Eigenlijk was ik een
kindsoldaat
Arbeidsongeschikt
door PTS Syndroom
Win
In het bad
ALTIJD ACTUEEL: DEWEEKKRANT.NL
F7FRSA0TIF I P&O EERRIES-
Voor boekingen bel 020-2013333
.001 UIVIN I HEMK-SBAAM-
AOTIF I Ql tOK Si WIN
ARJEN KOOKT
MAKKELIJK EN GEZOND
Wat eten we vandaag?
VIP première kaarten
WP arrangement
ga snel naarwww.deweekkrant.nl/actie
De Faam
Woensdag 28 juli 2010 - Pagina 57
veel te jong!
De vredesmissie in Bosnië heeft diepe sporen achtergelaten bij Jurgen Smits. Hij was destijds 17
jaar en daarmee de jongste VN-soldaat van de missie. foto: ine bloemen
door ine bloemen
KORTGENE - Een houten speel
goedtank. Als je er aan draait,
komt er een mooi slaapliedje
uit, Lullaby*. "Zo is het ons
voorgesteld, de uitzending naar
Bosnië januari 1993", stelt vete
raan Jurgen Smits uit Kortgene.
Vorige maand werd hij onder
scheiden met het Draaginsigne
Gewonden.
Het insigne wordt toegekend aan
militairen of veteranen die licha
melijk of geestelijk letsel hebben
opgelopen tijdens oorlogsom
standigheden of vredesoperaties.
Het insigne is in 1990 ingesteld
en sindsdien zo'n 4300 keer uit
gereikt. Veelal onder Indiëgan-
gers. Jurgen was zeventien toen
hij uitgezonden werd. Daarmee
was hij de jongste soldaat bij de
VN-vredesmissie in Zuid-Bosnië.
22 februari 1994 werd hij acht
tien. Veel te jong vindt hij nu.
"Het werd ons voorgesteld als
een vredesmissie, relaxed. We
zouden wat transporten moeten
doen en verbindingen leggen.
Geen oorlogshandelingen dus. Ik
had op m'n zestiende gekozen
voor een militaire opleiding. In
januari 1993 werden vrijwilligers
gevraagd voor Bosnië. Als nie
mand zich zou opgeven, zouden
er aangewezen worden. Nou, ik
was een militair en dan moet
je daar ook naar handelen. Bo
vendien leverde het een aardig
bedrag in de maand op. Tegen
over de wedde van achthonderd
gulden per maand een salaris
van vijfduizend. Veel jongens
hébben daarom ook die keuze
gemaakt." De vredesmissie bleek
niet zo vreedzaam als was voor
gespiegeld. "Als VN-militair ben
je machteloos. Je mag niets. Geen
wapens gebruiken tenzij je daar
toestemming voor hebt. Maar
wat doe je als je vluchtelingen
op transport helpt en ze worden
vanuit de bergen beschoten? Dan
blijf je echt niet met je armen
over elkaar staan. Ik heb het wa
pen dus echt wel gebruikt. Het
was of hij of ik, of zij of ik. Dan
gaat 'ikkie' wel voor."
Door een doip rijden, een kwar
tier nadat het volledig was uit
gemoord, is gruwelijk en schok
kend voor Jurgen. Een andere
bloedstollende ervaring was toen
hij dwars door het front reed. Op
de terugweg van een vrachtwa
genreparatie had hij de verkeerde
weg genomen en kwam midden
in het front terecht. "Van twee
kanten werden we beschoten.
Ik ben met 120 kilometer overal
doorheengereden, steeds buk
kend om de kogels te ontwijken.
Ik weet niet welke ravage ik daar
mee heb achtergelaten."
Wachtdraaien met een uzi en
Browning pistool. "Je kreeg tien
patronen. Moest-ie niet op au
tomatisch staan, dan was je er
zo doorheen." Wat Jurgen be
hoorlijk dwars zit, was het ge
brek aan nazorg. "Toen ik na
zes maanden terugkwam, waren
alleen mijn ouders op Schiphol.
Na acht maanden thuis werd er
gebeld of ik al terug was van de
missie. Van de teruggekeerde
militairen heeft tien procent
nergens last van. Van de overige
negentig heeft twintig tot dertig
procent een vorm van nazorg.
De andere zestig procent niet.
Daar zat ik dus bij. In het begin
begrijp je niet waarom je gedrag
zo veranderd is. Agressie, zuipen,
blowen, schulden maken. Overal
lak aan hebben."
KORTGENE - In de Volkskrant
van 12 juni was een interview
te lezen met professor dr. Dick
Swaab, hersenwetenschapper.
Swaab is vooral bekend door
zijn onderzoek en ontdekkin
gen naar hersenanatomie en
-fysiologie. Eén van zijn ont
dekkingen is, dat hersenen
pas op 25-jarige leeftijd zijn
uitgerijpt. Pas dan zijn men
sen volwassen.
Jurgen: "Nou, daar ben ik het
helemaal mee eens. Ik was
gewoon een kindsoldaat. Zelf
voelde ik me pas op mijn 29e
volwassen. Maar dat kan ook
komen door de gruwelijke
ervaringen, die ik nog steeds
met me mee draag. Als je de
foto's ziet van toen, ben ik nog
een kind. En een braaf kind
ook. Tot m'n 21e geen alcohol
gebruikt. Zelfs nog misdie
naar geweest."
Na zijn tijd in Bosnië had
ook de omgeving van Jurgen
moeite met hem. Hij was niet
meer de Jurgen van voor
heen. "Mijn ouders hebben
een helse tijd gehad toen ik
terugkwam. Ik was totaal on
handelbaar. Daarom heb ik
mijn vader de speld die bij
het insigne hoort, opgespeld",
aldus de veteraan.
KORTGENE - Jurgen lijdt aan
PTSS: Post Traumatisch Stress
Syndroom. Hij is voor 40 pro
cent arbeidsongeschikt en krijgt
daarvoor een invaliditeitspen
sioen van het leger. Omdat hij
niet met het openbaar vervoer
kan reizen, ontvangt hij ook een
bijdrage voor autorijden.
"Ik ben dol op zeevissen en zo
ben ik in contact gekomen met
een soldaat die voor 100 pro
cent was afgekeurd. Hij raadde
me aan deze regeling aan te
vragen. Tot dat moment wist
ik niet dat zoiets bestond. Na
een aantal testen, formulieren
en gesprekken kwam de uitslag
40 procent arbeidsongeschikt.
Dat was in 2007 en ik kreeg ook
twee jaar met terugwerkende
kracht. Met dat geld heb ik toen
mijn schoorsteenbedrijf kun
nen starten. Het loopt redelijk
goed en ik ben eigen baas. Dat
kan ik aan."
Het draaginsigne mag je altijd
dragen. "Het voelt als erken
ning voor je inzet en de offers
die je hebt gebracht. Er bestaat
ook een speldje 'witte anjer'. Dat
mag elke Nederlander dragen,
alleen bij bepaalde gelegenhe
den, de periode rondom vete-
ranendagen. Voor m'n zoontje
zou ik graag een 'kleine witte
anjer' hebben. We moeten niet
vergeten dat ook kinderen veel
lijden door de PTSS van hun
vader."
Wereldaanbieding
Dé Weekkrant vaart samen
met P&O Ferries naar hartje
Rotterdam en u kunt daar
bij zijn! Stap in september
aan boord voor een unieke
dagtocht dwars door de Rot
terdamse havens tijdens het
waterspektakel van De We
reldhavendagen.
Vanaf Europoort vaart het 215
meter lange schip de Nieuwe
Waterweg langs Maassluis,
Vlaardingen, Schiedam en
Delfshaven tot aan de impo
sante skyline van Rotterdam.
In het centrum nemen wij
deel aan een aantal spectacu
laire helikopterdemonstraties
voordat het schip bij de Eras-
musbrug onder toeziend oog
van duizenden toeschouwers
een sierlijke draai maakt.
Vanaf de buitendekken heeft
u van ruim 30 meter hoogte
een fantastisch uitzicht op alle
kade activiteiten en is het echt
genieten als onze Cruiseferry
het centrum van Rotterdam
binnen komt varen. Onder
weg is het gehele schip aan
de binnenkant te bezichtigen.
Aanbieding
Zaterdag 4 of zondag
5 september 2010.
Normaal: €59 p.p.
Weekkrant aanbieding:
€54 p.p.
Kinderkorting (t/m 15 jaar):
€10 per kind.
Lunchbuffet: €25 p.p.
(beperkt aantal plaatsen).
Busvervoer
U kunt busvervoer naar
P&O Ferries in Europoort
bij boeken.
Opstapplaatsen:
Weert: €40 p.p. retour
Eindhoven: €35 p.p. retour
Tilburg: €30 p.p. retour
Breda: €25 p.p. retour
Rotterdam: €15 pp retour
Bij voldoende deelname.
(ma-za 09.00-17.00 uur).
Vermeld uw kortingscode
WEG Wereldhavendagen
foto: peter elenbaas
Ik zeg ligbad omdat we thuis een zitbad hadden. Vermoedelijk daarom
woon ik nu in een huis met twee ligbaden. Het zitbad, een granito kuip
en een dito gootsteen met opstaande randen waarop ik mijn benen
kwijt kon toen ik ouder en langer werd, was een vooruitgang na de zin
ken teil in mijn geboortehuis.
Eenmaal per week liet mijn moeder de teil voor driekwart vollopen en
voegde er een ketel kokend water aan toe. Het bad was altijd te koud.
Als ik me goed herinner zaten mijn broertje en ik vroeger samen in de
teil. Het wasprocédé speelde zich afin een onverwarmde bijkeuken waar
de wringer en een mangel stonden.
In het volgende huis, dat met het zitbad, was een geiser dus koud heb ik het in bad niet meer gehad.
Bij oom Gerard ging ik graag logeren. Er was een ligbad waar ik eens per week gebruik van kon
maken. Ook daar was het comfort beperkt.
Om economische redenen mocht er niet meer dan twee decimeter water in het bad.
Ik herinner me een enigszins geelbruin uitgeslagen kuip op pootjes.
Ik wentelde me in het laagje water bij het licht van een peertje en een inatglazen bovenlicht in de
hoek van de badkamer.
Later werd ik een badlezer. Met een boek in de hand en een glas witte wijn binnen bereik kan ik een
uur in het bad liggen.
Na de inleidende tivee kwatrijnen van dit badsonnet, volgt, nu de chute.
De douche in de hotelkamer in St. Jean de Luz hing boven het bad. Er was geen gordijn. Dan moet
je zittend in het bad douchen, anders wordt het een waterballet. Normaal sta ik voorzichtig op uit
het bad. Omdat ik nu slechts haastig had gedoucht was ik niet geconcentreerd.
1 Reageren op de column? Ga naar www.deweekkrant.nl/spaan
mstfm
</X arjenkÖ^ÖKT
aiYlNHOCMNfW#I
Ga naar www.deweekkrant.nl/arjen-kookt
voor Sammy's Avonturen 3D
voor 4 personen!
3x
Looptijd actie: tot vrijdag 30 juli 15.30uur
