Bijgeloof rondom het ei
Paasviering al vele eeuwen oud
Monsterpuzzel
Puzzel mee en win 'n beautyarrangement
V'
Woensdag 27 maart 2002
Ik zeg en ik zei, ik leg en ik lei,
een maagd is een meid en het
Engelse egg is ons ei. Heel
merkwaardig, nietwaar? Het ei
behoort tot de Germaanse
woorden waarin eg
stuivertje wisselen.
Modern bijgeloof
Emmausgang
1
Voorts behoort het tot de groep
'stapelvormen'; dat zijn woorden
die in onze taal een dubbele
meervoudsuitgang heb
ben: lammeren, liede
ren, klederen, kinderen,
volkeren enz. en ook ei
eren. Het ei begint in
vrijwel alle talen met
een klinker. Dat is zelfs'
in het Latijn het geval:
ovum. En dat betekent
gewoon 'wat des vogels
is' omdat vogel avis was
in het Latijn. Maar ons
woord ei is (en dat wisten de
vroegere eierverklaarders
niet) wel enkele duizenden ja
ren ouder dan het Latijn.
Lang voor het begin van onze
jaartelling had de mens uit het
Achter-Indische bhankivahoen
een kip gefokt. Die stamvader
leeft nog in heel Achter-Azia. Het is
een patrijsachtige vogel die drie of
vier maal per jaar een broedsel groot
brengt.
Hoe het komt dat de kip als huisdier
vele eeuwen véèr Chr. hier bekend
was? Geen mens die het weet. Laten
wij zeggen dat onze voorouders gek op
eieren waren, dat ze het zat werden
om hun nek te breken bij het uithalen
van inheemse vogelnestjes, dat gans
en eend te weinig legden en dat ze
daarom maar kippen kochten van
langstrekkende oosterlingen.
Waarom wij dan zelf van onze bloedei
gen patrijs geen legdier hebben gefokt?
Niemand die het weet. Een ei is niet
bederfelijk. U koopt natuurlijk kakel
verse eieren, allicht. Toch bereikt het ei
(mits koel bewaard) pas op de negen
de en elfde dag zijn volle smaak. En in
de koelkast blijft het zeker drie tot vier
weken heel goed eetbaar.
Toch was dat niet de reden voor de
vraatlust onzer fokkende voorouders.
Uit een ei ontstond een nieuw dier,
een vogel. Bijgevolg moest je, als je
zo'n ei consumeerde, toch allicht iets
meekrijgen van de krachten van het
jonge dier... En dus maar nestjes uitha
len. Van eieren eten zouden de man
nen bijzonder potent worden. Het was
ook het
uitgekiende kostje voor kinderen, ou
den van dagen en zieken.
Een ontbijt zonder ei was dan ook he
lemaal niks. Je kunt het klutsen, koken
en bakken. Geklutst met cognac of
brandewijn levert het een drankje dat,
mits ingenomen op de nuchtere maag,
u de hele dag fit doet voelen.
Jongens klommen vroeger in de hoog
ste bomen om met de pet tussen de
tanden (waarin de eieren) voorzichtig
af te dalen. Twee gaatjes in de dop en
het uitvloeisel kon je bakken. De dop
pen kon je aan een draadje boven je
bed hangen bij wijze van krijgstrofee.
Wie de meeste lege doppen boven zijn
legerstee had hangen was de onge
kroonde koning. Dat dit een zinloze
manier is om de natuur te ontdoen
van nuttige diertjes... wie dacht daar
toen aan?
Gelukkig zijn we tegenwoordig wat
wijzer geworden en kunnen we ons te
goed doen aan scharreleierefen en
meergraneneieren. Dat zijn eieren van
kippen die niet eenzijdig zijn gevoed.
Van eieren eten raak je verstopt! Mis,
als u uw eitje niet keihard kookt zult u
er geen last van hebben en als u het
bakt helemaal niet. Eieren barsten als
je geen zout in het kookwater doet.
Mis, die barsten komen doordat er
haarscheurtjes in de eierschaal zit
ten, doordat de schaal te zwak is of
doordat u de eieren z<t uit de ijs
koude koelkast in kokend water
mikt. Bij een gekookt ei zit de lucht
kamer soms helemaal scheef. Kun
je zien hoe oud dat ei is! Ook al
mis: slechts de grootte van de
luchtkamer zegt iets
over de ouderdom.
Bewaart u de ei
eren op de scher
pe punt of op de
stompe punt (dat
maakt geen enkel
verschil) dan gaat
de luchtkamer
netjes in het topje
zitten. Dat vergemakke
lijkt het pellen.
O ja, eieren pellen is soms bar
lastig. Het eiwit zit dan z<t vast
aan het vlies (dat zit vlak onder
de schaal) dat we de helft kwijt
zijn als we met pellen klaar zijn.
Daartegen helpt maar één middel
en ook dat is niet altijd afdoende: de
eieren koken en meteen afkoelen in
koud water. Ze drogen dan niet uit, zo
dat het vlies gemakkelijker loslaat van
het eiwit. Bij zeer verse eieren helpt
dat echter niet helemaal.
Tenslotte is er het moderne bijgeloof,
dat eieren door hun hoge cholesterol
gehalte het optreden van hart- en
vaatziekten bevorderen. Dat zou dan
komen door de dooier, want die bevat
cholesterol, het wit niet. Ook dit is bij
geloof, want de jongste proeven op
tienduizenden mensen die ruim tien
jaar duurden hebben uitgemaakt, dat
bij een normale levenswijze het cho
lesterolgehalte van het voedsel weinig
of niets uit maakt. Eten we het niet dan
maakt het lichaam het zalf wel, omdat
cholesterol een stof is die voor allerlei
lichaamsfuncties (zelfs voor sex!) no
dig is...
We kunnen dus met de eieren doen,
zoals we gewoon waren te doen. Ze be
horen tot het goedkoopste eiwitrijke
voedsel dat geschikt is voor de mens.
Zelfs als vegetariar mogen we ze eten,
want eeteieren zijn onbevrucht. Jam
mer voor al die cartoonisten die ze z<P
oud laten worden dat de kuikens er uit
komen...
De wintermaanden zijn voorbij en
de zon wekt op tot nieuw leven.
Velen kijken reikhalzend uit naar
de vroege voorjaarsbloemen in de
tuin en de uitbottende knoppen
aan de bomen en struiken. Het vo
gelvolkje werkt bedrijvig aan de
nesten waarin zij hun toekomstige
jongen groot moeten brengen en
het voorjaar geeft ons een gevoel
van vernieuwing en verjonging.
Wij voelen ons als herboren.
Licht na de duisternis. Als de weergo
den ons goedgezind zijn bezorgen zij
ons een milde paasweek. Dagen waar
op wij er op ons 'paasbest' op uit trek
ken, naar het park, de bossen of het
veld. De kinderen sturen we de tuin in
om de bont geschilderde eieren te zoe
ken. Wie er de meeste heeft gevonden
is de gelukkige winnaar.
De paasviering is al eeuwenoud. De
naam is ontleend aan het Joodse Pa
scha, oftewel Pasach, het oud-Israali-
tisch Paasfeest dat oorspronkelijk een
lentefeest was en bij de eerste volle
maan in het voorjaar werd gevierd.
Cultisch gezien omvatte het Pasach-
feest dank aan de vruchtbaarheidsgod
van de nieuw-geborenen.
De naam 'Pasach' is waarschijnlijk van
Keulen uit verspreid over Neder-Duits-
land en Scandinavia, terwijl het Duitse
woord 'Ostern', dat evenals het Engelse
'Easter' etymologisch afkomstig is van
'Ostara', de naam van de Oud-Ger
maanse godin van de lente door de
Angelsaksische missie naar zuid-
Duitsland werd gebracht. Het Paas
feest was in oorsprong een heidens en
nogal losbandig voorjaarsfeest, terug
te voeren tot lang voor onze jaartelling.
Nu is het misschien interessant te we
ten, dat ons Paasfeest in haar geker
stende vorm veel van heidense culten
en rituelen had en heeft. Zo zagen we
in het noorden en oosten van ons land,
alsook in Overijssel, Gelderland en
Drenthe in vele dorpen het gebruik om
met Pasen bij de boerderij een vuur te
ontsteken van de versleten gereed
schappen van de winter. De paasvuren
zijn weer helemaal terug, zelfs in de
meer zuidelijke streken. Alleen worden
niet de oude gereedschappen ver
brand maar wordt gewoon snoei- en
afvalhout gebruikt.
Grote vuurstapels worden op een
hoogte aangelegd en er zijn speciale
verordeningen voor in het leven geroe
pen. Vroeger werden die plekken dan
als de Paasberg of Paasweide aange
duid. Vorig jaar konden veel paasvu
ren niet worden aangelegd wegens de
mond- en klauwzeercrisis en werden
veel vergunningen ingetrokken. Het
verslepen van grote takkenbossen
bracht een te groot risico voor ver
spreiding van het virus met zich mee.
Maar dit jaar lijken er geen belemme
ringen te zijn, dus zullen er vele hon
derden paasvuren worden ontstoken.
Het is een sociaal gebeuren waaraan
de moderne mens ondanks de ver
gaande individualisering toch behoef
te blijkt te hebben. Vroeger werden de
ze vuren geacht aan de akkers en aan
mens en dier kracht en vruchtbaarheid
te schenken. Vuur is namelijk het sym
bool van vernieuwing, de Phoenix die
uit de as verrijst. De as die overblijft
symboliseert de overgang van de ene
fase naar de andere. Het vuur geeft ons
licht en verjaagt de koude. Tevens is
vuur een symbool van liefde, leven en
vurige hartstocht. Onze voorouders
waren er heilig van overtuigd, dat het
bevorderlijk was voor de vruchtbaar
heid van het gewas als de rook van het
paasvuur over de pas bezaaide akkers
trok. De verkoolde as werd zorgvuldig
over het bouwland verspreid om het
zaad beter te doen gedijen. Aan deze
as werd bovendien nog een bescher
mende kracht toegeschreven; men
nam er namelijk ook wat van mee naar
huis om dit tegen de donder en blik
sem te beschermen. Een variant op de
ze vuurstapels is de teerton, waarbij in
het midden een paal staat met een
zonnerad.
In sommige delen van Drente was het
een traditioneel gebruik dat bet man
nelijk deel van de jeugd in de stille
week vCCr Pasen de boerderijen afging
om afvalhout en afgedankte rieten
manden en dergelijke te collecteren
voor het Paasvuur, waarbij dan uit vol
le borst gezongen werd.
Hej nog olde maanen
Die wi'w mit Pasen braanen
Of een bossien stro ofries
Aanders braandt oes Poasvuur niet.
Wee echter de rampzalige, die hen met
lege handen laat staan! Eendrachtig
wordt er dan gejoeld.
Wil ie dan niet geev'n
Dan zul de niet langer leev'n
Gierlap, geef wat, gierlap, geef wat!
In sommige streken van ons land en
bij onze Belgische zuiderburen is het
ook nog steeds traditie om een Paas-
kermis te houden. In de fleurige
kraampjes verkoopt men allerhande
lekkernijen zoals sinaasappels, noten,
koeken en, natuurlijk ook eieren. Van
heinde en verre komen de families 'in
hun paaspronk uitgedost' op dit fees
telijk gebeuren af. Heel vroeger heette
deze uittocht naar de kermis de Em
mausgang: waarschijnlijk stoelt dit op
de vroegere ommegangen te voet en te
paard om de ontkieming van het jonge
zaad te bevorderen. (De voeten zijn het
symbool van mannelijke sexualiteit,
het paard is een moedersymbool). Zo
was in andere contreien het gebruik in
zwang op Paasmaandag met paarden
door het jonge koren te rijden, hetgeen
naar men dacht een overvloedige
oogst op zou leveren.
Het Paasfeest roept onmiddellijk asso
ciaties met eieren bij ons op. Immers,
een Pasen zonder eieren is geen Qcht
Paasfeest! Het mag dus nauwelijks
vreemd heten, dat vroeger zowel als nu
het ei een grote rol speelt in tal van
volkstradities.
Zo heerste in het zuiden van het land
de gewoonte dat de gezinnen voor een
bepaald aantal eieren werden 'aange
slagen'. Tegen Pasen kwam dan de kos
ter hiertoe het geld ophalen, waarvan
30% naar de pastoor ging en hij 70%
zelf mocht houden.
P&P 0102
1
51
241
185
268
97
227
146
103
48
137
21
88
274
259
86
220
155
105
172
13
213
192
266
163
247
14
232
58
32
6
85
10
198
20
76
209
192
33
HORIZONTAAL: 1 duister; 6 vanwege; 10 lijst; 14 geraas; 20 ruw; 22 vi
stuig; 24 slaapplaats; 26 afgemeten; 28 spoed; 30 inhoudsmaat; 31 eet
gelegenheid; 33 gevangenis; 35 orgaan; 37 water in Friesland; 38 twee
maal; 39 ogenblik; 41 voorz.; 43 keurig; 44 prak; 46 vogeleigenschap;
47 slee; 48 drank; 49 getroffen; 51 weinig; 52 boerderijgrond; 53 steen;
55 overblijfsel; 56 klap; 57 vies; 58 oefenstuk; 61 plant; 63 hof; 64 groep;
66 klaar; 67 lof; 68 jong dier; 70 loop; 71 lidwoord; 72 theorie; 74 geldla;
75 voorz.; 76 zwemvogel; 77 stem; 79 tongbeweging; 80 aansporing; 82
weigering; 83 maanstand; 84 uitgestorven vogel; 86 veeverblijf; 88 stok;
90 neon; 91 mand; 92 bureau; 94 garenklos; 96 Ned. rivier; 98 snijwerk-
tuig; 99 gesteente; 100 manlijk dier; 102 hemellichaam; 104 visje; 105
Russisch dorp; 108 huisdier; 110 schil; 112 rustend; 113 onderricht;
114 persoonlijk vnw.; 115 voorz.; 117 hoeveelheid; 119 vogel; 120 vr.
munt; 121 vordering; 122 vernis; 124 watering; 126 kunstenaar; 129
jong konijn; 132 zangnoot; 133 inktvis; 135 strijdgewoel; 136 persoon
lijk vnw.; 137 boom; 139 wijfjesree; 141 vrijheer; 142 persoonlijk vnw.;
143 roeipen; 143 Europese taal; 146 eer; 147 aanbieding; 148 pl. in
Drenthe; 150 mep; 151 grafvaas; 152 bosgewas; 154 twijg; 156 en ande
re; 157 zangnoot; 158 roe; 159 kosten koper; 161 lekkernij; 163 advies;
164 tegenover; 165 sporenplantje; 166 juiste; 167 bijwoord; 168 hand
vat; 169 legerafdeling; 170 hoefdier; 171 halfbloed; 173 editie; 174 ver
grootglas; 176 opening; 179 weergalm; 183 half; 184 eerwaarde heer;
186 briefaanhef; 187 pensioenregeling; 189 bolgewas; 191 militair; 192
water in Utrecht; 194 bergplaats; 195 kanon; 196 wiel; 198 werk; 200 in
sect; 202 hoenderachtige; 205 duin; 207 amfibie; 208 titel; 209 wig; 210
gevat; 212 scheepsvloer; 213 tantalium; 215 werkplaats; 217 dwars
hout; 218 heg; 220 watervogel; 222 palm; 224 rustteken; 226 van onde
ren; 227 bezitter; 229 aardig; 231 allee; 232 meubelstuk; 233 ijzer; 234
voegwoord; 236 sierlijk; 237 tegenwoordig; 238 boom; 239 unieke; 242
kwartet; 244 cart; 247 verdriet; 249 menen; 251 bijbels fig.; 253 uitroep;
254 beuren; 256 Europa cup; 258 band; 259 waterpeil; 260 witte mier
(Mal.); 263 selderij; 265 job; 266 oude maat; 267 gard; 269 bordspel;
270 onbedorven; 272 vochtmaat; 273 voorganger; 275 tot en met; 276
vogelgeluid; 277 nobele; 279 tot wederdienst; 281 plaatsen; 282 strijd
perk; 284 naderend; 285 via; 286 bevestiging; 287 lach; 288 Europeaan;
289 weg.
VERTICAAL: 2 ondernemingsraad; 3 gril; 4 Schotse rok; 5 landbouw
werktuig; 7 nevel; 8 erfelijkheidsdrager; 9 aankomend; 11 aan boord;
12 klok; 13 nobel; 15 dreumes; 16 vrouwelijk dier; 17 dagdeel; 18 mili
tair; 19 toehalen; 21 jaargetijde; 23 droog; 25 zin; 27 troubadour; 29 bij
belse vrouw; 32 talmen; 33 ingebeeld meisje; 34 elasticiteit; 36 samen
gevoegd; 38 wak; 40 kruiderij; 42 door water omgeven land; 44 voor; 45
lidwoord; 47 getuigschrift; 48 Europees hoofdstad; 50 zoen; 52 pl. op
de Veluwe; 54 Europeaan; 56 medicijn; 59 vissersplaats; 60 soldaten-
kost; 62 ogenblik; 65 vernis; 68 botterik; 69 hoofddeksel; 73 lidwoord;
75 atoomgroep; 77 omroeporganisatie; 78 omslag; 81 paling; 84 der
halve; 85 kleur; 86 uitgeteld; 87 vr. maat; 88 teug; 89 hoofddeksel; 91
vruchtje; 93 luiaard; 95 getij; 97 hoofd; 98 masker; 99 moerasplant; 101
huisdier; 103 lichaamsdeel; 104 navelzwijn; 105 aanspreekvorm; 106
windrichting; 107 gewricht; 109 dralen; 111 boom; 113 beurtzang; 114
zangnoot; 116 familielid; 118 slimme; 120 heilige; 121 plakbriefje; 123
kleding; 125 daar; 127 al; 128 vermaak; 130 overal; 131 slot; 134 hande
ling; 135 Oostpolynesiar; 138 pleisterplaats; 140 smaldeel; 141 Europe
se hoofdstad; 142 plaats; 144 verdriet; 147 liedjeszanger; 148 pl. in
Noord-Holland; 149 nievers; 152 banier; 153 windrichting; 155 Europe
se taal; 158 verwijderd; 160 varkenshok; 162 hoofddeksel; 163 congres
gebouw; 164 gesloten; 170 dappere; 172 oliestaatje; 175 kledingstuk;
177 vogeleigenschap; 178 vogelproduct; 180 compagnon; 181 vogel;
182 grafsteen; 185 keren; 187 familielid; 188 hoofdtelwoord; 190 or
gaan; 192 voedsel; 193 persoonlijk vnw.; 195 toetsenbord; 197 jongens
naam; 198 inktvis; 199 insecteneter; 200 de dato; 201 zangnoot; 203 pl.
aan de Rode Zee; 204 hoofddeksel; 206 oosterlengte; 207 verkiezen;
208 wanneer; 210 roofvogel; 211 papaverplant; 214 indien; 216 lekker
nij; 218 visgerei; 219 bevel; 221 onbepaald vnw.; 223 klepper; 224 de
oudere; 225 ademhalen; 228 zuiver; 230 hevig; 231 verbinding; 232 sa
menzang; 235 neon; 237 bijbeldeel; 240 hetzelfde; 241 enkelen; 242
spek; 243 wapen; 245 hiaat; 246 gebogen been; 247 welvaren (Indon.);
248 meisjesnaam; 250 medisch specialisme; 252 Perzische vorst; 255
plank; 257 muziekslot; 259 slede; 261 water in Noord-Brabant; 262
voormiddag; 264 klets; 266 bijwoord; 268 eikenschors; 270 opkikker;
271 Chinese maat; 273 dat is; 274 voorz.; 276 vogel; 278 Frans lid
woord; 280 disc-jockey; 281 zaterdag; 283 regeringsreglement.
Puzzelaars opgelet! Want
wie deze week meedoet aan
onze paaspuzzel maakt
kans op een heerlijk beauty-
lentearrangement bij Capi
tal Sports Goes.
Wie goed in zijn vel zit, voelt
zich gezonder. En niets is zo
ontspannend en lekker als een
compleet verzorgde beautydag.
Het lente-arrangement dat Ca
pital Sports u tot 21 juni biedt
zit boordevol ontspanning en
genot. Onder de goede inzen
ders van deze puzzel verloten
we twee arrangementen.
U wordt ontvangen met een
kopje thee of koffie en wordt
voorzien van een badjas en
handdoeken. Een gelaatsbehan
deling met Thalgoproducten
(bestaande uit een reiniging,
peeling, stomen, mee-eters ver
wijderen, wenkbrauwen epile
ren, massage, masker en dag
crème) zorgt ervoor dat u zich
gelijk al een ander mens zult
voelen.
U geniet van een handmassage,
een verwennerij voor droge
handen. Na een overheerlijke
warme lunch (of diner, voor wie
op maandag komt) kunt u te
recht in de sauna met stoom
bad, voetenbad en whirlpools.
T 'ssendoor is het heerlijk re-
laxen rond de open haard. Een
hydromassagebad zorgt voor
een optimale en complete mas
sage van het hele lichaam. Dit
heeft een effectieve stimulans
op de circulatie van het bloed
en een positieve werking op het
lymfe-systeem. Overtollige af
valstoffen worden uit het li
chaam verwijderd. Tot slot kunt
u kiezen tussen het gebruik van
een snelbruiner of alphamassa-
ge. De snelbruiner geeft u een
mooie bruine kleur, terwijl de
alphamassage garant staat voor
een half uur totale ontspanning.
Capital Sports Goes is een mul
tifunctioneel sport- en gezond
heidscentrum waar jong en oud
terecht kunnen. Niet alleen voor
beautyarrangementen, maar
ook voor fitness, fysiofitness,
aerobics, karate, judo, tuimelen,
kyo bo, spinning, skaten en
squash. Capital Sports is olym
pisch steunpunt voor Zeeland-
Westbrabant
Wilt u ook meedingen naar deze
prijs? Stuur dan de oplossing
van de puzzel binnen een week
naar de redactie van De
Faam/Vlissinger, postbus 99,
4380 AB in Vlissingen. De win
naars worden gepubliceerd in
De Faam/vlissinger van woens
dag 10 april. Over de uitslag
wordt niet gecorrespond 'erd.
