'DE DUITSERS
VLUCHTTEN ZELFS
OP STEPPEN'
'OOK IN ONZE HUISKAMER STOND HET BLANK'
i!
I
I
i
I
I
i;
I
Dagboek over inundatie van Walcheren komt boven water
T
Oorlog was soms ook een avontuur voor Eddy Janssens
Riskant kattenkwaad: iWe lieten lichtspoormunitie ontploffen9
EP
"Rond 14.00 uur kwamen de Cana
dezen vanaf café Jacobs bij de over
weg op de Kloetingseweg.
Ze liepen achter elkaar in ganzenpas
door de Voorstad. Daarvoor had ik
de Duitsers zien vluchten. Er waren
zelfs 'kinderen' bij. Ik zag zo'11 klein
mofje, op een fiets die veel te groot
voor hem was. Die lag zo om.
De Duitsers vluchtten zelfs op
steppen."
Eddie Janssens kan
zich zelfs op 8 7-ja
rige leeftijd nog
goed voor de geest halen
wat er allemaal gebeurde
op en rond de bevrijding
van Goes, vandaag pre
cies 70 jaar geleden. "Ze
ventien jaar was ik toen.
De Duitsers vluchtten
richting Sloedam. De weg
daar was gebarricadeerd
met vloeddeuren, net als
in 1940 toen Duitsland
ons land aanviel. Aan de
Walcherse kant lagen de
Duitsers en aan de Be-
velandse kant kwamen
de geallieerden. Ik weet
dat de Canadezen met ge
vechtswagens o]) moesten
trekken maar de vijand
lag ze op te wachten. Ze
maaiden die Canadese
jongens gewoon weg. Toen
zijn er heel wat gevallen.
Wat later ben ik met mijn
maat Ko Scheers nog
naar de Sloedam geweest
om spullen te zoeken. We
dachten verrekijkers te
vinden, maar we liepen in
een mijnenveld. Iemand
van de Orde Dienst, de
OD, waarschuwde ons dat
we er onmiddellijk uit
moesten komen. Ja, dat
was bij de bevrijding."
De bevrijding van Goes
ging op zich met weinig
oorlogsgeweld gepaard.
Slechts een lichte be
schieting door de Canade
zen. De familie Janssens
woonde in de Voorstad,
het pand waarin nu een
stomerij zit. "Bij ons in
de buurt vielen twee gra
naten", memoreert Eddie.
"Ze vielen op een pleintje.
Een met veel rook en een
andere, die viel dichtbij.
Er was geen ruit meer
heel. Goes heeft met de
Stenen Brug nog geluk
gehad, want die was on
dermijnd. Een Fries die
op het distributiekantoor
werkte, hield de wacht
aan de praat zodat een
verzetsstrijder de draad
kon doorknippen."
"Als jonge ondernemende
jongen wilde je overal bij
zijn, maar dat was meest
al van korte duur. Dat
mocht niet van mijn ou
ders en mijn vader haalde
mij nogal eens terug. Zo
zochten wij als er een
vliegtuig was neergestort
naar lichtspoormunitie
om die te laten ontplof
fen. Dat deden we in een
portiek op de Vlasmarkt,
rode- en groene licht
spoormunitie. Kwajon
gensstreken, maar héél
riskant. Dat besef je later
pas. Een jongen heeft er
drie vingers mee verloren.
Dat had ook gevolgen op
school, want in februari
1944 kwam er politie in
de klas. Jan Foudraine,
Jan Lauret en ik moes
ten mee naar het bureau.
'Haal je zakken maar
leeg.' Maar daar zat niks
in, want de munitie lag in
onze lessenaar. Die agent
terug naar school. Kwam
hij terug mét die muni
tie."
Nadat de Canadezen de
stad waren binnengetrok
ken, was het groot feest
in Goes. Het rood-wit-
blauw van de Nederland
se vlag en oranje kleur
den de stad. Op dat feest
kwamen de Schotten met
doedelzakken. "Dat had
den we nog nooit gezien.
De Schotten haddén De
Zoutkeet op de Markt in
beslag genomen en ver
trokken later naar Schou-
wen-Duiveland dat nog
niet bevrijd was", weet
Eddy nog. "En de moffen
meiden, vrouwen die het
met de Duitsers hielden,
werden opgepakt. Die wa
ren er, net als overal, ook
in Goes. Zij werden kaal
geschoren in De Graan-
beurs en in de muziektent
op de Grote Markt gezet.
Daar werden ze bekogeld
met rotte tomaten."
Over ontberingende moffenmeiden en de saamhorigheid
'In de schuur van Ovaa zijn de
koeien verdronken. Van de melk
koeien zijn er nog vier over.
Tevoren was er overvloed van melk,
nu gebrek.' Walcheren is in 1944
onder water gezet door de Duitsers.
Veel inwoners zijn geëvacueerd,
degenen die zijn gebleven zien de
ontberingen. Eén van hen is Barthel
Johannis De Meij, die het allemaal
opschreef in zijn dagboeken.
De Meij, die in 1902
schoolmeester in
Serooskerke was
en in 1914 hoofdonder
wijzer werd van de open
bare school in Ritthem,
hield in zijn dagboeken
nauwgezet het leven in
Ritthem en Nieuwland
bij. Ook tijdens de oor
log. Na zijn overlijden
in 1966 werden uit het
erfgoed van de voorma
lige schoolmeester vele
volgeschreven schrif
ten gevonden. Ook vijf
schriften waarin Bart
hel een dagboek bijhield
in de periode oktober
1944- juni 1945. "Mijn
opa schreef veel", vertelt
kleinzoon Wim De Meij.
"In 1918 verscheen zijn
boek over 'De Kerkelijke
en Burgerlijke Geschie
denis van Serooskerke'
en in 1929 die van Rit
them. In Serooskerke is
een straat naar hem ver
noemd. Daarnaast heeft
hij 40 jaar voor de PZC
geschreven. Toen we met
neven en nichten een re-
imie hielden, kwam het
bestaan van die schriften
aan de orde en heb ik ze
van een neef geleend. In
februari 2013 besloot ik
de handgeschreven ver
halen te bundelen en in
een boekje te publice
ren." Het dagboek van
f.
Barthel De Meij geeft
een spannend inkijkje
in de dagelijkse ontwik
kelingen vanaf 2 oktober
1944. 'Begin september
1944 kwam het bevel
van de Duitse "Weer
macht dat alle bewoners
van Walcheren moesten
evacueren naar Noord
of Zuid-Beveland. Bijna
niemand doet het...' Op 3
oktober bombarderen de
geallieerden Westkapelle,
daarbij zijn 158 burger
slachtoffers te betreuren.
Vier dagen later volgt een
bommenregen op Fort de
Nolle in Vlissingen en bij
Souburg en Ritthem. De
Meij noteert: 'Toen we de
volgende dag opstonden
na een onrustige nacht
stond alles in Welzinge
(buitengebied van Rit
them) blank, behalve en
kele hoge stukken land.
Er waren op Ritthem
nog ongeveer 175 men
sen blijven wonen. Ook
in onze huiskamer stond
het blank.' Op 16 oktober
wordt het huis van De
Meij door een granaat
getroffen. De school
meester concludeert
droogjes: 'Als moeder en
ik in onze kamer waren
geweest waren we beiden
zeker dood geweest.'
astrant vroegen: Hoeveel
ben ik je schuldig?'
In de dagboeken is het
niet alleen kommer en
kwel. Ondanks oorlogs
perikelen beschrijft Bart
hel De Meij de saamho
righeid van de bevolking
en de hulp die mensen
elkaar bieden in de klei
ne gemeenschap ondanks
alle ontberingen. De Wal-
chemaren weten vaak
op creatieve wijze om te
gaan met de isolerende
beperkingen en de hin
dernissen van de inirnda-
tie. Zoals bijvoorbeeld op
20 mei 1945 bij het ver
voeren van een auto. 'Na
het eten kwam Jan uit
Vlissingen. Hij zei zijn
auto te hebben verkocht
aan Garage Sukkel in
Middelburg voor 500 gul
den. Hij had reeds veel
onkosten gemaakt door
de auto van Ritthem naar
Souburg met een vlot te
laten komen en verder
Souburg-Vlissingen door
een paard. Nu van Vlis
singen naar Middelburg
met de trein, want voor
het Jaagpad kreeg hij
geen vergunning.'
Meer lezen over deze
periode in de Zeeuwse
geschiedenis? 'De Evacu
atie van Ritthem' is te
verkrijgen via
wimdemev@zeelandnet.nl
EP
Zl
WOENSDAG 29 OKTOBER 2014
EEN SPECIALE UITGAVE VAN HET WEEKBLAD DE FAAM
Door Leon Janssens
Fxldv Janssens laat een jeugdfoto zien waarop ook zijn vader staat. "Hij moest me nog al eens terughalen."
Foto: Leon Janssens.
De Grote Markt in Goes stroomt na de bevrijding vol.
Door Gerard van der Hoeven
Het leven op Walcheren werd tijdens de oorlog nog zwaarder nadat de
Duitsers het eiland onder water hadden gezet. Foto: PR
Het gezin moet evacu
eren naar Nieuwland.
Daar tekent De Meij ook
het leven van vlak na de
bevrijding op. 24 novem
ber 1944: 'Vanmiddag
kwam een troep meiden
voorbij uit Amemuiden,
daar zij onder gewapend
geleide waren, zullen
het dames geweest zijn
die zich met Duitse sol
daten hebben opgehou
den. Wij hoorden dat op
Zuid-Bevelandse dorpen
de haren van de meisjes
werden gemillimeterd. Er
waren er bij die na afloop
13
3
12
