WEEKBLAD VOOR WALCHEREN
Donderdag 14 januari 1971
73e jaargang, no. 2
Gecontroleerd© oplage: 17.530
door Mieke Roelse
Vanaf het begin in 1971 was Wim Melse nauw betrokken bij De Vlissin
ger. Dit advertentieblad was het antwoord van de PZC op de ontwikke
lingen in de huis-aan-huiskranten destijds. Voor W'alcheren-zuid met Vlis-
singen had je De Scheldebode en De Faam was er voor Walcheren-noord
met Middelburg. De PZC nam De Faam over. De Scheldebode (inmiddels
Stern-blad) breidde het gebied uit naar Middelburg. Dus moest er in Vliss-
ingen een 'eigen' blad komen. Dat werd De Vlissinger. In nauwe samenwer
king met De Faam werden de taken verdeeld. Een klein clubje was het,
maar wél gezellig.
Millimeters
Vlissinger
door Frans Doeleman
In de honderdjarige geschiedenis van De Faam - De Vlissinger kwam pas
veel later, in 1971, als concurrent voor de Scheldebode - is mijn aandeel
nauwelijks waarneembaar. We spreken over de jaren zeventig, toen De
Faam en De Vlissinger - nog strikt gescheiden voor een Middelburgs en een
Vlissings publiek in de eerste plaats advertentiebladen waren en niet eens
over een echte redactie beschikten.
door Mieke Roelse
Er mag dan grote verwarring zijn over de oprichtingsjaren van De Faam
en hoe diverse concurrenten ineens collega's werden; één ding staat on
omstotelijk vast. Voor veel Middelburgse winkeliers was Berent van der
Hoeven de man van De Faam en andersom. Eerlijkheid gebiedt te zeggen
dat het vooral de vaders van de huidige winkeliers zijn, want Van der Hoe
ven nam in 1982 afscheid als acquisiteur. Een portret van een man die zich
op 79-jarige leeftijd nog steeds afvraagt waarom 'zijn' klant van toen, nu in
de Scheldebode adverteert.
Collegiaal
Woensdag 10 mei 2000
FAAM/VLISSINGER
39
Uitgave: CV Provinciale Zeeuwse Courant
Middelburg.- Markt 51, postbus 17
Telefoon (01180) 7Ó51
Advertentieprijs 25 p. mm. Contractprijzen op
aanvraag.
Faampjes 2,- tot een maximum van 5 regels
Ieder regel meer 0,40 per regel.
Plaatsing uitsluitend bij vooruitbetaling.
D@ Faam
Gratis huis-aan-huis in: Middelburg, Oost- en West-Souburg, Arnemuiden, Aagfekerke, Biggekerke, Domburg, Gapinge, Grijpskerke,
Koudekerke, Nieuw- en St Joosland, Oostkapelle, Serooskerke, Si-Laurens, Veere, Vrouwenpolder, Westkapelle, Zoufelande.
Wim Melse: acquisiteur van het eerste uur De Vlissinger
foto Jaap Wolterbeek
Oud-acquisiteur Won Melse: „Achteraf gezien maakten we toch wel lange dagenfoto Jaap Wolterbeek
„Van der Hoeven en Van de Sande, die was chef ge
loof ik", herinnen Melse zich. „En Dieleman natuur
lijk, maar dat was hel wel zo'n beetje Kijk nu heeft
iedereen een computer en een huismerk. Ik hoor wel
dat ze nu de advertenties compleet krijgen aangele
verd. Maar wij zalen nog met stvpen (afgietsels in
metaal van papieren zetselmatrijs, red.). En soms zat
je nogal te puzzelen met de ruimte en kanonnen pla
ten. de Amerikaanse matrijzen. Dan was het mosder-
dag en wilde iemand een bloemetje in de advertentie
Maar die mallen waren niet eindeloos te gebruiken.
Dan zocht je je verloren voor een goede afdruk. Van
der Hoeven had een grafische achtergrond, maar ik
kwam uit de autobranche, Maar goed, verkopen kon
ik en als je maar met een kleine groep bent. dan leer
je snel wantje moet wel".
De taak van Melse was natuurlijk in eerste instantie
gericht op het verkopen van advertentieruimte. Toch
waren met alleen de millimeters belangrijk. „Een on
dernemer wil er natuurlijk wel wat van merken", zegt
Melse. „Als er geen enkele reactie komt op z'n adver
tentie komt-'ie niet terug. Dat betekende ook dal je
samen dacht over de inhoud. Midden in de winter
moetje niet met strandballen adverteren, dat is duide
lijk. En een advertentie voor wc-papier, wat overal te
koop is heeft ook weinig zin. Vaak zei ik dan: wal heb
jij wat een ander niet heeft, waar ben je apart in. Daar
moetje op inspelen. En vooral de Vlissingse midden
stand was enorm blij met De Vlissinger. voor die tijd
was er alleen De Scheldebode. In de goede jaren had
den we soms wel vier tot vijf pagina's met alleen
maar Wolstraat winkeliers. Zo werkte ik trouwens het
liefst, in groepen Dus ook de Souburgse winkeliers
zo veel mogelijk bij elkaar. Dat was duidelijk en
makkelijk voor de mensen. In de eerste nummers van
De Vlissinger zaten ook advertenties van Middelburg
se ondernemers. Daar moest je de Vlissingcrs over
horen, hel commentaar was niet van de lucht. Wat die
in 'onze' Vlissinger te zoeken hadden!"
Voor alles is te adverteren en de echte advertentieman
hoeft niet zelf van gebak te houden om toch samen
met de bakker een smakelijke advertentie op te stel
len. Melse beaamt dat: „Dan zou je alleen goed in je
vak zijn voor artikelen die je zelf ziet zitten Zo werkt
dat niet. Ik heb een collega gehad bij een ander huis-
aan-huïsblad die ontslag heeft genomen omdat hij ad
vertenties voor een seksshop moest regelen Dat zou
ik niet gauw doen, ontslag nemen bedoel ik. Voor die
ondernemer is het zijn handel en hij adverteert voor
zijn klanten. Dat wil niet zeggen dal ik nooit ter ver
antwoording ben geroepen. Want winkeliers willen
natuurlijk hel maximale emit halen. Als er dan nog
een leuk redactioneel stukje bij kan, graag. Daar moe
ten gewoon regels voor zijn. Wat kan nog wel en wat
kan niet. Een jubileum van een zaak is nieuws maar
niet bij dertien jaar. Soms had ik iemand beloofd dat
er wat over z'n zaak geschreven zou worden en dan
zeiden ze op de zaak: doen we niet, da's geen stukje
waard.
Want er zijn natuurlijk slimme ondernemers die zeg
gen de zaak groot te gaan verbouwen en dan blijkt la
ter dal de schuifdeur twee keer zo breed is. Het
wordt, zeker voor kleine ondernemers steeds moeilij
ker. De grote ketens regeren niet alleen het straat
beeld Kleinere winkeliers sluiten zich vaak aan bij
een inkoopgroep of worden franchisenemer. Dan be
talen ze vaak dik voor de landelijke reclame en fol
ders en ja. dan ook nog lokaal en regionaal adverte
ren'' En eerlijk is eerlijk, we hebben keihard gewerkt.
Ik weet niet hoeveel man er nu voor de advertenties
zijn, maar wij deden het met een kleine ploeg en
maakten, achteraf gezien, toch wel hele lange dagen.
In 1988 nam Melse afscheid van De Vlissinger; het
feestje van het vijfentwintigjarig jubileum moest nog
komen. Hel blad was toen al wel toegevoegd aan De
Faam en ging als Faam/Vlissinger verder. Dat Melse
nog steeds meer als Vlissinger- dan als Faam-man
denkt blijkt ook nu nog. Hij pakt de laatste
Faam/Vlissinger er even bij en vraagt zich toch af
waarom de informatiepagina van de gemeente Mid
delburg vóór die van Vlissingen komt. Kan dat met
andersom?
Redacteur van toen:
een bescheiden stukje redactie
De advertentie-acquisitie bepaalde min of meer de in
houd van de beperkte redactionele ruimte. Dat bete
kende dat er verhaaltjes in stonden over de opening
van nieuwe winkels, over verbouwingen, uitbreidin
gen en jubilea van tal van zaken en bedrijven, brade
rieën en andere commerciële aangelegenheden. Wan
neer er verzoeken om stukjes van buitenaf kwamen,
moest nauwkeurig getoetst worden of dc betrokkenen
ook werkelijk adverteerden.
Maar er waren ook aankondigingen van evenementen
en berichten uit het verenigingsleven. En niet te ver
gelen: herinneringen aan Oud Walcheren. Daarnaast
vulden servicerubrieken als doktersdienslen en de tij
den van hoog- en laagwater de kolommen. Onveran
derd zijn de gemeentelijke informatiepagina's, die
Vlissingen nog steeds presenteert onder de titel 'In
den blauw geruite» kiel', terwijl Middelburg 'Onder
het oog van de Lange Jan' inmiddels heeft laten val
len.
Hoe ging dat zo'n vijfentwintig jaar geleden in zijn
werk?
Terwijl er nu dagelijks een zelfstandige redactie voor
de advertentiebladen actief is, was de journalistieke
poot van De Faam en De Vlissinger toen. een bijbaan
tje. In die periode, zo rond 1975, droeg Cor de Voogd,
redacteur in algemene dienst van de PZC en voordien
chef van de Zeeuwse nieuwsdienst, onder meer de
verantwoordelijkheid voor de eindredactie van beide
huis-aan-luusbladen. Wanneer hij vakantie had of
ziek was. moest ik hem, als PZC-rcdacteur, vervan
gen.
Veel meer dan een doorgeefluik was je met. De sug
gesties van de advertentie-afdeling voor verhaaltjes
werden uitbesteed, Aanvankelijk was Piet van Sluys
van Bureau Slagboom de man die artikelen en foto's
leverde. Mijn werk bestond uit het. waar nodig, corri
geren van zijn lekst en deze van koppen, tonkop
pen en zet-aanwijzingen (vet, schraal, cursief, kolom
breedte) te voorzien. Daarnaast maakte ik wat be
richtjes uit de binnen gekomen post en bepaalde de
indeling per pagina. Veel meer dan een voor- en een
auto-pagina was dat overigens niet. Behalve wanneer
er een braderie-nummer uitkwam. Hoewel opmaken
een vak apart is. herinner ik mij dat ik nog wel eens
op mijn knieën op de vloer heb gezeten om op grote
vellen papier een lay-out te tekenen.
Maar dat was jeugdige onbezonnenheid.
Het eind van de wekelijkse werkzaamheden lag op
zondagavond, wanneer de kopij gereed moesten wor
den gezel, zodat de expeditie deze enveloppen op
maandagochtend mee kon nemen naar Axel, waar de
bladen in die tijd bij Rotadruk van de persen rolden.
Er was toen overigens nog duidelijk sprake van twee
kranten. Alle kopij moest van stempels worden voor
zien; èf De Faam of De Vlissinger of beide. Dat lijkt
ver af te staan van het huidige digitale tijdperk.
Uit de kone periode dat ik dit werk heb mogen doen,
bewaar ik de aardigste herinneringen aan Willem Jop-
pe. Hij was Piet van Sluys opgevolgd om op freelance
basis artikelen te leveren. Daar Willem geen telefoon
had, was er regelmatig persoonlijk contact en haalde
ik soms de kopij bij hem thuis aan het Oud Arae-
müids Voetpad in Middelburg op. Velen zullen overi
gens niet van deze activiteiten van Willem Joppe op
de hoogte zijn geweest, want de stukjes werden in die
tijd nog niet door de schrijver ondertekend. Bekender
was hij als gedreven poppenspeler, die in 1980 het
eerste en enige Middelburgs Stadspoppentheater Par-
cival stichtte, dat door wethouder G. B. Schoenma
kers werd geopend. Lang heeft dit overigens niet mo
gen duren, want in 1983 ging het theatertje aan de
Brakstraat failliet. Voor zover mij bekend is Willem
Joppe, met achterlating van vrouw en kinderen, toen
naar Engeland vertrokken. Sindsdien is mets meer
van deze illustere medewerker van De Faam en De
Vlissinger vernomen.
Frans Doeleman„...dat was jeugdige onbezonnenheid
foto Jaap Wolterbeek
Berent van der Hoeven: de man van De Faam
Hoewel Van der Hoeven niet zo gelukkig is met de
voornamen-cultuur van dit moment, wil hij wel even
kwijt dat zijn naam Berent met een T op het eind ge
schreven wordt. In het speciale afscheidskrantje uit
1982 slaat Berend. Alsnog gecorrigeerd na 18 jaar.
„In 1967 ben ik naar Middelburg gekomen, bij mijn
oom Jan Oltlióff", licht Van der Hoeven toe, „Die
had in de Spanjaardstraat een drukkerij waar De
Faam gemaakt werd. Met de advertenties had ik toen
nog niets te maken. Ik had een opleiding aan de Gra
fische School gedaan van 1938 lol 1941 en was ge
slaagd voor het algemeen Patroonsdiploma. In de
Spanjaardstraat deed ik van alles tot de boekhouding
toe. Wc hadden De Faam en de Zeeuwsche Kerkbode
en natuurlijk gewoon familie- en handelsdrukwerk.
Toen de heer Schouw als advertentieverkoper stopte,
werd mij gevraagd het werk over te nemen. Dat ging
goed en ik had natuurlijk het voordeel dat er al heel
veel vaste klanten waren. Daama kwam die hele af
faire met de PZC en gelukkig wilden ze mij wel mee
overnemen. Dat was ook wel zo slim natuurlijk, maar
voor mij was liet een hele ommezwenk van een klein
zaakje naar die grote PZC. Met veel klanten had ik al
een goed persoonlijk contact, Ik hoor directeur De
Pagter nog zeggen: zó, u heeft dus heel veel vriënden
in Middelburg. Maar verder had ik met hem en de
heer Scherphuis met veel te maken. Mijn chef wel,
Van de Sande. Die moest iedere vrijdag verantwoor
ding afleggen en kwam soms met een rood hoofd de
directiekamer weer uit. Tegen mijn klanten moest ik
ook wel eens wat uitleggen. Waarom sta ik helemaal
onderaan en hij bovenaan? Dal soort vragen, En je
kon natuurlijk lang zoveel niet als nu. Als wij een zin
schuin wilden in de advertentie; daar zat je uren mee
te schuiven en te draaien". Waarmee meteen de vraag
opgehelderd is waarom soms advertenties op hun kop
in de krant stonden. „Dat was geen fout, maar zo viel
je op en veel meer manieren hadden we niet ter be
schikking", zegt Van der Hoeven, terwijl hij een over
lijdensadvertentie er bij pakt met een kindertekening
erin. „Dat dat kan, daar konden wij alleen maar van
dromen", zegt hij.
Het doel van de acquisiteur was destijds: „Voorkó
men dat iemand in de Scheldebode stond in plaats
van bij ons", vult Van der Hoeven aan. „Het was dan
ook een spannende tijd toen de Scheldebode zich ook
op Middelburg ging richten en de PZC de Vlissinger
opzette. Want Melse moest de Vlissinger doen, maar
ik moest natuurlijk mijn Middelburgse klanten vragen
of ze ook in De Vlissinger wilden adverteren. Je zat
ineens allemaal bij dezelfde club. Dat was trouwens
een ontzettend leuke tijd hoor. Dinsdag een kopje
koffie in de stationsrestauratie en met het bootje door
naar Axel waar De Faam en De Vlissinger gedrukt
werden. Als de boot niet voer vanwege de mist, dan
moest je een heel stuk omrijden Het lijkt nu wel vrij
gevochten, maar we hebben echt keihard gewerkt.
Dat heeft me ook wel eens opgebroken, dat ik te lang
doorging. In 1972 heb ik eens een blackout gehad en
ben ik in het ziekenhuis in Zierik7.ee beland. Melse
wist wanneer ik er weer uitkwam en heeft me toen in
Goes opgepikt. Dat vond ik geweldig collegiaal,
Maar hel vak was ontzettend leuk. Je had veel contac
ten, deed mensenkennis op en niet sommige adver
teerders badje echt een band. Ik weet nog dat ik een
beiaardier hier had die voor zijn kinderen een Aap,
noot, Mies-leesplankjc zocht. Ik gebeld naar Jantje
van Alles, een goede klant, en ja hoor, dat was zo ge
regeld. Nieuwe adverteerders waar je eigenlijk nog
niks van wist, dat was moeilijk. Soms ging ik daar
met het lood in mijn schoenen naartoe en dan sleepte
je daar soms zomaar een contract uit van heb ik jou
daar. Dat was geweldig leuk".
Dat Van der Hoeven na zijn afscheid zich bezig zou
gaan houden met orgelmuziek, hetzij spelend, hetzij
luisterend, was bij veel (kranten)mensen bekend. Dat
hij daarbij nauwlettend volgt hoe dat in De Faam aan
dacht krijgt, blijkt aan het eind van het gesprek.
„Kijk, hier staal een stukje in BreedUit over de orga
nist Jean Guillou, foto erbij, keurig. Maar daarboven
staat dat op pagina 10 de van-dag-tot-dag-agenda's
staan. Ik zie het er concert van 9 mei er echt niet bij
staan. Dat is toch slordig. Zeg er maar eens wat van
bij De Faam". Dat is hiermee dus gebeurd, met excu
ses aan Van der Hoeven.
Oud-acquisiteur Eerent van der Hoeven: „...dan sleepte je daar soms een contract uit van heb ik jou daar. Dat was geweldig leuk".
