Watersnoodramp al meer dan zestig jaar
geleden, maar nog altijd springlevend
WATERSNOOD 1
'Voor het eerst in de geschiedenis heeft de watersnoodramp van 1953 er voor gezorgd dat er wel iets geleerd is'
Op 1 februari is het
alweer 62 jaar geleden
dat delen van Zeeland,
de Zuid-Hollandse
eilanden en het westen
van Noord-Brabant
getroffen werden door
een overstroming. Circa
200.000 hectare grond
kwam onder water te
staan, 1836 mensen
kwamen om het leven,
tienduizenden dieren
verdronken en maar
liefst 4500 huizen en
gebouwen werden
verwoest.
De Faam sprak met
Kees Slager, auteur
van 'De Ramp', over
zijn ervaringen, de
noodzaak tot herdenken
en de lessen die
getrokken zijn.
Wat was de aanleiding
om dit boek te schrij
ven en waarom moest
het er komen?
"Als lid van de actiegroep
Oosterschelde Open hoor
de ik veel verhalen over de
ramp. De toen heersende
opvatting over de ramp was
dat dit het gevolg was van
natuurgeweld. Steeds vaker
kwam in die verhalen het
menselijk falen aan bod. Dij
ken waren verwaarloosd en
beschadigd, huizen waren
in slechte staat, het waar
schuwingssysteem deugde
niet en de overheid liet het
in de eerste cruciale uren
afweten. Voor mij gaven die
verhalen aan dat er een boek
moest komen met een meer
genuanceerder beeld over
de ramp. Ik wilde de waar
heid schetsen en, om maar
een toepasselijk gezegde te
gebruiken, alles boven wa
ter halen. Ik heb ruim 200
mensen gesproken. Velen
waren, 40 jaar na de ramp,
er aan toe om hun verhaal te
vertellen."
Welke lessen kunnen
we trekken uit wat in
het boek beschreven
wordt?
"Lange tijd werd er na een
ramp, en er zijn er vele ge
weest, niets geleerd. Voor
het eerst in de geschiedenis
heeft de ramp van 1953 er
voor gezorgd dat er wel iets
geleerd is. Na de ramp heeft
de regering meteen een plan
gemaakt om alle zeegaten in
het zuidwesten af te dam
men en de kust drastisch
te verkorten. Dit is neerge
legd in de Deltawet. Ook
zijn huizen nu veel steviger
gebouwd dan toen en zijn
de meer dan honderd ama
teuristische waterschappen
samengevoegd tot één en ge-
professionaliseerd.'
Je bent nu ruim ze
ventig jaar en hebt de
ramp zelf meegemaakt.
Wat zijn je eigen erva
ringen uit die tijd?
'STEEDS VAKER
KWAM HET
MENSELIJK FALEN
AAN BOD'
"Voor mij was het een tijd
van spanning en sensatie. Ik
was veertien jaar en woonde
in Scherpenisse, dat wat
hoger boven de omringen
de polders ligt. Doordat de
vloedplanken bij de haven
in Sint Maartensdijk bra
ken, zakte het water bij ons
en bleef de polder gespaard.
Er was voor ons dus amper
gevaar, maar ik was wel
nieuwsgierig. Op dag twee
vlogen vliegtuigen over en
dropten voedselpakketten.
De radio stond 24 uur per
dag aan en Zeeland was het
middelpunt van de wereld,
leek het. Op 1 februari be
sloot ik samen met vriend
jes naar Smerdiek te lopen.
We liepen achteruit omdat
anders de noordwester-
storm onze adem afsneed.
Het was een puinhoop.
Huizen werden gestut en ik
zag dat vloedplanken waren
weggeslagen. Op de markt
stopte een tractor met een
boerenwagen. Daarop lag
een aangespoeld lijk. Op dat
moihent besefte ik de om
vang van de ramp. We gin
gen terug naar huis."
and
gevormd?
"Het is overduidelijk dat
de ramp Zeeland heeft ge
vormd. Zeeland is door de
ramp de moderne tijd in
geschopt. In die tijd, de op-
bouwjaren na de oorlog, wer
den veel tractors uit Ame
rika geïmporteerd en over
het land verdeeld, maar na
de ramp ging alles naar het
rampgebied, aangezien veel
paarden waren verdronken.
Tegelijkertijd werden veel
landarbeiders ingezet om
de dijken te verstevigen. Zij
kregen daarna werk in de
havens van Rotterdam of in
de industrie van Brabant.
De boeren moesten het werk
zelf doen. Dat heeft geleid
tot uitstoot in de landbouw
sector. Boeren werden ge
dwongen tot mechaniseren
en moderniseren.
Ook het landschap is door
de ramp veranderd. Er was
veel zand in de polders ge
komen. Door de herverkave
ling is alles recht getrokken.
Van het hollebollige kronke
lige Zeeuwse landschap is
niet veel overgebleven."
Heeft het jaarlijks her
denken van de over
stroming, meer dan een
halve eeuw na dato,
nog zin?
"Het is goed dat er stil ge
staan wordt bij de ramp. Dit
hoeft niet jaarlijks, eens in
de vijfjaar zou ook goed zijn.
Herdenken doen we zodat
we niet vergeten hoe belang
rijk het is dat we beschermd
worden tegen de kracht van
het water. Dat vooral alle
functionarissen die belast
zijn met de bescherming
van onze veiligheid bewust
zijn van deze taak. We leven
hier onder de zeespiegel en
indien er niet voldoende
aandacht is voor de bescher
ming lopen we allemaal het
risico dat een ramp, zoals in
1953, ons weer treft."
Bij de stormvloed van 1 februari 1953 kwamen 1836
mensen om het leven en ook tienduizenden dieren ver
dronken. Kees Slager schreef naast het boek De Ramp
ook nog de boeken Watersnood (2010) en Hier was eens
Capelle (2002). Dit boek gaat over een door de ramp
verdwenen dorpje.
O www.de-faam.nl
De Faam woensdag 28 januari 2015 27
door Bianca Jansen
.w.
X. - '■•tJ.
Nieuwerkerk, Schouwen-Duiveland, volledig geïnundeerd.
Foto: https://beeldbank.rws.nl. Rijkswaterstaat/KLM Aerocarto
Er werd geleerd van deze overstroming. De ramp van 1953 werd het startschot voor een
grootschalige beveiligingsoperatie in de Delta. Illustratie: beeldbank.rws.nl
Foto: Bianca Jansen
■f-
