Provincie Zeeland
Gewijzigde plannen Westerschelde
Container Terminal (WCT)
Dansen in het licht van de godin
Zeeuws Palet
Colijnsplaat eert moedergodin
Nehalennia en de wetenschap
üOfficiële Mededelingen
Informatierubriek van
de Provincie Zeeland,
nr. 32/2005
Afdeling Communicatie,
Nieuwe Burg 42,
postbus 6001,
4330 LA Middelburg,
telefoon (0118) 63 14 00
infocentrum@zeeland.nl
Milieu
Vergunning
Sealake
Terminal B.V.
Vergunning
Van Dalen
Middelburg B.V.
Schelde-estuarium
2010
Zeeland Seaports heeft op 29 juli het nieuwe ontwerp gepresenteerd voor
de WCT, waarmee de duinen van de Kaloot behouden kunnen blijven.
Terugblik
Provinciale Staten
Klederdracht
Heldendichten
Ingewijd
Heiligdommen
Woensdag 10 augustus 2005
De Faam
10
foto: Windmolens Sloe (Jaap Wolterbeek)
Met de uitgave Zeeuws Palet wil
de provincie geïnteresseerden op
de hoogte houden van de ontwik
kelingen rond het Omgevingsplan
Zeeland. Vorig jaar oktober heb
ben Provinciale Staten de hoofdlij
nen van het plan vastgesteld. De
afgelopen maanden is druk
gewerkt aan een verdere uitwer
king van deze hoofdlijnen in over
leg met gemeenten, waterschap
pen en diverse belangenorganisa
ties. Het resultaat is een concept
ontwerp van het Omgevingsplan
Zeeland 2006-2012, met de
nadruk op concept.
Als in oktober 2005 het ontwerp
beschikbaar is, start ook de
inspraakprocedure waarbij ieder
een zijn/haar zegje kan doen.
In Zeeuws palet worden een aan
tal onderdelen van het concept
ontwerp nader toegelicht. De
luchtkwaliteit bijvoorbeeld verbe
tert weliswaar gestaag, maar in
de binnensteden en langs drukke
vaarroutes moet nog wel wat ver
anderen en door het gewijzigde
Europese stoffenbeleid komen er
nieuwe opgaven bij. De provincie
wil onder andere door windener
gie bijdragen aan een verminde
ring van CÓkiitstoot. Om de hori
zon zo min mogelijk te "vervuilen"
wordt aangestuurd op concentra
tie in bepaalde gebieden. Ten
aanzien van water moet al het
Nederlandse grond- en oppervlak
tewater, dus ook het Zeeuwse,
voldoen aan de normen van de
Europese Kaderrichtlijn Water
(EKW). Het huidige waterbeleid
moet daarvoor worden aange
past. Een van de schoolvoorbeel
den van integraal omgevingsbe
leid is de aanleg van een zogehe
ten landschapsnetwerk. Hiermee
kan de landschappelijke structuur
worden versterkt, extra capaciteit
worden gerealiseerd om overtol
lig water te bergen en de toegan
kelijkheid van het landelijk gebied
voor bewoners en toeristen wor
den vergroot. De provincie wil,
naast grootschalige vormen van
verblijfsrecreatie, ook vormen van
kleinschalig plattelandstoerisme
behouden en het unieke karakter
van deze toeristische producten
versterken. Hoewel de provincie
meer ruimte wil geven aan lande
lijk wonen, mag dit niet ten koste
gaan van de groenblauwe open
heid van het landschap.
Zeeuws palet kan besteld worden
bij het provinciaal informatiecen
trum, Nieuwe Burg 42, Postbus
6001, 4330 LA Middelburg, tel.
0118-631400, e-mailadres
infocentrum@zeeland.nl
Gedeputeerde Staten van
Zeeland hebben aan
Sealake Terminal B.V. een
vergunning Wet milieube
heer met voorschriften ter
bescherming van het milieu
verleend voor een wijziging
in de geluidsproductie.
De vergunning ligt van
11 augustus 2005 tot en
met 21 september 2005
ter inzage bij de Directie
ruimte, milieu en water,
Het Groene Woud 1 te
Middelburg, op werkdagen
van 8.00-17.00 uur en des
gevraagd buiten kantooru
ren en bij de gemeente
Middelburg, dienst ruim
te, afd. vergunningen en
handhaving, Kanaalweg
3, op werkdagen van8.00-
12.00 uur en 13.00-16.30
uur en (na telefonische
afspraak 0118-675287) op
donderdagavond.
Degenen die bedenkingen
hebben ingebracht tegen de
ontwerp-vergunning, de advi
seurs die advies uitgebracht
hebben over de ontwerp-
vergunning en belangheb
benden aan wie redelijker
wijs niet kan worden verwe
ten geen bedenkingen te
hebben ingebracht tegen de
ontwerp-vergunning kunnen
tot en met 22 september
2005 tegen de vergunning
beroep instellen bij de
Afdeling bestuursrecht
spraak van de Raad van
State, Postbus 20019,
2500 EA 's Gravenhage.
De vergunning wordt op
23 september 2005 van
kracht, tenzij overeenkom
stig artikel 36 van de Wet
op de Raad van State,
juncto artikel 8.81 van de
Algemene wet bestuurs
recht een verzoek tot het
treffen van een voorlopige
voorziening is gedaan bij de
Voorzitter van de Afdeling
bestuursrechtspraak van de
Raad van State.
Voor het inzien buiten
kantooruren, mondelinge
toelichting en kopieën
van ter inzage gelegde stuk
ken kunt u zich wenden tot
dhr. E. de Smidt
(tel. 0118-631769).
Gedeputeerde Staten van
Zeeland hebben aan Van
Dalen Middelburg B.V.,
gelegen aan de
Kleverskerkseweg 65 te
Middelburg, een vergunning
Wet milieubeheer met
voorschriften ter bescher
ming van het milieu ver
leend voor het veranderen
en het in werking hebben na
die verandering van de
inrichting bestemd voor de
opslag, sortering, handel en
be- en verwerking van ferro-
en non-ferro metalen. In de
vergunning zijn een aantal
wijzigingen aangebracht ten
opzichte van het ontwerp.
De vergunning ligt van 11
augustus 2005 tot en met
21 september 2005 ter
inzage bij de Directie
ruimte, milieu en water,
Het Groene Woud 1 te
Middelburg, op werkdagen
van 8.00-17.00 uur en des
gevraagd buiten kantooru
ren en bij de gemeente
Middelburg, dienst ruimte,
afd. vergunningen en
handhaving, Kanaalweg 3,
op werkdagen van 8.00-
12.00 uur en 13.00-16.30
uur en (na telefonische
afspraak 0118-675287) op
donderdagavond.
Degenen die bedenkingen
hebben ingebracht tegen
de ontwerp-vergunning, de
adviseurs die advies uitge
bracht hebben over de ont
werp-vergunning, degenen
die bedenkingen hebben
tegen wijzigingen die zijn
aangebracht ten opzichte
van de ontwerp-vergunning
en belanghebbenden aan
wie redelijkerwijs niet kan
worden verweten geen
bedenkingen te hebben
ingebracht tegen de ont
werp-vergunning kunnen tot
en met 22 september
2005 tegen de vergunning
beroep instellen bij de
Afdeling bestuursrecht
spraak van de Raad van
State, Postbus 20019,
2500 EA 's Gravenhage.
De vergunning wordt op 23
september 2005 van
kracht, tenzij overeenkom
stig artikel 36 van de Wet
op de Raad van State, junc
to artikel 8.81 van de
Algemene wet bestuurs
recht een verzoek tot het
treffen van een voorlopige
voorziening is gedaan bij
de Voorzitter van de
Afdeling bestuursrecht
spraak van de Raad van
State.
Voor het inzien buiten
kantooruren, mondelin
ge toelichting en kopie
ën van ter inzage gelegde
stukken kunt u zich wenden
tot dhr. P. Beijaard
(tel. 0118-631071).
Nieuws
De hoofdlijnen van de besluiten,
die de regeringen van Vlaanderen
en Nederland hebben genomen
ten aanzien van het Schelde-estu
arium 2010, zijn door de project
directie ontwikkelingsschets
Schelde-estuarium (Proses)
samengevat in een brochure.
De veiligheid wordt vergroot door
dijkverhogingen in stedelijk en
industrieel gebied en door vóór
2030 gecontroleerde overstro
mingsgebieden aan te leggen.
De toegankelijkheid van de haven
van Antwerpen wordt beter door
de vaargeul geschikt te maken
voor grote (container)schepen.
De vaargeul wordt verdiept naar
13,1 meter (was 11,85 meter)
om doorvaart mogelijk te maken,
ongeacht het tij.
Met flexibele startlocaties voor
baggermateriaal wordt getracht
de dynamiek van de Schelde te
behouden en te versterken.
Nederland en Vlaanderen gaan
meer ruimte maken voor natuur.
Grensoverschrijdend wordt De
Vlakte van de Raan als zeereser
vaat aangewezen, het Zwin wordt
uitgebreid met minstens 120 en
mogelijk 240 hectare en in de
Hertogin Hedwigepolder en de
Prosperpolder wordt 440 hectare
intergetijdegebied ontwikkeld. In
Nederland zal circa 300 hectare
estuariene natuur ontwikkeld wor
den op nader te bepalen locaties.
In Vlaanderen wordt de Durme
heringericht. Er wordt 125 hecta
re natuur ontwikkeld in overstro
mingsgebieden en in de Kalkense
Meersen wordt 600 hectare wet
land ingericht. Er zal nog 210
hectare natuur ingericht worden
op nader te bepalen locaties.
De brochure is te verkrijgen bij
het informatiecentrum van de
provincie.
Gedeputeerde Staten heeft op
verzoek van Provinciale Staten
aan Zeeland Seaports gevraagd
de mogelijkheden te onderzoe
ken van een kleinere WCT.
Een grootschalige containerter-
minal in Vlissingen-Oost is alleen
mogelijk als het streekplan
Zeeland wordt aangepast.
Provinciale Staten heeft in 2002
ingestemd met die aanpassing,
maar dat besluit is door de Raad
van State in juli 2003 vernietigd.
Provinciale Staten heeft vervol
gens in oktober 2004 besloten
om de haalbaarheid van een
nieuwe procedure te laten onder
zoeken. Eén van die onderzoe
ken is van het Waterloopkundig
Laboratorium Delft-Hydraulics. In
samenwerking met Arens Bureau
voor Strand- en duinonderzoek,
Svasek Hydraulics, Royal
Haskoning en Ecologsich
Adviesbureau B. Kruijsen is het
concept-rapport tot stand geko
men.
In de loop van dit jaar zullen ook
de onderzoeksresultaten beschik
baar zijn van de milieueffectrap
portage en de maatschappelijke
kosten-batenanalyse.
Opdracht
De opdracht vanuit de provincie
Zeeland was te onderzoeken of
het mogelijk is om een container-
terminal met een kadelengte van
2000 meter aan te leggen langs
het strand van de Kaloot zonder
schade aan te richten aan
beschermd natuurgebied in het
kader van de Europese Vogel- en
Habitatrichtlijnen.
Het onderzoek heeft zich toege
spitst op het behoud en, indien
mogelijk, versterking van de
Foto: Kaloot: (Aerolin)
natuurlijke kenmerken van drie
locaties, waar jonge duinvorming
plaatsvindt. De eerste locatie is
in de buurt van de EPZ-centrale
(A), de tweede tussen de inlaat
en de uitlaat van de centrale (C)
en de derde in de buurt van de
Oosthavendam (D). Bovendien
zijn verschillende variaties beke
ken met een- en tweezijdige
inkortingen van de terminal.
Onderzoek en conclusies
Ten behoeve van het onderzoek
is eerst de historische ontwikke
ling van de gebieden in kaart
gebracht. Vervolgens zijn de
belangrijkste randvoorwaarden
onderzocht voor de processen
van duinvorming en erosie op de
Kaloot. Om een voorspelling te
kunnen doen over de ontwikkelin
gen en effecten na aanleg van de
WCT, is een zogeheten morfolo
gisch model samengesteld.
De conclusie van het effect-
onderzoek is dat het mogelijk is
een Westerschelde Container
Terminal aan te leggen met een
kadelengte van ongeveer 2000
meter, indien de terminal tweezij
dig ingekort wordt. De jonge dui
nen in de deelgebieden A en D
blijven zo volledig gespaard. Ook
de processen die voor duinvor
ming van belang zijn kunnen in
stand gehouden worden, als de
voorspelde achteruitgang van het
strand wordt voorkomen door
zandsuppleties. Overigens zou
den deze ook zonder WCT nodig
zijn, in verband met de Habitat
richtlijn, die instandhouding ver
plicht.
Informatie
Dinsdagavond 6 september
wordt het rapport tijdens een
informatieavond over de WCT
toegelicht. Deze avond in Hotel
Arneville in Middelburg is toegan
kelijk voor alle belangstellenden.
De samenvatting van het onder
zoek kan nagelezen worden op:
www. wctvlissingennl
ui m
Provinciale Staten
in miniminiiinn Zeeland MMamaww
De 47 leden van Provinciale
Staten komen maandelijks bijeen
tijdens de statenvergadering,
leder lid van PS is ook lid van
een politieke partij. Deze partij
en/fracties organiseren diverse
bijeenkomsten om met elkaar
maar ook met hun achterban en
doelgroepen van gedachten te
wisselen over actuele zaken.
Daarnaast maken deze leden
deel uit van een of meerdere sta
tencommissies. Tijdens deze ver
gaderingen worden voorstellen
behandeld die in de statenverga
dering aan de orde komen.
In Zeeland werken we met vier
statencommissie: Economie en
Mobiliteit, Ecologie en Water,
Ruimte en Sociale en Bestuurlijke
Zaken. De commissieleden verga
deren eveneens maandelijks.
Om goed geïnformeerd te zijn
leggen de leden regelmatig werk
bezoeken af en nemen ze deel
aan bijeenkomsten waar uiteenlo
pende onderwerpen ter discussie
worden gesteld. Statenleden
informeren op hun beurt weer
belangen-organisaties, overheden
en andere doelgroepen.
Naast alle reguliere vergaderin
gen hebben de Statenleden in de
eerste helft van dit jaar o.a. deel
genomen aan:
- een bezoek aan het Buys Ballot
college te Goes. Onze politici
gingen in de trailer in discussie
met jongeren van deze middel
bare school;
- de voorrondes van het
Nationaal Jeugddebat;
- een werkbezoek aan de Eerste
Kamer;
- de opening van de fietsbrug
over de Sloeweg;
- een werkbezoek van de com
missie Ruimte aan de gemeente
Terneuzen;
- een werkbezoek van de com
missie Ruimte aan het
Spieghelkwartier in Vlissingen;
- een werkbezoek van de com
missie Economie en Mobiliteit
aan de Hogeschool Zeeland;
- een schoolbezoek van 160 leer
lingen van het CSW aan
Provinciale Staten. Leerlingen
gingen met. statenleden in dis
cussie over kernenergie;
- een bezoek van de Tweede
Kamer Commissie Verkeer en
Waterstaat aan Zeeland i.v.m.
de Ontwikkelingsschets
Schelde-estuarium 2010;
- een werkbezoek aan het
Klaverblad.
De statenleden hebben ook ver
schillende hoorzittingen en
gedachtewisselingen gehouden
waar inwoners en maatschappe
lijke organisaties hun stem kon
den laten horen:
- gedachtewisseling over het
omgevingsplan Zeeland;
- hoorzitting over het Schelde-
estuarium.
Foto: bezoek Middelbare School aan Provinciale Staten
Statengriffie Balans 25 Postbus 6001 4330 LA Middelburg
COLIJNSPLAAT - Colijns-
plaat opent zaterdag (13 au
gustus) een tempel voor de
eeuwenoude Zeeuwse godin
Nehalennia. De duizenden ja
ren oude ieidsvrouwe voor zee
mannen blijkt ook vandaag de
dag nog mensen te inspireren.
Dansdoeente Anneke Witter
mans uit het Gelderse Epe
danst graag Mn de voetsporen
van de godin'.
'Een eye-opener' en 'een moge
lijkheid om tot bezinning te ko
men.' omschrijft de gedreven
Wittermans haar Nehalennia.
"Ik voel me verbonden met wijs
heid en oeroude vrouwen-weten
schap. Nehalennia is daar wat
mij betreft een mooi voorbeeld
van; een archetypisch beeld
waar iedereen wat van kan le
ren".
De dansdoeente is regelmatig in
Zeeland te vinden. Ze geeft er
workshops oerdansen aan het
strand. Zaterdag, wanneer de
Neheiennia-tempel in Colijns-
plaat geopend wordt, tracteert ze
het publiek op een tweetal de
monstraties.
Wittermans deed de laatste twee
jaar uitgebreid onderzoek naar
Nehalennia. Zij is er van over
tuigd dat de Zeeuwse godin een
Keltische oorsprong heeft. "Een
kwestie van gevoel", geeft ze
toe, want geschreven bronnen
uit de periode van vóór de Ro
meinen zijn er niet. "Maar er
zijn wel andere aanwijzingen".
Een paar daarvan vond ze in de
Zeeuwse streekdrachten.
Zo lijkt de Zeeuwse strik, gedra
gen op de muts, soms als twee
druppels water op een oud Kel
tisch symbool. "De drie aan el
kaar grenzende cirkels van de
strik uit Nieuw- en Sint Joosland
bijvoorbeeld. Die vond ik terug
op gebeitelde stenen. Een ty
pisch Keltische vorm. Ook
knopen van mannenbroeken zijn
qua vorm identiek aan Keltische
schilden." Het lijkt een beklon
ken zaak. "Terwijl een juwelier
zal zeggen dat het één niets met
het ander te maken heeft," weet
Wittermans. "Deze symbolen
zie je namelijk pas vanaf de
achttiende eeuw in de Zeeuwse
streekdracht opduiken. Maar ik
zeg dat die symbolen wel ergens
vandaan moeten komen. Vorm
verwantschap is nooit toeval.
Mensen moesten destijds veel
geld betalen voor een sieraad,
het ligt niet voor de hand dat je
dan zomaar een vorm kiest. Je
kiest iets datje hoog wil houden,
Anneke Wittermans: "Ik voel me verbonden met wijsheid en
oeroude vrouwenwetenschap".
COLIJNSPLAAT - Demon
straties oerdansen, een optre
den van een historische Ro
meinse groep en drumband
vol trommelende vrouwen. Zo
ziet, in vogelvlucht, de ope
ning van de Nehalennia-tem-
pel in Colijnsplaat er zater
dag (13 augustus) uit.
Commissaris van de Koningin
Wirn van Gelder opent het ge
bouw om 12.00 uur officieel.
Daarna zijn er gedurende de
hele dag afwisselend optredens
van Corbvlu. een groep die het
Romeinse leven zo historisch
mogelijk nabootst, Jules Bitter
die zijn cd presenteert, de Ne-
helennia-dans van Anneke Wit
termans en de BellaLuce Wo
men Drummers. De opening
De nagebouwde Nehelennia-
tempel in Colijnsplaat. (foto:
Jaap Wolterbeek)
van de Galleo-Romeinse tem
pel vindt plaats tijdens de Co-
lijnsplaatse Dagen. Er zijn de
hele dag door demonstraties en
optredens in het oude vissers
dorp.
iets dat betekenis voor je heeft."
Een andere aanwijzing bevindt
zich in de grote wereldliteratuur.
Om precies te zijn: in de Ilias en
de Odysee, heldendichten die
toegeschreven worden aan de
Griekse dichter Homerus. Maar
niet door iedereen. "In zijn boek
Waar eens Troje lag geeft Iman
Wilkens, die het onderwerp der
tigjaar lang bestudeerde, zijn vi
sie op het verslag van de Tro
jaanse Oorlog."
Die komt er kort gezegd op neer
dat de reis van Odysseus een van
oorsprong Keltisch verhaal is,
voor het eerst opgeschreven
door Homerus. Dientengevolge
moeten de plaatsen uit epos niet
gezocht worden aan de Middel
landse Zee, maar noordelijker.
De grote Trojaanse veldslag zou
zich in die visie bij Engeland
hebben afgespeeld, maar ook
voor Zeeland is een rolletje weg
gelegd. Wanneer Odysseus na
melijk wil terugkeren, komt hij
op krachten bij de tovenares Cir
ce. Die zou zich volgens Wil
kens hebben bevonden op
Schouwen. De naam van de to
venares is een verwijzing naar
Zierikzee. De Onderwereld zou
in werkelijkheid te vinden zijn
op Walcheren, in of nabij Dis
hoek om precies te zijn.
Anneke Wittermans: "Daaruit
kun je opmaken dat er in de Kel
tische tijd ergens in Midden-
Zeeland een leerinstituut was.
een plek waar je ingewijd kon
worden of inzichten kon verwer
ven om door te gaan met het le
ven. En precies op die plek wor
den later tempeltjes en altaarste
nen van een Romeinse godin ge
vonden." Wittermans erkent dat
haar theorieën niet wetenschap
pelijk worden ondersteund.
"Daar gaat het ook niet om. Kel
ten maakten geen afbeeldingen
van hun goden en schreven hun
geschiedenis ook niet op. We
zullen het dus wel nooit precies
weten." Ze noemt het jammer
dat Nehalennia relatief onbe
kend is in Nederland. "Jullie in
Zeeland hebben wel van haar ge
hoord, maar de rest van het land
weet er nauwelijks van. Ik hoop
dat dat verandert door de komst
van het tempeltje".
De tempel in Colijnsplaat is per
definitie een Romeinse. "Kelten
hadden geen huizen waarin ze
goden aanbaden", legt Anneke
uil. "Die zochten hun heilig
dommen bij bomen". Ze zal er
dan ook zelf niet echt gebruik
van maken. "Natuurlijk kom ik
er wel regelmatig, wanneer ik in
Zeeland ben. Niet om te dansen,
want daarvoor is de ruimte te
klein. Bovendien dans ik liever
zoals de Kelten, buiten in de na
tuur. Daar is het ruim".
GOES - Over de oorsprong en
daden van Nehalennia is niet
zo veel bekend. Zeker is dat in
de Romeinse tijd in Domburg
en Colijnsplaat tempels be
stonden om de godin te vere
ren.
Algemeen wordt aangenomen
dat Nehalennia geen Romeinse
godin was, maar een door de
Romeinen geadopteerde, oude
re godheid. Volgens sommigen
had ze een Keltische oorsprong,
anderen houden het op een Ger
maanse afstamming. Maar waar
ze ook vandaan komt, ze lijkt in
elk geval een dochter van de
aloude moeder-godin, vrucht
baarheidssymbool nummer één
uit de oudheid.
De enige afbeeldingen die er
van Nehalennia zijn, tonen een
jonge vrouw, gehuld in een
manteltje dat wetenschappers
als 'typisch Zeeuws' (voor die
tijd) aanduiden. Vaak wordt ze
vergezeld van een hond, die
symbool zou staan voor waak
zaamheid en trouw.
Deze afbeeldingen zijn gevon
den op voticf-altaren, opgevist
uil zee. Zeemannen smeekten
voor vertrek een veilige terug
komst af bij Nehalennia. Wan
neer de reis inderdaad voor
spoedig verliep, schonken zij de
inheemse godin een stenen ta
bleau waarop hun dank werd
uitgesproken.
De Romeinen kwamen om
streeks het jaar nul voor het
eerst in Zeeland. Uit die tijd
moeten ook de oorspronkelijke
tempels bij Ganuenta (nu Co
lijnsplaat) en Domburg stam
men. In de derde eeuw van onze
jaartelling verdween het tem
peltje van Colijnsplaat in de
zee.
Het idee voor het nabouwen
van de tempel stamt uit 1997.
Een groepje dorpsbewoners
wilde het vierhonderdjarig be
staan van Noord-Beveland er
mee opluisteren. Van alle kan
ten werd enthousiast gerea
geerd en met subsidie van de
Europese Unie is de tempel in
middels een feit.
J
