als stad mag Goes
van mij nog wel wat meer zijn
best doen om als geheel leuker
te zijn. Eenduidig zijn in ope
ningstijden, dat soort dingen."
Beleving
In het voorjaar heeft Van Wes
ten verbouwd, dat leverde veel
positieve reacties op. De be
leving is voor klanten steeds
belangrijker. "Kijk naar trouw-
kleding kopen. Dat wordt
steeds vaker een hele happe
ning met de familie. Het zit
niet meer zo aan wetten vast.
ledereen kan dat op zijn eigen
manier doen. Er zijn veel op
ties. Van strak in het pak tot
luchtig linnen met opgerol
de mouwen. Wij hebben nog
steeds veel trouwklanten. De
begeleiding is heel leuk, maar
dat moet wel in het DNA van
je bedrijf zitten. Het is lang on
derschat geweest; de service
en vakkennis vinden mensen
toch echt belangrijk. Dat zie je
niet alleen in winkels, maar
ook in de horeca bijvoorbeeld."
Mijlpaal
Komend jaar bestaat Van Wes
ten honderd jaar. Een enorme
mijlpaal als je bedenkt dat de
gemiddelde levensduur van
een winkel tegenwoordig ge
middeld twaalf jaar is. Het pre-
dicaat koninklijk hoeft niet zo
nodig voor hem. Dat brengt
een boel gedoe en extra druk
met zich mee. Van Westen
volgt zijn eigen pad. "Er komen
veel leuke acties aan, ik heb
genoeg historie om uit te put
ten qua ideeën. Dus voor ons
staat er veel op stapel in 2019."
ZLTO
ZLTO is een vereniging van
15.000 boeren en tuinders in
Zeeland, Noord-Brabant en
Zuid-Gelderland. Kijk voor
meer informatie op de website
www.zlto.nl
